Vraag
Hoe kan ek uit ‘n Bybelse oogpunt met my tiener praat oor seks, met teksverwysings?

Antwoord
Prof Hermie van Zyl antwoord:
Daar is pragtige publikasies by Bybelmedia, Christelike Uitgewersmaatskappy (CUM) en Lux Verbi wat op die man af met tieners praat oor seks vanuit ‘n Bybelse perspektief, in taal wat hulle verstaan. Ek dink hier aan Gretha Wiid se boeke oor die onderwerp wat by Bybelmedia verkrygbaar is:

• Die Seksgesprek met my Tiener
• Lig op Tieners en Seksualiteit
• Lyfslim vir Seuns/Meisies: Oor jou Lyf, Seks en Meisie/Seuns-dinge.

Hierdie en ander boeke oor die onderwerp kan oor die internet bestel word by http://eshop.bybelmedia.org.za/?s=seks&post_type=product. Daar is talle ander boeke ook op die mark, maar mens moet versigtig wees om nie sommer enigiets aan te skaf nie. Nie alle boeke oor dié onderwerp word vanuit ‘n Bybels-Christelike perspektief geskryf nie. Maak dus seker dat jy by ‘n erkende en gerespekteerde Christelike boekhandelaar of webwerf koop. Afgesien van bogenoemde webwerf (Bybelmedia), kan CUM en Lux Verbi se webwerwe ook besoek word by die volgende adresse: http://www.cumuitgewers.co.za en http://luxverbi.co.za. Soek dan op hierdie werwe vir spesifieke boeke oor die onderwerp.

Die rede waarom ek liewer boeke as “tekste uit die Bybel” noem, is tweërlei: Eerstens is die Bybel nie ‘n handboek of ensiklopedie oor (tiener)seks waar mens gou ‘n paar tekste kan naslaan en dan het jy al die antwoorde nie. Die Bybel is ‘n verhaal oor God se geskiedenis met mense wat oor baie eeue strek. In hierdie verhaal speel die verhouding met God en tussen mense die hoofrol. Uiteraard is daar baie aspekte oor hierdie verhouding wat in die bladsye van die Bybel aan die w(W)oord gestel word – waaronder die seksuele – maar hulle kom nie gesistematiseerd voor nie en boonop is hulle ingebed in ‘n milieu wat nie altyd direk spreek tot ons eie tyd nie. Dus – en dis die tweede rede vir boeke eerder as bloot die noem van tekste – die gegewens in die Bybel oor seks moet georden en geïnterpreteer word vir ons eie tyd in ‘n taal wat vir ons vandag sin maak. En dit is wat boeke wat vanuit Bybelse perspektief oor ‘n bepaalde onderwerp geskryf is, veronderstel is om te doen. Hulle moet hierdie Bybelse perspektiewe laat praat met die kennis waaroor ons vandag beskik en wat deel vorm van ons leefwêreld. Dit vra kundigheid oor destyds én vandag om hierdie horisonne te laat saamsmelt.

Met bogenoemde gesê, wil ek tog ‘n paar kerntekste noem wat die kwessie van seks in die algemeen in ‘n breë Bybelse raamwerk plaas. Uiteraard sal tienerseksualiteit ook hierbinne tereg kom. Die spesifieke aspekte rakende tienerseksualiteit is immers nie so spesiaal dat die algemene riglyne van die Bybel nie ook daarop van toepassing is nie.

Daar is genoeg tekste in die Bybel waaruit ons die algemene afleiding maak dat die uitleef van seksualiteit sy plek in die huwelik het. Die huwelik bied die veilige ruimte waarbinne seksualiteit nie net tot vervulling van die betrokke egpaar is nie, maar ook tot opbou en vorming van die samelewing. Slegs so word ‘n gesonde samelewing tot eer van God gebou en onderhou. ‘n Samelewing wat seksuele losbandigheid goedpraat en selfs aanmoedig, is nie tot eer van God nie. Dink aan ‘n teks soos Matteus 19:4-6 waar Jesus teruggryp na die skeppingsgebeure en sê dat man en vrou een vlees in die huwelik word. Hierdie teks handel weliswaar oor egskeiding, maar die veronderstelling is dat die een vlees-verhouding in die huwelik sy plek het. Juis daarom is Jesus so ernstig daaroor dat die huwelik as instelling eerbiedig en gerespekteer sal word. “Een vlees” beteken nie net seksuele eenwording nie, maar ‘n een wees oor die volle spektrum van die lewe. ‘n Egpaar deel immers nie net ‘n bed nie, maar ‘n lewe.

