4:4 ‘Julle,…’ verwys na die Jesus-belyers teenoor dié wat Hom nie bely nie. ‘Julle’ wat in Jesus glo ‘is uit God.’ Dit is deur God dat hulle in Jesus glo, deur die Heilige Gees wat hulle oortuig het om in Jesus te glo, sodat hulle besluit het om Hom as die Here van hulle lewe te volg. Johannes spreek sy mede-volgelinge van Jesus weer aan as ‘liewe kinders.’ Dit is Jesus se liefde wat deur Johannes sy geestelike kinders bemoedig.

‘en julle het hulle klaar oorwin…’ daarvan is hulle geloof in Jesus, deur God in hulle bewerk, die bewys. Die geloof in Jesus is reeds die oorwinning oor die ongeloof en verleidende woorde en argumente van die vals leraars (vgl. 2:13-14 gelowiges het die Bose oorwin).

‘omdat Hy wat in julle is…’ verwys na God (3:20,24), die Vader (4:12,13,15) en die Seun (2:14; Joh 14:20,23; 17:23,26) en die Gees (Joh 14:16-17; 16:13-15) wat in hulle kom woon het. God

‘…groter is as hy wat in die wêreld is’ – dit is die Bose (2:13-14; 3:12), die duiwel (5:18-19). Die vals leraars is verbind aan ‘die wêreld’ wat teenoor God staan, met die gedagtes, wysheid, en strominge van die wêreld. Johannes is seker dat die Almagtige God in die gelowiges is, en daarom kan die getroue gelowiges seker wees van hulle oorwinning.

.

4:5 ‘Hulle…’ word voorop in die sin beklemtoon teenoor ‘julle’ in vers 4: ‘hulle is uit die wêreld’ – die wêreld van mense in opstand teen God met die bose gesindheid van die Anti-chris, teen-Christus. Die wêreld is hulle oorsprong waaraan hulle behoort, hulle lidmaatskap. Dit word gestel teenoor ‘julle is uit God’ as die oorsprong van die gelowiges se kindskap.

‘en daarom praat hulle uit die wêreld’ – hulle praat vanuit die wêreld se siening, soos die wêreld wil hê dat hulle moet praat. Terwyl die ware gelowiges gelei word deur die gees/Gees van die waarheid (4:6), word ‘hulle’ deur die gees van die wêreld gelei (vgl. Joh 3:31).

‘en luister die wêreld na hulle’ – die wêreldlinge luister en aanvaar die dwalendes se siening oor Jesus en sy kerk met graagte, want hulle en hulle boodskap kom vanuit die wêreld se eie negatiewe sienings oor Jesus (Hy is òf te veel mens, òf te veel God vir hulle). Hulle boodskap is populêr in die wêreld. So word die ‘egte gelowiges’ van binne aangeval en van buite bedreig, maar hulle hoef nie te wanhoop nie, want God staan aan hulle kant. Hy het in hulle kom woon.

4:6 ‘Ons..’ met klem voorop om eie werkwoord te versterk, teenoor 4:5 se ‘hulle.’ ‘Ons, ons is uit God; en wie God ken, luister na ons.’ Ons – die skrywer en sy lesers, alle egte gelowiges, ‘…kom uit God’ – deur sy werking in ons het ons tot geloof gekom in Jesus as die Seun van God wat waarlik mens geword het vir ons.

‘en wie God ken, luister na ons’ – die werkwoord in die teenwoordige tyd veronderstel ‘n verhouding met God wat voortduur en groei – om in ‘n geloofsverhouding met Hom te lewe. So iemand luister na die egte getuienis oor Jesus deur die gemeente. Soos die wêreldlinge na mekaar luister, hoor die gelowiges mekaar se getuienis oor Jesus, en word daardeur versterk in hulle geloofsverhouding met God; so ook dié mense uit die wêreld in wie God besig is om te werk om tot geloof in Jesus te kom.

