Geloofsvrae: Eienskappe van die kerk: Heiligheid – Adrio König

Heiligheid

Die heiligheid van die kerk beteken minstens twee dinge: afgesonderd vir God, en vry van sonde. Om afgesonderd te wees vir God beteken om by Hom te pas. Hy is heilig, en daarom moet sy volk ook heilig wees (1Pet 1:15-16). In die OT is besondere nadruk gelê op kultiese heiligheid: die tempel moes heilig wees, en ook die priesters, hulle klere, die offers, die instrumente wat in die tempel gebruik is. Daar was ‘n groot aantal seremonies wat mense moes nakom om hulle weer te heilig as siekte of onrein voorwerpe hulle onrein gemaak het.

Dit alles het beklemtoon dat hulle by God moes pas, dat dit vir God nie om ‘t ewe is hoe ‘n mens voor Hom kom nie. Die kultiese aspekte is deur die offer van Christus vervul, maar dit het nie die eis van heiligheid afgeswak nie, maar eerder meer persoonlik en daarom veeleisender gemaak. Dit is ‘n dieper ingreep in ‘n mens se lewe om afgesonder vir God te lewe, as wat dit is om sekere seremonies uit te voer om kulties rein te wees. Dit vra ‘n lewe van toewyding waarin ons onvoorwaardelik tot sy beskikking is.

Die etiese kant is ewe belangrik. Heiligheid het ook daarmee te doen dat ‘n mens vermy wat die Here mishaag, en doen wat sy hart bly maak. Die reekse vermaninge in die Evangelies en Briewe is almal daarop gerig dat die gelowiges sal ophou met bepaalde sondes en hulle lewe sal wy aan die deugde wat Hom behaag. Daar is selfs sterk uitsprake oor volkome heiligheid, wat dikwels nie ernstig genoeg in Gereformeerde kringe opgevat word nie. Die bekende uitsprake van Johannes dat die kinders van God nie aanhou met sonde nie, nie meer sonde doen nie, en selfs nie meer kan sondig nie, hoort opnuut op die aggenda van die Gereformeerde teologie te kom (1Joh 3:6,9).

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die eienskappe van die kerk: Eenheid – Adrio König

Die eienskappe van die kerk

1  Eenheid

Die eenheid van die kerk het in die 20e eeu sterk onder die aandag gekom. Die kerk oor die hele wêreld het in die eeue wat verby is, ‘n tragiese verskeurde vorm aangeneem. Die Protestantisme het ‘n nuwe regverdigingsleer uit Paulus se prediking ontwikkel, maar nie ‘n bevredigende leer oor die kerk nie. Dit het van kwaad tot erger gegaan, sodat die versplintering uiteindelik deur die sending ook op die jong kerke oorgedra is, en die Derde Wêreld glad nie agtergebly het in die wedywering om die meeste verskillende denominasies te vorm nie. Die Pinkster- en later die Charismatiese wêreld ding ewe entoesiasties mee om die prys, en die Onafhanklike Kerke van Afrika bly nie agter nie.

En intussen het daar bitter min oorgebly van een van die hoofsake in Jesus en Paulus se prediking: die eenheid van die kerk.

‘n Mens kan die eenheid van verskillende kante af benader. Die verskillende beelde wat vir die kerk gebruik word, benadruk sy eenheid. Daar kan tog net een volk van God, net een liggaam van Christus, net een tempel van die Gees wees. Paulus gaan selfs verder en beklemtoon dat net soos die versoening met God, is die eenheid van die kerk ‘n vrug van die kruiswerk van Christus (Ef 2:11ev). Wat kan vir Christene nader aan die hart lê as sy kruis? Wat nog belangriker is, is dat Jesus die bekering van die wêreld direk verbind aan die eenheid onder sy kinders (Joh 17:20-23). Die eenheid is ‘n getuienis van die krag van die Gees. As die Gees mense wat van nature en om historiese redes vyandig teenoor mekaar staan, in ‘n hegte eenheid van broederlike en susterlike liefde saambind, sal die wêreld opkyk en navraag doen.

