Geloofsvrae: Die Gees as eskatologiese gawe – Adrio König

Die Gees as eskatologiese gawe

In hierdie lig is dit nie vreemd dat die skrywers van die NT beklemtoon dat die Gees, net soos Jesus, in die laaste dae gekom het nie. Immers Jesus Christus is self die einde en die einddoel van al God se werke. Hy is in die laaste dae gebore en sy opstanding is die begin van die algemene opstanding aan die einde. Die Gees wat direk met Hom en sy werk in verband staan, is dus self ‘n eskatologiese (eindtydelike) gawe.

Die feit dat óók die Gees in die laaste dae gekom het, word op ‘n opvallende manier beklemtooin in Petrus se preek op die Pinksterdag. Sy teks kom uit Joël wat profeteer dat die Here sy Gees op ‘n besondere wyse sal stuur (2:28). Maar Petrus maak ‘n toevoeging tot die teks: In die laaste dae sal God sy Gees stuur (Hand 2:17). Hy beklemtoon dit dus dat die Gees, netsoos Jesus self, in die laaste dae gekom het.

Dit word bevestig deur twee begrippe wat Paulus vir die Gees gebruik: waarborg en eerste gawe.

Die Gees word drie keer ons waarborg genoem. Ons lees dat God `die Heilige Gees in ons harte gegee het as waarborg van wat ons nog sal ontvang,’ en `die Heilige Gees is die waarborg dat ons ook verder sal ontvang wat God belowe het’ (2Kor 1:22; 5:5; Ef 1:14).

Ons ken die betekenis van waarborg goed genoeg. Dit maak die transaksie vas en seker. Maar wat ons gewoonlik nie weet nie, is dat waarborg in die ou tyd selfs meer beteken het. Vandag verloor ‘n mens net die waarborg (deposito) wat jy gegee het as jy nie met die transaksie voortgaan nie, maar in daardie tyd was jy deur die wet verplig om die transaksie af te handel. Deur ‘n waarborg te gee, het jy jouself dus gebind om die hele koopsom te betaal. Merkwaardig! Deur aan ons die Gees te gee, het God Homself verbind om ons die volle erfenis te gee wat Hy aan ons beloof het.

Maar daar is nog meer op die spel. Die Gees is ook God se eerste gawe aan ons (Rom 8:23). Die OAV en baie ander ou vertalings vertaal met `die eerste gawe van die Gees’ wat ‘n mens verkeerdelik kan verstaan asof ons nog net ‘n bietjie van die Gees ontvang het. Die betekenis is dat die Gees die eerste gawe is van die volle oes. Die agtergrond lê in die OT.

Skynbaar was daar twee offers wat albei `die eerste gawe’ genoem is: die offer wat die Israeliet moes bring wanneer die oes ryp op die land gestaan het, dus aan die begin van die oes, en die offer aan die einde wanneer die oes ingesamel is (o.a. Eks 23:16,19; 34:22,26; Lev 2:12-14; 23:10-20). Dit is selfs moontlik dat die een op die Joodse Paasfees, en die ander een op die Joodse Pinksterfees gebring moes word.

In hierdie lig is dit nie vreemd dat Jesus self ook die eerste gawe genoem word nie (NAV: `eersteling’ 1Kor 15:20-23). Is Hy dan nie op die Paasfees geoffer, en die Gees op die Pinksterfees uitgestort nie? Die eerste offer is gebring wanneer die oes ryp was op die land, en die laaste offer wanneer die oes klaar ingesamel is. Jesus sê dus die oes is gereed, en die Gees sê die oes is ingesamel en word veilig in die hemel bewaar (1Pet 1:4) sodat ons dit op die bestemde tyd sal ontvang.

Die Gees as eerste gawe sê dus: die oes is ingesamel, die heil is gereed, God se doel is bereik, begin dit solank geniet: die vrede wat Christus vir julle by God en onder mekaar verwerf het. Dit is eenvoudig ‘n ander manier om te sê dat God se doel wat Christus vir ons bereik het, nou deur die Gees in ons bereik word, op pad na die dag wanneer Christus dit by sy wederkoms ook met ons sal bereik (61).