Met die klem op die huwelik as lewensruimte vir seks word ook by implikasie gesê dat seks voor of buite die huwelik ‘n verabsolutering van een aspek van die huwelik is. Dit trek dinge heeltemal skeef wanneer seks as iets losstaande van ander dimensies gesien word, dimensies soos liefde, trou, verantwoordelikhede deel, versorging van mekaar, en die moontlike voortbring van kinders waardeur die menslike geslag in stand gehou word. Sonder hierdie breër konteks verloor seks later sy glans en word dit ‘n destruktiewe aktiwiteit. Dink maar aan prostitusie. Daar word net gefokus op die seksuele sonder dat daar enige verdere betrokkenheid by mekaar se lewens is of verantwoordelikheid vir mekaar aanvaar word. En dis nie hoe God ons bedoel het om te lewe nie. Geen wonder nie dat daar baie tekste is wat spesifiek hoerery (d w s buite- of voorhuwelikse seks ter wille van die seksdaad self) verbied en dit as teen God se wil beskou. Dink hier aan ‘n teks soos 1 Korintiërs 6:12-20. Hierdie teks is duidelik daaroor dat ‘n losbandige leefwyse nie by ‘n Christen pas nie omdat die Christen se liggaam aan God behoort, dit is God se tempel. Dit beteken dat ons nie met ons liggame kan maak wat ons wil nie, maar dit so moet oppas dat dit as wonings van God kan dien, ‘n plek waar sy Gees kan woon.

In 1 Korintiërs 7 gee Paulus ook spesifieke raad oor die huwelik wat daarop neerkom dat man en vrou aan mekaar behoort en ook in mekaar se liggaamlike behoeftes moet voorsien. Weer eens word die huwelik as ruimte vir die seksuele gesien. Al die kwessies wat hier aangeroer word – getroud wees, selibaatskap, gelowiges en ongelowiges in die huwelik, ongetroud wees, neem almal die heiligheid van die huwelik as uitgangspunt en dat dit slegs binne die huwelik is waar die seksuele uitgeleef mag word.

‘n Teks wat miskien spesifiek op tieners van toepassing is, is Hooglied 2:7 – dat die liefde nie ryp gedruk moet word nie. Daar is ‘n tyd en plek vir alles. Die plek vir die uitlewing van die seksuele is die huwelik. As mens in ‘n liefdesverhouding is wat so oorverhit raak dat alle aandag later net op die seksuele is, dan loop dit dinge vooruit. Dit maak dat die verhouding nie gesond kan ontwikkel nie. Die seksuele is as ‘t ware voortdurend “in die pad”. Die paartjie kan nie mekaar se volle menswees ontdek nie en dit kan selfs daartoe lei dat hulle oorhaastig trou en later uitvind dat hulle eintlik nie by mekaar pas nie. In die antieke het mense baie gouer getrou as vandag. Die seksuele vervulling het dus gouer plaasgevind. Vandag trou jongmense later en dit plaas druk op ‘n paartjie om voorhuwelikse seks te beoefen of saam te woon, wat vanuit Bybelse perspektief nie die wil van God is nie. Die samelewing waarin ons woon, waar vrye seks deur die media en filmindustrie (veral Hollywood) verheerlik word, plaas uiteraard verdere druk op tieners om voordat hulle gereed is, seksueel aktief te raak. Die hele filosofie is dié van onmiddellike bevrediging. As jy nie jou behoeftes dadelik bevredig nie, is dit ongesond en lei dit tot allerlei frustrasies. Dis die sekulêre evangelie van ons dag. Dit alles maak dit soveel moeiliker vir Christen-jongmense om binne die wil van God hulle seksualiteit normaal te laat ontwikkel. Nogtans, die feit dat die samelewing druk op ons toepas, verander niks aan die wil van God vir ons lewe nie. Christene moes nog altyd leer om selfdissipline toe te pas en versoekings te weerstaan. Uiteindelik is ‘n gedissiplineerde lewe die enigste wat goeie vrugte lewer. Seksuele onthouding totdat die tyd daarvoor reg is – die huwelik – lei nie tot sielkundige probleme nie, maar bou aan jou karakter as Christen. Na alles, wanneer jy die duiwel weerstaan, kom jy agter dat hy van jou af wegvlug (Jakobus 4:7). Hoe meer jy die duiwel weerstaan, hoe makliker word dit om “nee” te sê.

