Francois vra:

Het die Israeliete enige perde en strydwaens gehad ; of dan hoekom nie?
Toe hulle uit Egipte getrek het, het hulle baie goed geneem, waarom nie ook perde en strydwaens nie.

Antwoord

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Dis nogal ‘n goeie vraag en die antwoord is nie so seker nie.

Strydwaens was al van vroeg af bekend in die ou Nabye Ooste, lank voor die tyd van Abraham al. Die Egiptenare het dus ook vroeg strydwaens gehad. In die tyd van Moses was die Egiptiese strydwaens relatief klein, getrek deur twee perde en met ‘n bemanning ook net van twee. Perde was ook al in daardie tyd bekend, maar hulle is hoofsaaklik gebruik om strydwaens te trek, nie as rydiere op die tyd van die uittog uit Egipte nie. Strydwaens is in oorlog gebruik, maar ook op jagtogte en parades.

Die Bybel self gee geen aanduiding hoekom hulle nie strydwaens en perde uit Egipte geneem het nie. Prakties sou strydwaens nie vir hulle veel beteken het op die tog deur die woestyn nie. Die strydwaens moes gelyk en harde terrein hê om te kan funksioneer, sodat hulle nie eintlik tydens die woestynreis effektief sou gewees het nie.

Na die intog in die Beloofde Land het die Israeliete ook nie gou strydwaens gehad nie. Die bergagtige gebied waar hulle hoofsaaklik gewoon het, was nie geskik vir strydwaens nie. Die eerste strydwaens wat na die intog genoem word, was van hulle vyande (Josua 11, 17, 24; Rigters 1, 4, 5). Salomo het begin om ‘n strydwamag op te bou, sodat die Israeliete daarna wel strydwaens gehad het. Die Assiriërs was veral bekend vir hulle strydwaens.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy

Ian vra:

Ek is eerlik en reguit: ek het ‘n buite-egtelike verhouding gehad vir 3 maande, maar het nooit intiem verkeer met die vrou nie. My eggenoot het daarvan te hore gekom en wou skei.

Ek het die buite-egtelike verhouding dadelik gestop en vir berading gegaan en my vrou ook gevra om saam te kom, maar sy het net nooit opgedaag vir die afsprake nie. Sy het wel uit die huis getrek, teen my wil, al het ek haar gesmeek om te bly. Maar sy het nogtans. Ons is toe wel geskei, teen my sin, want ek is werklik lief vir my vrou en het alles probeer en was bereid om alles te probeer.

Dis nou bykans 7 jaar terug. Ek het nog nooit weer enige verhouding of iets gehad nie. My vrou het wel voor ons egskeiding afgehandel is by ‘n man ingetrek en bly sedertdien saam die man wat alreeds twee keer geskei is.

My vraag egter is: ek bid en smeek die Here daagliks om dinge tussen my en my vrou te laat uitwerk en ons weer bymekaar uit te bring, want my liefde vir haar is bitter, bitter sterk, en ek kan haar net nie uit my kop en hart kry nie. Eerlik waar, ek huil daagliks soos ‘n kind oor haar; ek huil myself elke aand aan die slaap.

Nou wil ek weet hoe kan ek God smeek om haar weer terug te kry. Intussen sê almal vir my: gaan soek iemand anders. Maar dis mos nie reg om God te smeek om haar terug te stuur, en dan gaan ek met ander vrouens uit en maak asof dit alles voor die wind gaan nie.  Diep binne my weet ek: as my vrou vandag vir my sê sy wil terugkom, sal ek alles net so los en haar terugneem.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dis inderdaad ‘n baie treurige verhaal hierdie wat mens aan die hart gryp. Dit getuig van die verwoestende uitwerking wat verkeerde besluite op verhoudings het en hoe moeilik dit is om gebroke verhoudings te herstel.

