Geloofsvrae: God se trou – Adrio König

God se trou (geduld, onveranderlikheid, veranderlikheid)

Dat God onveranderlik is, staan vir baie gelowiges sondermeer vas. Elke verandering waarin God volgens die Bybel betrokke is (soos die berou van God of dat Hy van besluit verander), word dan só uitgelê dat dit met sy onveranderlikheid rym. Dat Hy berou het en sy beslissing verander, word dan gesien as ‘n mensvormige manier van praat omdat ons nooit sou kon verstaan as Hy sou sê hoe Hy werklik is nie. Wat egter vreemd aandoen, is dat die teoloë wat hierdie standpunt verdedig, dan presies weet hoe Hy regtig is: onveranderlik.

Waarom hierdie reaksie teen enige moontlike veranderinge in God? Omdat die gode van die volke om Israel wispelturig was, omdat mense nie op hulle kon reken nie. As hulle die oggend `met die verkeerde voet uit die bed uit opstaan’ was enigiets moontlik!

Teen hierdie agtergrond is dit vanselfsprekend dat ons sal vashou aan die onveranderlikheid van God. Ons bedoel dan dat Hy getrou is, dat Hy sy woord hou, dat ons op Hom kan reken. Christus word die “ja” op al die beloftes van God genoem (2Kor 1:20). God se Woord staan vas, en daarom ook sy woorde en beloftes. God is dus onveranderlik in die sin dat Hy getrou is. `As ons ontrou is – Hy bly getrou: Hy kan Homself nie verloën nie’ (2Tim 2:13).

Tog is dit beter om van sy trou te praat as van sy onveranderlikheid omdat daar in die Bybel net so duidelik sprake is van sy veranderlikheid, waarmee dan nie iets negatiefs bedoel word nie.

Die Bybel praat dikwels daarvan dat God berou het (of bedroef is) oor iets wat Hy gedoen het (o.a. Gen 6:6,7; Num 23:19; 1Sam 15:11,35; Jer 4:28) en dan sy plan verander. Die bekendste voorbeeld is die verhaal van Jona. In hierdie verhaal is daar een wat onveranderlik is en een wat verander. Jona is kwaad vir God want, sê hy: `Ek het geweet U is ‘n genadige en barmhartige God, lankmoedig en vol liefde. U sien maklik af van die straf wat U aangekondig het’ (Jona 4:2). Dit is dus nie God wat onveranderlik is nie. Hy sien af van die straf wat Hy aangekondig het. En Jona se grootste probleem is dat God so bekend is daarvoor dat Hy afsien van die straf wat Hy aangekondig het as mense hulle bekeer, dat Jona dit al van die begin af verwag het. God is dus eenvoudig so. Ons het nie hier ‘n uitsondering nie. God verander voortdurend sy besluite sodat Hy aan sy wese getrou kan bly. Wesenlik is Hy die barmhartige God wat berouvolle sondaars vergewe. As die mense hulle bekeer, het Hy dus `berou’ oor sy besluit om hulle te vernietig.

Wie is dan onveranderlik? Jona. Hy wil hê dat God `konsekwent’ moet wees, dat Hy moet voortgaan met die straf waarop Hy besluit het. Hy voel dat hy dan sal weet waar hy aan of af is met God. Dan sou Jona nie in die verleentheid beland het dat die oordeel wat hy (in die Naam van God!) aangekondig het (en heimlik natuurlik geniet het, want die Assiriërs was aartsvyande van Israel), nooit voltrek word nie. Maar nou sal hy beskou word as die profeet wat die vyande van Israel betyds gewaarsku het sodat hulle nie vernietig is nie! Verraaier! Hy moes nooit soveel sukses met sy prediking gehad het nie!

Met sulke skewe waardes sit ‘n mens – en ‘n God – wat onveranderlik is in die sin dat jy nie kan reageer op ‘n nuwe situasie nie.

Daar is min dinge wat duideliker in die Bybel is as dat God verander. Hy leef telkens in nuwe verhoudinge met nuwe verantwoordelikhede. Deur te skep, word Hy Skepper, en ná die skepping is Hy ook Onderhouer. Hy word die God van Abraham, later die God van Israel, die troue verbondsgod wat nooit voor die skepping in ‘n verbond met mense geleef het nie. In Jesus word Hy ‘n mens, en dit ‘n vernederde mens. God kom voortdurend in nuwe situasies en verhoudings te staan. In hierdie sin verander Hy voortdurend.

