Die dra van ‘n Hoofbedekking
Mynie vra:
Wat is die rede vir die Hooftooisel wat mans en vroue oor hul hoofde gegooi het. word dit vandag nog gebruik?
Antwoord
Prof Kobus Kok antwoord:
Die dra van ‘n hoofbedekking – hoekom mans hulle hoedens afhaal as hulle bid
Prof. Kobus Kok
In die antieke Mediterreense wêreld in die tyd van die Nuwe Testament is daar geglo dat jy jou hoof moet bedek in die publiek. Dit het egter van tyd tot tyd en tussen verskillende ekonomiese klasse verskil, en die ruimte waarin die persoon verkeer het ook op verskillende tye in die geskiedenis ʼn rol gespeel in die sosiale reëls rondom hoofbedekkings (vgl. die uitspattige haarstyle in die Flavian 80-90 nC periode). Dit sien ons in die beelde uit verskillende tye en uit graffiti teen mure soos Pompeii wat sosiale interaksie uitbeeld, asook in Romeinse geskrifte wat behoue gebly het (kyk gerus http://en.wikipedia.org/wiki/Women_in_Ancient_Rome ).
http://en.wikipedia.org/wiki/Christian_headcovering ). Hierdie mense glo dat ʼn vrou altyd ʼn hoofbedekking moet dra omdat sy enige tyd kan bid.
Vir meer inligting lees: Bruce Winter, Roman Wives, Roman Widows
Skrywer: Prof Kobus Kok
Bewegings teenoor Instellings
If we could change ourselves, the tendencies in the world would also change. As a man changes his own nature, so does the attitude of the world change towards him. … We need not wait to see what others do. – Mahatma Gandhi
Bewegings teenoor Instellings
Organisasies moet beide kenmerke van instellings en die dinamika van bewegings hê. Instellings bevorder stabiele gedragspatrone deur reëls en beleid wat stadig verander. Mense se keuses word beperk. Instellings vertrou op die onderwerping aan ‘n gevestigde gesag wat waardes en doelwitte van die verlede bewaar.
Hulle is noodsaaklik want hulle verskaf betroubare sisteme vir wat gedoen moet word.. Die instelling is eintlik die skelet van die liggaam. Instellings bring orde in die lewe.
Bewegings het meer te doen met die uitoefening van persoonlike voorkeure – dit vorm die toekoms. ‘n Beweging het vier sleutel kenmerke: visie, opoffering, buigsaamheid met eenheid. En spontaneïteit.
- Visie. Dit is ‘n duidelike, aantreklike beeld van die toekoms wat die beweging en sy leiers probeer bereik – as dit is waar jy wil wees, kom saam met ons. Dit gaan saam met ‘n stel waardes waaraan die beweging toegewyd is. Die inhoud van die visie moet so gekommunikeer word dat ander dit maklik kan verstaan; die inhoud moet so oortuigend wees dat ander dit kan leer en uitvoer sonder veel sentrale beheer of bystand. Instellings het gewoonlik ‘n doel wat iewers neergeskryf is, maar wat die instelling bymekaar hou, is nie sy visie nie, maar sy reëls, regulasies en prosedures.
- Hierdie saambindende visie lei tot ‘n kultuur van opofferende toewyding en intrinsieke belonings. Individue plaas die visie voor hulle eie belange en gemak. Die bereiking van hulle doelwitte is hulle grootste beloning – interne, persoonlike vervulling. In ‘n instelling het elke posisie duidelik gedefinieerde regte en voorregte sowel as duidelike vergoeding en voordele. Die insentief is hierdie belonings. Hulle werksuitsette word versigtig met hierdie belonings gebalanseer. As net die leiers in jou gemeente opofferings maak, het jy nie ‘n bewegingskultuur in jou gemeente nie.