By gebrek aan meer spesifieke inligting en kennis wat net uit persoonlike gesprekke met beide partye kan voortspruit, kan ek hier net algemene observasies en opmerkings maak, in die hoop dat dit die vraagsteller sal baat. Ek wil eers net ‘n greep op die situasie probeer kry en dan oorgaan tot “raad”.

Kom ons neem ‘n paar aspekte van die situasie, soos aan ons meegedeel, onder oë.

Eerstens, daar is geen twyfel nie dat ons vraagsteller oortree het toe hy ‘n buite-egtelike verhouding met ‘n ander vrou aangeknoop het. Dit was ‘n verbreking van sy huweliksbeloftes, selfs al het daar geen seksuele intimiteit tussen hom en die ander vrou plaasgevind nie. Feit is dat die vertrouensverhouding tussen hom en sy vrou geskend is, in so ‘n mate dat dit op ‘n verbrokkeling van die huwelik uitgeloop het. Dit is duidelik dat die man se vrou so seergekry het dat sy nie kans gesien het om die huwelik voort te sit nie. Dit hóéf nie so te gewees het nie; baie vroue/mans vergewe hulle mans/vroue en neem hulle weer terug, en oënskynlik is die huwelik weer gelukkig. Maar in hierdie geval kon of wou die vrou nie vergewe nie. Dit is natuurlik ook moontlik dat daar vóór die tyd reeds ernstige probleme was en dat sy die indiskresie van haar man gebruik het om “geregverdig” uit die huwelik te tree. Niemand kon haar immers kwalik neem dat sy die huwelik beëindig het nie; sy was die benadeelde party en was ten volle geregtig daarop. Ek weet nie of dit die geval is nie; ek spekuleer gewoon.

Tweedens, dit is net so duidelik dat die vraagsteller opreg berou het oor sy aandeel in die verbrokkeling van die huwelik. Opregte berou is altyd ‘n goeie beginpunt maar is geen waarborg dat ‘n verhouding weer sal herstel nie, soos so duidelik uit hierdie geval blyk. ‘n Verhouding het twee kante, en net so opreg soos die berou is, moet die ander party ook bereid wees om van harte te vergewe, anders kan daar geen sprake van herstel wees nie.

Derdens, klaarblyklik het ons vraagsteller se gewese vrou besluit dat sy wil “aanbeweeg”. Dit blyk uit die feit dat sy nooit opgedaag het vir berading nie en dat sy nog voor die egskeiding reeds by ‘n ander man ingetrek het. Sy kon dit natuurlik uit leedvermaak ook gedoen het, maar feit is dat intussen al sewe jaar verloop het sedert die egskeiding, en dat sy nog steeds by die ander man bly, blykbaar sonder dat hulle getroud is. Laasgenoemde gee haar gewese man natuurlik die hoop dat dinge weer kan herstel, maar dit lyk nie of die man se pogings tot herstel enige vrugte afwerp nie. Dit bevestig die vermoede dat die vrou die egskeiding en die nuwe verhouding as finaal beskou. Sy het geen begeerte tot herstel met haar eertydse man nie.

Vierdens, ons vraagsteller is steeds lief vir sy gewese vrou. Hy begeer vuriglik dat die huwelik weer sal hervat. Dit blyk uit die feit dat hy haar nie “uit sy kop en hart” kan kry nie, en dat hy geen verhouding met ‘n ander vrou in die afgelope sewe jaar aangeknoop het nie. In sý gemoed is hy eintlik nog getroud met sy gewese vrou; hy praat ook nog van haar as “my vrou”, ten spyte daarvan dat hulle formeel geskei is. Trouens, dit sou vir hom neerkom op “troubreuk” as hy met ander vroue uitgaan. Want hoe sal hy sy vrou kan oortuig van sy opregte berou en liefde as hy met ander vroue uitgaan? Hy hou dus van sy kant af sy pad skoon sodat sy gewese vrou enige oomblik kan terugkeer.