Die negatiewe word daarteen gestel: ‘Wie nie uit God is nie, luister nie na ons nie.’ Wie nie in Jesus glo nie, ken nie die ware God nie, lewe nie in gemeenskap met Hom nie – al maak hulle daarop aanspraak dat hulle God ken (soos die Jode wat nie God se Seun wil aanvaar nie, en ook nie die Grieke met hulle afgode en filosofiese strominge nie). Die teenstelling impliseer ook ‘n beroep op die gelowiges om die verleiding van die wêreldse gesindheid van die vals leraars te weerstaan en in gemeenskap met God te volhard.

‘Hieruit ken/herken ons die gees van die waarheid en die gees van die dwaling’ – in 2:20 is reeds gesê: julle is egter almal deur Christus gesalf met die Heilige Gees, en julle ken almal die waarheid. Daarom kan ons die persoon wat met die waarheid van God af kom onderskei van die persoon wat met die verleidende gees van die wêreld/Antichris/duiwel die waarheid oor Jesus en God verdraai. Die persoon wat deur die Heilige Gees gelei word, bely die waarheid oor Jesus en word deur God se kinders aanvaar; die persoon wat die waarheid oor Jesus en oor God verdraai, word deur die gees van die wêreld gelei, en sy siening en lewenswyse kan en moet deur die gelowiges weerstaan word, want God wat groter as die duiwel is, is in hulle (4:4). Die toetssteen of iemand uit God is, is of die persoon na ons boodskap oor Jesus, die Seun van God se menswording luister/aanneem of nie. Die vals profete het ook daarop aanspraak gemaak dat hulle God ken, maar omdat hulle nie ontvanklik is vir die boodskap van Jesus Christus nie, toon hulle dat hulle geen verbindtenis met God het nie.

In 4:1-6 stel Johannes dat die geloof van die gemeente en van elke lid daarvan ‘n teken is dat hulle God ken en gelei word deur die Gees van God. Elke gees wat egte getuienis lewer oor Jesus, kom van God af. Dit is die toets vir hulle getuienis, ook vir elkeen wat na hulle luister. Terwyl die dwaalleraars in die wêreld van die Bose is, en die Bose in hulle wêreld woeker, is die gelowige in Christus en Christus in die gelowige. Johannes moedig sy lesers aan om die ‘wêreldse’ denke en lewenswyse te verwerp, en te lewe as kinders van God deur te onderskei wat waar is (4:1-3), en die waarheid van God hulle lewenswyse te maak (4:4-6).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Wêreldgesindheid is hier in die eerste plek ‘n verkeerde lewenshouding; die neiging om aan ‘n gemeenskap te behoort wat nie vir God reg ken nie. Hier gaan dit veral oor ware geloof in God teenoor ‘n valse lering oor God, oor goddelike waarheid teenoor wêreldse dwaling.

In hierdie ses verse word die woord ‘gees’ of ‘geeste’ deurgaans gebruik vir mense wat geïnspireer word òf deur die Heilige Gees òf deur die gees van die wêreld/antichris/duiwel.

4:1 ‘Geliefdes…,’ kort-kort word die lesers in die brief liefdevol aangespreek om hulle dringende aandag vir die volgende saak te vra.

‘… moenie elke gees glo nie,…’ moenie elke mens wat beweer dat hy deur ‘n gees geïnspireer is se woord aanvaar vir die waarheid nie. Dit beteken ook: moenie in die mag van elke gees beland nie. 3:24 het gehandel oor die Gees wat God aan ons gegee het. Hier word gewaarsku dat daar ook vals geeste is, nie die Gees van die waarheid nie, maar leuengeeste (vgl. Ef 6:12).

‘…maar toets die geeste…’ – in 1 Kor 12:10 verwys Paulus na die gawe wat party het om tussen die geeste te onderskei. In 1 Tes.5:21-22 is dit ‘n opdrag vir elke gelowige, soos hier in 1Jn, dat elke gelowige die opdrag het om die egtheid te toets van die mense wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word. Elke gelowige het die ‘salwing’ van die Heilige Gees daarvoor (1 Jn 2:20,27).