- Bewegings word gekenmerk deur vrygewige buigsaamheid teenoor ander organisasies en mense buite – nie lede nie. Vir bewegings is die wat (die bereiking van die visie) belangriker as die hoe en die wie. Hulle werk saam met almal wat hulle belangstelling in die visie deel. Instellings stel meer belang in oorgeërfde tradisies, die regte prosedures en geakkrediteerde mense. Omdat ‘n gees van buigsaamheid deel is van bewegings is daar ‘n hoë mate van eenheid. Instellings, daarenteen, hou daarvan om terreine af te baken. Sy eie welstand is dikwels belangriker as die welstand van die geheel. Daar is gewoonlik nie eenheid binne die instelling nie.
- Bewegings genereer nuwe idees en leiers van binne af. Instellings is op langtermyn oorlewing en stabiliteit ingestel. Hulle waag nie sommer nie. Bewegings gee nie om om te waag nie – hulle lede maak in ieder geval reeds opofferings. Bewegings trek en beloon leiers wat resultate lewer. Instellings, weens hulle klem op stabiliteit en oorlewing, beloon leiers vir jare diens en die verkryging van aanvaarde kwalifikasies – jou CV is belangrik.
‘n Beweging kan nuwe idees genereer, want dit moedig mense aan om te debatteer en te bespreek. Hulle is meer geneig om te eksperimenteer en nuwe idees te probeer. Hulle is minder hiërargies en afgesonder in silo’s. Nuwe idees kry vinniger vastrapplek. Bewegings trek ambisieuse en kreatiewe mense. Omdat hulle op resultate fokus, sien hulle ontluikende leiers vinniger raak. Bewegings groei vinniger, want hulle toets van nuwe idees veroorsaak dat hulle vinniger by veranderinge in die omgewing kan aanpas.
Die probleem is dat bewegings instellings kan word: visie word strategie; rolle word take; spanne word strukture; netwerke word organisasies; erkenning word kompensasie. Ons moet versigtig wees om ‘n skerp lyn tussen die twee te trek. Daar is natuurlik goeie redes om die kerk as instelling te kritiseer, maar die indruk dat alle gesag, gesentraliseerde beheer en formele prosesse sleg is, is verkeerd. Die werklikheid is baie meer ingewikkeld.
- Nuwe gemeentes en bedienings probeer hard om informeel en nie-gesentraliseerd te wees, maar dit kan nie 100% so wees nie. As ons ‘n keuse maak – ‘n nuwe beleid, administratiewe struktuur of konsensus oor waardes en geloof – begin ons mense se roetines, verwagtings en voorkeure vorm – die begin van ‘n instelling.
- ‘n Mate van instelling is verkieslik. Die visie staan sentraal in ‘n beweging, maar hierdie visie kan nie elke jaar verander nie. Dit beteken die visie vereis ‘n mate van kodifisering en beheer. Om ‘n verenigde visie daar te stel vereis sekere aspekte van ‘n instelling.
- Bewegings maak staat op die opofferings van hulle lede – veral aan die begin. Dit is nie volhoubaar nie. Groot visies vereis ‘n langtermyn poging. Hulle moet genoeg inkomste genereer om hulle uitgawes te dek. Anders word al die beste persone uitgebrand.
‘n Sterk dinamiese beweging beklee ‘n plek van spanning en balans – tussen ‘n vry organisme en ‘n gedissiplineerde organisasie. ‘n Beweging wat weier om sekere organisatoriese eienskappe – gesag, tradisie, eenheid van wat ons glo en kwaliteitsbeheer – te aanvaar, sal uiteindelik fragmenteer en verdwyn. Bewegings wat nie totale institusionalisering weerstaan nie, sal hulle lewenskragtigheid en doeltreffendheid verloor. Die leier van ‘n beweging moet sy skip veilig tussen hierdie twee gevare stuur.
Bewegings teenoor Instellings
If we could change ourselves, the tendencies in the world would also change. As a man changes his own nature, so does the attitude of the world change towards him. … We need not wait to see what others do. – Mahatma Gandhi
Bewegings teenoor Instellings
Organisasies moet beide kenmerke van instellings en die dinamika van bewegings hê. Instellings bevorder stabiele gedragspatrone deur reëls en beleid wat stadig verander. Mense se keuses word beperk. Instellings vertrou op die onderwerping aan ‘n gevestigde gesag wat waardes en doelwitte van die verlede bewaar.