Bostaande is nie die volledige prentjie nie, maar is ten minste ‘n paar tekste wat algemene maar duidelike riglyne gee vir die hantering van die seksuele.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Dit is altyd opwindend vir my om antieke tekste te bestudeer wat ‘n venster oopmaak en mens in ‘n tydmasjien terugneem na die antieke tyd. Hierdie tekste gee ons ‘n blik op die woorde en gedagtes van die vroegste Christene wat nie in die Bybel opgeneem is nie, maar wat uit die gebedskamer van daardie Christene kom wat met hulle hele lewe naby aan die hart van God wou leef. Een so ‘n teks kom uit die Odes van Salomo. Dit is waarskynlik rondom 100-200 n.C. geskryf[1][1]. Dit is met ander woorde amper so oud soos evangelies soos Johannes en boeke soos Openbaring en 2 Petrus. Die tekste is dus ‘n tydgenoot van die Bybel. Een dag het ek die Ode 6 vir die eerste keer in Siries gelees. Dit gaan oor die pragtige metafoor van die Gees van God wat soos ‘n harp wat deur die wind gespeel word, ons gees deurgrond. Terwyl ek op die teks gefokus het end it in stil gebed oor en oor bedink het, het ek op google ‘n video van ‘n harp wat deur die wind gespeel word gesoek en op die volgende video afgekom. Ek nooi jou uit om êrens op ‘n stil plek te gaan sit en op jou telefoon of mobiele surf-boek die volgende video herhaaldelik te speel en te fokus op die musiek. Dink ook aan God se Gees wat jou wil deurgrond en wat van buite af op jou inwerk. Die Bybel leer ons dat God se Gees óns aanraak. Die harp speel nie vanself nie maar word gespeel deur ‘n subjek wat ‘n aksie verrig op die harp, in die geval die wind. God se Gees is soos die wind wat ons aanraak en sy eie musiek en ritme in ons teweeg bring. Laat toe dat God jou beweeg en deurgrond. Laat Hy na jou toe kom en laat toe dat Hy jou beweeg. God se Gees praat in en deur my op baie vlakke in en deur sy liefde. In die proses vernietig hy vreemde dinge en bring Hy harmonie en wys dat Hy in beheer is, en die bron van herskeppende lewe is. Hy bring lig, lewe, restourasie, en vervul die wat dors na Hom. Indien jy die Odes van Salomo mooi lees, erken jy ook sommer vinnig gedagtes wat ons in Johannes se evangelie vind (kyk Joh 1:1, 4, 7:37-39; 8ff [lam man]; 9 blinde man]).