Vyfdens, die mense wat hom ken en waarskynlik meer objektief na sy situasie kan kyk as hyself, moedig hom aan om sy vrou te “vergeet” en voort te gaan met sy lewe, wat, objektief gesien, nie slegte raad is nie. Die enigste probleem is egter dat ons vraagsteller dit nie kan aanvaar dat alles verby is nie. Hy het sy vrou steeds lief en verknies hom so oor wat verkeerd geloop het en oor ‘n verhouding wat klaarblyklik verby is, dat hy hom elke aand aan die slaap huil. Dis ‘n situasie wat mens tog bietjie bekommerd maak. Een of ander tyd moet mens realiteite vierkant in die oë kyk. Het ons vraagsteller nie dalk ‘n ongesonde obsessie ontwikkel oor sy vorige vrou nie? Hy kan eenvoudig nie aanvaar dat as gevolg van sy verkeerde optrede alles nou verby is en dat sy vorige vrou nie meer in hom belangstel nie. In sy gemoed móét alles regkom, selfs al dui alles op die teendeel.

Sesdens, hy glo dat God steeds die situasie kan omkeer. Hy wil daarom weet hoe hy God kan smeek om sy vrou weer na hom terug te stuur. Hy wag op ‘n soort Goddelike ingrype wat alles weer sal laat terugkeer na hoe dit eens was. Dit mag wees dat in ons vraagsteller se agterkop die onuitgesproke opvatting skuil: ek het my kant gebring, nou moet God ook sy kant bring; ek het mos oorgenoeg bewys gelewer dat ek opreg jammer is. Nou móét God die bewys lewer dat Hy my vergewe het en my vrou aan my teruggee.

Bogenoemde is min of meer soos ek uit die feite tot my beskikking die situasie opsom. Die vraag is net: hoe gee mens aan ons vriend goeie raad – raad wat in pas is met ons geloof in God en ook weer ‘n nuwe lewe aan ons vriend gee? Die volgende kan dalk help:

• Aanvaar God se vergiffenis onvoorwaardelik en vergewe jouself. Natuurlik het ons vraagsteller dom en onverantwoordelike dinge gedoen. Maar ons is almal gebroke, onvolmaakte mense wat een of ander tyd dom dinge aanvang. Daarom moet ons God se genade en vergifnis onvoorwaardelik aanvaar, en ook onsself kan vergewe. Dít was dalk die verskil tussen Judas Iskariot en Petrus. Judas kon nie glo dat hy so dom was om te dink dat hy iets sou bereik deur Jesus te verraai nie. Agterna was hy bitterlik spyt daaroor. Hy het homself verag en was so teleurgesteld in homself dat hy net nie so ver kon kom om God se vergiffenis te aanvaar nie. En so gaan hang hy homself op. Petrus sondig ook, en het ook bitter berou daaroor, maar aanvaar God se vergiffenis en vergewe homself, en word een van die leiers in die vroeg-Christelike gemeente. Daar is ‘n droefheid tot die dood en ‘n droefheid tot die lewe (2 Kor 7:10). Dit is goed om bedroef te wees oor die verkeerde dinge wat jy gedoen het. Maar dis nie waar dit moet eindig nie, anders kan dinge tragies eindig. ‘n Mens moet ook God se vergiffenis kan aanvaar, van jou troontjie afklim en jouself vergewe, en voortgaan met die res van jou lewe.