‘…of hulle van God kom…, – of hulle uit God voortkom en van Hom afhanklik is. Dié wat van die gemeente afgedwaal het, beroep hulle ook op die Gees, en roem oor besondere openbarings van die Gees. Nie alle entoesiasme kom van God af nie (die Griekse woord enthousiasmos beteken om deur ‘n god geïnspireer of in besit geneem te wees). Nie almal wat beweer dat hulle deur die Gees gelei word, word deur die Heilige Gees gelei nie, maar dikwels deur hulle eie gees of deur dwaalgeeste. Die gelowiges moet toets of die gees van God of van die Bose af kom. In 4:2,7 gee Johannes die maatstaf vir die toetsing, nl. die regte belydenis van Jesus, wat sê hulle oor Jesus? en of dit liefde vir mekaar bevorder (3:23).

‘…want baie vals profete het (van ons) uitgegaan in die wêreld in’ – in 2:18-19 is reeds van hulle gepraat en word hulle antichriste genoem, wat uit die gemeente ‘uitgegaan het’ en hulle rug op Jesus en sy gemeente gedraai het, soos Judas wat van Jesus en sy dissipelgroep ‘uitgegaan het’ (Jn 13:30) om Jesus te gaan verraai. Hulle is ‘in die wêreld in’ – die wêreld van ongeloof in Jesus. Dit is die wêreldgesindheid waarvan Johannes hier praat, waarvoor die gemeentes moet oppas (vgl. 2 Tim 4:10). Jesus het gesê: ‘…vals christusse en vals profete sal na vore tree en hulle sal tekens en wonderwerke doen om, indien moontlik, die uitverkorenes te laat afdwaal. Maar julle moet op julle hoede wees…’ (Mk 13:22-23).

14:2 Die toets wat die gelowige onder leiding van die Heilige Gees moet aanwend om die ware inspirasie van die valse te onderskei is die belydenis oor Jesus, dat Hy van God af gekom het en mens geword het – die toets vir onderskeiding van die geeste word in 4:6 met die gelowige se belydenis herhaal , en omring so 4:3-5 se kontraste: waarheidsgetuienis-vals profesie, God/Jesus-duiwel/antichris, God se mense-wêreld se mense.

‘Hieraan ken julle die Gees/gees van God…’ – as ‘die Gees’ na die Heilige Gees verwys sou dit beteken: dit is hoe julle kan herken wie deur die Gees geïnspireer is, of: as ‘die gees’ na die gees van die mens oor God verwys sou dit beteken ‘dit is hoe julle die gees/mens wat van God af kom kan herken. Johannes het skynbaar albei die gedagtes, dat die gees van die mens wat na julle toe kom van God af is, en dat dit ook verwys na die Gees van God wat die mens se gees inspireer.

‘Elke gees wat bely dat Jesus Christus as mens gekom het, is uit God’ – dit gaan daarom dat die persoon wat na jou toe kom die waarheid oor Jesus bely: dat Jesus Chrustus van God af gekom het en mens geword het (letterlik: in die vlees gekom het, soos in Joh 1:14; en 6:51-55 sy vleis eet en sy bloed drink – dat Hy waarlik ‘n swakke mens geword het). Dit word bely teenoor die Grieke wat nie glo dat Jesus ten volle mens geword het nie, en teen die Jode wat nie sy godheid kan aanvaar nie. Die voltooide vorm van die werkwoord ‘gekom het’ impliseer dat Jesus se koms in die verlede steeds deurwerk in die hede. Die Seun van God het ten volle in ons geskiedenis ingetree as die tussenganger tussen ons en die Vader. Dit is nie slegs ‘n geloofsartikel nie, maar wys na ‘n egte persoonlike verhouding met God deur Jesus, en na die gevolg daarvan vir die manier waarop ons lewe.

4:3 Teenoor die persoon wat Jesus (so) bely, stel Johannes: ‘en elke gees wat dit nie van Jesus bely nie, is nie uit God nie…’ Johannes maak ‘n skerp teenstelling tussen waarheid en valsheid. Die valse verdwaalde gelowe in en om die gemeente is ‘n antichristelike opstand teen God. Dit gaan om Jesus self, die regte beoordeling van sy identiteit. Wie Hom nie bely as ewige God wat ware mens geword het nie, bewys dat sy gees nie uit God is nie,