Luister die video hier (https://www.youtube.com/watch?v=rmP5XaNYlkI)[2][2] en lees ook die teks deeglik deur:

Die Odes, soos vertaal deur die geleerde James Charlesworth[3][3]:

1. As the wind glides through the harp and the strings speak,
2. So the Spirit of the Lord speaks through my members, and I speak through His love.
3. For He destroys whatever is alien, and everything is of the Lord.
4. For thus it was from the beginning, and will be until the end.
5. So that nothing shall be contrary, and nothing shall rise up against Him.
6. The Lord has multiplied his knowledge, and He was zealous that those things should be known which through His grace have been given to us.
7. And His praise He gave us on account of His name, our spirits praise His Holy Spirit.
8. For there went forth a stream, and it became a river great and broad; indeed it carried away everything, and it shattered and brought it to the Temple.
9. And the barriers which were built by men were not able to restrain it, nor even the arts of them who habitually restrain water.
10. For it spread over the surface of all the earth, and it filled everything.
11. Then all the thirsty upon the earth drank, and thirst was relieved and quenched;
12. For from the Most High the drink was given.
13. Blessed, therefore, are the ministers of that drink, who have been entrusted with His water.
14. They have refreshed the parched lips, and have aroused the paralyzed will.
15. Even living persons who were about to expire, they have held back from death.
16. And limbs which have collapsed, they have restored and set up.
17. They gave strength for their coming, and light for their eyes.
18. Because everyone recognized them as the Lord’s, and lived by the living water of eternity.
    Hallelujah.

[4][2] https://www.youtube.com/watch?v=rmP5XaNYlkI besoek op 23 Junie 2016.

[1][1] Almal is dit nie eens nie. Daar is mense wat meen dit is veel later geskryf. Die meeste geleerdes is van mening dat dit egter vroeg geskryf is soos aangedui.

[2][2] https://www.youtube.com/watch?v=rmP5XaNYlkI besoek op 23 Junie 2016.

[3][3] http://www.earlychristianwritings.com/text/odes.html besoek op 23 Junie 2016.

Skrywer: Prof Kobus Kok

Francois vra:

In ons groepie is `n stelling gemaak dat volgens die Bybel niemand vertrou kan/moet word nie. God vertrou nie eers die engele nie en Jesus het nie sy dissipels vertrou nie.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Sonder onderlinge vertroue kan ons nie lewe nie – ek vertrou die kos wat ek eet is nie vergiftig nie, anders sal ek nooit eet nie (maar dit kan gebeur); ek vertrou die kar wat aankom gaan by die rooilig stop, anders kan ek nie ry nie (maar soms gebeur dit wel). As mense my nie vertrou nie, sal ek nooit ’n werk kan kry nie, en geen vriende kan hê nie. Maar die aanleiding tot die vraag gaan eintlik oor wat die Bybel sê oor vertroue in mense, engele, ens.

Die Bybel praat baie oor God wat ons absoluut kan vertrou, nie om óns wil uit te voer nie, maar om sy wil met ons deur te voer (wat soms met my wil kan ooreenstem, maar dikwels nie, en dan het die Here iets beters vir my in gedagte).

Eers wat die Bybel sê dat jy nie ’n mens kan vertrou nie:

Ps 62:13 sê: Ek het by God hoor sê: dat net God mag het en ’n mens net op U, Here, kan vertrou, en dat U met elkeen handel volgens sy verdienste.

Spreuke 28:26 Wie op homself vertrou, is ’n dwaas. Wie hom deur wysheid laat lei, is veilig.

Miga 7:5 Moenie ’n maat vertrou nie, moenie op ’n vriend staatmaak nie, pasop wat jy sê vir die vrou langs wie jy lê.

Dat die Here nie op engele kan vertrou nie:

Job 4:18 Elifas sê vir Job: In sy hemelse dienaars stel Hy geen vertroue nie. Voor Hom is selfs sy engele vol gebreke

Job 15:15 Elifas sê vir Job: As God nie eers die hemelwesens vertrou nie  en selfs die hemel nie rein is voor sy oë nie, hoeveel minder ’n onein verdorwe mens wat boosheid indrink soos water?

Maar deur die Here kan ons vertrou hê in mense:

2 Tess 3:3-4 Die Here is getrou. Hy sal julle versterk en julle van die Bose bewaar. Deur die Here het ons vertroue in julle dat julle doen en sal doen wat ons julle voorhou.