Karikature het nie uitgebly om ons sonde van verdeeldheid te probeer verdoesel nie. Allerlei vreemde begrippe soos ‘n onsigbare eenheid (hoe sou die wêreld daardeur tot geloof beweeg kon word?), ‘n eskatologiese eenheid (eenmaal daarbo as dit ongelukkig nie meer saak maak nie), geestelike eenheid (maar ons bly fisies sover as moontlik van mekaar!) het die geloofwaardigheid van die kerk en sy boodskap erg aangetas.

Dit is natuurlik nie duidelik presies hoe die eenheid van die kerk vandag moet lyk nie, maar dit is nie die punt nie. Die punt is dat dit in elk geval minstens so moet lyk dat dit die wêreld oortuig dat daar ‘n magtige Heilige Gees is wat mense wat eintlik vyande is, so in liefde aan mekaar bind dat hulle na mekaar se belange omsien en nie na hul eie nie.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die Kerk as gewone menslike organisasie – Adrio König

Die kerk as ‘n gewone menslike organisasie (ekklesiologie van onder)

`Die kerk.’ Watter kerk? Ons praat meestal baie veralgemenend oor die kerk, en as ‘n mens om jou begin rondkyk, dan weet jy soms nie waar jy dié besondere organisasie sal kry waarvan al dié wonderlike dinge gesê word nie (liggaam van Christus, voorlopige gestalte van God se einddoel met die wêreld, ens). Wat sal ‘n Marsmannetjie rapporteer as hy ‘n taamlike vinnige ondersoek hier gedoen het en terugkom op Mars? Moontlik iets soos die volgende.

Daar is ‘n klomp godsdienstige organisasies wat besondere oortuigings het oor ‘n sekere Jood wat hulle Jesus noem, wat baie lank gelede geleef het. Hulle glo allerlei vreemde dinge oor Hom, o.a. dat Hy na sy dood weer gesien is. Hulle vier ook gereeld feeste wat verband hou met dinge wat in sy lewe gebeur het. Elkeen van dié organisasies het ‘n bepaalde naam. Party se naam sluit die woord `kerk’ in, ander nie. Die meeste organisasies hou gereelde byeenkomste waar hulle sing, bid, uit ‘n boek lees, praat, geld gee (selde vreeslik baie).

So ‘n organisasie het gewoonlik ‘n taamlik duidelike bestuurstelsel. In die meeste gevalle is daar een of ‘n paar persone wat leiding neem. Hulle is gewoonlik mans, betaalde amptenare wat voltyds in diens van die organisasie is. In die meeste gevalle het hulle spesiale opleiding gehad, maar daar is ook uitsonderings.

Baie van die organisasies probeer ander mense oortuig om ook in die Jesus te glo. Sommige maak heelwat moeite daarmee en gaan selfs taamlike groot kostes daarvoor aan. Hierdie organisasies doen ook gewoonlik heelwat moeite met mense wat in verskillende vorme van nood is. Soms is daar erge verskille en selfs openlike vyandigheid binne so ‘n organisasie of ook tussen verskillende organisasies. Sommige groepe se lewenswyse verskil nogal van die mense wat nie lede is nie, maar die meeste se lewenswyse val nie eintlik op nie.

Tot sover die Marsmannetjie se rapport. En al die verhewe dinge wat ons in die vorige bladsye oor `die kerk’ geskryf het? Die liefdesgemeenskap wat soos God en soos Christus moet leef? Die tempel van die Gees waarin die (Heilige!) Gees moet tuisvoel?

