As ʼn mens deur die Bybelbladsye blaai word die Hebreeuse en Griekse woord wat in Afrikaans met ‘geloof’ vertaal word ook in sekere gedeeltes (konteks) met ‘vertroue’ vertaal. Daarom skep dit die indruk asof geloof en vertroue eintlik sinonieme van mekaar is, terwyl daar ʼn wesenlike verskil in die bedoeling en gebruik van hierdie twee woorde is, afhangende van die sinne of gedeeltes waarin dit gebruik word.

     Wat die skrywer met geloof in Hebreërs 11 bedoel, is byvoor­beeld nie in so ’n verstaanbare Afrikaans as wat dit op die oor af klink nie [1]. In vers 1 sê hy, met sy Griekse woorde, dat geloof die hypostasisis van die dinge wat ons hoop en die elenchosvan die dinge wat ons nie sien nie. Die vertalers van die NAV (1983) het gekies om die Griekse woordesoos volg in Afrikaans te vertaal: “om te glo, is om ‘seker te wees’ van die dinge wat ons hoop, om ‘oortuig’ te wees van die dinge wat ons nie sien nie”. In Die Boodskap vertaling (2008) klink dit effens anders, want hierin is gepoog om die bedoeling van hierdie Griekse woorde vertaal te probeer kry met: geloof of vertroue in God beteken om ‘nie een oomblik te twyfel nie’ dat Hy sy beloftes sal hou en om daarna uit te sien. Ons kan dit wel nie nou al sien nie, maar ‘ons weet vir seker dat dit sal gebeur’. Die Message vertaling (2002) klink so: “The fundamental fact of existence is that this trust in God, this faith, is ‘the firm foundation under everything’ that makes life worth living. It’s ‘our handle’ on what we can’t see”.

     Met al hierdie vertaal pogings kom ’n mens agter dat die twee Griekse woorde wat die Hebreërskrywer in hoofstuk 11 gebruik om geloof mee te probeer verduidelik, nogal sukkel om in enige ander taal gesê te raak. Miskien moet ons dalk ’n bietjie verder in Hebreërs rondblaai om eers die bedoeling van hypostasis beterverstaan te kry. Behalwe vir die gebruik daar­van in hoofstuk 11, kom die woord op tweeander plekke in die Hebreërbrief ook voor. Die Hebreërskrywer gebruik hierdie woord in Hebreërs 13, waar daar geskrywe staan: “Uit Hom straal die heerlikheid van God en Hy is die hypostasis van God. Hy hou alle dinge deur sy magswoord in stand”. Die vertalers van die NAV 1983 het gekies om dit soos volg te vertaal: “Uit Hom straal die heerlikheid van God en Hy is ‘die ewebeeld van die wese’ van God. Hy hou alle dinge deur sy magswoord in stand”. In Die Boodskap (2008) klink vers 3 so: “Wanneer jy na die Seun kyk, sien jy ‘eintlik vir God self’ en hoe wonderlik Hy is. Die Seun ‘lyk net soos’ God. Hy sorg dat alles in die skepping bly soos dit behoort te wees, want Hy hoef net te praat en dan gebeur dit”. In die Message (2002) is hypostasis soos volg vertaal: “By his Son, God created the world in the beginning, and it will all belong to the Son at the end. This Son ‘perfectly mirrors’ God, and ‘is stamped with God’s nature’. He holds everything together by what he says – powerful words”.

     Die ander plek waar die woord in Hebreërs gebruik word, is in Hebreërs 3:14; “Ons behou deel aan Christus as ons enduit volhard in die hypostasis waarmee ons begin het”. Die vertalers van die NAV (1983) vertaal dit met: “Ons behou deel aan Christus as ons end-uit volhard in ‘die vertroue’ waarmee ons begin het”, en Die Boodskap (2008): “Wat Christus s’n is, is ons s’n as ons enduit ‘vasberade op God bly vertrou’ soos ons dit aan die begin gedoen het”. Die Message(2002) vertaal dit met: “If we can only keep ‘our grip on the sure thing’ we started out with, we’re in this with Christ for the long haul.”

     So, wat sou die Hebreërskywer met die hypostasis van geloof in hoofstuk 11 dan nou eintlik bedoel? Wel, uit die konteks is dit duidelik dat dit iets meer is as net ‘my persoonlike seker wees van iets’. Die woordjie elenchos wat hiermee saam gebruik word, help so ’n bietjie met die bedoeling van die woord. Dis ’n woord wat ’n mens in Afrikaans sou gebruik om te verwys na jou ‘oortuiging van iets’. As ’n mens hiermee saam nou ook die verskillende geloofstories in Hebreërs 11 lees, om te probeer agterkom hoekom hy die stories vir ons vertel, word dit wat hy met geloof as hypostasis bedoel, nog duideliker!