Maar dit alles net omdat Hy in ‘n ander sin onveranderlik is, of liewer (aan Homself) getrou bly, getrou aan sy wese, getrou aan sy skeppingsdoel as die God wat gemeenskap stig om ander in sy vreugde te laat deel.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: God se geregtigheid – Adrio König

God se geregtigheid

God se geregtigheid het alles met die woordjie `reg’ te doen. Omdat Hy die verbondsgod is wat in ‘n liefdesverhouding met sy skepping leef, het sy geregtigheid te doen met regte verhoudings. Hy staan in die regte verhouding tot ons, en Hy verwag van ons om ook in die regte verhouding teenoor Hom, teenoor mekaar en die res van sy skepping te staan. Die groot toekomsperspektief is dan ook ‘n aarde wat vol is van geregtigheid, d.w.s. waar alles reg is.

Wat is geregtigheid? Wanneer is alles reg? Die begrip geregtigheid het nie ‘n vasstaande inhoud nie. Alles hang af van die betrokke verhouding. Geregtigheid geskied, of eenvoudiger gesê: dinge is reg, wanneer die verhouding is soos dit behoort te wees. ‘n Mens moet dus weet wat die verhouding behoort te wees voordat jy kan besluit wat reg is, dus wat die inhoud van geregtigheid is.

Israel het in geregtigheid teenoor God geleef as hulle Hom in liefde gehoorsaam, die `oudstes’ (regters) het in geregtigheid teenoor die volk geleef as hulle regverdige uitsprake lewer, ons leef in geregtigheid teenoor ons kinders as ons hulle met liefdevolle gesag opvoed, ‘n man en ‘n vrou leef in geregtigheid (d.w.s. reg) as hulle mekaar in liefde opvang en ondersteun, rykes leef reg teenoor armes as hulle hul oor die armes ontferm, ons leef in geregtigheid teenoor die natuur as ons dit met verantwoordelike eerbied gebruik om ons lewe te ondersteun.

God se geregtigheid beteken dat Hy altyd reg leef in sy verhoudings. By Hom val dit wat behoort te wees, saam met dit wat is. Sy geregtigheid teenoor verdrukkers is dat Hy hulle teenstaan, sy geregtigheid teenoor verdruktes is dat Hy hulle red. Dit is waarom die geregtigheid van God sowel ‘n bedreiging as ‘n troos is. Die bekende Psalmberyming: `U hand wat nooit die kwaad gedoog, rys vol geregtigheid omhoog‘(Ps 48:4) is ‘n waarskuwing aan dié wat onreg pleeg, en terselfdetyd ‘n troos vir dié wat veronreg word.

In die NT kry ons die verrassende wending dat God die goddelose regverdig! Christene `glo in Hom wat die goddelose vryspreek‘ (Rom 4:5). Dit lyk met die eerste oogopslag na onreg. Die oudstes kon nie die oortreders onskuldig verklaar nie. Maar God verklaar hulle onskuldig. Nee, dis tog verkeerd gesê. God verklaar nie die goddeloses regverdig nie – dit sou inderdaad onreg wees. Hy verklaar die goddelose wat glo, regverdig; Hy regverdig mense deur die geloof; want om te glo, beteken om op Jesus as jou geregtigheid te vertrou. Die goddelose wat glo, het dus geregtigheid, hulle is reg. Hulle staan nie voor Hom in hul eie geregtigheid nie, maar in iemand anders s’n, in Jesus s’n. Hy is reg en hulle vertrou op Hom.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: God se Vryheid – Adrio König

God se vryheid

God se vryheid lê nie op dieselfde vlak as sy liefde nie. God se liefde is sy wese. Sy vryheid is sy vermoë om sy wese uit te leef. God se liefde is die doel van sy bestaan. Sy vryheid is die `infrastruktuur’ of die manier om hierdie doel te bereik. Dit gaan dus nie om sy vryheid nie, maar om sy liefde.

