Bybelvertaling (5)

Bybelvertaling (6) – Jan van der Watt

‘n Voorbeeld van vertalings    (Jak 1:2-4)

1933/1953-vertaling	1983-vertaling	Die Boodskap
Ag dit louter vreugde, my broeders, wanneer julle in allerhande versoekings val, omdat julle weet dat die beproewing van julle geloof lydsaamheid bewerk. Maar die lydsaamheid moet tot volle verwerkliking kom, sodat julle volmaak en sonder gebrek kan wees en in niks kortkom nie.	My broers, julle moet baie bly  wees wanneer allerlei beproewings oor julle kom, want,  soos julle weet, as julle geloof  die toets deurstaan het, stel dit  julle in staat om te volhard. En die volharding moet enduit  volgehou word sodat julle tot volle geestelike rypheid kan kom, sonder enige tekortkoming.	My liewe mede-Christene, wees opgewonde as julle geloof by elke geleentheid ge-toets word. Julle weet mos hoe goed dit vir julle geestelike lewe kan wees. Die slegte dinge wat met julle gebeur, toets of julle werklik die Here vertrou. As dit met julle sleg gaan, leer julle juis om nader aan die Here te leef. Julle moet die Here toelaat om julle deur die dinge te leer wat dit beteken om altyd net op Hom te vertrou, kom wat wil. So sal julle geestelike grootmense word wat weet hoe om in elke situasie reg op te tree.

————————————————————————————————————-

 

Hoekom verskil Bybelvertalings? (1)

Vertaling kan nogal moeilik wees omdat tale so verskil. Tale oorvleuel nie, met ander woorde ʼn mens kan nie net ʼn woordeboek van n vreemde taal leer en dan dink jy kan die taal praat nie. Daar is baie ander dinge wat ʼn rol speel.

 

(a) Woorde oorvleuel nie tussen verskillende tale nie. Suid-Afrikaners het twee woorde vir sneeu (sneeu en kapok) terwyl die Eskimo’s ʼn hele rits het. In ʼn vertaling kan ʼn mens dus nie presies in Afrikaans sê wat die Eskimo’s oor sneeu kan sê nie.

Grieks het vyf woorde vir liefde waar ons net een het. Om net elke keer “liefde” in Afrikaans te gebruik beteken dat jy die spesiale betekenis van die Grieks gaan verloor. Daarom sal ʼn mens woorde so moet probeer gebruik en omskryf dat dit ʼn mens so na moontlik aan die Griekse bedoeling kom.

 

(b) Sinne in verskillende tale lyk ook nie dieselfde nie. Grieks hou van baie lang sinne; ʼn enkele sin in Grieks kan tot ʼn halwe bladsy lank wees.

Die eerste vyftien of sestien verse van Efesiërs is  byvoorbeeld een sin in Grieks. Vir ʼn Afrikaanssprekende maak dit nie sin nie. Ons praat kort sinne. As ʼn mens dus nie in die Afrikaanse vertaling die Griekse sinne ʼn bietjie korter maak nie, sal die Afrikaanse leser heeltemal die spoor byster raak. Die vraag is egter hoe, want die Griekse sinne wat so lank is, is soos ʼn fyn net geweef. ʼn Mens moet dus die sin korter maak sonder om die effek van die fyn weefwerk verlore te laat gaan. Dit is die uitdaging vir die vertaler.

 

(c) Idiome en metafore stem ook baie keer nie ooreen nie. Om te sê dat jy  vurige kole op iemand se kop gooi, klink vir ons na ʼn wreedaardige marteling. Dit is egter ʼn idioom in Grieks wat op ʼn ander manier in Afrikaans gestel moet word. ʼn Mens sou eerder sê jy maak iemand rooi van skaamte. Dit is dus nie meer ‘ vervanging van woorde’ nie.

 

(d) Daar word soms van beelde en simbole gebruik gemaak waarvan ons niks meer weet nie. ʼn Troon met ʼn see van glas voor en groen  kristalle wat skitter, is vir ons ʼn dooie prentjie van ʼn troon. Die antieke mens het egter  anders daaroor gedink. Vir hulle was die see die plek van die Bose en groen die kleur van getrouheid. Die vraag is of die vertaler die hedendaagse leser moet help om die nuanses deur die oog van die oorspronklike leser te sien. Die vryer vertalers dink die vertaler moet dit doen, die letterlike vertalers sê hulle moenie.

Hierdie is voorbeelde van dinge waarna vertalers moet kyk. Elke vertaling is dus ʼn stukkie interpretasie van die kant van die vertaler om die oorspronklike teks vir die hedendaagse leser toeganklik te probeer maak.

Outeur: Prof Jan van der Watt