Ons kan twee dinge hieroor sê. Die eerste is dat dit wat ons na aanleiding van die Bybel oor die kerk skryf, altyd die implikasie het van: só behoort die kerk te wees. Die Bybel, en in besonder die NT, sal altyd krities teenoor die konkrete vorme van die kerk staan, sal altyd ‘n appél aan die kerk wees. Ons is nie wat ons veronderstel is om te wees nie. Of liewer: ons leef ‘n leuen. Die evangelie lui: ons is vrygemaak, ons ou lewe is beëindig, ons het deel aan Jesus se opstandingslewe, maar intussen ploeter ons in ons ou lewe voort. In hierdie sin is dit ‘n ontsettende klag teen ons dat ons ‘n boek met so ‘n inhoud as gesaghebbend kan aanvaar, maar so min reageer op sy duidelike etiese opdragte. Ons kry dit reg om uit te hou onder die felste kritiek skynbaar deur eenvoudig af te skakel as ons dit hoor, of dit te verburgerlik tot ‘n aanvaarbare vlak vir ons `vlees.’

Miskien is die grootste taak wat die verskillende kerke het net eenvoudig om kerk te word soos dit duidelik in die evangelie uitgespel word.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die kerk as nuwe skepping van God – Adrio König

Die kerk as nuwe skepping van God (ekklesiologie van bo)

Om na die kerk van bo te kyk, beteken om na die kerk te kyk in terme van die ingryping van God in Jesus en die Gees. Dan kom ‘n aantal aspekte van die kerk na vore wat die kerk verrassend nuut maak, sodat dit duidelik word in watter sin die kerk inderdaad meer is as net die voortsetting van die Israel van die OT.

Die kerk is die voorlopige gestalte van die nuwe mens(-dom) wat God deur Christus aan die kruis geskep het, die vereniging van die mensdom wat deur die sonde verskeur is (Ef 2:15,16). Die kerk is ook die tempel van die Gees. Wat hierin nuut is, is nie die gedagte van ‘n tempel nie, maar die vergeesteliking van die tempel. In die OT was die letterlike tempel die woonplek van God waar die volk Hom veral tydens die feeste ontmoet het. In die NT is God se woonplek nou nie meer ‘n gebou nie, maar letterlik mense self, die gemeente as geheel, en ook die individuele lidmate afsonderlik (1Kor 3:16; 6:19; 2Kor 6:16; Ef 2:20-21; 1Pet 2:5). Dit beteken dat die kerkgebou nou net ‘n vergaderplek is, en nie `die huis van die Here’ genoem behoort te word nie. Iewers sê Paulus selfs met nadruk: God `woon nie in tempels wat deur mense gemaak is nie’ (Hand 17:24). Die heiligheid van die tempel (OT) word nou die heiligheid van die lidmate se lewens, en nie meer die heiligheid van ‘n gebou nie.

Die verwysing na die gemeente as die tempel van die Gees, bring nog ‘n faset na vore waarin die kerk meer is as die Israel van die OT. Die Gees het in die OT by geleentheid op sekere individue gekom om hulle vir ‘n spesifieke taak te bekragtig. Nou woon Hy in die gemeente soos Christus ook permanent onder ons kom woon het en God op die nuwe aarde by sy volk sal kom woon (Rom 8:9; Joh 1:14; Op 21:3). Dit beteken dat daar iets finaals in die kerk is, juis omdat dit ‘n eskatologiese werklikheid is, d.i.’n gestalte van die einddoel van God met die wêreld.

Om die tempel van God en die Gees te wees, het natuurlik sterk etiese implikasies. God is heilig en daarom moes die tempel as gebou heilig wees – d.i. aan God gewy. Die Gees is heilig, en daarom wil Hy in ‘n heilige woonplek leef. Dit beteken dat die kinders van God heilige lewens moet leef wat sowel beteken om vir God afgesonder en aan Hom toegewy te wees, as om eties heilig, sonder sonde te leef. Die gemeente word dan ook male sonder tal as `heiliges’ aangespreek (moderne vertalings gee dit gewoonlik weer met iets soos `afgesonder vir die Here’) en vermaan tot ‘n heilige lewe. ‘n Mens kry hierdie opdragte veral aan die begin van die briewe, en in die vermanende dele.

Een van die belangrikste nuwe beelde wat vir die kerk gebruik word, is `die liggaam van Christus,’ en daar is selfs mense wat meen dat `liggaam van Christus’ nie maar net nog ‘n beeld vir die kerk is nie, maar dat die kerk werklik Christus se liggaam is, d.w.s. die manier waarop Christus op aarde teenwoordig is. Ek meen dit is ‘n misverstand. Die feit dat Christus nou deur die kerk op aarde teenwoordig is, verhef nie die beeld van `liggaam’ tot iets anders as die beeld van bv. `die tempel van die Gees’ (wat weer beteken dat die Gees deur die kerk op aarde teenwoordig is) nie. Al hierdie beelde wys op die besondere verhouding tussen Christus (en die Gees) en die gelowiges.

Die beeld van liggaam van Christus sê inderdaad dat Hy deur die gelowiges op aarde woon en werk, dat ons sy hande en voete en stem is waarmee Hy sy werk op aarde wil doen. Dit bring ‘n ander faset na vore as die ander twee bekende beelde (volk van God en tempel van die Gees), en wel in die sin dat die ander twee eerder wys op die wyse waarop God en die Gees op aarde teenwoordig is en woon, terwyl liggaam van Christus dui op die wyse waarop Christus op aarde bestaan en werk.

‘n Mens is ‘n liggaamlike wese. Sonder ons liggame kan ons nie op aarde funksioneer nie. Dit plaas ‘n geweldige nadruk op die verantwoordelikheid van die kerk as liggaam van Christus. In hierdie sin sê die beeld `liggaam van Christus’ nie net dat die kerk meer is as Israel in die OT nie, maar is dit ook ‘n kragtige aansporing dat Christus deur ons iets in hierdie wêreld wil doen.

Daar is ‘n sterk uitspraak (Ef 3:2-6) oor die opname van heidene in die kerk, wat soms geïnterpreteer word as sou die kerk iets totaal nuuts wees. Dit gaan oor die unieke wyse waarop die heidene nou deel geword het van die volk van God. Die vraag is egter presies wat nuut is, die feit dat heidene toegevoeg is tot die volk van God, of die wyse waarop dit gedoen is. Dit is ‘n moeilike vraag, en daar is sterk verskille hieroor. Albei moontlikhede is taalkundig oop, en daarom moet ‘n mens na ander argumente soek.

Allereers is dit duidelik dat die kerk baie sterk aansluit by Israel van die OT. Daarop het ons reeds gewys. Tweedens kon Paulus beswaarlik bedoel het dat dit ‘n totaal nuwe gedagte is dat die heidene deel word van die volk van God. Die OT is vol daarvan dat die ander volke die Here saam met Israel sal dien (o.a. Gen 12:2; Jes 2:2-4; Miga 4:1-4; en verder heelwat verwysings in die Psalms dat alle volke die Here sal loof).

Dit laat die skaal dus swaai in die guns van die tweede moontlikheid: dat ‘n kerk wat uit Jode én heidene bestaan, nie iets totaal nuuts is nie, maar dat die besondere wyse waarop die heidene deel word van die volk van God nuut is (`soos … nou’ vers 5). In die direkte verband is die enigste aspek wat besonder beklemtoon word die driemaal herhaalde saam– (v 6). In die Grieks is dit opvallender as in die vertaling. Dit lui letterlik iets soos: die heidene het saam-erfgename, saam-liggaam en saam-deelgenote geword. Die OAV lui: mede-erfgename, medelede, mededeelgenote.

Die nuwe is dan nie die kerk as sodanig nie, maar die feit dat die heidene op presies dieselfde vlak as Israel inkom, nie by die agterdeur as tweedeklas burgers nie, maar dat hulle presies dieselfde toegang tot God het en presies dieselfde voorregte as die gelowige Jode geniet. Dit is trouens presies wat Paulus al sedert vers 13 in beeld na beeld beklemtoon.

Omdat die kerk nie net die voortsetting van Israel is nie, maar ook meer as Israel, word ook meer van die kerk verwag. Die nadruk om soos God en soos Christus te leef, is veel sterker as in die OT (28.3). Dit hoort ook so, want die gelowiges het nie meer net die moontlikhede wat hul eie lewe bied nie, maar dié van Christus se opstandingslewe.

Skrywer: Prof Adrio König