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Jesus se hemelvaart – Adrio König

Sy hemelvaart

Christus se hemelvaart is nie een van die maklike sake in die NT nie. Die verhaal self word net deur Lukas vertel (24:50ev; Hand 1:9ev), maar daar is tog heelwat verwysings en terloopse opmerkings soos dat Jesus weggaan of na die Vader gaan, wat die hemelvaart bevestig of veronderstel. Die werklike probleme is dat die ander evangelies dit nie direk vermeld of veronderstel nie en dat ons vandag moeite het om ons dit voor te stel.

Matteus eindig sy verhaal met die bekende sendingopdrag ingebed tussen die aanspraak van Jesus dat alle mag aan Hom gegee is, en die versekering dat Hy altyd by die dissipels sal bly (28:18ev). Daar is geen verwysing na die hemelvaart nie. Johannes eindig met Jesus in gesprek met Petrus sonder enige aanduiding dat daar ‘n skeiding op hande is. En die verwysing in Markus 16:9ev is onseker omdat dit skynbaar nie oorspronklik deel van Markus was nie, maar ‘n opsomming is van die belangrikste sake in die ander Evangelies wat later by Markus gevoeg is.

Wat ons moderne situasie betref, is dit in terme van ons huidige kennis van die heelal moeilik om jou in te dink dat Jesus opstyg om hemel toe te gaan. Daar is nie ‘n bo en ‘n onder in die heelal nie, sodat die hemel nie eintlik ‘n plek iewers `daarbo’ kan wees nie.

Dit beteken dat ‘n mens eerder moet kyk na die betekenis van die hemelvaart as na die voorstelling wat Lukas daarvan gee. En dan moet ons sê dat die hemelvaart nie beteken dat Jesus weg is nie. Daarvan getuig selfs Lukas self as hy sê dat die Here (Jesus) elke dag mense wat gered word, by die gemeente gevoeg het (Hand 2:47). Jesus se hemelvaart moet dus eerder te doen hê met die manier waarop Hy nou by die gemeente teenwoordig is en werk, as met die feit van sy afwesigheid. Sy hemelvaart beteken dat Hy in ‘n verheerlikte vorm, of deur die Gees, by die gemeente is. Ons het dus nie in die Gees Iemand wat in die plek van Jesus by ons is of wat Jesus by ons verteenwoordig nie, maar Jesus self wat op ‘n nuwe manier by ons is.

Daarvan getuig ook die feit dat die kerk Christus se liggaam genoem word. As ons sy liggaam is, beteken dit dat Hy – as die Hoof, d.i. die kop – by sy liggaam teenwoordig moet wees. Dieselfde insig vloei voort uit die feit dat ons in die nagmaal meer as net tekens of simbole van Hom het, maar soos ons belydenis sê, dat ons deur die geloof sy liggaam eet en sy bloed drink, terwyl Hyself die gasheer is wat ons aan die tafel voed en laaf.

Maar dan kan Jesus se wederkoms ook nie ‘n terugkoms na ‘n (lang) afwesigheid wees nie, maar eerder nog ‘n keer ‘n ander manier waarop Hy teenwoordig is.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die leë graf – Adrio König

Die leë graf

Mense wat die leë graf ontken, ontken nie noodwendig die opstanding van Christus nie. Hulle kan nog altyd aanvaar dat Hy in ‘n verheerlikte liggaam opgestaan het wat nie die voortsetting van sy gestorwe liggaam is nie, maar ‘n nuwe skepping van God.

Daar is ‘n paar redes waarom mense huiwer oor die gedagte dat Jesus se graf na sy opstanding regtig leeg was.

Allereers is daar groot verskille tussen die verhale oor die leë graf (Mat 28:1-10; Mark 16:1-8; Luk 24: 1-12; Joh 20:1-18). Die verskille is so groot dat dit waarskynlik nie moontlik is om hulle in harmonie te bring en een samehangende verhaal daaruit op te stel nie. Dit is egter bekend dat die Evangelies oor ander sake ook verskil, maar die verskille is dikwels juis getuienis ten gunste van die historisiteit van die verhale.

