26:1 Festus eer Agrippa deur die leiding van die byeenkoms aan hom oor te gee (vgl. ook 26:30). Daarom rig Paulus sy verdediging en getuienis telkens aan Agrippa (26:2,7,13,19,27). Soos alle oë in die saal op Paulus gevestig was toe hy aan hulle voorgestel is (25:24 theōreite bly stip kyk na) is alle ore gespits tydens sy rede (vgl. 26:24). Jesus het aan sy dissipels gesê hulle moet hulle nie bekommer oor wat hulle moet sê as hulle gevange geneem en oorgelewer word nie, ‘maar wat ook al op daardie oomblik aan julle gegee word, dit moet julle sê; want dit is nie julle wat praat nie, maar die Helige Gees’ (Mark 13:11).
Met ’n onseremoniële ‘dit word jou vergun om vir jouself te praat’ (sonder ’n advokaat) stel Agrippa vir Paulus aan die woord. Die Jode se bekwame advokaat en leiers het vir Feliks gesê: ‘U sal self by hom agterkom waaroor ons hom aankla’ (24:8-9) omdat hulle nie ’n werklike klagte kon indien nie. Paulus het sonder ’n advokaat, soos die redenaars van destyds, sy geboeide hand uitgestrek (13:16; 21:40; vgl. ook 12:17; 19:17). Vir Paulus was dit ’n teken van sy afhanklikheid van die Here. Toe hy homself verdedig het, was die Heilige Gees sy advokaat wat hom bygestaan het en die regte woorde gegee het om vir Jesus te getuig.
26:2 Volgens die gebruik van die antieke redenaars word ’n toespraak ingelei met woorde wat die gehoor positief teenoor hom sal beïnvloed. So spreek Paulus ook vir Agrippa aan as ‘koning,’ en dat hy homself gelukkig ag oor die gunstige omstandigheid (makários) ‘om myself vandag voor u te moet verdedig oor alles waarvan ek deur die Jode aangekla word’ (vgl. ook sy inleiding tot sy verdediging voor Feliks in 24:10).
26:3 Die vleiery van Agrippa oor sy besondere kennis (die woord ‘besondere’ kan ook verwys na Paulus se voorreg om voor Agrippa te verskyn) verwys na sy kennis van die Jode se gebruike en strydvrae. As afstammelinge van Esau was die Herodusse egter meer geïnteresseerd in gebruike en wette van die Romeine, wat die Herodusse oor die Jode aangestel het. Agrippa het sy jeug en opleidingstyd in die hof van keiser Claudius in Rome deurgebring. Maar sy tyd onder die Jode het hom die geleentheid gegee om meer van die Jode se leefwyse te leer. Festus en Agrippa het ook nie vir Paulus laat kom om hom oor godsdienstige sake te ondersoek nie. Maar Paulus se hele toespraak het eintlik gewentel om die Jode se godsdienstige gebruike en strydvrae wat hy hier met sy openingswoorde inlei. Vir Feliks het Paulus ook vroeër gevlei met sy lang jare se ondervinding onder die Jode (24:10). In 26:26-27 verwys Paulus egter na Agrippa se begrip en kennis van die Profete in verband met die opstanding uit die dood.
Paulus pleit dringend (deomai) by Agrippa om geduldig na hom te luister, want dit gaan ’n lang toespraak wees oor sake wat nie eintlik hulle belangstelling is nie.
26:4 Oor sy lewensloop vertel Paulus drie dinge wat belangrik is as sy uitgangspunte in sy godsdienstige uiteensetting. Eerstens sy trou teenoor die Jodendom. ‘Van die begin af’ het hy sy lewe onder sy volk deurgebring – dit verwys waarskynlik na sy herkoms uit die Joodse gemeenskap in Tarsus. ‘Van sy jeug af’ in Jerusalem – toe hy aan die voete van Gamaliël kom sit het om die Ou Testament en die Jode se Mondelinge Tradisie, wat teen 200 n.C. in die Mishna opgeneem is, bestudeer het (Hand 22:3). Sy lewenswyse (bíōsis) en sy verbondenheid aan sy volk is by al die Jode bekend.
26:5 Die tweede belangrike saak is Paulus se godsdiens, sy getrouheid aan die Heilige Skrif volgens die Fariseërs se oortuiging, wat die Wet en die Profete aanvaar het as die Woord van God (Hand 13:7-8). As die Jode wou, kon hulle getuig dat Paulus van jongs af volgens die voorskrifte van die Fariseërs gelewe het, die groep wat hulle daartoe verbind het om streng volgens die Ou Testament te lewe.
26:6 Die derde en belangrikste sy van Paulus se lewe is sy hoop op die vervulling van God se belofte aan die Jode se voorvaders, en sy persoonlike verhouding met die lewende God wat besig is om sy beloftes te vervul. Daaroor staan hy nou aangekla. Ná die verwysing na sy jeug en lewe onder die Jode in die verlede, word hier na sy huidige posisie verwys. Hoewel hy dieselfde gelowige Jood is, staan hy nou (nun) aangekla. Die hoop word nie uitgespel nie, maar dit gaan oor die opstanding uit die dood as vervulling van God se beloftes (23:6), waarvan Jesus se opstanding uit die dood juis die vervulling is. Die hoop bring sekerheid dat God besig is om sy beloftes te vervul. Dit is die kern van Paulus se geloof en sy prediking (Hand 15:8,20- 22).
