Geloofsvrae: Die wil van God vir my lewe – Adrio König

Die wil van God vir my lewe

Die wil van God vir ons persoonlike lewe is ‘n uiters belangrike saak. Omdat God die Here is, omdat Jesus in die Nuwe Testament ook die Here genoem word, het God reg op my lewe. Paulus noem homself ‘n slaaf van Christus. Dit beteken nie dat hy aan willekeurige en wrede mag uitgelewer is nie, maar wel dat hy onvoorwaardelik en in elke opsig aan God behoort, in sy diens staan, en sy wil moet doen.

Dit is egter ‘n vraag wat ‘n mens bedoel met God se wil vir my lewe. Veral onder jongmense is dit dikwels ‘n dringende vraag wat God vir hul lewe beplan het. Daar word dan ook gepraat van die spesifieke plan van God met elke individuele lewe. Dit word ‘n groot vraag of die persoon ná skool moet gaan werk of studeer, na ‘n technikon of universiteit moet gaan, en dan ook nog na watter een? Dit word vir mense ‘n dringende vraag watter huis of kar die Here wil hê dat hulle moet koop, of met watter persoon hulle moet trou.

Daar is dan ook verskillende maniere waarop mense in die Bybel na antwoorde soek. ‘n Mens kan die Bybel eenvoudig oopslaan en lees waar jou oog val. Dan probeer ‘n mens daaruit die wil van God oor die bepaalde saak aflei. Gewoonlik is allerlei vergeestelikings of spronge nodig om God se wil daaruit af te lei, omdat die meeste van die sake waaroor dit gaan, nie regtig in die Bybel aangespreek word nie. In baie gevalle het die betekenis wat iemand uit die teks aflei min of selfs geen verband met wat daar regtig staan nie. Uiteindelik ontkom ‘n mens nie aan die gevoel dat hier baie willekeur op die spel is nie.

Agter hierdie soeke na die wil van God in ‘n spesifieke saak, sit die oortuiging dat God met elke mens se lewe ‘n plan het wat in volle besonderhede uitgewerk word. En die gelowige se taak is dan om in elke klein besonderheid presies te wete te kom wat hierdie plan is en dit getrou uit te voer. Die werk wat die persoon eendag moet doen, die plek waar hy of sy moet woon, die persoon met wie hy of sy moet trou, die huis, kar, vriende alles is presies in God se plan vir elke individuele lewe ingesluit en moet presies só uitgevoer word. En omdat die Bybel nie regtig sulke besonderhede bevat nie, is daar dan allerlei interpretasietegnieke nodig om dit uit die Bybel af te lei.

Die eerste vraag is natuurlik of God regtig so ‘n spesifieke plan vir elke mens se lewe het. Dit kom baie na aan die totale voorbeskikking van God behalwe dat mense wat dit glo, gewoonlik oortuig is dat ‘n mens buite die wil van God kan beland – wat dan juis ten alle koste vermy moet word. Dit word egter uiters moeilik om jou in te dink hoe dit kan werk as ‘n paar mense wel aan God se wil ongehoorsaam is en byvoorbeeld met verkeerde persone trou. Dan kan die persone wat God eintlik vir hulle bedoel het, natuurlik nie meer met hulle trou nie. Hulle moet dan ook almal met verkeerde maats trou … En die bedoelde maats van dié maats met wie hulle trou, ook …!?

Wat is God se wil? Is dit nie duidelik in die Bybel uitgestippel nie? En is dit nie onnodig om so ‘n haglike soektog op tou te sit om dinge uit die Bybel af te lei wat nooit regtig deur die Bybelskrywers bedoel is nie?

Het God ‘n spesifieke doel met elke individu se lewe? Is Hy regtig so begaan of ek ‘n verpleegster of ‘n onderwyser of ‘n sekretaresse word?

Of lê sy wil op ‘n ander vlak? Is dit nie eerder sy wil dat ek op ‘n bepaalde manier sal leef of ek nou ‘n verpleegster of ‘n onderwyser of ‘n sekretaresse word nie? Sy wil is tog duidelik in sy Woord, o.a. in die Tien Gebooie, in Jesus se opsomming van die wet, in die vermaninge in die briewe, in die profete. En verder weet ons ook oor meer spesifieke sake wat sy wil is. Ons weet wat sy wil is as ons onregverdig ly, of wat sy wil is as ons mense in nood raakloop, of as ons iemand ken wat nie sy kind is nie.

