Mariana vra:

In Openbaring 20:2 staan: God het dit so bepaal dat Satan los sal wees om mense te versoek totdat hy aan die begin van die duisendjarige vrederyk deur God self gebind sal word. Ons lees in die Nuwe Testament dat in plaas daarvan dat Jesus demone bind, Hy hulle elke keer uit besetenes uitdryf (Matt 9:34; 12:24; Mark 3:15-22; 5:12; 16:9; Luk.4:4).

Eks 20:5-6: “Ek reken kinders die sondes van hulle vaders toe, selfs tot in die derde en vierde geslag van dié wat My haat, maar Ek betoon my liefde tot aan die duisendste geslag van dié wat My liefhet en my gebooie gehoorsaam.” Esegiël 18:19-23: “Julle vra waarom die seun nie die straf op sy pa se sonde kan dra nie? Omdat die seun reg laat geskied en reg leef. Hy is gehoorsaam aan al my voorskrifte en hy voer hulle uit, en daarom sal hy bly lewe. Die mens wat sondig, sal sterwe. ‘n Seun sal nie die straf op sy pa se sonde dra nie, en ‘n pa sal nie die straf op sy seun se sonde dra nie. Wie leef volgens my wil, sal die vrugte daarvan pluk. Wie goddeloos is, sal die straf daarvoor dra.”

Nou wil ek graag weet wat van hierdie ding dat mens vir elke binding en sonde van die voorgeslagte af tot nou gebind is. Wat sê die Bybel regtig daaroor? Want wat ek lees en wat die ander sê, maak nie altyd vir my sin nie. Kan jy my dalk help met die Bybelse antwoord? Want ek glo daar is net een antwoord en dit is God se Woord. Mens kan nie ‘n “ja maar” daarby voeg nie.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Vir iets soos die sogenaamde bloedlynvloeke sal mense altyd tekste in die Bybel kry om hulle standpunt te regverdig. Maar dit beteken nie dat daardie tekste dan na hulle bedoeling aangewend word nie. Gewoonlik word tekste slegs “op die klank af” gebruik omdat hulle oënskynlik toepaslik is. In verband met bloedlynvloeke is ‘n gewilde teks altyd Eks 20:5, wat sê dat God die sondes toereken tot in die derde en vierde geslag. Maar dan word gerieflik vergeet dat hierdie vers spesifiek handel oor die sonde om afgode te dien en/of om van God afbeeldinge te maak wat neerkom op afgodery. (Eks 20:5 is naamlik ‘n uitbreiding van die tweede gebod wat in vers 4 begin – jy mag vir jou geen beeld of afbeelding maak nie.) Mense wat afgode dien of God deur beelde dien, se hele bestaan word besoedel – ook dié van hulle kinders, kleinkinders en agterkleinkinders (derde tot vierde geslag). Die agtergrond hiervan is die destydse opset waar uitgebreide families binne een kommune saamgewoon het. As die ouers afgode aanbid, of God met afbeeldings probeer dien (soos die omringende heidennasies), het dit almal wat in noue kontak met hulle geleef het – kinders, kleinkinders, ens – negatief beïnvloed. Die gevolge van so ‘n verkeerde godsdiens was dan sigbaar in die doen en late van almal wat afhanklik was van die familiehoof. Dit is wat “haat” hier beteken: solank as wat die ouers volhard in afgodery het dit ‘n slegte uitwerking gehad op almal in daardie familie. Sonde is immers nie net ‘n persoonlike saak nie; dit het ook bo-persoonlike gevolge omdat mense interafhanklik is van mekaar en by mekaar “afkyk” hoe om te lewe. En so brei die sonde uit na ander en “reken God die sonde toe” aan die derde en vierde geslag. God se “vloek” is dus direk gekoppel aan hoe mense in die praktyk leef – téén sy wil. Hierdie situasie is egter slegs van toepassing solank as wat daardie familie voortgaan om God op dié manier “te haat”. Sodra hulle daarmee ophou en tot inkeer kom, verander die situasie ten goede.

Daarom praat dieselfde Eks 20 ook van die liefde van God – dat Hy sy liefde betoon tot in die duisendste geslag van hulle wat Hom liefhet en sy gebooie onderhou (20:6). God is dus nie haatdraend nie. Hy is baie meer daarop ingestel om mense te seën as om hulle te vervloek. Dit is wat Hy die graagste doen – om sy liefde aan mense te bewys. Sy verbondstrou hou daarom tot in die duisendste geslag. Eintlik is dit maar net ‘n manier om te sê dat dit nooit ophou nie. As mense Hom liefhet en sy gebooie onderhou – d w s, Hom dien volgens sy wil – dan is daar geen einde aan sy trou en liefde nie. God se seën is dus – net soos by die sonde – direk gekoppel aan hoe mense daadwerklik leef, naamlik volgens sy wil. Daarom sê Ps 103:8-18 dat Hy nie ons oortredinge teen ons hou nie; Hy bly nie vir ewig toornig nie en sal nie ons sondes bly toereken nie.

Ek het doelbewus by die uitleg van Eks 20:5-6 begin om in die lig hiervan verdere opmerkings te maak oor hoe ons die hart van God moet verstaan soos dit in die bladsye van die Bybel ontvou. Want in Eks 20:5-6 word eintlik ál die belangrike lyne sigbaar wat in die res van die Bybel in groter besonderhede uitgewerk word rondom ‘n onderwerp soos bloedlynvloeke. In die lig van hierdie totaalperspektief behoort mens te besef hoe vreemd dit is dat mense hulle hoegenaamd steur aan aansprake dat vloeke van mense of van God langs bloedlyne loop en dat dít die rede is waarom mense ongelukkig is.

Ek bespreek die onderwerp verder aan die hand van die volgende hofies:

Sonde is nie net persoonlik nie

Ons dink dikwels dat sonde net ‘n persoonlike aangeleentheid is. Maar die menslike geskiedenis vertel iets anders. Die sonde het nie net by Adam en Eva gebly nie, maar alle mense in die kern van hulle menswees aangetas. Dit is wat die leer oor die sogenaamde erfsonde ook wil sê. Ons dra naamlik swaar aan die las van die eerste mens se sonde. Ons word daarom in sonde ontvang en gebore. Sonde is nie net ‘n paar misstappies of verkeerde dinge wat ons doen nie, maar is veral ‘n bo-persoonlike mag wat oor ons heers. Ons is slawe van die sonde. En dit manifesteer dikwels binne families op bepaalde maniere. Kinders en kleinkinders ly onder die swak gedrag van hulle ouers, op meer as een manier. Mense wat as kinders mishandel en gemolesteer is, word dikwels self molesteerders as volwassenes. Die lewenspatrone wat hulle as kinders ervaar het, sit hulle dikwels as volwassenes voort. Dit is wat Eks 20:5 bedoel: die gevolge van die sonde is tot selfs in die derde en vierde geslag sigbaar. Maar dit het niks te doen met ‘n “vloek” wat in bloedlyne loop en waaruit jy nie kan breek nie. Daarom die volgende punt.

Mense kan tot inkeer kom

Dis een van die wonderlike temas in die Bybel – ‘n mens is nie so ‘n gevangene van jou verlede dat jy nie daaruit kan breek nie. Jy het keuses in die lewe; jy kan besluit om te breek met jou verlede en God en jou naaste lief te hê en te dien. Daarvan is die Bybel vol. Trouens, as dit nie so was nie, dan was daar geen kans vir enigiemand van ons nie. Elkeen kan en moet daarom self besluit hoe hy sy lewe gaan voer – as ‘n slaaf van die sondige verlede, of as ‘n vry mens om God te dien. God hou ons nie verantwoordelik vir die sondes van ons voorouers nie, maar beoordeel elkeen volgens sy/haar eie keuses. Dít is wat ‘n teks soos Eseg 18, veral vers 19-23 sê: Die seun sal nie weens sy pa se sondes sterf nie, en die pa nie weens sy seun s’n nie. Elkeen sal self aan God rekenskap gee van hoe hy lewe. God wil nie hê dat die goddelose moet sterf nie, maar dat hy hom bekeer en lewe.

