Kerkverskille – Hermie van Zyl
Lucinda vra:
Ek weet dat kerke verskil, ek weet ook dat daar vals profete is. Ek is ‘n lid van die NG Kerk, my aanstaande man is ‘n lid van die Nuwe-Apostoliese Kerk en sy ma is ‘n lid van die Sewende Dag Adventiste Kerk. Hoe verskil ons drie werklik? Deur geloof, doop, nagmaal en aanneming? Ek vra ook omdat ons wil trou, maar ons is bang vir familietwis. Sal die huweliksformulier ook verskil?
Antwoord
Prof Hermie van Zyl antwoord:
Eers net iets in die algemeen oor hoekom daar verskillende kerke is met verskillende geloofsaksente.
Die woord “kerk” is afgelei van die Griekse woord kuriakos, en beteken: “wat aan die Here behoort”. “Here” verwys dan na die Here Jesus Christus. Die gemeenskaplike tussen kerke is dus dat almal bely dat hulle gered is deur die soenverdienste van Jesus Christus aan die kruis, waardeur daar vergifnis van sonde en versoening met God gekom het. Deur hierdie versoeningsdaad het Christus ons syne gemaak en behoort ons aan Hom. (Let egter daarop dat hoewel die woord “kerk” se herkoms is soos bo verduidelik, die Griekse woord wat in die Nuwe Testament vir “kerk” of “gemeente” gebruik word, ekklesia is, wat beteken: “die vergadering van gelowiges”, wat in wese dieselfde is as om aan die Here te behoort.)
Omdat dit ménse is wat aan Christus behoort en mense van mekaar verskil, ten spyte daarvan dat hulle verloste sondaars is, gebeur dit dat verskillende kerkgroeperings (denominasies genoem) ontstaan. Die vernaamste redes vir verskillende kerke is gevolglik taal- en kultuurverskille, maar dikwels ook verskillende sieninge oor bepaalde geloofskwessies wat in sekere kontekste of oor tyd heen ontstaan, gewoonlik as gevolg van die optrede van individue of groepe wat hulle sieninge op die spits dryf en volgelinge rondom hulle versamel. Hierdie toedrag van sake veroorsaak dikwels wrywing, verwydering en wedywering – selfs wantroue en vyandskap – tussen gelowiges, wat soms lank vat om te oorkom. Die verdeeldheid tussen kerke is ’n groot jammerte, juis omdat ons die basiese eenheid van die kerk bely; ons glo immers almal in dieselfde Here (vgl Efesiërs 4:4-6).
Uit bogenoemde behoort dit duidelik te wees dat ten spyte van kerkverskille ons mekaar nie so mag wantrou dat ons mekaar se integriteit as mense wat aan Christus behoort, in twyfel trek nie. Daar behoort altyd die bereidheid te wees om die ander se goeie trou as gelowiges te aanvaar en met mekaar saam te werk.
Ek het met opset bogenoemde agtergrond gegee omdat ons vraagsteller spesifiek verwys na moontlike familietwis wat kan ontstaan as gevolg van die verskillende kerke in hulle onderskeie families. Maar ek dink eerlik nie dat die verskille tussen die genoemde kerke van so ’n aard is dat dit familietwis behoort te veroorsaak nie. Solank almal net mekaar se goeie trou as Christene aanvaar en nie probeer om mekaar voortdurend tot die ander se sieninge te “bekeer” nie. Daar moet vooraf ooreengekom word of elkeen van die aanstaande egpaar in sy/haar eie kerk bly, of die een na die ander se kerk oorgaan, en of hulle saam by ’n ander kerk gaan aansluit. In laasgenoemde geval maak beide dan “opofferings”.
Voorts wil ek net kortliks die vernaamste verskilpunte tussen die drie genoemde kerke uitlig. Ek wil by voorbaat sê dat daar nie groot verskille is tussen die belangrike geloofskwessies nie, naamlik geloof in God Drie-enig en in Jesus Christus as Verlosser nie. Dit gaan meer oor bepaalde aksente wat in die onderskeie kerke gelê word; ek lê daarom slegs klem op dit wat die kerke regtig van mekaar onderskei.
Die Sewende Dag Adventiste (SDA)
Die SDA plaas groot klem op die Ou-Testamentiese wet. Die wet word dikwels op ’n baie letterlike en wettiese manier toegepas. Vandaar hulle klem op die onderhouding van die sewende dag van die week (Saterdag) as die Sabbat of rusdag (vgl Eksodus 20:8-11), en nie die eerste dag van die week (Sondag), soos die meeste ander kerke nie. Die rede hoekom ander kerke die eerste dag van die week as rusdag vier, is omdat daar sedert die opstanding van Jesus uit die dood ’n geleidelike verskuiwing gekom het van sewende dag na eerste dag as die dag waarop die volgelinge van Jesus bymekaar gekom het. So is die vierde gebod mettertyd verstaan as nie net ’n rusdag nie, maar ook as ’n viering van die oorwinning oor die dood.
’n Volgende tipiese opvatting van die SDA is die voorspellings rondom die wederkoms van Christus. Dit is waarom die woord “adventiste” in hulle naam voorkom; dit verwys na hulle vurige verwagting van die koms (“advent”) van Christus. Aan die begin was daar allerlei voorspellings gemaak oor die presiese datum van Christus se wederkoms, wat op sy beurt weer saamhang met hulle verstaan van die tekens van die tyd. Van tyd tot tyd kry mens nog dat die SDA byeenkomste hou rondom hulle sienings van die boek Openbaring en die eindtyd, wat dan op allerlei hedendaagse gebeure toegepas word, as sou dit die vervulling van die eindtyd wees.