Hierdie siening gaan uit van die standpunt dat God ‘n omvattende roeping vir al sy kinders het: om Hom te verheerlik deur vir ander mense om te gee, hulle belange hoër as hul eie te ag, niks uit selfsug of eersig te doen nie … en duisend ander heel spesifieke en konkrete aanduidings van hoe Hy wil hê dat ons moet leef. En ons weet ook wat sy wil oor huiskoop en karkoop of klerekoop is: dat ons binne ons vermoë sal bly, wat beteken dat ons ‘n eenvoudige lewenswyse sal handhaaf sodat ons iets sal oor hê om die armes te help (Fil 2:3-7; Ef 4:28).

Trouens ek weet ook wat God se wil is oor die persoon met wie ek moet trou: iemand wat by my pas, iemand wat ek kies nadat ek die verantwoordelikste raad ingewin het wat beskikbaar is, iemand wat Hom ook ken en liefhet, en so is daar heelwat aanduidings van sy wil wat my help om die beste keuse te maak. Oor die beroep wat ek kies, weet ek ook daar is sekere beroepe wat eenvoudig teen sy wil is (dwelmhandelaar, prostituut), en ek weet dat sover dit moontlik is, ek ‘n beroep moet kies waarin ek Hom sal kan dien en verheerlik, waarin ek die spesifieke aanleg en vermoëns wat Hy my gegee het, goed sal kan gebruik.

Maar uiteindelik is ek self vir my keuses en besluite verantwoordelik. God besluit nie vir my en ek moet net uitvoer wat Hy besluit het nie. Ek moet self verantwoordelikheid aanvaar

nadat ek in alles wat ek doen sy wil gesoek het sover as dit moontlik is. Maar om te aanvaar dat Hy vir elke ding wat ek moet doen, al klaar namens my besluit het en ek moet dit net iewers uit die Bybel probeer aflei, kan maklik lei tot ‘n baie willekeurige gebruik van die Bybel en gebrek aan verantwoordelikheid vir my eie lewe.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die almag van God en sonde – Adrio König

Die almag van God, en sonde en lyding

Elders is al opmerkings gemaak oor die mag of die almag van God. Daar is dit gestel dat God se almag in elk geval nie kan beteken dat Hy enigiets kan doen nie. Hy kan nie dinge doen wat logies teenstrydig is nie, en Hy kan ook nie dinge doen wat in stryd met sy wese is nie, bv om sonde te doen.

Uit die geskiedenisse in die Bybel is dit ook duidelik dat God nie altyd dadelik kan regkry wat Hy wil nie. Die talle kere wat die profete die volk in die Naam van God oproep tot bekering sonder dat hulle luister, getuig hiervan. Die feit dat God nie wil hê dat ons sy wet moet oortree nie, maar dat ons dit tog doen, getuig ook daarvan, netsoos die feit dat Jesus in sekere omstandighede sekere dinge nie kan doen nie (Mark 6:5).

Ons sal moet probeer om hierdie fasette van ons geloof in ons siening van God se mag in te bou. Ons vra Hom om ons te bewaar, byvoorbeeld op ‘n lang reis. Soms kom ons tog in ‘n ongeluk, selfs ‘n fatale een. Hoe nou?

Mense wat sondermeer en probleemloos glo dat God se almag beteken dat Hy enige oomblik alles kan regkry wat Hy wil, beland soms in ernstige geloofsprobleme. Hulle kan eenvoudig nie verstaan waarom hulle in ‘n ongeluk beland nie. Hulle het Hom dan om bewaring gevra, en hulle glo sy beloftes.

Daar is ‘n paar uitweë wat taamlik algemeen is: óf ons het nie reg gebid nie, óf ons was in ‘n ander opsig ongehoorsaam aan Hom en nou straf Hy ons daarvoor, óf God het ‘n goeie, onbekende doel met ons ongeluk. Elkeen van hierdie uitweë het natuurlik weer sy eie probleme.