26:7 Met roerende emosionele woorde verwys Paulus na ‘ons twaalfstammevolk’ – Paulus sluit homself daarby in. Aan ‘ons’ stamvader Abraham, het God reeds agtien eeue tevore beloftes gegee. Paulus beskryf dit in Romeine 4: dié wat God se beloftewoord glo soos Abraham, Jode en nie-Jode, se sondes word hom nie toegereken nie (Rom 4:2-8,17-18). Dit is hulle wat glo in die God wat dooies lewend maak en Jesus uit die dood opgewek het (4:17,24). Deur die bloed van Jesus word ons van die oordeel gered, met God versoen en verlos (Rom 5:9-10). Die twaalf stamme hoop om die belofte van God te verkry deur Hom getrou (letterlik: nag en dag) te dien met hulle ritusse (latréuō), maar vir diegene wat nie op grond van die wet leef nie, berus die belofte op geloof, en word almal kinders van Abraham, soos met
Abraham voor sy besnydenis (Rom 4:16-17). Vgl. ook Jesus se verwysing na Abraham en die opstanding in Luk 20:37-38. Op grond van die Jode se eie hoop op die lewe by God na die dood, word Paulus ernstig aangekla. Die Christene glo egter dat Christus die Weg is na God toe vir elkeen wat in Hom glo. Dit is die eintlike rede vir hulle aanklag teen Paulus. Johannes die Doper se pa, die priester Sagaria, het al geprofeteer dat die tyd van die kragtige verlossing deur vergewing van sonde aangebreek het (Luk 1:69,77). Paulus word nou op grond van die oeroue Joodse verwagting aangekla. Paulus wys die belaglikheid van die aanklag aan koning Agrippa uit. Agrippa regeer mos oor die Jode en stel selfs hulle hoëpriester aan en sit hom af as hoëpriester. Hy het waarskynlik in hierdie tyd vir Ananias afgesit en Ismael, seun van Fiabi, aangestel. Paulus staan tereg, nie omdat hy ’n vyand van die Jode is nie, maar omdat hy juis die vervulling van die Jode se eeuoue verwagting verkondig. Daar is nie ’n lidwoord ‘die’ voor die Griekse woord vir ‘Jode’ nie, wat kan aandui dat nie al die Jode agter die aanklag teen Paulus staan nie.
26:8 Paulus spreek die hele gehoor toe (‘julle’). As die profete van oudsher af voorspel het dat daar ’n opstanding en ’n oordeel sal wees en Israel ’n algemene opstanding van alle mense uit die dood verwag, hoekom dink julle dan dat God nie vir Jesus wat dood was, kon opwek nie? As hulle nie kan glo dat God Jesus uit die dood kon opgewek het nie, loën hulle ook die algemene verwagting van ’n opstanding van alle mense om deur God beoordeel te word – en dan is al hulle pogings om die Here te behaag met hulle voortdurende diens aan Hom, tevergeefs (vgl. ook Kor 15:32b-35). Petrus het al vir die leiers van die volk en die familiehoofde en die hele volk van Israel gesê hulle moet weet dat God dié Jesus wat hulle gekruisig het, uit die dood opgewek het en dat deur Hom die lam man genees voor hulle staan as bewys daarvan (Hand 4:10).
26:9 Paulus verduidelik die stiksienigheid en dwaasheid van die Jode met sy lewe as Fariseër. In verse 9-11 beskryf Paulus in besonderhede sy ywer om die tradisies van sy voorouers, soos hy gedink het, te handhaaf. Dit het hy bewys met sy vervolging van die Jode wat Christene geword het. Hy het by homself gedink (dokéō veronderstel, geglo) dat hy alles in sy vermoë moés doen teen die Naam van Jesus van Nasaret. Die ‘moes’ dui daarom dat hy geglo het dit is in opdrag van God dat hy die Naam van Jesus van Nasaret moes uitroei.
26:10 Die misplaaste oortuiging oor wat hy moes doen, het Paulus inderdaad in Jerusalem uitgevoer. In opdrag van die dagbestuur (die leierpriesters) het hy baie van God se volk in die tronk laat opsluit (hoi hágioi verwys na die gelowiges se unieke verhouding met God, soos Israel die laós tou Theou, die unieke volk van God, genoem is). En wanneer die Christusgelowiges tot die dood veroordeel is, het Paulus ook daarvoor gestem. Paulus het met die steniging van Stefanus saamgestem (Hand 8:1). Voor die volk, van die trappies van die kaserne af het hy gesê dat hy hulle ook in die sinagoges laat slaan het (22:19). Of die doodstraf ook deur die Sanhedrin uitgevoer is, is onseker (vgl. Joh 18:31). Of Paulus ook in die Sanhedrin kon stem is ook onseker.
26:11 Paulus vertel dat hy in al die sinagoges die Jode wat in Jesus begin glo het dikwels gestraf het, om hulle te laat ly wat hulle verdien (timōréō) deur hulle te forseer om Jesus te laster, waarskynlik deur foltering met ’n gesel (vgl. Matt 10:17, en Paulus se eie ondervinding, 2 Kor 11:24; Deutr 25:3 ). Ek het so kwaad soos ’n mal mens geword (emmaínomai) om hulle tot in buitelandse stede te agtervolg
Skrywer: Prof Francois Malan