• Mens moet ook kan klaarmaak met die verlede. Natuurlik kan mens nooit werklik alles vergeet nie, maar die wonde kan so genees dat daar weer vreugde in jou lewe kom en nie net trane gestort word oor dit wat was en nooit weer kan wees nie. Ook Paulus moes in ‘n stadium vir homself sê: ek vergeet die dinge wat agter is en strek my uit na wat voor is (Fil 3:13). Hy het ook baie gewroeg oor die feit dat hy eens op ‘n tyd die gemeente van Christus vervolg en probeer uitroei het. Maar hy kon nie net daaroor bly jammer wees nie. Daar moet nuwe herinneringe gekweek en lewensbakens opgerig word. Anders gaan die lewe by jou verby, veral die voller lewe wat God vir jou vorentoe wil oopmaak. God hang ons immers nie aan ons verlede op nie, maar sê: Ek veroordeel jou ook nie; gaan heen en sondig nie meer nie (Joh 8:11) – dit wil sê: moet jou nie verder verknies oor die verlede nie; Ek het jou vergewe; leer uit jou foute en gaan lewe ‘n vol lewe vorentoe. Jou lewe is nog nie verby nie; daar is weer mooi dinge wat kan volg.

• Verhoudings kom van twee kante af. As dit na ‘n paar jaar duidelik is dat jou vorige vrou nie daarin belangstel om die verhouding te hervat nie, dan moet mens waarskynlik die onvermydelike aanvaar en “aanbeweeg”, al is dit hoe pynlik. ‘n Verhouding kan nie net deur een van die twee partye lewend gehou word as die ander klaarblyklik geen belangstelling toon nie. Ja, aanvanklik kan mens nog bly hoop en allerlei pogings tot herstel aanwend, maar mens moet ook sensitief wees vir wanneer genoeg genoeg is. Anders word dit obsessiewe gedrag, wat destruktief en nie opbouend is vir jouself of enigeen naby jou nie.

• Ons vraagsteller wil graag die verhouding met sy vorige vrou herstel soos dit was. Maar is hy nie dalk besig om sy eertydse vrou en hulle verhouding buite alle proporsies te idealiseer nie? Onthou, sy het intussen los van hom ‘n ander lewe gelei. Baie dinge het intussen verander. (Hy sê nie of hy die afgelope sewe jaar met haar kontak behou het nie.) Wie sê sy is nog dieselfde vrou as wat hy geken het? Wie sê hy gaan hou van die vrou wat sy nou geword het? Hiermee beweer ek nie sy het nou allerlei slegte eienskappe ontwikkel wat sy voorheen nie gehad het nie. Al wat ek probeer sê, is dat mense oor tyd heen – veral na sewe jaar – verander en dat mens hiermee moet rekening hou. ‘n Verhouding groei immers as verhouding tussen twee mense, nie net in die een se kop terwyl die ander een afwesig is nie. ‘n Huwelik is juis ‘n huwelik as beide partye voortdurend by mekaar betrokke is. Sonder hierdie betrokkenheid groei mense uitmekaar en is hulle later vreemdelinge vir mekaar.

• Ons vraagsteller wil weet hoe hy God kan smeek om sy vrou te verander sodat sy weer na hom sal terugkeer. God gryp egter nie altyd op ‘n bonatuurlike manier in ons lewe in nie. Daar is nie een of ander toweragtige formule wat ons kan bid of aanwend waarvolgens Hy dan mense se gesindheid of gevoel teenoor ons verander nie. Hy behandel ons nie soos stokke en blokke nie; Hy dwing ons nie teen ons wil en sin in ‘n rigting nie. Dis nie hoe die verhouding met God werk nie. Natuurlik kan mens God smeek om jou situasie te verander (selfs Jesus het dit met sy Vader gedoen, Matt 26:39), maar na ‘n rukkie, as dinge nie verander nie, moet mens jouself afvra of dit nie jysélf is wat moet verander nie, of jy nie anders na jou eie situasie moet begin kyk nie. Slegs die vraagsteller kan hierdie vraag beantwoord. Maar ek dink na sewe jaar is dit dalk ‘n vraag wat hy homself dringend moet afvra: Wat moet ek as die onvermydelike aanvaar, en waarheen lei God my as dit duidelik is dat my vrou geen belangstelling toon om na my terug te keer nie.