Is dit ook moontlik om soos volg op so ‘n situasie te reageer: God bewaar sy kinders sover as Hy kan, maar weens mense se sonde kan Hy nie altyd nie, netsoos Hy nie altyd daarin slaag om mense te oorreed om hulle te bekeer of sy kinders te oorreed om sy wil te doen nie? God kry dit nie altyd reg om te verhoed dat iemand ongehoorsaam aan Hom is en hom dronk drink en in ons vasry nie.

‘n Moontlike reaksie hierop sou wees dat ons nie meer op God sal kan vertrou as Hy nie dadelik alles kan doen wat Hy wil nie. As Hy ons wil beskerm maar Hy kry dit nie reg nie, sal dit nie help om tot Hom te bid nie.

Is dit regtig so? Ouers kan nie hul kinders altyd met al hul probleme help nie. Maar die kinders hou nie om daardie rede op om met hul probleme na hul ouers toe te kom nie. Selfs as die ouers die kinders nie met ‘n bepaalde probleem kan help nie, kom hulle nog altyd en bespreek dit saam en probeer ‘n uitweg kry. Hulle vertrou hul ouers nie omdat die ouers se hulp onfeilbaar is nie, maar omdat die ouers hulle liefhet en alles wat hulle kan, vir die kinders doen.

Kan ons hierdie analogie op ons verhouding met God toepas? Hoe kan God nou my gebed vir my dogter se bekering verhoor as sy haar nie wil bekeer nie en al die roepstemme van God weerstaan? Maar dit help nog altyd om met hierdie probleem na God te gaan. Daar is nog altyd troos en raad by Hom. Saam stry ons voort om haar te probeer oortuig.

Maar beteken dit dan nie dat ons in ‘n baie onveilige wêreld leef waar slegte dinge met ons kan gebeur nie? Natuurlik! En wie dit met die hulp van ‘n voorsienigheidsgeloof probeer ontken, steek sy of haar kop soos ‘n volstruis in die sand. Die klipharde werklikheid waarvan die Bybel vol is, is dat daar vreeslik baie dinge teen die wil van God gebeur, dinge wat God in Bybeltye probeer verhoed het (deur sy wet, die profete, en op baie ander maniere) maar nie altyd kon regkry nie omdat mense aan Hom ongehoorsaam was. En dit is nie net met ongelowiges wat daar vreeslike dinge as gevolg van hulle sonde gebeur nie. Ook God se kinders ly soms erg. Mense rig vreeslik baie ellende op aarde aan.

Hoe dit moontlik is dat mense aan God ongehoorsaam kan wees, is ‘n baie moeilike vraag wat elders bespreek is. Maar die feit dat dit oor en oor gebeur, is eenvoudig deel van die werklikheid waarin ons (tans nog! ) leef. Daar is oorweldigende getuienis hiervoor in die Bybel.

Dit was teen God se wil dat sy volk in Egipte verdruk is, maar dit het ‘n tyd geneem voordat Hy hulle daarvan kon bevry. God was fel teen Auschwitz, maar Hitler wou nie luister nie. God het apartheid van die begin af veroordeel, maar die verantwoordelike instansies wou nie luister na die talle roepstemme wat Hy na hulle gestuur het nie. As ons Hom vertrou omdat ons glo dat Hy alles altyd dadelik kan regkry, glo ons anders in Hom as wat die Bybel ons leer. En as ons probeer argumenteer dat al hierdie sonde en ellende tog maar eintlik deur Hom beskik is en dus sy verborge wil is, maak ons die Bybel ongeloofwaardig. Die profete kan nie in die Naam van God die volk tot bekering oproep maar al die tyd is dit tog die beskikking van God dat die volk so onbekeerlik moet bly nie.

Ons belydenis van God se almag is ‘n loflied op die wonderlike dinge wat Hy doen (waarvan die Bybel vol is en waarvan baie van ons kan getuig), nie ‘n resep wat beteken dat niks in die wêreld kan skeefloop nie.

Geloofsvrae: Berusting of stryd en oorwinning – Adrio König

Berusting, of stryd en oorwinning?