‘n Sterker argument is dat Jesus se opstanding nie beteken het dat Hy maar net weer lewendig geword het nie. Hy het deur die dood heengegaan, Hy het die dood oorwin, Hy het in ‘n ander, nuwe, verheerlikte lewe opgestaan wat nie noodwendig ‘n kontinuering van sy ou lewe is nie. Die vergelyking wat Paulus tref tussen die gestorwe liggaam van Christus en sy opstandingsliggaam, is eintlik ‘n skerp kontras, so skerp dat hy selfs kan sê `die verganklike kan nie aan die onverganklike deel kry nie’, en `’n natuurlike liggaam word gesaai, en ‘n geestelike liggaam word opgewek’ (1Kor 15:50, vgl verse 42-49). Dit kan dus beskou word as ‘n vermenging van twee kontrasterende sfere om te dink die `natuurlike’ liggaam kan aan die heerlikheid deel kry, dus dat Jesus in sy fisiese liggaam opgestaan het.

Dit is nie ‘n slegte argument nie, maar dis te `Grieks’ en te min `Joods.’ Dit gaan te sterk van die veronderstelling uit dat die persoon losgemaak kan word van die liggaam. Immers almal sal saamstem dat dit dieselfde persoon is wat opgewek word. God het nie ‘n ander, nuwe persoon geskep en Hom toe ook Jesus genoem nie. Die OT dink te sterk aan die hele mens as begrippe soos liggaam of siel ter sprake is. Dit is in terme van die OT se mensbeeld nie moontlik om te aanvaar dat ‘n mens opgestaan het as sy of haar liggaam nog in die graf is nie. Net die `Grieke’ kan só dink.

As Paulus die opstandingsliggaam bespreek, is hy nie besig om ‘n `onderdeel’ van die mens te bespreek, maar niks oor die ander dele te sê nie. Soos in Rom 12:2 verwys die liggaam na die hele mens vanuit ‘n bepaalde perspektief. As dit nie waar was nie, kon hy nie gesê het die hele evangelie is op die spel as die liggaam nie opgewek is nie. Dan sou dit wel jammer gewees het as ‘n mens sonder een van jou `dele,’ jou liggaam, die heerlikheid moes ingaan, maar dan was die belangrikste `deel,’ die siel, tog in elk geval gered en die belangrikste deel van die evangelie tog behou (dis nou as ‘n mens die evangelie `Grieks’ wil verstaan). Maar in terme van die OT se mensbeskouing het Jesus nie opgestaan as sy liggaam nog in die graf was nie. Daarom is dit teologies onaanvaarbaar om die leë graf te ontken.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die betekenis van die Opstanding – Adrio König

Die betekenis van die opstanding

Ons kry in die NT interessante verwysings om ons te help. Ons lees dat die Sadduseërs op ‘n stadium baie kwaad was omdat die apostels `verkondig het dat die opstanding uit die dood deur Jesus se opstanding ‘n werklikheid geword het’ (Hand 4:2). Dit lyk op die oog af na ‘n verwarrende uitspraak wat nie mooi onderskei tussen Jesus se opstanding (wat tog lankal plaasgevind het) en die algemene opstanding van die dooies wat by sy wederkoms sal plaasvind nie. Dit is twee gebeurtenisse: sy eie opstanding, en die algemene opstanding by sy koms.

Maar vir die apostels was hierdie twee gebeurtenisse direk aan mekaar verbind. Hulle het verkondig dat hierdie algemene opstanding van die dooies alreeds deur Jesus se opstanding ‘n werklikheid geword het, d.w.s. begin het. Beteken dit dat Jesus se opstanding die begin van die algemene opstanding is? Dit kan tog nie. Jesus is eeue gelede al opgewek, en die algemene opstanding het nou nog nie plaasgevind nie. Wat het die apostels bedoel?