Hulle is noodsaaklik want hulle verskaf betroubare sisteme vir wat gedoen moet word.. Die instelling is eintlik die skelet van die liggaam. Instellings bring orde in die lewe.
Bewegings het meer te doen met die uitoefening van persoonlike voorkeure – dit vorm die toekoms. ‘n Beweging het vier sleutel kenmerke: visie, opoffering, buigsaamheid met eenheid. En spontaneïteit.
- Visie. Dit is ‘n duidelike, aantreklike beeld van die toekoms wat die beweging en sy leiers probeer bereik – as dit is waar jy wil wees, kom saam met ons. Dit gaan saam met ‘n stel waardes waaraan die beweging toegewyd is. Die inhoud van die visie moet so gekommunikeer word dat ander dit maklik kan verstaan; die inhoud moet so oortuigend wees dat ander dit kan leer en uitvoer sonder veel sentrale beheer of bystand. Instellings het gewoonlik ‘n doel wat iewers neergeskryf is, maar wat die instelling bymekaar hou, is nie sy visie nie, maar sy reëls, regulasies en prosedures.
- Hierdie saambindende visie lei tot ‘n kultuur van opofferende toewyding en intrinsieke belonings. Individue plaas die visie voor hulle eie belange en gemak. Die bereiking van hulle doelwitte is hulle grootste beloning – interne, persoonlike vervulling. In ‘n instelling het elke posisie duidelik gedefinieerde regte en voorregte sowel as duidelike vergoeding en voordele. Die insentief is hierdie belonings. Hulle werksuitsette word versigtig met hierdie belonings gebalanseer. As net die leiers in jou gemeente opofferings maak, het jy nie ‘n bewegingskultuur in jou gemeente nie.
- Bewegings word gekenmerk deur vrygewige buigsaamheid teenoor ander organisasies en mense buite – nie lede nie. Vir bewegings is die wat (die bereiking van die visie) belangriker as die hoe en die wie. Hulle werk saam met almal wat hulle belangstelling in die visie deel. Instellings stel meer belang in oorgeërfde tradisies, die regte prosedures en geakkrediteerde mense. Omdat ‘n gees van buigsaamheid deel is van bewegings is daar ‘n hoë mate van eenheid. Instellings, daarenteen, hou daarvan om terreine af te baken. Sy eie welstand is dikwels belangriker as die welstand van die geheel. Daar is gewoonlik nie eenheid binne die instelling nie.
- Bewegings genereer nuwe idees en leiers van binne af. Instellings is op langtermyn oorlewing en stabiliteit ingestel. Hulle waag nie sommer nie. Bewegings gee nie om om te waag nie – hulle lede maak in ieder geval reeds opofferings. Bewegings trek en beloon leiers wat resultate lewer. Instellings, weens hulle klem op stabiliteit en oorlewing, beloon leiers vir jare diens en die verkryging van aanvaarde kwalifikasies – jou CV is belangrik.
‘n Beweging kan nuwe idees genereer, want dit moedig mense aan om te debatteer en te bespreek. Hulle is meer geneig om te eksperimenteer en nuwe idees te probeer. Hulle is minder hiërargies en afgesonder in silo’s. Nuwe idees kry vinniger vastrapplek. Bewegings trek ambisieuse en kreatiewe mense. Omdat hulle op resultate fokus, sien hulle ontluikende leiers vinniger raak. Bewegings groei vinniger, want hulle toets van nuwe idees veroorsaak dat hulle vinniger by veranderinge in die omgewing kan aanpas.
Die probleem is dat bewegings instellings kan word: visie word strategie; rolle word take; spanne word strukture; netwerke word organisasies; erkenning word kompensasie. Ons moet versigtig wees om ‘n skerp lyn tussen die twee te trek. Daar is natuurlik goeie redes om die kerk as instelling te kritiseer, maar die indruk dat alle gesag, gesentraliseerde beheer en formele prosesse sleg is, is verkeerd. Die werklikheid is baie meer ingewikkeld.