Dit is opvallend dat die duiwel en die bose magte óf omtrent geen rol in die voorsienigheidsleer speel nie, óf eenvoudig gesien word as volkome onderworpe en in diens van God om sy wil uit te voer. En dit is dadelik ‘n vraag hoe ‘n mens dit moet rym met die prominensie van die bose magte in en na Jesus se optrede, en die absolute opposisie tussen Hom en hierdie magte.

Natuurlik kan ‘n mens jou nie vir die siening dat die bose die dienskneg van God is, op Jesus beroep nie. Maar dit lyk tog of Job dié gedagte steun. God laat die duiwel toe om Job aan te val, maar Hy beperk die duiwel se aanvalle: sóver mag hy gaan, maar nie verder nie (Job 1 en 2). Dit lyk na sterk getuienis dat God die duiwel gebruik, of in elk geval toelaat, om smart in sy kinders se lewe te bewerk, maar net tot op ‘n sekere punt.

Maar ons vergeet ‘n paar dinge. Allereers het ons in Job met heeltemal ‘n ander figuur te doen as in Jesus se optrede. In Job is die `Satan’ een van `die seuns van God’ (OAV) of `hemelwesens’ (NAV) wat op ‘n baie goeie voet met God verkeer, en ‘n bepaalde funksie in die hemelse huishouding vervul. Daarom kom hy van tyd tot tyd verslag doen en nuwe opdragte ontvang. Dit is mos totaal buite die kwessie om hom op dieselfde vlak as die duiwel en die bose magte van die NT te beskou. Jesus staan radikaal teenoor die bose magte en dryf hulle genadeloos uit mense se lewens en selfs uit die natuur uit. Dit is ongehoord dat Jesus aan hulle opdragte sal gee om in sy diens uit te voer en hulle sal toelaat om mense te laat ly. Hy verlos juis mense uit hul hande (Hand 10:38). As ons dus by Job nog die indruk kon kry van stille berusting, kry ons by Jesus die indruk van stryd en oorwinning. En Paulus roep ons selfs op om ons ten volle te bewapen in hierdie stryd en sterk weerstand te bied (Ef 6). Die duiwel word as ‘n brullende leeu voorgestel wat mense verslind. Dit het niks met Job se `Satan’ te doen wat eintlik God se `openbare aanklaer’ was nie.

Dit is veral tydens en na die ballingskap (met die ontwikkeling van die apokaliptiek dat die stryd tussen God en die bose magte na vore kom. Die bose magte loods ‘n omvattende aanval op die totale skepping en probeer dit van God steel en vernietig (1Joh 5:19). Die duiwel word selfs die god van hierdie wêreld genoem (2Kor 4:4), en ‘n wesenlike deel van Jesus se optrede is die uitdrywing van die bose magte uit mense se lewens. Daardeur vestig Hy die heerskappy of koninkryk van God op aarde (Mat 12:28; Luk 11:20).

Daarom is die basiese prentjie van die evangelie nie dié van berusting in alles wat gebeur nie, maar dié van stryd teen die bose magte in die Naam van Jesus wat reeds die oorwinning behaal het en die opruimingswerk deur die Gees voltooi. Die kerkvader Irenaeus het hierdie motief gebruik om die versoeningswerk van Christus te verduidelik: Hy stry teen die bose magte wat ons gevange hou, oorwin hulle en verlos ons só. Hierdie model kan ook vir die algemene betrokkenheid van God by die geskiedenis gebruik word. Dit gee ons veel meer ruimte om die nood en smart in die wêreld as die werk van die duiwel te verstaan, wat ‘n baie getrouer weergawe van die hoofnadruk in die NT is.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die beheer van God – Adrio König

Die beheer van God

As dit waar is dat die voorsienigheidsleer die populêrste deel van die Christelike geloof is wat selfs nog gedeel word deur mense wat omtrent heeltemal gesekulasiseer is, is dit ook waar dat die uitdrukking `God is in beheer’ die populêrste deel van die voorsienigheidsleer is. As ‘n mens eers bedag gemaak is daarop, is dit verbasend hoeveel Christene, en veral Christene uit hoeveel verskillende geloofstradisies, lief is om dié uitdrukking te gebruik.