Hulle het die geloof van ‘n deel van die laat-Jodendom gedeel dat daar aan die einde van die wêreld ‘n (dit beteken net een) algemene opstanding sal wees wanneer God die mense sal oordeel en die aarde sal nuut maak. Die Fariseërs was bekend vir hierdie oortuiging. Dit was een van die dinge wat hulle van die Sadduseërs geskei het. Die Sadduseërs het nie aan ‘n opstanding geglo nie omdat hulle net die eerste vyf boeke van die Bybel as gesaghebbend beskou het.

Waar kom hierdie laat-Joodse oortuiging dan vandaan? Dit is deel van die ingrypende ontwikkeling wat ons die apokaliptiek noem en wat laat in die tyd van die OT begin het, en eintlik eers ná die OT tot volle wasdom gekom het. Dit handel oor die wyse waarop die geskiedenis tot ‘n einde sal kom en die aarde nuutgemaak sal word. Jesus en die vroeë Christene het dit ook aanvaar.

‘n Onafskeidbare deel van hierdie voorstelling van die einde is die opstanding. Ons kry nie so ‘n gedagte vroeg in die OT nie, trouens ons kry dit net een keer duidelik en onbetwisbaar, en dit is baie laat, en wel in die apokaliptiese geskrif Daniël: `Baie van die wat ontslaap het, sal uit die graf opstaan, party tot die ewige lewe en party tot ewige skande en veragting’ (12:2). Dit word ‘n prominente verwagting onder baie Joodse groepe. As Jesus na Lasarus se dood met Marta praat, is ‘n vanselfsprekende deel van haar verwagting oor Lasarus: `Ek weet hy sal met die opstanding op die laaste dag uit die dood opstaan’ Joh 11:24). Dit beteken dat daar een algemene opstanding aan die einde sal wees, ‘n oortuiging waarby Jesus dikwels aansluit (Mark 12:18ev).

As ons nou terugdink aan die rede waarom die Sadduseërs vir die apostels kwaad was, kom dit in ‘n nuwe lig te staan: `omdat die apostels … verkondig het dat die opstanding uit die dood deur Jesus se opstanding ‘n werklikheid geword het’ (Hand 4:2). Wat ons hier het, is die getuienis dat die apostels regtig verstaan het wat Jesus se opstanding beteken: nie dat Hy ‘n `private’ opstanding gehad het en dat die `eintlike’ opstanding nog in die toekoms gelê het nie, maar dat die eindopstanding met sy opstanding begin het.

As ‘n mens dit begryp, word dit dadelik duidelik dat die vroeë Christene nie maar net oorentoesiasties was om Jesus se wederkoms spoedig te verwag nie. Dit was die logiese gevolgtrekking uit die opstanding van Jesus. Met sy opstanding het die eindopstanding reeds begin. Dit kon dus enige oomblik voltooi word deurdat die ander dooies ook opstaan. Omdat dit by sy wederkoms sal gebeur, moes sy wederkoms op hande wees, en daarom het hulle Hom enige oomblik terug verwag. Oor die vraag hoe ons dit moet verstaan dat die opstanding na 2000 jaar nog nie voltooi is nie, en hoe ons vandag daaroor moet dink.

Een ander moontlike misverstand moet nog aandag kry. Wat dan van Lasarus en die weduwee van Nain se seun, en die dogtertjie van Jaïrus (Joh 11; Luk 7:11ev; 8:40ev)? Was hulle opstanding dan nie ook die begin van die algemene eindopstanding nie? Nee, want hulle het nie `opgestaan’ in die tegniese sin van die woord nie, hulle het net weer lewendig geword – al bring vertalings nie altyd hierdie belangrike verskil duidelik na vore nie (soos die opskrif van die NAV by Joh 11:32). Daar is ‘n beslissende verskil tussen iemand wat weer lewendig word en Jesus wat opgestaan het. Iemand wat weer lewendig word, staar nog altyd die dood in die gesig. So ‘n persoon moet nog weer sterf. Maar Jesus het deur die dood deurgegaan, Hy het die dood oorwin (Rom 6:9).

Skrywer: Prof Adrio König