Oor die doop glo die SDA dat mens ná belydenis van geloof onderdompel moet word. Hierdie siening kry mens egter ook by baie ander Christelike kerke wat die kinderdoop verwerp en net in die grootdoop glo.
Die SDA glo ook in die sogenaamde sieleslaap, wat inhou dat ’n mens ná jou dood totaal onbewus is van jou of ander se bestaan. Jy verkeer in ’n slaaptoestand tot en met die wederkoms van Christus. Eers dan staan die ontslapenes op om geoordeel te word.
Die Nuwe Apostoliese Kerk (NAK)
Die grootste enkele onderskeidende kenmerk van die NAK is dat hulle glo in die voortsetting van die apostelamp wat ons in die Nuwe Testament aantref. Volgens die NAK word die onvoltooide werk van die apostel Paulus vandag voortgesit deur die apostels van die NAK. Veral die stam- of hoofapostel geniet groot aansien en gesag. Hy is die draer van die gesag van Christus op aarde; deur hom regeer Christus op aarde, amper soos wat die Rooms-Katolieke Kerk oor die pous glo. Volgens die NAK was die apostel Petrus die eerste stamapostel. Die stamapostel is die hoogste leergesag in die NAK, en kan ook ander apostels aanstel.
Hierdie siening rondom die apostelamp hou in dat die mondelinge uitsprake van die apostels groot gesag dra, eintlik groter gesag as die Bybel. Die stamapostel ontvang direkte openbarings van Christus en dra dit dan aan die ander apostels oor. En so tree hierdie apostels eintlik namens Christus op aarde op. Hulle woord dra groot gesag. Hulle beskik ook oor die Heilige Gees, en deur die sakrament van verseëling (’n derde sakrament wat die NAK toevoeg tot die doop en nagmaal) word die Gees oorgedra aan lidmate. Dit spreek vanself dat Christene wat ’n hoë premie plaas op die sentrale posisie van die Woord van God soos geopenbaar in die Bybel, moeilik aanklank vind by die NAK se klem op die gesag van die stamapostel en ander apostels, waar die woord van die apostel vir alle praktiese doeleindes belangriker geag word as die Bybel.
Die NAK vertoon ongelukkig sektariese trekke. Daarmee word bedoel dat hulle hulleself as die enigste kerk beskou wat die mens na God toe kan lei en wat die ware leer oor Christus en die apostels verkondig. Hulle sê: ander kerke praat óór God, maar in die NAK praat God direk met mense, deur die apostels.
Die Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK)
Die NGK deel met die meeste ander kerke die sentrale geloofsartikels van die sogenaamde Twaalf Artikels. Daarby stam die NGK uit die sogenaamde Gereformeerde tradisie waar die posisie en gesag van die Bybel sentraal staan. Die NGK, soos ander kerke van Gereformeerde inslag, aanvaar ook nog drie ander belydenisskrifte wat as geloofsbasis van die kerk dien, te wete die Nederlandse Geloofsbelydenis, die Heidelbergse Kategismus en die Dordtse Leerreëls. Lidmate moet by belydenisaflegging bely dat hulle die Bybel as die Woord van God erken en dat die Bybel, saam met die genoemde belydenisskrifte, die ware en volkome leer van die verlossing bevat. Uiteraard is daar talle verskille by lidmate oor hoe die Bybel op sekere punte verstaan moet word, maar dit verander niks aan die basiese belydenis omtrent die status van die Bybel in die kerk nie.
Voorts is die kerkregeringstelsel presbiteriaal, dit wil sê, die kerk word deur ouderlinge (presbiters) bestuur en gelei. Die ouderlinge bestaan uit lerende ouderlinge (opgeleide predikante) en regerende ouderlinge (leke-lidmate wat kragtens hulle voorbeeld en wysheid in die kerkbestuur dien). Hierbenewens is daar ook die diakenamp, wat veral op die ander diensaspekte van die kerk fokus, soos barmhartigheidswerk. Die ouderlinge en diakens vorm saam die kerkraad, wat die bestuur van ’n gemeente behartig.
Daar is twee sakramente, die doop en nagmaal. Die doop word aan kinders van gelowige lidmate sowel as aan volwassenes bedien, lg aan gelowiges wat nie as kinders gedoop is nie. Die NGK doop egter nie mense óór nie, d w s, die NGK aanvaar die doop wat deur ander kerke bedien is, mits dit aan die volgende voorwaardes voldoen: dit moes deur ’n geordende leraar van daardie kerk bedien gewees het, met water geskied het, en in die Naam van die Drie-enige God gebeur het. Sedert enkele jare gelede word die nagmaal ook aan kinders van gelowiges bedien, selfs al het hulle nog nie belydenis van geloof afgelê nie.
Ten slotte: Uiteraard is bostaande verskille nie naastenby al die verskille nie. Elke kerk het ook sy eie tradisies, erediensliturgie en ander rituele wat nie hier bespreek is nie. Dit moet ook bygevoeg word dat baie van die skerp verskille van die verlede deur die jare al hulle skerp kante verloor het en dat daar vandag groter verdraagsaamheid tussen die kerke is. Daar word groter klem geplaas op dit wat ons saambind in Christus as op die verskille.
Skrywer: Prof Hermie van Zyl