Geloofsvrae: Die Bybel – Adrio König

1. Die Bybel as openbaring

Soms word sondermeer van die Bybel as die openbaring van God gepraat. Dit is egter nie korrek nie. Toe God Israel uit Egipte wou red, het Hy nie vir hulle ‘n Bybelboek gestuur nie. Hy het Homself in dade in hul geskiedenis geopenbaar. Eers veel later is dit deur mense op skrif gestel. Ook Jesus, dié openbaring van God, het nie boeke geskryf nie, maar gepraat en gedoen.

Daardeur het Hy God geopenbaar. En eers toe die ooggetuies begin oud word het, is die behoefte gevoel om wat Hy gesê en gedoen het, op skrif te stel. Daar is wel gevalle, soos Paulus se briewe, waar die openbaring direk op skrif gestel is, maar in die meeste gevalle is die Bybelse geskrifte veel jonger as die aanvanklike openbaring van God.

 

Dit beteken nie dat die Bybel nie openbaring is nie. Maar dit is net openbaring in die sin dat dit ‘n betroubare getuienis is van God se eintlike openbaring in die geskiedenis van Israel en in Jesus.

1. Die Bybel as ‘n biblioteek

Die Bybel is veel meer as ‘n boek, dit is ‘n biblioteek. Die geskrifte is van verskillende soorte en moet elkeen na sy eie aard uitgelê word. ‘n Mens verstaan poësie anders as geskiedenis, en ‘n brief anders as ‘n apokaliptiese (lees: `bonatuurlike’) geskrif

Verder het hierdie boeke oor eeue heen in verskillende omstandighede ontstaan. Hulle moet sover moontlik in hul tyd en konteks verstaan word. Hulle deurloop ook ‘n geskiedenis sodat op bepaalde tye sekere opdragte bindend is, maar na nuwe gebeurtenisse kan sekere opdragte hul bindende krag verloor. Die besnydenis is ‘n bindende opdrag vir die volk van God totdat dit deur die werk van Christus buite werking gestel word. ‘n Mens kan dus nie sommer enige opdrag iewers uit Levitikus oor iets soos kos of klere of ‘n man se hare of baard neem en dit as bindend voorhou omdat dit in die Bybel staan nie.

Verder lê alles in die Ou Testament ook nie op dieselfde vlak nie. Daar is sekere dade van God wat soos rigtingwysers uitstaan. Die uittog uit Egipte is so ‘n daad van God. Dit word ‘n baken waaraan die volk gemeet word. Dit word deur die eeue heen op verskillende maniere op die lewe van die volk toegepas.

Ook in die Nuwe Testament lê alles nie op dieselfde vlak nie. Daar is sekere sake wat eenvoudig uittroon as die eintlike dade van God in die geskiedenis. In die Nuwe Testament gaan dit sondermeer om Jesus Christus, en dan veral om sy woorde en dade, en om sy kruisiging en opstanding. As die Nuwe Testament nie in hierdie konteks gelees word nie, kan dit nie reg verstaan word nie. ‘n Mens kan byvoorbeeld nie die hoofbedekking of versiering van ‘n vrou op dieselfde vlak beskou as die opstanding van Jesus nie.

1. Nét die Bybel

Dit is ‘n erfenis wat ons van die Kerkhervorming het dat net die Bybel die norm vir ons leer en lewe is. Dit is ‘n standpunt wat die Hervormers ingeneem het teen leerstellings en gebruike in die kerk wat nie in die Bybel gefundeer kon word nie.

Vandag word hierdie standpunt soms misverstaan asof die Hervormers geen waarde aan die tradisie geheg het nie. Dit is nie korrek nie. Hulle het die besluite van die vroeë kerk in hoë aansien gehou solank dit nie met (hul interpretasie van) die Bybel gebots het nie. Luther het hom selfs op die leerbesluite van die vroeë kerk beroep om aan te toon dat dit die Protestante is wat aan die tradisie van die vroeë kerk getrou gebly het en dus die ware kerk is, teenoor die Katolieke Kerk wat ‘n `nuwe’ kerk geword het deur van die vroeë tradisies af te wyk. Dit moet terloops vir ons ‘n aanduiding wees van hoe sinloos dit is om te dink ‘n mens kan ‘n nuwe kerk stig.

 

 

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Wat is openbaring? – Adrio König

Dit is taamlik algemeen dat mense glo daar is ‘n God, so algemeen dat ons mense wat die bestaan van God ontken, as uitsonderlings kan beskou.

Daar is ‘n verskeidenheid van redes waarom mense aanvaar dat daar ‘n God is. Waar kom alles vandaan as Hy dit nie gemaak het nie? Dink maar aan die wonderlike dinge om ons, soos die grootheid van die heelal, die skoonheid van die natuur, of die merkwaardige wyse waarop die menslike liggaam werk. Daar gebeur ook wonderlike dinge, groot dinge in die geskiedenis, en klein dingetjies in mense se persoonlike lewens wat hulle oortuig dat daar ‘n God moet wees.

Daar is selfs mense wat oortuig is dat hulle kan bewys dat God bestaan. Dit blyk egter gewoonlik dat ‘n mens nie met hierdie `bewyse’ veel indruk maak op mense wat nie (wil) glo nie. Dit versterk gewoonlik net die geloof van dié wat reeds glo.

Tog is daar mense wat oortuig is dat daar iets van God in die natuur en in die geskiedenis sigbaar moet wees. Hoe is dit moontlik dat God alles gemaak het, en nog voortdurend in die geskiedenis betrokke is om sy doel met die wêreld te bereik, maar dat daar geen spoor van sy werk iewers sigbaar is nie?