My “oortuigings” en “vertroue”

is wat in my geloof regtig die verskil maak.

     In vers 6 sê die Hebreërskrywer dat die enigste ding waaroor jy seker kan wees, is dat ‘God bestaan’, of nog beter gesê, dat ‘God is’ en dat ‘Hy Hom laat kry deur mense wat Hom soek’. In die woorde van Blaise Pascal ^1623-1662, ‘n eertydse wiskundige: “Ek het God gesoek totdat Hy my uiteindelik gekry het”. Verder sê die Hebreërskrywer dat die een ding wat jy kan sê van al die mense wie se geloofstories hier vertel word, is “dat die meeste van hierdie gelowiges gesterf het sonder dat dit wat hulle in hulle geloof na uitgesien het noodwendig in hulle leeftyd waar geword het” ^{Hebreërs 11:13}. Dis juis waaroor hulle geloofstories gaan, mense wat God vertrou het met hulle lewe al het alles nie altyd gebeur soos wat hulle gedink of geglo het dit sou nie. Hy sê ook dieselfde in die verse waarmee hy die hoofstuk afsluit ^{Hebreërs 11:39-40}. In hoofstuk 12 brei hy dan verder hierop uit as hy sê die lewe is eintlik soos ‘n wedloop wat ons hardloop, waarin dit juis my geloof is wat maak dat ek elke keer weer opstaan as ek geval het, om dan verder te hardloop. Dis ook geloof wat dit moontlik maak dat ek die swaarkry as ’n leer-ervaring in my geloofslewe verwerk kan kry. Dis nogal opvallend dat ons nêrens in enige van die Evangelies lees dat Jesus verstom was oor wat mense alles regkry of te sê het nie, maar Hy was altyd ver­wonderd en uitgesproke oor mense se geloof.

     Wat is dan die hypostasis van my geloof wat getoets raak? Nie die seker wees daarvan nie, maar my ‘vertroue’ en ‘geloofs­oortuiging’ daarin. Om daarmee te sê: ‘geloof’ is die vermoë om nou reeds te kan raaksien wat ek eendag op hoop, al het ek nou geen werklike bewys daarvoor nie. Geloof help my dus om anders na die werklikheid te kyk as bloot net wat ek met my oë kan raaksien. Daarom sê hy: “God is nie skaam om hulle God genoem te word nie”. ^{Hebreërs 11:16} Anders gesê, God is trots op al hierdie mense wat dit gewaag het om Hom te vertrou ten spyte van dit wat hulle nie kon raaksien of verstaan nie.

     Miskien is die dilemma dat ons ‘geloofsekerheid’ met ‘geloofsoortuiging’ verwar. Die Hebreёr skrywer wou sê: in geloof word veral my ‘geloofsoortuiging’ in die lewe getoets. Al die mense in Hebreёrs 11 het hierdie ‘geloofsoortuiging’ gehad, naamlik dat hulle die Here blindelings kan vertrou vir sy sorg en dáárwees – al het dit nie altyd uitgedraai soos wat hulle gedink het dit sou nie. Elke keer was dit juis hulle ‘blindelingse ver­troue’ in die Here wat oral in hulle elke-dag se manier van lewe getoets is. In my ‘geloofsoortuiging’ is daar altyd die paradoks, van seker- en onseker wees, wat my ‘geloofsoortuiging’ ook kwesbaar maak en uitdaag om te groei en selfs te verander as dit moet. Daar is altyd ’n risiko in enige twyfel, dat dit kan jou op die dun ys van ongeloof laat beland. In Johannes 20 is Tomas ’n sprekende voorbeeld hiervan. Daar sal altyd ’n spanning bly bestaan tussen glo en twyfel. Dikwels ervaar ek dat hoe ouer ek raak, hoe meer weet ek dat ek anderkant my twyfel eers rêrig verstaan wat in my geloof aangaan. Soms worstel ek ook met wié ek dan nou dwarsdeur sulke twyfel eintlik is … is ek dit wat die mense van my sê of is ek wie ek eerder self ervaar ek is? So het Dietrich Bonhoeffer ^1906-1945 gevra en toe gesê … dat al weet ek nie aldag wie ek is nie, weet ek ten minste wie s’n ek is en dat ek die Here hierin blindelings kan vertrou … dis my geloofs­oortuiging. Geloof is dus daai vermoë om bewus te wees van God se daarwees en hierwees in my lewe, ten spyte van al my twyfel om dit nie altyd raakgesien te kry soos wat ek gedink het dit sou wees nie. Dis hierdie ‘geloofsoortuiging’ wat enige gelowige se geloofstorie laat sin maak.