Hy gebruik net sy vryheid in diens van sy liefde. En omdat ons as sy beeld geskape is, sal ons dit alles natuurlik weer teenkom onder die mens se vryheid. Ook ons bereik net ons doel as ons liefhet, en ons vryheid het net een doel: om ons in staat te stel om lief te hê.

Oor God se vryheid kan ons ses dinge sê. Dit sal in drie pare van twee elk wees, elke keer eers ‘n positiewe betekenis van sy vryheid gevolg deur ‘n negatiewe een.

Eerstens beteken God se vryheid positief dat Hy onafhanklik is. Hy word deur niks buite Homself gebind of beperk nie. Hy is nie op enigiets aangewese of van iets afhanklik nie. Hy bestaan deur Homself, Hy motiveer Homself, Hy besluit en doen wat Hy wil sonder dat iemand aan Hom kan voorskryf. Dit beteken dat Hy nie van buite af beperk word in wat Hy wil doen nie. As Hy skep, kan Hy uit niks skep. Hy is dus vry om te skep presies soos Hy wil. Daar is nie ‘n oerstof wat die moontlikhede beperk van dit wat Hy wil skep nie. Net Hy bepaal die aard en struktuur van sy skepping. En juis omdat Hy liefde is, kan ‘n mens verwag dat sy skepping juis op liefde ingestel sal wees en dat liefde dié wyse sal wees waarop sy skepsels goed sal funksioneer.

Maar sy vryheid beteken ook dat Hy vry is om te verlos. As Hy uit niks kan skep, kan Hy ook `uit niks’ verlos, dan is Hy nie beperk deur die gebrek aan die goedheid of geregtigheid van die sondaars voordat Hy hulle as sy kinders kan aannneem nie. Hy regverdig die goddelose, nie die goeies nie. Om uit niks te verlos beteken om aan die een wat geen geregtigheid het nie, geregtigheid te skenk, soos Hy in die skepping aan iets wat nie bestaan nie, bestaan skenk. Ons hoef geen bydrae tot ons verlossing te lewer nie.

Net so is Hy ook vry om uit die dood op te wek. Daar hoef nie in die dooie nog moontlikhede aanwesig te wees nie. Hy is nie deur die dood beperk nie want Hy skenk lewe. Hy wek ook uit niks op.

Tweedens vloei hieruit ‘n negatiewe betekenis van God se vryheid: God is nie ‘n slaaf van sy vryheid nie. Hy is nie verplig om los van alles en almal te bly nie. Hy is ook vry om Homself te bind, om in verbondenheid te leef. Hy staan nie los van sy skepping nie. Hy onderhou en versorg sy skepping, en uiteindelik sal Hy dit nuutmaak. In sy vryheid het Hy Homself gebind om nooit weer op ‘n ander manier God te wees nie as Abraham se God, Israel se God, ons God, ons troue Bondgenoot. En in dieselfde vryheid het Hy ons aan Hom verbind om sy troue bondgenote te wees. Hy het Hom ook verbind om juis die Bondgenoot te wees van die wat minder het en in nood is. In Jesus sien ons op merkwaardige wyse hoe sy vryheid die infrastruktuur van sy liefde is: Jesus is vry om teen al die geykte voorskrifte en godsdienstige reëls in, die uitgestotenes lief te hê: die tollenaars en straatvroue.

Die derde betekenis van God se vryheid is dat Hy Heer is, dat Hy regeer, dat Hy die inisiatief neem, dat Hy bepaal wat sy én ons verpligtinge in die verbond is, dat Hy besluit om die verbond te handhaaf nadat ons dit verbreek het. Hy word dus nie gebind deur ons ontrou nie. Hy is meer as ons, hoër as ons, die Vader wat in die hemel is, die Een wat gedien en geëer moet word.

Maar vierdens beperk sy vryheid Hom nie om nét Heer te wees, nét bo in die hemel te wees, nét geëer en geprys te word nie. Hy hoef nie nét God te wees nie. Hy is ook vry van sy hoogheid en heerlikheid en majesteit, vry om nie net hoog en heerlik te wees nie, nie net Skepper te wees nie, maar vry om óók ‘n skepsel te word, ‘n dienskneg, verstote, verag, verwerp, van God en mens verlate, vry om te ly en te sterf, en op dié wyse vry om sy vryheid prys te gee. Hy kan dit alles kies juis omdat Hy vry is, omdat sy vryheid nie sy wese is nie (Hy sou byvoorbeeld nie kon kies om van sy liefde af te sien nie), maar die infrastruktuur van sy liefde.