Ek vertrou dat bostaande gedagtes en saamdink met ons vraagsteller hom enigsins mag help om tot helderheid oor die pad vorentoe te kom.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Pieter vra:

Ek het vanoggend ‘n vreemde vraag. Wie is Die Here? (Net in kort, ek is ‘n wedergebore Christen)

Ons leer en glo in God drie-enig. God:- Vader, Seun en Heilige Gees.

Ons leer dat Jesus is die Seun van God die Vader. Ons leer van Here Jesus.

Maar wie is Die Here? Is dit God die Vader? Is dit God die Seun?.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In die Ou Testament is die verhewe titel Here (Hebreeus: Adonai) deur slawe gebruik om hulle eienaar aan te spreek, ook ’n vrou teenoor haar man, kinders teenoor hulle vader, teenoor belangrike mense (vgl. ons: Dames en Here), saam meer as 300 maal vir mense), en ook vir God, 450 maal). Maar die eienaam vir die verbondsgod van Israel, wat Hy aan Moses bekendgemaak het, is Jahweh,’Die Ek is’ waarvan Hy gesê het: dit is die Naam waarmee Ek aangeroep moet word van geslag tot geslag (Eks 3:14-15).

Die Jode het egter later op grond van die derde gebod, jy mag die Naam van die Here (Jahweh) nie misbuik nie (Eks 20:7), bang geword om die Naam te gebruik, en wanneer hulle Jahweh gelees het, dit Adonai  hardop uitgespreek. Die Griekse vertaling het hulle daarin gevolg en Jahweh met kurios vertaal wat ook vir enige eerbiedwaardige gebruik is, base, vaders, onderwysers, konings en vir gode.

In die Nuwe Testament het die Griekse skrywers voortgegaan om kurios, Here, te skryf. Here word hier gebruik vir die Vader en vir die Seun, en vir die Heilige Gees, en vir eerbiedwaardige persone of gode.

Die vertalings van die Ou Testament het Jahweh, wat 6823 maal in die Ou Testament voorkom, met ‘Here’ of ‘Lord vertaal,’ ook in Eks 3:15. Terwyl Here ’n titel vir ’n verhewe persoon gebruik word, word die indruk gewek dat God vér bo is. Terwyl Jahweh aandui dat ‘Die Ek is’ hier persoonlik aktief teenwoordig is. In Eksodus 3 byvoorbeeld om vir Moses te verseker dat ‘Die Ek is’ saam met Hom na Egipte toe gaan om Israel wat slawe is in Egipte te gaan verlos.

Om die intieme nabyheid van God aan te dui wat met die gebruik van die eretitel Here vir ‘Die Ek is teenwoordige’ verslyt het, het Jesus ons geleer om God as Vader aan te spreek (bv. in die Onse Vader). Maar Jesus het beklemtoon dat Hy en die Vader Een is (Joh 17:11) dat Hy in die Vader is en die Vader in Hom (Joh 14:10-11), en praat Hy van ‘my Vader’ (Joh 5:43). In Joh 20:17 sê Jesus vir Maria Magdalena: ‘Ek vaar op na my Vader, en julle Vader en na my God en julle God.’ As ons in geloof aan die Seun van God verbind is, is ons kinders van sy Vader deur ons geloofs- en liefdesband met sy Seun.

In Joh 13:13 sê Jesus vir die dissipels: Julle noem My Meester (didaskalos) en Here (kurios) en julle sê dit tereg, want Ek is dit. In Joh 14:16-17 sê Jesus: Ek sal die Vader vra en Hy sal vir julle ’n ander Helper/Trooster/Voorspraak stuur, die Gees van die waarheid, sodat Hy vir ewig by julle kan wees. As iemand My liefhet, sal Hy ter harte neem wat Ek sê, en My Vader sal hom liefhê en Ons sal na hom toe kom en by hom woon. Vader, Seun en Gees kom in ons woon. Al drie kan as Here aangespreek word.