[1] Anderkant twyfel. Kreukelgedagtes oor lewe en dood. Johann Voges. 2022. CLF. Bl. 72-75

Skrywer: Dr Johann Voges

Vraag:

Boodskap Teks:
Ons mense wie gereeld kerk besoek word nie mooi gelei om geloofsekerheid en sekerheid van redding ons eie te maak nie.
Die pragtige LB334 “God is liefde juig ons harte” gee die perfekte fondasie en dit kan gebruik word om persoonlik sekerheid en vrede te ontdek.
Dalk is daar 20 % van ons kerkgangers wie dan `n nuwe lewe het en alle mense met liefde te behandel.
Dit sal onse land totaal omdop en dit hemel op aarde maak.
Sal kommentaar hartlik waardeer.
Shalom.

Antwoord

Sommanet so ‘n gedagte oor wat jy vra oor wat ons met “geloofsekerheid” en ons “sekerheid van redding” moet maak. As ‘n mens in Johannes 1:43 – 51 lees van die gesprek tussen Filippus en Natanael oor daai sekerheid … is Filippus se antwoord hierop ‘kom kyk self’. Daar was nog altyd baie slim antwoorde of ek regtig op hierdie oomblik nodig het om vir die eerste of hoeveelste keer te moet loop kyk na wie hierdie ‘Jesus van Nasaret’ nou eintlik is, en hoe­kom dit nie eers kan wag tot ander dag as ek lus het om dit te wil doen nie. Hiermee probeer ek nie sê dat almal wat al klaar loop kyk het na wie die ‘Jesus van Nasaret’ is beter as enige ander mense is wat nie gaan kyk het nie. Dit het ook nie van hulle mense gemaak wat nou ewe skielik alle vrae kon beantwoord nie. Al wat Johannes vir ons hiermee wil probeer sê, is: “Daar kom ’n dag dat jy met Jesus te doen kry vir wie Hy werklik is as al die ander paaie wat jy probeer het, nie meer werk nie”. Soms verloor baie van ons mekaar ook by dié punt omdat ons onverduurlik met mekaar raak omdat almal wat loop kyk het na wie Hy is, nie altyd saamstem oor wat hulle gesien het nie. Filippus het nie met Natanael hieroor in ’n stryery betrokke geraak nie. Al wat hy gesê is: “Kom kyk vir jouself”  ^{Johannes 1:46}. Toe verander Natanael se lewe … nie oor wat Filippus gesê of vergeet het om te sê nie, maar om­dat hy in sy kom kykery met Jesus persoonlik te doen gekry het.

            Net so belangrik as wat jou kom kyk is, is wat jy daarna maak met wat jy gesien het. Iets hiervan word verduidelik in ʼn storie wat vertel word van ʼn jong priester wat by Franciscus van Assisi wou kom leer het hoe om te preek. Die hele dag het hy saam met Franciscus deur die stadstrate geloop waar hulle oral met mense gepraat het en gehelp het waar en hoe hulle kon. Die aand op pad terug was hy half omgekrap omdat Franciscus nêrens ge­preek het nie. Franciscus se antwoord: “As mense nie Jesus se boodskap van liefde kan raaksien in wat ons doen nie, sal hulle dit ook nie glo as ons hulle daarvan vertel nie”.

Ek wil ook voorstel dat jy op ons webtuiste (http://www.bybelkennis.co.za) by die soekfunksie intik “geloofsekerheid” jy sal daar 4 artikels hieroor kry wat ook jou vraag sal help antwoord. 

Skrywer: Dr Johann Voges

n Leser vra

Kan n Chisten “naturism” beoefen saam met vreemde mense by n oord of strand of saam met slegs familie en vriende binne die privaatheid van jou huis? Ek het “naturism beoefen maar ek het dit gestaak. Daar is nog van my vriende wat dit wel beofen en my wil oorreed dis nie verkeerd om naak saam ander te wees nie. Ek het gaan studie doen in die Bybel en gevind “naturism” is verkeerd. Die Bybel praat onderandere van sedeloos. Dit kan ook as “indecency” vertaal word. Die Bybel praat ook van onfatsoellik wat beteken kuishuid, welvoeglik en betaamlik GEKLEE. Is ek verkeerd in my sienning? Moet ek my vriende oorreed om ook betaamlik GEKLEE te wees ten ALLE tye?