Ons sien hierdie vryheid-in-diens-van-die-liefde nêrens duideliker as in Jesus Christus nie, maar Hy is nie die enigste openbaring daarvan nie. Die profete en psalmdigters het al daarvan geweet en God laat sê: `Ek woon in ‘n hoë en heilige plek, en Ek is by hom wat verdruk en nederig is. Ek gee nuwe krag aan die nederiges, Ek gee nuwe krag aan die verdruktes‘ en: `Wie … is soos die Here ons God, wat hoog woon en hier onder alles sien? Die geringe help Hy op uit die stof, die arme laat Hy van die ashoop af opstaan …’ (Jes 57:15; Ps 113: 5ev).

Vyfdens maak God se vryheid Hom oop vir die toekoms. God is nie beperk deur die geskiedenis wat Hy gemaak het nie. Hy kan hierdie geskiedenis telkens oortref. Hy gee beloftes wat nooit ten volle vervul (uitvervul) kan word in hierdie ou wêreld nie maar eers in God se nuwe wêreld `tot rus’ sal kom. Hy vervul sy beloftes telkens ryker as wat ‘n mens uit die belofte kan aflei. Joël se profesie van oorlogsgedruis (2:29-32) word vervul deur die Gees wat inderdaad die wêreld vir Jesus kom `verower,’ maar nie met oorlogsgeweld kom vernietig nie. En die profesie dat Israel in die toekoms oor die Edomiete sal seëvier (Amos 9:11-12), word vervul in die heidensending! (Hand 15:15-17) Wat ‘n vryheid in die vervulling van sy beloftes!

Die toekoms wat God vir ons berei, is so onvoorstelbaar dat die Jode nà die ballingskap ‘n nuwe literatuurtipe (die apokaliptiek) moes ontwikkel om in vreemde en onwerklike beelde iets sinvols daaroor te probeer sê (veral in Daniël). Trouens God is so vry van ons mislukte geskiedenis dat Hy dit selfs kanselleer en ons ‘n aandeel gee aan ‘n nuwe geskiedenis wat Hy in Jesus maak, ‘n geskiedenis van volkome oorgawe aan Hom en volmaakte liefde vir Hom en ons naaste. Natuurlik het ons nooit hierdie geskiedenis gemaak nie, maar deur die doop en die geloof lyf Hy ons in hierdie geskiedenis in wat Jesus namens ons gemaak het, en kyk Hy na ons asof ons dit alles self gedoen het.

Hierdie toekomsgerigtheid van God is wesenlik om Hom te verstaan. Israel het Hom van die begin af leer ken as die God wat met hulle op pad is. Hy laat Abraham trek, Hy lei Israel na die beloofde land, sy beloftes open telkens nuwe horisonne: ‘n nuwe koning, ‘n nuwe uittog, ‘n nuwe Jerusalem en tempel, ‘n nuwe aarde.

Hierdie toekomsgerigtheid van God vloei voort uit sy skeppingsdoel: om in ‘n verhouding van troue liefde met mense op aarde te leef. Omdat trou net oor ‘n tydperk bewys kan word, en omdat liefde tyd vra om tot volle wasdom te kom, het God nie dadelik sy skeppingsdoel bereik nie maar is Hy voortdurend op die toekoms gerig om sy skeppingsdoel te verwesenlik. Die feit dat ons telkens ontrou is aan Hom, maak die toekoms nog belangriker omdat Hy tyd nodig het om ons vertroue te wen en ons in sy wil te laat ingroei. Wanneer ons kyk na die hoop as eienskap van die mens, sal ons op God se toekomsgerigtheid terugkom.