‘…maar is die gees van die Antichris, van wie julle gehoor het dat hy/dit aan die kom is en nou reeds in die wêreld is.’ Dit is die gees wat mense weglei van Jesus af, en daarmee bewys hulle dat hulle nie aan God behoort nie. Al praat hulle hoe vroom oor God. Wie ookal vir Jesus verloën, het vir God verwerp, en daarmee sy verlossing vir die mens (Jn 5:23).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Liefde met die daad en in waarheid (3:17-20)

3:17 Na die bereidheid vir die hoogste offer van gelowiges in v16 gevra is, verklaar Johannes dat liefde ook beteken dat ek gewillig is om my besittings met die behoeftiges te deel. Die christen word gevra om sy liefde vir ander uit te leef in klein en groot sake. Die beginsel van selfverloëning is dieselfde in albei situasies.

‘iemand wat aardse besittings het’ – verwys nie slegs na ryk mense nie. Die woord bios (lewensmiddele) vir ‘besittings’ word ook gebruik vir die arm wedeuwee wat haar hele aardse besitting ingegooi het met haar twee muntstukkies (Mk 12:44). 1 Jn 2:16 se ‘aanstellery op grond van besittings’ verwys moontlik na ‘n ryke. Die punt is dat elke christen wat in die posisie is om ander materieel te help, behoort dit verantwoordelik te doen.

‘en sy broer sien gebrek ly…’ die werkwoord wat hier vir ‘sien’ gebruik word (theoorein) beteken om met aandag, en oor ‘n tyd, raak te sien en te verstaan wat aangaan, want hulle is lede van dieselfde gemeente. Dit beteken hy kan nie so maklik sy rug daarop draai nie, want hy verstaan wat met sy broer aangaan. Hier word van ‘die broer van hom,’ gepraat, ‘n spesifieke persoon in die gemeente wat gebrek ly.

‘maar sy hart nogtans vir hom toesluit’ –wat uit selfsug sy liefde of meegevoel vir hom sluit; sy oë sluit vir die die nood wat hy gesien het, omdat sy hart nie uitgaan na die mens in nood nie, want hy dink net aan homself, en nie aan Jesus se woorde en voorbeeld nie.

‘hoe bly die liefde van God in hom?’ Die ‘liefde van God’ kan verwys na die persoon se liefde vir God, of na ‘n liefde soos God s’n, of God se liefde wat deur die Heilige Gees in Hom kom woon het om van hom ‘n kind van God te maak. Moontlik verwys dit na al drie die moontlikhede.

3:18 Of dit nou ‘n uiterste doodsaak is, of ‘n alledaagse gebrek wat ons liefdesaandag en toewyding vra, die wyse waarop die liefde uitgeleef word, is van kardinale belang, asook die bestaan en kwaliteit van die liefde. Liefde moet aktief optree, en nie slegs by mooi woorde bly nie, maar met dade bewys word.

Hy spreek hulle weer aan as ‘my liewe kindertjies’ om die liefde te onderstreep, en as hulle geestelike vader aan te spreek: ‘ons moenie net met woorde, met die tong, liehê nie (‘n hendiadis, twee woorde wat dieselfde sê, ‘n woord en ‘n tong, die woord en die instrument om die woord voort te bring) – om te beklemtoon dat dit nie los praatjies moet wees nie, maar met ‘n daad en in waarheid’ – met aksie en egtheid; die twee beskrywings vul mekaar aan. Ons moet ons liefde met dade uitleef teenoor dié wat gebrek ly, en dit op die regte manier doen. Vir Johannes beteken ‘in waarheid’ deur God se liefdesopdrag te gehoorsaam, as die gelowige se antwoord op God se openbaring van Homself in Christus as waarheid en liefdesdaad.

3:19-20 Die verse eggo 2:28 se versekering oor verlossing in die komende bedeling, hier toegepas op die huidige lewe. Die gevolg van ‘n lewe in liefde is die vertroue dat God by ons is, ‘n vertroue wat Hy self in ons bewerk.

[verse 19-20 se taal en grammatika is moeilik, en daar word verskillende vertalings en verklarings voor gegee. Wat beteken dit bv. dat God groter is as ons hart, en kennis het van alle dinge? Augustinus en Calvyn het verwys na 1 Kor 4:4: ‘die Here sal ook die dinge wat in duisternis verborge is, aan die lig bring en die bedoelings van die hart blootlê.’ Daarom het hulle hierdie verse gesien as ‘n pleidooi vir absolute opregtheid en noukeurige selfondersoek. Luther sien dit egter as ‘n magna consolatio, ‘n groot troos, in die lig van Ps 103:8-14. Volgens 1 Jn1:8-10 lei ons belydenis van sonde tot vertroue dat God ons vergewe (2:1-2); verder herinner 3:1 ons aan die grootheid van God se liefde en dat ons daarin kan lewe (3:16) en 2:12-14 aan die oorwinnng wat reeds oor die bose behaal is; 4:18 sê dat volmaakte liefde die vrees uitdryf. 2 Tim 2:11-13 sê ‘as ons ontrou is, Christus bly getrou.’ Daarom kan ons saam met Luther juig oor God wat, groter is as ons hart/gewete; en ons vergewe waar ons onsself nie vergewe nie.]

‘En hieraan (ons gehoorsaamheid aan die liefdesgebod, wat in 3:10-18 uitgespel is) sal ons weet dat ons uit die waarheid kom’ – ons is ‘uit die waarheid’ omdat ons ‘uit God is’ want God is waarheid, en Hy het ons as sy kinders nuut laat gebore word, om soos Hy te wees en volgens die waarheid van sy woord te lewe.

Uit ons gehoorsaamheid aan God se liefdesgebod ‘en met ‘n geruste hart/gewete voor God kan staan – wanneer ons bewus word dat ons in God se teenwoordigheid lewe, begin ons hart/gewete onsself veroordeel, maar bewus van God se teenwoordigheid word ons weer verseker van God se genade en vergifnis (letterlik ‘hart’ soos in v17, maar hier in die sin van ons gewete).

‘wanneer ons hart/gewete ons aankla, God is groter as ons hart/gewete en Hy weet alles’ – wanneer ons bewus is van ons tekortkomings in ons gehoorsaamheid aan God se liefdesgebod – God ken ons deur en deur (vgl. Petrus se antwoord op Jesus se vraag na sy liefde vir Jesus, Jn 21:17). God se liefde is groter as ons sonde (1 Jn 1:8-9; Hosea 11:8-9). Ons gewete kan ons met rede aankla, maar soms is dit die duiwel wat ons laat skuldig voel.

Die selfveroordeling en die vrymoedigheid voor God is die gevolg van God se inwoning in ons, en van ons bly in Hom. Wanneer ons hart ons veroordeel, moet ons na God kyk wat ‘groter’ as ons hart is, en anders oor ons tekortkomings oordeel as ons self. God se ‘groter’ wys na sy vergewende genade, vgl. Jn 1:16 se ‘genade op genade.’. ‘Hy weet alles’ – Hy ken ons beter as wat ons onsself ken en kan ons selfveroordeling tot ruste bring

Skrywer:  Prof Francois Malan

Sonder liefde beteken die dood

3:14 Johannes benader sy stellings in 3:12-13 nou van die anderkant af, van die negatiewe kant af: wie die liefdesgebod oortree behoort aan die Bose, eerder as aan God, en lewe daarom in die duister van ‘n geestelike dood (dit ‘n uitbreiding op 2:9-11: sonder liefde bly jy in die duisternis).

‘Ons (wat aan Christus behoort, lede van die liefdesgemeenskap; staan beklemtoon voorop in die sin, teenoor die wêreldlinge) weet dat ons klaar uit die dood na die lewe oorgegaan het…’ die woord ‘oorgaan’ (metabainoo) beskryf die vertrek uit die een plek of posisie en aankoms in ‘n ander plek of posisie, wat baie anders as die oue is. Die voltooide vorm van die werkwoord onderstreep dat dit klaar gedoen is, en die gevolge duur voort: uit die ban van haat en moord, na God se ryk van liefde en lewe. Deur ons verbondenheid aan Jesus het die gelowiges deel aan God se gawe van die ewige lewe (1:2; 2:25). Deur ongehoorsaamheid aan God se bevel om lief te hê, het die persoon wat sy rug op Jesus gedraai het, homself afgesny van die Lewe, en bly reeds in die sfeer van geestelike dood (vgl. Jn 5:24)