Daarom kan ‘n mens redeneer dat, al sou dit nie moontlik wees om te bewys dat God bestaan nie, dit tog in elk geval makliker moet wees om alles te verklaar as ons die bestaan van God aanvaar as wanneer ons dit verwerp.

En tog moet ‘n mens dit alles met bepaalde voorbehoude oorweeg. Teenoor al die wonderlike dinge staan daar soveel aaklige dinge wat ‘n mens eerder aan die duiwel laat dink as aan God. Dink maar aan die wreedhede in die natuur, die vreeslike natuurrampe, siektes, menseslagtings, kindermishandeling. Is dit nie ewe waar dat ‘n mens soms voel jy kan hoegenaamd nie die bestaan van God met hierdie dinge rym nie? (Wat, terloops, weer mag beteken dat ons geloof in God ons juis behoort te inspireer om nie hierdie dinge te aanvaar nie maar in die Naam van God daarteen te stry.)

Uit die mooi én lelike dinge om ons, kan ons dus nie met enige sekerheid veel meer aflei nie as dat daar groter magte as ons in die wêreld werksaam is.

Dit is ‘n ander saak wanneer mense alreeds in die Here glo. Dan kan ons sy hand herken in sekere dinge om ons. Dan ervaar ons Hom ook in ons persoonlike lewe. So is dit ook in die Bybel. Daar lees ons dat die natuur ons van die Here vertel. Ps 19:2: `Die hemel getuig van die mag van God, die uitspansel maak die werk van sy hande bekend.’ Maar ons weet dit is gesê deur iemand wat Hom alreeds ken.

Daarom is dit nodig dat God Hom eers bekend maak voordat ons Hom kan leer ken en sy werk in die natuur en in die geskiedenis kan raaksien. Ons kan nie enige mag wat groter en sterker as ons is, as God beskou nie. Daar is baie magte om ons. Maar daar is net een ware God. Hy `woon in ontoeganklike lig’ (1Tes 6:16).

Daarom bely ons as Christene saam met die Jode dat ons God leer ken in die geskiedenis wat Hy met Israel gemaak het. En ons bely nog verder dat hierdie geskiedenis uitgeloop het op die koms van Jesus Christus wat die vervulling is van byna al die verwagtings in die Ou Testament. In hierdie geskiedenisse leer ons God ken, en in die lig hiervan probeer ons dan iets van sy dade herken in die natuur en in die geskiedenis.

Wanneer ons die Bybel bespreek, sal ons terugkom op wat ons nou net kortliks noem: God se openbaring is nie in die eerste plek ‘n boek (die Bybel) nie, maar ‘n geskiedenis: gebeurtenisse, en die verklaring van hierdie gebeurtenisse. Hy openbaar Hom in die uittog uit Egipte, en eers veel later word dié geskiedenis in boekvorm opgeteken.

Dit beteken ook dat God allereers Homself openbaar en eers in die tweede plek sekere dinge (waarhede). Israel leer Hom ken en daarna leer hulle dan geleidelik al meer besonderhede oor Hom en oor sy werk ken. Die God van Israel, die Vader van Jesus, wil in ‘n verhouding (verbond) met ons leef, en die besonderhede oor Hom en oor sy wil, help ons om sinvol in hierdie verhouding te leef. Ons het nie ‘n boekgodsdiens nie maar ‘n verhoudingsgodsdiens, ‘n verbondsgodsdiens.

Ons kan God net ken omdat Hy Homself geopenbaar het. Maar het Hy Hom nét in Israel en in Jesus geopenbaar?

Daar is skynbaar verwysings na sy openbaring in die natuur. Paulus sê dat ‘n mens uit die werke van God duidelik kan aflei dat sy krag ewigdurend is en dat Hy waarlik God is (Rom 1:20). Maar hy vervolg onmiddellik dat die mense wat dit sien, nie positief daarop reageer nie. ‘n Mens sou dus kon sê dat daar wel kennis van God in die natuur is, maar dat mense dit nie gebruik om Hom regtig te ken nie. Dus wel `algemene openbaring,’ maar nie `natuurteologie’ nie, dit beteken ons kry nie ware kennis van God uit die natuur as ons Hom nie reeds ken nie.

Natuurlik is daar nog Rom 2:12-16. Daar is mense wat meen dat ons tog daarin lees van heidene wat `vanself dinge doen wat die wet vereis’ en dat hulle op grond daarvan gered kan word. Dit is egter te betwyfel of dit is wat Paulus bedoel. Volgens Paulus slaag die Jode nie eens daarin om die wet te hou nie, trouens niemand is in staat om die wet te hou sonder die krag van die Heilige Gees nie, en niemand kan in elk geval gered word deur die wet te hou nie (Gal 2:15-16; Rom 3:20-22; 8:4). Hoe kan heidene dit dan regkry?

Dit kan help as ‘n mens die verband van Rom 2 in ag neem. Nadat Paulus oor die wet gepraat het (2:12-16), vervolg hy met ‘n byna identiese deel oor die besnydenis (2:25-29). Daarin word dit dan duidelik dat hy onder `heidene’ in werklikheid `heidenchristene’ verstaan wat nie letterlik besny is nie maar tog deur die Gees die betekenis van die besnydenis ontvang het (2:28-29), of in terme van 2:12-16 uitgedruk, nie met die wet grootgeword het soos die Jode nie, maar tog, deur die krag van die Gees, die wet hou.

 

Skrywer: Prof Adrio König