Laastens beteken God se vryheid en sy toekomsgerigtheid dat Hy nie uitgelewer is aan die verlede en op ‘n meganiese wyse onveranderlik is nie. As die Een wat getrou is, ook aan Homself, wat nooit in sy wese en in sy skeppingsdoel kan verander nie, verander Hy juis telkens in sy optrede sodat Hy sy doel kan bereik en aan sy wese getrou kan bly. As mense hulle bekeer, verander Hy altyd sy besluit en delg hulle nie uit nie, juis om aan sy wese getrou (onveranderlik) te bly as die Een wat altyd berouvolle sondaars vergewe. (Kyk later vir die onveranderlikheid en die trou van God)

Geloofsvrae: God se liefde – Adrio König

God se liefde

God se liefde is so belangrik dat ons nog weer apart aandag daaraan moet gee. Maar dan veronderstel ons wat reeds onder die behandeling van sy wese daaroor gesê is.

Ons het God se wese probeer omskryf as liefde en mag wat verenig is, as mag wat omgee en nadertrek.

Die uitspraak van Johannes dat God liefde is, is onoortreflik, maar dit is vatbaar vir misverstand as dit omgekeer word: Liefde is God, met die gedagte dat God oral is waar ons liefde kry. Alle vorme van liefde is gestaltes van God.

Dit kan egter nie waar wees nie. Allereers is daar soveel betekenisse waarin ons van liefde praat, dat ons dit alles onmoontlik met God kan identifiseer. Selfs die mees onbeheersde en selfsugtige hartstog word liefde genoem. Daarom moet ons mooi kyk wat Johannes onder liefde verstaan as hy God liefde noem. Hy verwys dadelik na dit wat God gedoen het – die grootste daad van opoffering ooit: `Hiérin is God se liefde vir ons geopenbaar: sy enigste Seun het Hy na die wêreld toe gestuur sodat ons deur Hom die lewe kan hê.’ En asof hy dubbel seker wil maak dat ons besef watter soort liefde ter sprake is, vervolg hy onmiddellik: `Werklike liefde is dít: nie die liefde wat ons vir God het nie, maar die liefde wat Hy aan ons bewys het deur sy Seun te stuur as versoening vir ons sondes’ (1 Joh 4:9,10).

God het dus sélf die inhoud van sy liefde bepaal. Ons leer dit uit dit wat Hy in Jeus gedoen het. Sy liefde is liefde wat gee, wat bereid is om te offer, selfs tot die uiterste toe. In sy liefde ag Hy ander hoër as Homself, en dié ander is ons wat nie net oneindig minder as Hy is nie, maar selfs sy liefde ten diepste onwaardig is.

Dit beteken dat God doen wat Hy sê, dat Hy self doen wat Hy van ons vra: om niks uit selfsug of eersug te doen nie, om in nederigheid ander hoër te ag as onsself, om nie aan ons eie belange te dink nie maar aan dié van ander. As God dit alles van ons vra, moet ons onthou dat Hy dit alles self alreeds op ‘n onvergelyklike wyse gedoen het. Trouens ons kan uit sy liefdesoffer in Jesus aflei dat die vertaling van Fil 2:4 verkeerd is. `Nie net ons eie belange nie … maar ook die van ander’ is natuurlik glad nie van toepassing op Jesus se lewe nie. Hy het juis nie na sy eie belange omgesien nie maar juis na ons s’n. Daarom moet ons eerder vertaal met iets soos: `Julle moenie elkeen aan sy eie belange dink nie, maar juis aan dié van ander.’ Dit is trouens ook wat Paulus ons elders beveel (1 Kor 10:24,33).

Ons moet altyd versigtig wees om nie die Bybel se eise by ons algemene ordentlikheid te probeer aanpas nie. As God minder gedoen het as wat Hy vra, kon ons nog ons belange en dié van ander mooi probeer uitballanseer het. Maar deur vir ons duidelik te wys hoe Hy ander se belange bo syne stel, laat Hy ons geen keuse nie. Ons sal by die bespreking van die mens as beeld van God sien dat Hy juis wil hê dat ons soos Hy moet leef, en as ons na ons vereniging met Christus kyk, sal ons sien dat dit wat eintlik onmoontlik is vir ons, moontlik gemaak word deur ons deelname aan Christus se lewe.

Dit beteken dat ons versigtig moet wees met beelde wat ons vir sy liefde gebruik. Selfs die pragtige analogieë wat die Bybelskrywers gebruik, skiet tekort. Hulle gebruik veral vier analogieë: die liefde van ‘n vader en ‘n moeder, van ‘n eggenoot en van ‘n vriend. En al vier hierdie vergelykings het besondere waarde. Wat beteken dié soorte liefde nie in ons lewe nie! Maar selfs hierdie beelde skiet te kort. Want hoe edel die liefde vir ‘n vriend ookal is, is dit nog nie die liefde vir jou vyand nie (Mat 5:43ev). En dit is presies wat God in Jesus doen! En hoe aangrypend die liefde van ‘n moeder vir haar kindjie ookal is, is daar altyd nog weer moeders wat hul kinders verwaarloos. `Selfs al sou so iets kon gebeur, Ek sal jou nie vegeet nie. Ek het jou naam in my handpalms gegraveer‘ (Jes 49:15-16). Sy liefde is altyd meer as enige beeld wat ons kan uitdink.

Een van die wesenskenmerke van God se liefde is dat dit liefde-na-onder is, liefde vir onwaardiges. In sy eie gemeenskapslewe ken God dit nie. Vader, Seun en Gees is gelyk. Elkeen van hulle is die liefde van die ander werd. Daarom is hulle liefde deur die voorwerp van hul liefde gemotiveerd: die Vader het die Seun lief omdat die Seun so wonderlik is, en die Seun het die Vader lief omdat die Vader so onvergelyklik is.

Maar as God skep, kom daar ‘n nuwe situasie. Allereers is die skepping nie Goddelik of gelyk aan God nie. Deur ons lief te hê, het Hy dus iets lief wat minder is as Hy. Dit is alreeds liefde-na-onder. Maar ‘n mens sou nog kon argumenteer dat ons sy handewerk is, en dat daar geen rede is waarom Hy nie trots sal wees op wat Hy gemaak het en dit sal liefhê nie. Maar ons is nie net skepsels nie, ons is ook sondaars.

Dit bring werklik ‘n nuwe situasie. Vir die eerste keer staan God voor iemand wat nie sy liefde werd is nie, wat sy liefde verwerp, wat nie sy gesag aanvaar nie maar Hom van sy posisie wil beroof. En vir die eerste keer wys God hoe diep sy liefde werklik is, dat dit óók die onwaardiges insluit, die opstandelinge, die rebelle. Hier is liefde wat nie deur die voorwerp van die liefde gemotiveer word nie. Hy het ons nie lief oor wat ons is nie. Hy motiveer self sy liefde: Hy het ons lief omdat Hy so wonderlik is.

Hieruit weet ons dat God `waardeblind’ is as Hy liefhet, of laat ons liewer sê dat sy liefde waardeskenkend is en daarom nie waarde in ons hoef te soek nie. Hy het ons nie lief omdat ons dit werd is nie, ons kry juis waarde omdat Hy ons liefhet. En dit bring soveel rus in ‘n mens se gemoed: Hy sal my nie net liefhê solank ek alles mooi en reg doen nie, Hy sal my ook liefhê as ek verkeerd doen, as ek ontrou aan Hom is, en Hy sal my selfs op allerlei wyses tot besinning probeer roep sodat ek weer sy liefde kan geniet.

Want dít moet ons onthou: al het God ons nie lief omdat Hy ons nodig het of omdat ons soveel waarde vir Hom het nie, eis Hy wel wederliefde van ons. Liefde wil sy doel bereik: gemeenskap. En God wil sy doel met ons bereik: dat ons in sy vreugde sal deel. Daarom kan Hy dit nooit aanvaar dat ons nie sy liefde met wederliefde beantwoord nie. Trouens Hy word in die OAV nog die jaloerse God genoem. Dit is in die NAV verander na: die God wat onverdeelde trou eis (Eks 20:5). Dit beteken dat God nie bereid is om ons liefde met iemand anders te deel nie. Sy verhouding met ons word nie verniet vergelyk met ‘n huweliksverhouding waarin daar nie vir ‘n derde persoon plek is nie. En God sal ver gaan in sy oorredende mag om ons daarvan te oortuig. Die ballingskap met sy vernietigende gevolge vir Israel is die sterkste voorbeeld hiervan in die geskiedenis.

God se genade en barmhartigheid is vorme wat sy liefde aanneem onder besondere omstandighede. Hy is ons genadig omdat ons sondaars is, en Hy is barmhartig oor ons as ons in nood is.

Skrywer: Prof Adrio König