‘omdat ons ons broers liefhet’ – Broederliefde is die bewys dat ons uit die dood na die lewe oorgegaan het, en is die toets daarvoor. Liefde is die opsomming van die gehoorsaamheid en diens wat van ‘n christen verwag word (2:5; 3:10,11). Liefde is ‘n teken en bewys dat jy die ewige lewe ontvang het, nie die grond daarvan nie. Die ewige lewe, wat ons van God ontvang, is deelname aan die liefde van God, wat Hy in ons harte gee, deur in ons te kom woon. Maar die liefde kan in dade en gesindhede gesien word, en bewys dat ons die ewige lewe reeds het. Die liefde vir ‘die broers’ (meervoud) verwys na die onderlinge liefde in die gemeente, onselfsugtige sorgende liefde. En die vorm van die werkwoord onderstreep dat die liefde konstant is.

Daarteenoor staan ‘wie nie liefhet nie, bly in die dood’ (geestelike dood). Dit gaan nie net om liefde vir die broederskap nie, maar vir alle mense. Enigeen wat nie in liefde leef nie, is nie ‘n kind van die God wat lewe gee nie.

3:15 Hier gaan dit om die mens se innerlike. ‘Elkeen wat sy broer haat, is ‘n moordenaar’ – ‘nie liefhet nie’ van v14 word hier aangewys as ‘haat.’ Hy is nog nie innerlik verander nie. Die lewe van God is nie in sy hart nie. In Mt 5:21-22 het Jesus verduidelik dat die sesde gebod se doodslaan ook haat en uitskel insluit. Alle haat het die potentiaal en kan in die praktyk tot moord oorgaan. Haat is fundamenteel ‘n miskenning van die lewe van die ander persoon.

‘en julle weet dat geen moordenaar die ewige lewe blywend in hom het nie’ – Jesus word in 1:2 die Ewige Lewe genoem. In 2:25 het Hy dit aan ons beloof. In 5:11 het God dit aan ons gegee as lewe deur en in gemeenskap met sy Seun. Eintlik is ‘ewige lewe’ sinoniem met Christus: 5:20: Hy ís die ware God en die ewige lewe. Daarom is haat die weiering om Christus te aanvaar as die beslissende openbaring van God se liefde vir die wêreld (Jn 3:16; 1 Jn 4:9). Die ewige lewe, as God se gawe, bly nie as ‘n voortgaande mag in die moordenaar se lewe nie.

3:16 Teenoor Kain as die simbool van haat en moord, stel Johannes Jesus as die simbool van gehoorsame liefde.

‘hieraan ken ons die liefde…’ – ‘hieraan’ verwys na Jesus se lewe en sterwe – wat die gemeentes leer ken het en in dié kennis lewe (die werkwoord ‘ken’ is in die voltooide tyd wat voortduur aandui). As jy wil weet wat liefde is, kyk na die lewe en sterwe van Jesus.

‘dat Hy sy lewe vir ons afgelê het’ – dieselfde uitdrukking word gebruik in Jn 10:11,15,17 van die Goeie Herder wat sy lewe aflê vir sy skape. In 1 Jn 2:2 is gesê dat Hy ‘n versoening vir ons sondes is (vgl. 4:10).

‘Ook ons behoort ons lewens vir ons broers af te lê’ – ‘behoort’ in die voortgaande teenwoordige tyd veronderstel dat dié soort liefde ons gewoonte behoort te wees. Die liefde moet bereid wees vir die hoogste offer. Soos haat kan lei tot moord, so mag liefde lei tot die uiterste selfopoffering. Moord neem die lewe van ‘n ander; liefde gee my lewe vir die ander (vgl. Jn 15:13: niemand het groter liefde as dit nie, dat hy sy lewe vir sy vriende aflê). Die soort liefde behoort die kenteken van die christen te wees. In 4:14 sê Johannes: die Vader het die Seun as die Redder van die wêreld gestuur – ‘die wêreld’ is wyer as slegs die broederskap.

Skrywer: Prof Francois Malan