- Nuwe gemeentes en bedienings probeer hard om informeel en nie-gesentraliseerd te wees, maar dit kan nie 100% so wees nie. As ons ‘n keuse maak – ‘n nuwe beleid, administratiewe struktuur of konsensus oor waardes en geloof – begin ons mense se roetines, verwagtings en voorkeure vorm – die begin van ‘n instelling.
- ‘n Mate van instelling is verkieslik. Die visie staan sentraal in ‘n beweging, maar hierdie visie kan nie elke jaar verander nie. Dit beteken die visie vereis ‘n mate van kodifisering en beheer. Om ‘n verenigde visie daar te stel vereis sekere aspekte van ‘n instelling.
- Bewegings maak staat op die opofferings van hulle lede – veral aan die begin. Dit is nie volhoubaar nie. Groot visies vereis ‘n langtermyn poging. Hulle moet genoeg inkomste genereer om hulle uitgawes te dek. Anders word al die beste persone uitgebrand.
‘n Sterk dinamiese beweging beklee ‘n plek van spanning en balans – tussen ‘n vry organisme en ‘n gedissiplineerde organisasie. ‘n Beweging wat weier om sekere organisatoriese eienskappe – gesag, tradisie, eenheid van wat ons glo en kwaliteitsbeheer – te aanvaar, sal uiteindelik fragmenteer en verdwyn. Bewegings wat nie totale institusionalisering weerstaan nie, sal hulle lewenskragtigheid en doeltreffendheid verloor. Die leier van ‘n beweging moet sy skip veilig tussen hierdie twee gevare stuur.
Die stad gedefinieer
Leadership, like swimming, cannot be learned by reading about it.” — Henry Mintzberg
.
Die stad gedefinieer
Vandag word ‘n stad volgens bevolkingsgrootte gedefinieer. In die Bybel verwys stad na huise omring deur versterkings of ‘n muur. Die inwonerstal was gewoonlik tussen 1000 en 3000. Die inwoners het dig op mekaar gewoon.
Volgens die Bybel was die kenmerk van die stad nie grootte nie, maar digtheid – mense leef naby aan mekaar. Jerusalem is gebou soos ‘n stad wat goed saamgevoeg is (Psalm 122:3 – OAV). Dit was ‘n gefortifiseerde stad; die mense het na aan mekaar gelewe; die strate was nou. Mense was fisies teenwoordig op alle plekke en tye.
Nadat Nehemia die stadsmure herbou het, lees ons: Die stad was uitgestrek en groot, met min mense daarin (7:4). Wat was die antwoord? 10% van die volk moes na Jerusalem skuif (11:1).
Die stad aanvanklik het tot gevolg ‘n besondere leefwyse binne die mure – beskermde spasie. Die bevolking leef naby aan mekaar. Lewe in stede het drie kenmerke:
- Veiligheid en stabiliteit.
Die stede het mure gehad en kon dus makliker vyandige magte (ook wilde roofdiere) se aanvalle weerstaan. Die gevolg is ‘n meer stabiele lewe en dit lei tot die groei van die beskawing. Toe die Israeliete Kanaän ingeneem het, was hulle verbaas oor die sterk vestingstede. Nadat hulle die land ingeneem het, het hulle vir hulleself stede gebou. Geen wonder die stad word as ‘n beeld van ‘n vesting waarop hulle kan vertrou (Spreuke 21:22) beskryf nie. ‘n Stad sonder ‘n muur om hom te beskerm, so weerloos is ‘n mens as hy nie selfbeheersing het nie (Spreuke 25:28).
As gevolg van die stabiliteit het stelsels van wet en orde eerste in die stad ontwikkel. Antieke stede het poorte gehad waar die oudstes gesit het en sake aangehoor het. Buite die mure moes die swaard dispute oplos. God beveel ook die Israeliete om asielstede in Kanaän te vestig. Mense wat ‘n ander se dood veroorsaak het, kon na hierdie stede vlug en hulle saak stel (Numeri 35:6). Vandag kry ons steeds dat mense wat polities onderdruk of ekonomies afhanklik is na die stede vlug. Baie mense beskou stede steeds as veilige plekke om in te leef.