In 2 Kor 3:17 sê Paulus die Here is die Gees en waar die Gees van die Here is, is vryheid. En in vers 18 noem hy die Gees ook ‘die Here.’

Die respekvolle aanspreek vorm ‘Here’ kan vir die Vader en die Seun en die Heilige Gees gebruik word. Die drie Persone is Een, die eenheidsband tussen hulle is die liefdesband tussen die Vader en die Seun en die Gees, soos 1 Johannes 4:8,16 getuig: God is liefde. Vers 13 sê: Hieraan weet ons dat ons in Hom (God) bly en Hy in ons: Hy het ons aan sy Gees laat deel kry; vers 15: ‘Wie ookal bely dat Jesus die Seun van God is, God bly in hom en hy in God.’ Die Vader en die Seun en die Gees woon in ons en is nie ’n God wat vér is nie. Paulus sê in Handelinge 17:27-28 ‘…want Hy is nie vér van elkeen van ons nie. Want deur Hom leef ons, beweeg ons en bestaan ons…’ Dit is wat die Naam Jahweh (Die Ek is) sê, en telkemale sê Jesus: Ek is- die weg en die waarheid en die lewe; die brood van die lewe, die ware wynstok, die goeie herder, die lig vir die wêreld, die opstanding en die lewe.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Jan vra:

Genesis 20 sluit af met die vers: Want die Here het die moederskoot van die huis van Abimeleg geheel en al toegesluit ter wille van Sara, die vrou van Abraham.
Abimeleg laat haal vir Sara om sy vrou te wees omdat sy dan die “suster” van Abraham sou wees. God laat dit egter nie toe nie en Abimeleg stuur haar terug met ‘n klomp vee en sy kry self 1000 sikkels silwer.
Op sigwaarde lyk die voorval met Sara kortstondig maar met in ag neming van die “geslote moederskote” ter wille van Sara moes die proses reeds ‘n geruime tyd geduur het.
Was beide Abraham en Sara nie al op afgeleefde ouderdomme tydens die gebeurtenis nie?

Antwoord

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Dit is ‘n interessante vraag, juis oor die probleem van die kronologie in Genesis. Dit mag bv wees dat die verhale in Genesis nie kronologies georden is nie, sodat hierdie episode nie noodwendig afspeel na dit wat daarvoor afgespeel het nie en ook nie noodwendig net voor die volgende hoofstuk met die geboorte van Isak nie. Dit gebeur ook dat gebeure so beskryf word dat dit lyk of dit vinnig gegaan het, terwyl dit inderdaad oor ‘n periode kon afgespeel het.

Daar is drie verhale in Genesis wat baie dieselfde besonderhede het. In Genesis 12 gaan Abraham na Egipte n speel ‘n soortgelyke toneel af, wel oor ‘n korter periode. Hier is dit Abraham in Gerar en in Genesis 26 Isak in Gerar, met dieselfde verhaal.

Dit lyk dus of daar drie sulke episodes was, twee met Abraham en een met Isak. Die een in Genesis 21 duur duidelik ‘n langer periode as die ander twee. Tensy dit iets is wat vroeër in Abraham se lewe gebeur het en om een of ander onbekende rede hier geplaas is in Genesis, is dit inderdaad volgens die beskrywing duidelik dat Abraham en Sara toe al oud was en dat die gebeure tog ‘n tydjie moes gebeur het, seker so drie tot ses maande, voordat die mense besef het dat geen vrou swanger  word nie. Dit hoef dus nie jare te wees nie, maar tog ‘n redelike tyd. Dat Sara op ‘n hoë ouderdom nog aantreklik was, is een van die dinge in Genesis wat nie so maklik verstaan kan word nie, behalwe as ‘n mens aanvaar dat die kronologie soms deurmekaar geraak het.

Dit sou ook kon wees dat die drie episodes se besonderhede vermeng geraak het, wat dit kronologies nog moeiliker maak.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy