Celestè vra:

Ek wil graag die tiende of 10% van jou inkomste en die offerande beter verstaan.

Ek wil graag weet as jy inkomste verdien en jy kry ‘n sekere bedrag en die besigheid trek WVF (UIF) en polisgeld af, van watter bedrag bereken mens dit? Eers na al die aftrekkings op jou salaris of voor dit?

Dan wil ek graag ook weet, as jy ‘n groot som geld erf en jy hoef vir ‘n baie lank tyd nie te werk nie, as jy reg werk met die geld want dit is miljoene, hoe werk die tiende en offergawes dan? Gee jy een slag jou tiende wanneer jy die groot som geld kry of deel jy daai geld op om elke maand ‘n deel te gee?  Help my asb reg.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

‘n Mens kan vreeslik letterlik oor die sogenaamde tiendes in die Bybel redeneer of mens kan dit soepeler hanteer. Ek sal niemand kwalik neem wat die letterlike weg opgaan nie; as dít jou gemoedsrus gee, doen dit so. Maar die probleem is dat mens dan voor allerlei stekelrige vrae te staan kom, soos ons vraesteller inderdaad noem. Want ons samelewing vandag verskil drasties van die Israelitiese samelewing waarin die tiendes ontstaan het. Daarom dink ek moet mens die kwessie van “tiendes” of ons geldelike offer aan die Here meer in ooreenstemming bring met die bedoeling daarvan sodat dit sin maak in vandag se omstandighede. In elk geval is daar reeds aanduidings in die Bybel self van aanpassings hieroor van Ou Testament na Nuwe Testament, aanpassings wat die gees van die “tiendes” beter na vore bring. Ek sluit my graag by hierdie aanpassings aan; ek dink dis Bybels geregverdig; en ek dink dit lê nader aan die hart van hoe die Here kyk na ons geldelike bydraes as wat mens bloot op ‘n wettiese manier ‘n tiende probeer bereken en daarmee is dit klaar. Ons “tiende” is immers ‘n hartsaak, dis deel van ons geestelike lewe, ons verhouding met God; dis ‘n manier waarop ek die Here dien; dis nie sommer net ‘n pligpleging wat afgehandel word sonder om daaroor te dink nie. Laat ek probeer verduidelik.

Die wortels van die tiendes lê in die Ou Testament. Dit was deel van die belasting aan die koning sowel as van die instandhouding van die tempeldiens (Leviete en priesters). Verder het dit ook gedien om die armes te versorg. Die vernaamste vorm van tiendes was landbouprodukte, maar dit kon ook in geld omgesit word. Die belangrikste tekste in hierdie verband is Lev 27:30-33; Num 18:21-32; Deut 12:5-18; 14:22-29; 1 Sam 8:15,17. Hiervolgens was daar nie ‘n groot onderskeid tussen die algemene belastingstelsel van die staat en die onderhouding van die godsdienstige lewe rondom die tempel in Jerusalem nie. Dit was alles ineengevleg. Ons moet onthou dat Israel ‘n teokrasie was. Dit beteken dat die konings as “seuns van God” gesien is; hulle het namens God regeer. Paleis en tempel was dus net twee aspekte van dieselfde stelsel. Die koning en die priesters het ten nouste saamgewerk tot die welwese van die samelewing. Natuurlik was daar van tyd tot tyd spanning tussen die twee. Normaalweg kon die konings nie sommer maak wat hulle wou nie; hulle het die priesters se samewerking nodig gehad. En die priesters was weer afhanklik van die koning se goedgesindheid. Dit was ook min of meer die situasie by die omringende heidenvolke.

Die belangrike punt is egter dat die tiendes gesien is as die volk se offerandes aan die Here; dit was deel van hulle normale godsdienstige lewe, uitdrukking van hulle dankbaarheid vir wat die Here vir hulle gegee het, en teken daarvan dat alles wat hulle het, eintlik aan die Here behoort. En dít behoort steeds ‘n belangrike faset van ons diens aan God te wees: dankbaarheid, en die besef dat alles aan God behoort.

In die tyd van die Nuwe Testament tref ons nie net die tempel aan nie, maar ook die sinagoge. Tempel en sinagoge het toe reeds vir ‘n lang tyd langs mekaar bestaan as die twee groot godsdienstige instellings in Israel. In 70 nC het die tempeldiens egter tot ‘n einde gekom met die vernietiging van die tempel deur die Romeine tydens die Joodse opstand van 66-70 nC. Tog het die val van die tempel nie die tiendes tot ‘n einde gebring nie. Dit het steeds bly voortbestaan as ‘n godsdienstige praktyk. Nou was dit egter meer gerig op armsorg en die instandhouding van die sinagoges.

Uit hierdie paar opmerkings kan ons aflei dat die tiendes in die OT opgeneem was in die groot teokratiese sisteem van staat en godsdiens. Dit was ‘n vorm van belasting aan die koning en tempel, maar met sterk godsdienstige ondertone. Toe Israel nie meer ‘n koning gehad het nie en die tempel ook later verdwyn het, het die godsdienstige aspekte van die tiendes sterker na vore getree. Maar so het die beginsel van ‘n letterlike tiende ook in die gedrang gekom, want daar was immers nou ander belastings as net die tiendes ter sprake, bv aan die Romeinse heersers. Dis ook interessant dat daar in die vroeë Christelike kerk vir ‘n lang tyd geen geldelike ondersteuning vir die kerklike ampte was nie. Geleidelik het die voorbeeld van die Joodse sinagogale stelsel egter die kerk ook daartoe gebring om die “tiendes” as ‘n gereelde praktyk oor te neem. Die klem het egter altyd op vrywilligheid en die regte gesindheid geval. Dit het die hele gedagte van die formele tiendes van die OT ‘n nuwe interpretasie en aansig gegee, waarop ons steeds kan bou vir ons eie tyd.

Dis interessant dat ons nêrens in die NT iets kry wat ons herinner aan die OT stelsel van die tiendes nie. Maar ons kry wel waarskuwings teen geldgierigheid, aanmoedigings om nie bekommerd te wees oor wat ons sal eet of drink of aantrek nie, opdragte om ander wat in nood is by te staan, en veral om vir die gelowiges te sorg. Maar daar is nêrens iets wat lyk op die tiendes van die OT nie. Die redes hiervoor is redelik voor die hand liggend: die kerk het nie net onder die Jode bestaan nie, maar in verskillende lande om die Middellandse See. Omstandighede het dus te veel verskil om ‘n eenvormige sisteem te hê soos in oud-Israel. Verder was die tempel ook nie meer die fokuspunt nie; dit was nou die gemeentes van Christus, almal met uiteenlopende omstandighede. En dan was alle klem op liefde, omgee en barmhartigheid, waar elkeen moes bydra volgens eie omstandighede en vermoë. Omdat hierdie beginsels so pragtig geïllustreer word in Paulus se hantering van die Korintiërs se liefdesgawes vir die Jerusalem-gemeente (2 Kor 8-9), gaan ek ‘n paar hiervan uitlig.

Uit watter motief gee ons geldelike bydraes aan die kerk?

Die liefdesmotief staan baie sterk. In 2 Kor 8:4,8-9; 9:5 is dit baie duidelik dat die gelowiges in Korinte moet gee uit liefde vir die gelowiges in Jerusalem. Hulle harte gaan uit na laasgenoemdes. En hulle word daaraan herinner dat as hulle so optree, hulle die gesindheid van Jesus vertoon – Hy wat, hoewel Hy ryk was, ter wille van ons arm geword het. As daar dus nie hierdie gesindheid van dankbaarheid oor wat Christus vir ons gedoen het, en van liefde en erbarming vir hulle wat swaarkry, aanwesig is nie, moet ons onsself ondersoek; dan gee ons dalk uit verkeerde motiewe.

Met watter doel gee ons?

Uit 2 Kor 8-9 tree die nood van die Jerusalemse gemeente sterk na vore. Die Korintiërs gee om ander gelowiges wat in nood is, te help. Hier word dus direk aangesluit by een van die OT motiewe van die tiendes, naamlik armsorg. Daar is egter ook ‘n ander aspek, naamlik instandhouding van die kerk en sy werkers. Hoewel dit nie in 2 Kor 8 en 9 staan nie, kom dit wel voor in gedeeltes soos 1 Tim 5:18 en Matt 10:10, naamlik dat die arbeider sy loon werd is, ook hulle wat in die Here se wingerd arbei. Om sulke voltydse arbeiders te hê, kos geld, want hulle moet ook leef. Predikante en ander geestelike werkers se traktement (soos dit in kerklike taal bekendstaan) is dus eintlik bedoel om hulle sover as moontlik van die gewone aardse sorge te vrywaar sodat hulle voltyds en voluit in die kerk se diens kan staan. Want juis so – onder andere – kan die Here se koninkryk op aarde gebou word.

Hoe gee ons?

2 Kor 8:12 dwing nie ‘n spesifieke persentasie af nie, maar sê: volgens vermoë. Die rykes sal meer gee, die armes minder. Elkeen gee soos wat hulle kan bekostig. Die Here verwag nie van ons om te gee wat ons nie het nie. Hy sien in elk geval die hart aan, en daarvolgens aanvaar Hy die gawe. Daarom is die verhaal van die arm weduwee (Mark 12:41-44) so aangrypend. Sy het nie baie in die offerkis gegooi nie, maar God het dit raakgesien, want sy het eintlik alles gegee wat sy het. God het haar hart van liefde raakgesien. En dit bring ons by een van die belangrikste aspekte van ons offergawe: dit moet ‘n aanduiding wees van ons liefde en dankbaarheid teenoor God en naaste. God wil nie ons gawes hê as ons met ‘n beswaarde hart gee nie. Dit moet ‘n teken wees daarvan dat ons lewe aan Hom behoort. Daarom kan dit nie te min wees nie; nie sommer ‘n vinnige gebaar uit die agtersak wat ons nie eens voel nie. Nee, dit moet ‘n bietjie “seermaak”, dit moet ‘n offerande wees. Ons moet daaroor nadink, dit bereken, dit ‘n saak van gebed maak, dit met God uitmaak. En dan moet ons met ‘n blye hart gee (2 Kor 9:7). Só ‘n bydrae, so ‘n offer, is vir God aanneemlik.

Wat is die vrug van ons geldelike bydraes?

Wanneer mens gee soos hierbo beskryf, spruit daar ‘n heerlike vrug voort. Eerstens word daar bande gebou tussen gelowiges (2 Kor 9:13-14). God dwing ons partymaal deur allerlei swaarkry na mekaar toe. Deur mekaar te help, leer ons dat die kerk – maar ook die ganse menslike spesie – één is. Ons kan nie afsonderlik leef van mekaar nie. Soos iemand (meer in politieke verband) gesê het: Jy kan nie rustig slaap as jou buurman honger is nie. Christene wag egter nie eers vir ‘n slegte re-aksie nie, maar tree pro-aktief op. Omdat ons God se liefde verteenwoordig, sien ons mekaar se nood betyds raak en raak ons betrokke. God het immers by ons nood betrokke geraak. Tweedens, deur te gee leer ons een van die belangrikste lewenslesse: ons ontvang. Slegs deur te gee, ontvang ons. Wanneer ons ons hart en hand oopmaak, ontvang ons baie meer as wat ons gegee het (vgl 2 Kor 9:6,8,10-11). Deur te gee, betree ons die sfeer van die Goddelike, bereik ons ons ware bestemming as mense. Anders is ons net selfsugtig op onsself gerig.

Dus, ons geldelike offerandes is nie iets wat kil bereken kan word nie. Dit is in ‘n groot mate die barometer van ons geestelike verhouding met God en medemens. Kyk net wat het die manier waarop die Fariseërs met die tiendes omgegaan het vir hulle in die sak gebring – felle kritiek van Jesus. Die Fariseërs het verder gegaan as wat die Skrif vereis en ook tiendes van kruisement, anys en koljander gegee. Maar Jesus sê dat ten spyte hiervan hulle die vernaamste van die wet nalaat, naamlik geregtigheid, barmhartigheid en betroubaarheid (Matt 23:23). Dit wys dat tiendes inderdaad ‘n barometer van ons geestelike lewe is.

Vanuit bostaande uiteensetting behoort dit duidelik te wees dat ons nie meer in ons geldelike bydraes aan die kerk in terme van die OT tiendes kan redeneer nie. Ja, die motivering daaragter – simbool van ons verhouding met God – is nog steeds dieselfde. Maar die berekening kan ons nie meer so doen nie. Daarvoor moet 2 Kor 8-9 eerder ons rigsnoer wees, soos hierbo uiteengesit. En as dít gebeur, skuif die vrae van ons vraesteller al meer op die agtergrond ten gunste van ander, belangriker oorwegings.

Ek sou dus eerder my berekenings doen met bostaande in gedagte as om my te veel te steur aan presies hoeveel ‘n “tiende” vandag nou eintlik is of hoe dit bereken moet word.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Ek weet daar is verse in die Woord wat my “verkeerd” gaan bewys, maar ek kan dit nie insien nie. Hoe kan jy “in die gees” by iemand wees? As dit so is, moet jy mos kan weet wat gesê word, of hoe? Ek kan verstaan as jy sê “in die gedagtes”, maar ek verstaan nie van “in die gees” nie.

Antwoord

Prof. Hermie van Zyl antwoord:

Hierdie is eintlik nie ‘n teologiese aangeleentheid nie, maar gewoon ‘n taalkundige een. Tog het dit ook ‘n godsdienstige kant. Kom ons kyk.

In populêre taalgebruik word daar dikwels onderskei tussen ‘n mens se gees, siel en liggaam. “Liggaam” is die fisiese of liggaamlike sy van ons lewe. “Siel” is die meer spirituele, godsdienstige kant, naamlik die mens wat verlang na en in verhouding met God tree. “Gees” het weer te doen met die menslike wil, lewenskrag en vermoëns, wie en wat jy ten diepste is. Dis in hierdie konteks dat ‘n spreekwoord gebruik word soos: “die gees is gewillig, maar die vlees is swak”. Dit beteken dat iemand graag iets wil doen, maar nie fisies daartoe in staat is nie.

Nader aan die vraag hierbo sal mens soms op ‘n uitnodiging na ‘n partytjie soos volg reageer: “Ag, ek wil vreeslik graag daar wees, maar sal ongelukkig nie kan nie. Maar wees verseker, in die gees is ek by julle.” Hiermee bedoel mens dat jy nie fisies by die partytjie teenwoordig kan wees nie, maar wens dat jy daar kan wees. Wanneer die partytjie aan die gang is, sal jy dink aan die mense wat daar is, wonder hoe dit afloop en wat almal alles doen. Jou gees is eintlik daar, maar omdat jy nie alomteenwoordig is nie, kan jy nie fisies teenwoordig wees nie. Dit beteken uiteraard dat mens nie weet wat alles daar gebeur nie, want as mense is ons gebonde aan een plek op ‘n spesifieke tydstip. Maar in die gees reik mens partymaal uit na ander plekke, verlang jy om daar te wees, en is jy in ‘n sekere sin wel daar. Jy kan jou indink, selfs inleef hoe dit is, sonder om fisies daar te wees.

Hierbo het ek gesê dat die onderskeid tussen siel, gees en liggaam populêre taalgebruik is, ‘n manier van praat om tussen die verskillende aspekte van ons lewe te onderskei. Maar dit moenie so verstaan word as sou die mens regtig opgedeel kan word in of ‘n samevoeging is van drie afsonderlike dele nie, want die mens is ‘n psigosomatiese eenheid. Dit beteken dat ons ‘n eenheid is van siel, gees en liggaam. Daar is nooit ‘n tyd waar al drie nie deel is van dieselfde werklikheid of gelyktydig saamwerk nie. Hierdie drie kan dus onderskei, maar nie geskei word nie. Hulle is eintlik maar net drie perspektiewe op of drie maniere van kyk na dieselfde mens. Daarom kan ons ook sê dat die hele mens liggaam is, of gees is, of siel is. Dit hang net af watter aspek van menswees op ‘n bepaalde tydstip beklemtoon word. Soms wil jy op die geestelike vermoëns van die mens fokus, maar dit beteken nie dat op daardie moment die ander twee afwesig is nie. Ons bestaan nie as gees (of siel) los van ons liggaam nie. Omgekeerd, ons liggaam (fisiese lewe en omstandighede) het weer dit wat ons “gees” en “siel” noem, nodig; daarsonder is ons nie mens nie. Net soms lyk dit asof die een bo die ander uitstyg. So sal ons van ‘n parapleeg sê: “Hy mag nou wel nie kan loop nie, maar dit blus geensins sy lus vir die lewe nie; sy gees is sterker as sy liggaam.” Dit wil amper lyk of die liggaam aangevuur en gedryf word deur bo-liggaamlike kragte en vermoëns, maar uiteindelik kan hierdie kragte slegs deur die liggaam gekanaliseer word. Dus, om “in die gees” op ‘n ander plek te wees as waar jy fisies is, is hoogstens ‘n metaforiese manier van praat om jou verlange, begeerte en bereidwilligheid tot kommunikasie uit te druk, maar kan ongelukkig nie meer wees as dit nie. Dit bly gebonde aan die beperkings wat ons liggaam op ons lê.

Bogenoemde was min of meer ‘n taalkundig-antropologiese verstaan van die uitdrukking: “in die gees is ek daar”. Maar wat van die meer teologiese of godsdienstige? Die uitdrukking om “in die gees” (êrens) te wees, kom wel ‘n keer of wat in die Bybel voor, maar hier verwys “gees” nie na die menslike gees nie, maar na God se Gees. Ons lees byvoorbeeld in Openbaring 1:10 dat Johannes op die eiland Patmos “in die Gees” op die dag van die Here (= Sondag) ‘n harde stem agter hom gehoor het en toe die opdrag ontvang om alles op te skryf wat hy sien. “In die Gees” beteken hier dat Johannes ‘n soort visioen ontvang of gesig gehad het, dat hy in ‘n g(G)eestesverrukking was, of, soos die 1983-Vertaling dit stel, dat hy “deur die Gees meegevoer is” en allerlei dinge meegedeel is oor hoe God besig is om “agter die skerms” te werk. Dis amper dieselfde as wat Paulus ervaar het toe hy tot in die derde hemel weggeruk is en daar onuitspreeklike dinge gehoor het (2 Kor 12:2-4). Hier word egter nie die woorde “in die Gees” gebruik nie, hoewel Paulus sê dat hy nie weet of dit “in die liggaam” of “buite die liggaam” was nie. Dis duidelik dieselfde soort ervaring as wat Johannes op die eiland Patmos gehad het – ‘n gebeure wat deur die Gees van God veroorsaak is, ‘n gebeure wat die betrokke mens se fisiese beperkings oorskry en hom na ‘n ander werklikheid verplaas het.

Daar is nie ‘n direkte verband tussen die uitdrukking “in die gees is ek by julle” en om “in die Gees” een of ander geestelike ervaring te hê waar jy voel dat jy na ‘n ander wêreld gevoer word nie. Eersgenoemde is ‘n gewoon menslike manier van praat om ‘n verlange of wens uit te druk en laasgenoemde is ‘n ervaring wat uit en uit deur God bepaal word. Tog is daar ‘n raakvlak. Mens kan sê dat beide met ‘n soort buite-normale ervaring te doen het waar ‘n verplasing van lokaliteit in die menslike gees plaasvind, die een bewerk deur menslike verlange en die ander deur God. Wat dalk ‘n aanduiding kan wees dat ons as mense meer is as wat ons fisiese beperkings op ons plaas. Ons is deel van ‘n groter werklikheid wat ons fisiese bestaan te bowe gaan. Ons taalgebruik sê dit, ons geestelike ervarings suggereer dit. Maar meer as dit is spekulasie. Dalk hou die toekoms saam met God, ook na ons dood, allerlei verrassings in. Maar laat ons nie nou dinge vooruit loop nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Francois vra:

In ons groepie het iemand onlangs beweer dat daar nie ‘n woord beskikbaar is wat/om God te kan beskryf nie?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dit is inderdaad so dat dit moeilik is om ‘n enkele naam of benaming te vind wat God volledig beskryf. Selfs die Bybel wemel van ‘n verskeidenheid van name en omskrywings vir God. In die Ou Testament leer ons God se Naam ken as: “Ek is wat Ek is” of net “Ek is” (Eksodus 3:14). Uit hierdie werkwoordelike frase is die eienaam vir God afgelei wat dikwels in die OT voorkom, naamlik (in Hebreeus): JHWH. Dit is die sogenaamde tetragrammaton, of vierletter-naam vir God. Omdat Hebreeus net uit medeklinkers of konsonante bestaan, moes geleerdes uit ander soortgelyke name aflei hoe die klinkers of vokale bygevoeg kan word om te probeer vasstel hoe die Naam oorspronklik uitgespreek is. En die vermoede is dat dit as JaHWêH (of Jahweh) uitgespreek is. Hierdie eienaam vir God word in die Afrikaanse Bybel met “Here” vertaal (op voetspoor van die ou Nederlandse Statevertaling), wat eintlik die meervoudsvorm van “heer” (“meneer” of “heerser”) is. (In die Engels is dit “Lord”.) In die Septuaginta, die Griekse vertaling van die OT (ongeveer 200 vC), word JHWH met kurios, “heer/heerser/meester”, vertaal. Die Afrikaanse vertalings volg dus, via die Nederlands, eintlik die voorbeeld van die Septuaginta. “Here” druk veral die gedagte uit dat God die Heerser oor almal is en as sodanig erken moet word.

Gaan ons egter op die oorspronklike Hebreeuse Naam vir God in – “Ek is wat Ek is” – mag dit met die eerste hoorslag baie wollerig en vaag klink, maar dit sê eintlik presies wie God is. Hiermee wou God sy wese aan Moses en Israel bekendmaak, wat ten diepste onpeilbaar is, soos Romeine 11:33-36 sê: “O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God! Hoe ondeurgrondelik is sy oordele, hoe onnaspeurlik sy weë!” Die eienaam Jahweh bevat naamlik die gedagte dat God die altyd teenwoordige, vrymagtige en soewereine Heer is. Daar is nêrens waar Hy nie is nie; Hy is nooit afwesig nie; mens kan Hom ook nooit vaspen met jou voorstellings oor Hom nie, of aan Hom voorskryf hoe Hy behoort op te tree nie. Hy besluit self hoe en wanneer Hy Hom aan die mens wil openbaar. Dit teenoor die afgode van die destydse omringende heidenvolke wie se gode eintlik maar net verlengstukke van hulle eie begeertes en idees was. Die God van Israel is egter die lewende en vrymagtige. Hy laat Hom nie regeer of in ‘n hoek druk deur ons opvattings en voorstellings nie. Hy doen telkens nuwe dinge en lei sy volk op weë waarvan hulle nog nie bewus is nie. JHWH is ook by uitstek sy Verbondsnaam, die Naam waarmee Hy Homself bekend gestel het aan sy verbondsvolk, Israel. Afgesien van wat hierbo oor JHWH gesê is, druk hierdie Naam God veral as die Getroue, Liefdevolle en Barmhartige uit, die Een wat bemoeienis maak met sy volk, hulle telkens vergewe en ‘n pad van vergiffenis en liefde met hulle loop. Hy is die Een wat telkens op nuwe maniere uitdrukking gee daaraan dat Hy getrou bly aan sy liefde, versorging en genade. Hy kan nie anders wees as wie en wat Hy is nie. Hy is wat Hy is.

Benewens God se eienaam is daar baie ander benamings of omskrywings wat bepaalde eienskappe van God belig, byvoorbeeld dat Hy die Alvermoënde, die Allerhoogste, Almagtige, Heilige, almagtige God, Herder van Israel, Redder, magtige Koning, ensovoorts, is. Hierdie omskrywings druk uit dat Hy in verskillende fases en aspekte van Israel se godsdienstige lewe Hom bekend gemaak het as die Een wat beskerm, red, magtig is om Israel van hulle vyande te verlos, en heers oor die lotgevalle van die nasies en hulle toekoms bepaal. Uiteraard druk hierdie benaminge nie alles uit wie en wat God is nie, maar ten minste beskryf dit iets van hoe mense God beleef het.

In die Nuwe Testament word die benaming van God uit die OT, naamlik Kurios (Griekse vertaling van Jahweh) op Jesus oorgedra. Daarmee word bevestig dat Hy op dieselfde vlak as Jahweh van die OT verkeer. Daar word ook ander benamings soos Christus (gesalfde) en die Eerste en die Laaste; die Begin en die Einde; die Een wat is, wat was en sal wees, op Jesus van toepassing gemaak (Openbaring 1:17; 2:8; 22:13). Al hierdie benaminge wil die verband lê met die God van OT, dat die opgestane Here Jesus inderdaad één van wese met die God van die OT is, en as die Seun van God oor dieselfde kwaliteite as die Vader beskik.

Dan is daar natuurlik die benaming “God”. Dit is weer ‘n vertaling van die Hebreeus ‘el of ‘elohim, of die Grieks theos. In albei taalgroepe is dit ‘n ontlening uit die antieke voorstellingswêreld waar daar ‘n hoofgod (‘el, theos) is wat heers oor ‘n panteon van gode. In die Bybel kry dit egter die betekenis van die enigste God wat hoof en heerser oor alles en almal is.

Uit al die bogenoemde kan mens inderdaad aflei dat geen enkele naam die Goddelike wese na behore kan uitdruk nie. Maar wat ons wel kan sê, is dat al die name en omskrywings wat vir God in die Bybel gebruik word, ten diepste wil sê dat God nie net ‘n naam het nie, maar dat Hy sy Naam is. Die meeste mense se name sê eintlik nie veel van wie ons werklik as mense is nie. Maar by God is dit anders, sy Naam en titels is uitdrukking van sy wese en aard. Hoewel geen Naam sy wese, aard en karakter volledig kan omskryf nie, sê dit genoeg sodat ons seker kan wees van hoe God Hom in Jesus aan ons openbaar. Dit wat ons van Hom weet, is genoegsaam om ons te troos dat Hy in Jesus God-vir/met-ons is, Immanuel (Matt 1:23).

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Jan vra:

Daar is verskeie webwerwe wat handel oor die vraag of die aarde rond of plat is. Die plattes haal al wat ‘n teks in die Bybel aan wat suggereer dat die aarde plat is en dan verskyn daar allerhande bewyse dat dit inderdaad die geval is. Tesame daarmee verskyn daar in een spesifieke geval 200 bewyse dat die aarde wel plat is. Verder word beweer dat die aarde doodstil staan en dat dit die maan en son is wat om die aarde wentel – beide van hulle sowel as die planete is plat skywe. Nog verder dat NASA en die wetenskaplikes die mense bedrieg. Die materiaal wat hulle vrystel is gedokter, fotos en dies meer. Op die wyse word die waarheid van die Bybel in twyfel getrek. As mens die tekste naslaan wat gekwoteer word soos bv gegrondves op die seë en vasgestel op die strome, gebou op pilare sodat dit nie kan wankel nie ens dan kan hulle redenasies dalk water hou. Die Bybelskrywers het sekerlik nie die vaagste idee gehad van die werklikheid nie en derhalwe skryf hulle aan die hand van wat hulle ervaar het. My vraag is dus hoe moet mens die “platheid” van die Skrifte opweeg teen die wetenskaplike waarheid wat die teendeel sê?

Antwoord

Prof Herrie van Rooy antwoord:

Hierdie een is nogal nie so eenvoudig nie. Een van my bronne sê die volgende oor Genesis 1:

The Bible emphasizes a geocentric perspective (i.e. creation seen as a spectator on this planet would have observed it).

‘n Mens sal seker lank hieroor kan gesels, maar ek gaan net enkele opmerkings maak.  Die Bybelskrywers het ‘n ander wêreldbeeld gehad. Ten dele was daar ‘n drieverdiepingbeeld: hemel bo, aarde hieronder en water daaronder. Die Bybel gee nie hieroor ‘n wetenskaplike uiteensetting nie, maar sluit aan by hoe die mense toe die wêreld ervaar het, Soms is die beskrywing plat. soms beweeg die son oor hierdie plat wêreld om dan weer onderdeur terug te beweeg, soos in Psalm 19.

‘n Mens moet dus nie die Bybel se voorwetenskaplike wêreldbeeld teenoor die wetenskap plaas nie. Verder gebruik die Bybel dikwels beelde, wat nie letterlik verstaan moet word nie. Mense wat ‘n plat wêreld voorstaan, moet vertel waar ‘n mens dan oor die rand kan val. Ek dink nie ‘n mens moet hierin enigsins die Bybel en die wetenskap teenoor mekaar stel nie.

Ek weet nie of dit regtig help nie, maar ek sien nie kans om in detail op plat aardeteorieë in te gaan nie.

Ek gaan wel by ‘n kollega navraag doen of hy hieroor goeie verwysings het.

Hierdie kollega skryf soos volg:

Selfs onder die jong-aarde kreasioniste is plataarde-mense baie skaars. Eintlik weet ek nie persoonlik van mense wat nog ‘n plat aarde voorstaan nie en weet ek ook nie van literatuur daaroor nie, buiten wat ek op die Internet vind.

Ek het op Wikipedia gaan kyk en dit lyk my die “Flat Earth Societies” het na die koms van satelliete self platgeval en dat daar tans uiters min steun vir hierdie verenigings is.

Daar is egter wel aktiewe webwerwe wat plat-aarde teorieë verkondig. Hierdie teorieë stel nie soseer die Bybel en wetenskap teenoor mekaar nie, maar vervang die gangbare natuurwetenskaplike verklaring oor die vorm van die aarde met ‘n kwasi-wetenskaplike alternatief.
Al antwoorde waaraan ek kan dink (en eintlik is net die eerste twee hieronder werklik relevant) is:

(1) Die Bybel staan nêrens spesifiek ‘n plat aarde voor nie, hoewel die sogenaamde drie-verpieping wêreldbeeld wel deurskemer in sommige beskrywings in die Bybel. Of miskien beter: Daar word nie aan ons in die Bybel spesifiek ‘n kosmologie (hoe die heelal in mekaar sit) geopenbaar nie, wel dat God hemel en aarde met alles daarin geskep het. Die bewering wat gemaak word dat die Bybel en veral die middeleeue van ‘n plat aarde-konsepsie uitgegaan het, is nie noodwendig waar nie (sien: http://msgboard.snopes.com/cgi-bin/ultimatebb.cgi?ubb=next_topic;f=102;t=000449;go=newer en http://creation.com/flat-earth-myth).

(2) Daar is allerlei bewyse dat die aarde nie plat is nie. ‘n Mens sou kon verwys na vlugte om die aarde, satelliete, die werking van GPS’e en fotos vanuit die hemelruim, maar mense sou dit met die een of ander samesweringsteorie kon afmaak (soos CK Johnson en Samuel Shenton, moderne plat-aarde voorstaanders blykbaar gedoen het).

‘n Bekende eksperiment van ‘n roterende ronde aarde, is Foucault se pendulum (1851). Op die internet is daar heelwat oor hierdie eksperiment.
‘n Eenvoudige “bewys” is wat ek op skool in aardrykskunde geleer het: Drie skeepsmaste in lyn op eweredige afstande van mekaar (bv. intervalle van 500 meter). As jy van van mas A na mas C deur ‘n verkyker kyk, steek mas B beduidend uit. Dit verraai ‘n bolkurwe. Dit is die rede waarom hangbrue se maste nie absoluut parallel is nie: die bokante is effens verder uitmekaar as die basisse, hoewel al die maste loodreg-regop staan ten opsigte van die see-oppervlak. Of eenvoudiger: Waarom kan ‘n mens net die bokant van ‘n skip sien wat ‘n ent in die see is, selfs met ‘n sterk verkyker? As die aarde plat was, moes ‘n mens die hele skip gesien het.

‘n Mens sou ook na skynbare baan van sterre teen die hemelruim kon verwys soos gesien van die aarde af. Hoe anders draai die sterre op sowel die suidpool en noordpool eenvoudig in die rondte, buiten as die aarde rond is? Op Wikipedia (en ook by http://www.theflatearthsociety.org/cms/) is die logo van die 2013 Flat Earth Society. Dit is opmerklik dat die kontinente daarop rondom die noordpool gerangskik is (baie soos die VN se logo), maar dat Antartktika en die Suidpool nie verreken word nie. Sien wel by http://www.livescience.com/24310-flat-earth-belief.html waar Antartktika as ‘n yswal rondom die aarde voorgestel word, maar geen aanduiding gegee word hoe dit moontlik was vir soveel mense om Antartktika van een punt na die volgende deur te trek nie. Die afstand van een punt van Antarktika na die ander is wel ver, maar darem nie sooo ver nie (soos ‘n reis om al die kontinente).

(3) Teoreties sou die aarde ook konkaaf in plaas van konveks kon wees. Daar is ‘n lang argument daarvoor, waarvolgens ‘n mens moet aanneem dat lig nie altyd in ‘n reguit lyn beweeg nie en digtheid van materie verskil namate ‘n mens “op” gaan van die aarde af. Kyk op die Internet na Concave Earth or Hollow Earth. Hierdie alternatiewe werklikheidsbeeld is ‘n interessante teoretiese oefening in die fisika – natuurlik bloot hipoteties en uiters onwaarskynlik. Met so ‘n bietjie verbeelding kan ‘n plat aarde ook begrond word. Kyk na die 10 minute lange video wat op die relatiwiteit van ons kennis ten opsigte van die vorm van die aarde wys: https://www.youtube.com/watch?v=VNqNnUJVcVs. ‘n Plat aarde bly egter hoogs onwaarskynlik. Soos die video aantoon, berus dit slegs op ad hoc-bewyse.

Hoop bogenoemde kan bietjie help.

Skrywer:  Prof Herrie van Rooy