Dr Johann Voges Antwoord

Dankie vir jou navraag. Nêrens in die Bybel is daar enige verwysing dat dit in Bybelse tyd enige norm of gebruik was dat mense in die openbaar naak rondgeloop het nie. Die verwysing na Adam en Eva se bewustheid dat hulle ‘kaal is’ in Genesis 3 moet jy verstaan as ʼn manier waarop die Genesis skrywer probeer verduidelik hoe Adam en Eva se verkeerde keuse (sonde) al hulle verhoudinge opgefoeter het … dis hoekom hulle daarna vir God ‘wegkruip’ (vers 11) en ook bewus raak van mekaar se ‘naaktheid’ (vers 10-11, 16 & 20) en dat hulle verhouding met die diere ook in ʼn wedersydse vyandskap verander ‘jy sal sy kop vermorsel’ en ‘hy sal jou in die hakskeen byt’ (verse 14-15) ook is hulle verhouding met die natuur daarmee heen ‘met swaarkry sal jy ʼn bestaan daaruit maak… (vers 17-19). As gevolg van die mens se verkeerde keuse of as jy wil hulle disrespek teenoor die God ‘sterf die ewige lewe’ (… verhoudinge) in die tuin van Eden. Volgens ʼn artikel in Wikipedia oor ‘naturism’ het hierdie gebruik eers in 1891 ontstaan en dwarsoor die wêreld bly dit iets wat beperk is tot sekere afgebakende gebiede en klubs hiervoor. In ons webtuiste (www.bybelkennis.co.za) tik by die soekfunksie in “kleredrag” daar is ʼn paar artikels oor hoe die Bybeltydse se mense aangetrek het. In Google kan jy ook ʼn artikel gaan lees wat deur Ds PJ de Bruyn geskryf is oor “Die Christen en kleredrag”. Die vraag dus oor ‘naturism’ is meer as net of dit reg of verkeerd is … dit bly en is iets vreemd of abnormaal in hoe mense in die openbaar verskyn … en natuurlik as jou kaallopery waarookal aanleiding tot wellus, onkuisheid, sedeloosheid of seksuele losbandigheid aanleiding gee is jy nie net besig om sonde te doen nie maar ook besig om verhoudinge op te foeter wat nie mag of kan nie … en in die Ou en Nuwe Testament was dit ʼn oortreding wat nêrens geduld of goed gepraat is nie.

Skrywer: Dr Johan Voges

Een van die ou kerklike gebruike wat herleef, is om tydens Lydenstyd van iets kleins te vas. Sjokolade of wyn of iets dergeliks. Dis iets simbolies. Een aspek van dié soort vas is dat dit ’n herinnering is. Die tydelike prysgawe van ’n klein vreugdetjie herinner ons aan die groot prysgawe wat Jesus gedoen het. Hy het, lees ons in Filippense 2, nie aan sy Goddelikheid vasgehou nie, maar Homself verneder. Hy het soos ’n slaaf geword. Uiteindelik het Hy aan die kruis gesterf. ’n Klein stukkie “lyding”, die ontbering van ’n klein plesiertjie, word vir 40 dae lank ’n herinnering aan die lyding van Jesus Christus. Maar van Aswoensdag tot Opstandingsondag is daar eintlik 46 dae. Die ses Sondae word nie as deel van Lydenstyd gereken nie. Dit is omdat die Sondag die dag van die opstanding is. Dit is die dag van oorwinning. Van vreugde. Op die Sondag vas jy nie. Jy vier. En so ontstaan daar in Lydenstyd ’n ritme van ses dae vas en een dag vier, ses dae vas, een dag vier. Ses dae van nadink oor die lyding. Een dag van viering van die opstanding. Ses dae van verootmoediging. Een dag van leef uit die oorwinning. Dit is ’n ritme wat ’n diep betekenis vir die lewe van ’n gelowige dra. Want deur die hele jaar kom daar tye van swaarkry en tye van pyn. Hierdie ritme van Lydenstyd help ’n mens om dán die oorwinning te onthou. As die spreekwoordelike vyebome nie bot nie en lande geen oes lewer nie, help dit ’n mens om soos die profeet Habakuk in die Here te bly jubel. Want soos die 40 dae ’n mens aan Jesus se lyding herinner, herinner die Sondag ’n mens aan die oorwinning. Elke Sondag. Reg deur die jaar.

Artikel met dank aan Kerkbode 12 Maart 2018 Redakteursbrief