Eks 19:9 Toe het die Here vir Moses gesê: Ek sal na jou toe kom in ’n donderwolk. Die volk sal My kan hoor wanner Ek met jou praat en dan sal hulle altyd vertroue in jou hê.

Ons vertroue is eintlik op die Here wat in ons kom woon het met sy Heilige Gees om ons te lei en te bewaar. Ons lewe is in sy hand, ook wanneer ons eet of op pad is of tussen mense lewe en werk. Hy lei ons ook in die vertroue wat ons in mense kan stel. 2 Kronieke 16:9 Die Here het sy oë oral op die aarde, sodat Hy dié kan help wat met hulle hele hart op Hom vertrou.

En dan die baie tekse in die Bybel oor vertroue in die Here:

Ps 84:13 bely: Here, Almagtige, dit gaan goed met die mens wat op U vertrou.

Ps 112:7: die regverdige…is gerus, hy vertrou op die Here.

Ps 115:11 Julle wat die Here dien, vertrou op die Here, Hy help en beskerm julle.

Spreuke 3:5 Vertrou volkome op die Here, en moenie op jou eie insigte staatmaak nie. Ken Hom in alles wat jy doen, en Hy sal jou die regte pad laat loop.

Spreuke 16:20  wie op die Here vertrou, met hom gaan dit goed; een wat op die Here vertrou is voorspoedig

Jesaja 28:16 Ook wanneer U straf, Here, vertrou ons op U.

Volgens die Bybel moet ons, en kan ons, op God vertrou. Hier is ’n paar tekse daaroor:

Ps 4:6; 9:11; 25:2,3,21; 26:1; 27:14; 28:7; 31:15; 32:10;  33:20; 37:3,7,34; 38:16; 46:6,12;  43:5; 55:24; 56:4; 62:2; 71:5; 78:22; 91:2;

Spr 20:22; Jes 12:2; 25:9; Jer 14:22; Dan 3:28; 6:24;

Mat 27:43; Hand 27:45; 2 Kor 1:9; 3:4; Hebr 2:13.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Annelize vra:

Waar staan die volgende in die Bybel asb?

Hierdie is nie julle oorlog nie maar Myne

Antwoord

Prof Francois Malan atwoord

In 2 Kronieke 20: 15 staan: ‘So sê die Here vir julle (mense van Juda en inwoners van Jerusalem): Moenie vrees nie, moenie bang wees vir hierdie groot menigte nie (Moabiete, Ammoniete, Meüniete van Edom af), want hierdie oorlog is nie ’n saak vir julle nie, maar vir God.’

Toe Josafat die berig kry van die groot menigte het hy in die hele Juda ’n vasdag uitgeroep om die hulp van die Here te vra, vgl. die gebed van Josafat in die tempel (2 Kron 20:5-12). Toe kom die Gees van die Here daar in die midde van die gemeente op die Levitiese sanger Jagasiël en hy kondig die woorde van die teks hierbo aan.

Daarna het Josafat en al die mense van Juda en Jerusalem voor die Here neergeval en Hom eer betoon en die Leviete-kore het die Here met hulle sang geprys.  Die res van hoofstuk 20 vertel dan hoe die Here hulle verlos het en hoe hulle die Here daarna weer geloof het.

Vergelyk ook 2 Kron 32:20-21 se kort opsomming van 2 Konings 18-19  se verhaal van Hiskia en die bedreiging van die Assiriërs en die Here se ingryping na Hiskia se gebed (2 Kon 19:35); en die Here se uitredding van Moses en Israel uit die hand van die Egiptenaars in Eks 14 (14:13-14).

In die Nuwe Testament word die groter ingryping van God besing dat Jesus, die Seun van God, self God, uit sy groot genade vir al die sonde van die wêreld kom sterf het om ons van die mag van die sonde en die dood, en die magte van die bose te kom verlos, wat ons bloot ontvang deur in Jesus te glo en Hom te volg.

Skrywer:  Prof Francois Malan