- Diversiteit
As gevolg van die digtheid en veiligheid van stede kry ons meer diversiteit. Onder die profete en leraars van Antiogië kry ons mense uit verskillende etniese groepe (Handelinge 13:1). Omdat minderhede die stede as veilige plekke om te woon beskou, is die inwoners divers ten opsigte van ras en kultuur. Daar is ook diversiteit ten opsigte van die gebruik van die land.
Daar is verskeie elemente in die menslike gemeenskap:
- ‘n Ekonomiese orde waar mense werk en besigheidstransaksies uitgevoer word.
- ‘n Kulturele orde waar mense leer, kuns beoefen en teaters bywoon.
- ‘n Polities-geregtelike orde waar sake verhoor word en waar regeringsamptenare bymekaar kom.
Elke buurt het behalwe huise ook hierdie drie elemente – gemeng en gekompakteer binne loopafstand van mekaar.
- Stede verhoog produktiwiteit en kreatiwiteit
In die stede kry ons straatlewe en markpleine. Die gevolg is meer persoon-tot-persoon interaksie. Hoe meer mense van dieselfde beroep bymekaarkom, hoe meer stimuleer hulle nuwe idees en hoe vinniger versprei hierdie idees. Stede was nog altyd die sentra vir kulturele intensiteit. Cities are the absence of physical space between people (Edward Glaeser).
Stede is belangrik en die kerk mag nooit stede ignoreer nie.
Paulus se toesprake in Handelinge
“We should be careful to get out of an experience all the wisdom that is in it – not like the cat that sits on a hot stove lid. She will never sit down on a hot lid again – and that is well; but also she will never sit down on a cold one anymore.” – Mark Twain
Paulus se toesprake in Handelinge
Ons moet kontekstualisering benader met ‘n bewustheid van ons eie kulturele voorveronderstellings – daardie aannames wat ons oor die Bybel en sy boodskap maak wat ons eers raaksien as ander kulture vrae oor die Skrif begin vra.
Ons het gelet dat elke kultuur ‘n gemengde aard het (goeie en slegte elemente in alle kulture). Ons het ook die noodsaaklikheid om die boodskap van die Bybel aan te pas by ‘n spesifieke kulturele konteks bevestig. Paulus het vir ons ‘n basis vir kontekstualisering (Romeine 1 en 2), ‘n motief vir kontekstualisering (1 Korintiërs 9) en ‘n basies formule vir kontekstualisering (1 Korintiërs 1) gegee. In Handelings sien ons hom waar hy sy boodskap aanpas by verskillende groepe.
In Handelinge 13 preek Paulus vir ‘n aantal gelowiges – Israeliete en godvresendes (heidene wat die Bybel geglo het en in sinagoges bymekaar gekom het, maar nie besny was nie). In Handelinge 14:6 – 16 preek Paulus vir ‘n groep politeïste – hulle het nog in die ou gode ook geglo. In Atene (Handelinge 17:16 – 34) preek hy vir ‘n groep gesofistikeerde heidene – mense wat nie eintlik meer in gode glo nie. Hulle glo in ‘n aantal filosofiese sienings – soos Stoïsyne en Epikureërs. In Handelinge 20:16 – 38 is Paulus in Milete waar hy die ouderlinge van Efese toespreek. In Handelinge 21:27 – 22:22 praat hy met ‘n vyandige skare Jode. In Handelinge 24 – 26 is Paulus in Sesarea. Daar speek hy vir Feliks, Festus en Herodes Agrippa en Bernice toe – hoë regeringsamptenare met uiteenlopende kulturele agtergronde.
In hierdie toesprake verskil Paulus se aanbieding van die evangelie afhangende van sy gehoor. Ons moet onthou dat ons net gedeeltes van hierdie toesprake het en daarom moet ons versigtig wees as ons gevolgtrekkings maak. In Handelinge 17 word hy onderbreek voor hy klaar gepraat het. Tog is daar sekere patrone herkenbaar.