So populêr as wat dit is, so onduidelik is dit wat hulle daarmee bedoel. Op navraag blyk dit gou dat dit eerder ‘n emosionele waarde het as ‘n duidelik omskryfbare betekenis. Op sigself is dit nie noodwendig ‘n negatiewe teken nie, maar omdat ons ook geroepe is om oor ons geloof na te dink, moet ons tog probeer om sinvolle inhoud daaraan te gee.

Die emosionele waarde daarvan lê in die troos wat dit bied aan mense wat in nood is, veral mense in wie se lewens daar dreigende of smartlike dinge gebeur waaroor hulle nie beheer het nie. Dit gebeur een of ander tyd in omtrent elke mens se lewe. Donker wolke pak eenvoudig saam, rampe tref ons `uit die bloute,’ die hele lewe word eensklaps onseker. Dan klink dit soos musiek in ‘n mens se ore: `Toemaar, God is in beheer.’

Wat sou mense daarmee bedoel? Calvyn het daaronder verstaan dat niks sonder die direkte wil en voorbeskikking van God gebeur nie. Dié leer was veronderstel om die gelowiges te troos omdat God hul Vader is wat in liefde vir hulle sal sorg. Die moeilikheid is egter dat dié leer só ver gaan dat dit ‘n mens eintlik nie meer troos nie. Daar gebeur soveel vreeslike dinge op aarde, en daar gebeur skynbaar nie minder vreeslike dinge met sy kinders as met ongelowiges nie, dat dit net soseer ‘n verskrikking as ‘n troos kan wees dat God letterlik alle dinge beskik.

Twee verskillende gesinne in wie se lewe ‘n groot tragedie afspeel, kan op presies teenoorgestelde maniere reageer op hierdie leer oortuiging dat God in beheer is. Die een kan oneindig getroos voel deur die gedagte dat dit God is wat dié ramp beplan het. Immers God is ons genadige Vader wat niks oor ons sal beskik wat ons nie op een of ander manier ten goede sal kom nie. Die lyding is wel baie swaar, en dit is nie moontlik om daar sin uit te maak nie (‘n dogtertjie van vier word deur ‘n dronk man op die sypaadjie omgery, sy beland met ‘n vergruisde liggaampie in die hospitaal, en ly weke lank die allerergste smart voordat sy sterf), maar ons berus in die wil van God wat nooit ‘n fout maak nie. Sommige sal in hierdie trant nog verder gaan en allerlei wonderlike dinge uitdink wat God dalk met die tragedie wil bereik. Hy het dalk geweet die kindjie sou later ‘n baie slegte lewe lei en daarom het Hy haar weggeneem om die ouers baie smarte te spaar. Of Hy het haar as die pragtigste blommmetjie beskou en haar vir sy hemelse rangskikking kom pluk. En ouers kan selfs geëerd voel dat God hulle kindjie `kom haal het.’

Maar ‘n ander gesin kan onder dieselfde omstandighede ‘n totale geloofskrisis beleef. As God alles vooraf beskik, of selfs as Hy die slegte dinge net toelaat, kon Hy dié smart tog verhoed het. Beskik Hy regtig só ‘n lyding vooraf, of laat Hy dit selfs net toe, tot in elke klein besonderheid? Is dit ‘n manier om ‘n blommetjie vir die hemel te pluk? God moes dus bewustelik beskik of toegelaat het dat die man genoeg drink om goed dronk te wees, en net op die regte tyd uit die kroeg kom en presies die regte pad ry om betyds te wees as die dogtertjie by die hekkie uitkom! In Gods Naam, kan ‘n mens dit hou? Met só ‘n God het ‘n mens nie ‘n duiwel nodig nie.

Kon God werklik al die lyding en onreg, al die kindermishandeling in die wêreld gekeer het? En Hy doen dit nie? Trouens beplan Hy of laat Hy al die kindermishandeling toe … vir ‘n goeie doel? Auschwitz? En apartheid? En die plaasmoorde? Wat sou `goed’ in dié verband kon beteken?

Dit is in hierdie lig nodig om te vra of ‘n mens sinvol kan nadink oor hierdie allerpopulêrste oortuiging: `God is in beheer.’

‘n Mens sou tussen ‘n enger en ‘n breër betekenis kon onderskei.

Onder die enger betekenis verstaan ons dan dié van Calvyn waarvolgens God se beheer beteken dat Hy letterlik alles tot in die fynste besonderhede vooruitbepaal. ‘n Mens het in hierdie verband ‘n keuse: óf jy beredeneer dit enduit en eindig dan met ‘n God `who is too ghastly to contemplate,’ óf jy laat die leer die dood van ‘n duisend verduidelikings sterf.

Die Skrifbewys vir hierdie standpunt is ook baie wankelrig. Die teks wat die meeste gebruik word en op die oog af na ‘n baie sterk getuienis lyk, is Jesus se uitspraak: `Is twee mossies nie vir ‘n sent te koop nie? En tog sal nie een van hulle op die grond val sonder die wil van julle Vader nie. En van julle is selfs die hare op julle kop almal getel. Moet dan nie bang wees nie. Julle is meer werd as baie mossies’ (Mat 10:29-31). Hieruit word dan afgelei dat God alles bepaal wat gebeur, tot elke mossie wat val, en elke haar wat uit ons kop val. Die gekursiveerde woorde wat die vertalers ingevoeg het, versterk skynbaar hierdie indruk.

Die probleem is egter dat die vertalers met hierdie gekursiveerde woorde wat nie in die Grieks staan nie, die betekenis van die teks verander het. Die Grieks kom duideliker uit in die OAV: Nie een mossie sal op die grond val `sonder julle Vader nie.’

Wat sou dit beteken? Dit word duidelik uit Lukas se weergawe waarvolgens God `nie een van hulle vergeet nie’ (12:6). Dat mossies nie `sonder julle Vader’ op die grond val nie, beteken dus dat God selfs vir mossies omgee, en nie dat Hy beskik wanneer elke mossie moet val nie. Die teks wil dus sê dat ons nie hoef bang te wees dat God ons sal vergeet nie. Hy gee selfs vir sulke onbelangrike dinge soos mossies en ons hare om, hoeveel te meer vir ons! Met God se voorbeskikking het hierdie tekste dus niks te doen nie, maar alles met sy troue sorg. Dis troos vir kinders van God in nood: Hy sal ons nie vergeet nie, Hy gee om vir ons.

Wat die enger betekenis van die beheer van God betref, moet ons dus aanvaar dat Hy nie alles voorbeskik nie, eenvoudig omdat daar meer rolspelers in die geskiedenis is, en ook nie dat Hy alles toelaat nie, omdat dit Hom aandadig aan die sonde sou maak. Maar ons kan aanvaar dat Hy omgee, dat Hy die groot `Ek is’ is, die Een wat betrokke is, op wie ons in elke nood kan reken. Dit beteken nie dat daar nie nood oor ons sal kom nie, maar wel dat Hy ons in elke nood sal bystaan.

Daar gebeur egter baie dinge direk teen God se wil in – anders sou die wêreld nie so gelyk het nie. Juis daarom is ons toekomsverwagting so onontbeerlik: op die nuwe aarde sal alles inderdaad volgens sy wil wees, dáár sal Hy in die enger betekenis van die woord in volle beheer wees. As dit noual waar was, waarna sou sy kinders dan `met gespanne verwagting’ uitsien? (Rom 8:19)

Ons kan egter wel aanvaar dat God nou reeds in die breë sin van die woord in beheer is. Onder die breër betekenis van die beheer van God sou ‘n mens kon verstaan dat dinge nie totaal sal handuit ruk nie, dat God selfs teen alle menslike en demoniese teenstand in (waarvan die Bybel vol is) uiteindelik sy doel sal bereik, dat God beslissende wendinge in die loop van die geskiedenis gebring het om die geskiedenis weer nuwe inhoud en rigting te gee, en dat ons van Hom ‘n finale en totale deurbraak kan verwag om alles op aarde reg te maak.

Dit is by uitstek die opstanding van Jesus wat ons oortuig dat God in hierdie sin in beheer is, d.w.s. dat Hy sy doel sal bereik, al neem dit Hom ook langer as wat ons – en Hyself – dit graag sou wou hê.

Skrywer: Prof Adrio König