- Die verskille tussen die toesprake.
Hy haal gesag aan, maar dit verskil. By Bybelgelowiges haal hy uit die Skrif en vir Johannes die Doper aan; by die heidene redeneer hy vanuit die algemene openbaring en die grootheid van die skepping. Die Bybelse inhoud wissel ook. Hy verander die volgorde waarin verskillende waarhede aangebied word; ook die klem wat hy op verskillende aspekte plaas. Met Jode en godvresendes spandeer hy min tyd oor die leer van God en gaan reguit na Christus. Met heidene spandeer hy die meeste van sy tyd om die konsep van God te ontwikkel By die Grieke en Romeine gaan hy eers na die opstanding en nie die kruisiging nie.
Praat hy oor sonde met die Jode maak hy dit duidelik dat die wet hulle nie kan vryspreek nie – hulle morele pogings kan hulle nie red nie (13:39). Praat hy met heidene is sy benadering dat hulle hulle rug op waardelose dinge moet draai – hulle sinlose gode moet los en hulle tot die lewende God moet bekeer (14:15 – 17). Paulus varieer sy gebruik van emosie en rede, sy woordeskat, sy inleiding en gevolgtrekkings, sy beelde en illustrasies, sy identifisering met dit wat sy gehoor pla, wat hulle hoop en hulle behoeftes. Hy pas sy aanbieding van die evangelie by sy gehoor aan.
- Die ooreenkomste tussen die toesprake
Daar is geen standaard aanbieding van die evangelie nie, maar daar is net een evangelie vir al die hoorders: die evangelie dat Jesus die Here is (11:20); die evangelie/goeie nuus (14:7, 14:21 en 16:10); die boodskap van verlossing (13:26); die boodskap van sy genade (14:3); die evangelie van God se genade (20:24); die woord van sy genade (20:32). In elke preek is daar ‘n uitdaging: mense word vertel dat hulle verstaan van God en die werklikheid verkeerd is. Jode word vertel dat, alhoewel hulle glo dat hulle God verstaan, dit nie so is nie. Vir heidene word gesê dat hulle geglo het dat hulle die wêreld verstaan, maar hulle het die skepping totaal misverstaan. Daar is net een God en Hy het alles geskep. Beide word vertel van ‘n God wat magtig, maar tog goed is (13:16 – 22; 14:17).
Daar is ook ‘n persoonlike uitdaging oor sonde. Jode probeer die wet onderhou en heidene gee hulle aan afgode oor wat nie kan bevredig nie (13:29; 14:15). Beide probeer hulleself red en beide misluk.
Dan is daar die verkondiging van Christus as die antwoord/oplossing vir hulle sonde. Met heidene beklemtoon Paulus die opstanding om te bewys dat Jesus die goddelike Verlosser is wat na hierdie wêreld gekom het – die Koning. Met Jode wys Paulus daarop dat die verbondsbeloftes vervul is in ‘n lydende Messias. Vir beide Jode en heidene word gesê dat Jesus in die geskiedenis ingebreek het om ons verlossing te bewerkstellig.
Paulus se toesprake wys vir ons dat versigtige kontekstualisering Bybels geregverdig en noodsaaklik is. Daar is geen universele, kultuurvrye formulering van die evangelie wat vir almal aanvaarbaar is nie. Paulus dink nie dit is noodsaaklik dat hy die volledige evangelieverhaal in een enkele sitting moet oordra nie. Heidense nie-Jode word geleidelik verder gevoer – hy vestig eers sekere basiese beginsels sonder dat hy noodwendig reguit na die werk van Christus gaan.
Hierdie evangeliewaarhede word nooit op dieselfde wyse oorgedra nie, maar dit is tog duidelik dat hulle dieselfde inhoud het – die wese van God as regverdig en vol liefde; die wese van ons sonde en verlorenheid; die werklikheid van wat Jesus bereik het – verlossing vir ons; die noodsaaklikheid om hierdie verlossing deur geloof en genade te ontvang.