Daar bestaan dus nie so-iets soos bloedlynvloeke waaruit jy nie kan ontsnap nie. Jy is self verantwoordelik vir hoe jy lewe. Elke mens het ‘n eie verantwoordelikheid. Jy kan nie jou lewe toeskryf aan jou ouers nie, al het jy hoe ‘n agterstand. Die Here gaan jou nie verskoon omdat jou ouers jou swak opgevoed het of aan jou ‘n slegte voorbeeld gestel het nie; Hy gaan vir jou vra watter keuses jy gemaak het, en op grond dáárvan gaan jy geoordeel word. Soos Eseg 18:30 sê: “Ek gaan julle oordeel, Israel, elkeen volgens sy eie optrede” (vgl ook Deut 24:16). Anders is ons voortdurend besig om die blaam vir ons eie sondes te verskuif na ander – my ouers, (slegte) vriende, die duiwel. Adam was die eerste een wat dit probeer doen het toe hy die blaam vir sy ongehoorsaamheid op Eva wou afskuif. Maar dit werk nie so by God nie. Jy kan kies om God te haat (soos Eks 20:5 sê) of jy kan kies om God lief te hê en Hom te dien (Eks 20:6). Dit is jóú keuse. Wat dus in jou lewe gebeur, het niks te make met een of ander vloek wat in jou bloedlyn loop nie, maar alles met jou keuse vír of téén God. So lees ons van koning Hiskia van Juda dat hoewel hy ‘n slegte agterstand gehad het met ‘n vorige koning (sy pa Agas) wat gedoen het wat verkeerd was in die oë van die Here, hy besluit het om te doen wat reg is in die oë van die Here (2 Kon 18:3; vgl met 2 Kon 16:2-3). Hiskia was dus nie ‘n gevangene van ‘n bloedlynvloek waardeur hy gedoem is om te doen wat verkeerd is nie.

God se genade is groot

Die rede hoekom mense kan verander, is omdat God se genade baie groter is as die ellende waarin ons onsself dompel. Hy heers oor die bose en skep daarom die ruimte om uit die mag van die bose en sonde los te kom. Dit het Jesus bewys toe Hy duiwels uit mense gedryf het. Een wat sterker is, het op die toneel verskyn. Dit wys Eks 20:5-6 ook reeds: God se verbondsliefde is baie sterker as die mag van sonde. Dit mag lyk asof ons nooit aan hierdie bo-persoonlike mag van sonde en boosheid kan ontkom nie, maar dis nie waar nie. Die genade van God is groter en sterker. Die sonde kan wel voortwoeker tot in die derde en vierde geslag, maar God se liefde strek tot in alle ewigheid. ‘n Gedeelte soos Rom 5 beskryf volledig hoe die sonde wel deur die ongehoorsaamheid van een mens (Adam) in die wêreld gekom en almal verkneg het, maar ook hoe die genade en redding deur die nuwe Mens (Jesus Christus) veel kragtiger was en nou oorvloedig teenwoordig is. Dit het die mag van sonde gebreek en die genade van God na die hele wêreld uitgebrei. Christus het ons vrygemaak van die vloek van die sonde (Gal 3:13: “die vloek wat die wet meebring” is niks anders nie as dat die wet ons aankla vanweë ons sonde). Elkeen kan nou drink uit hierdie oseaan van liefde en genade wat deur Christus tot stand gekom het.

Ons mag ons dus nie laat verkneg deur ‘n dwaalleer dat daar een of ander bonatuurlike vloek in ons bloedlyn is en dat dit die rede is hoekom dit met ons sleg gaan nie. Slegte dinge kan ook met goeie, gelowige mense gebeur. Dink aan wat met Job gebeur het. Al die ellendes in sy lewe het niks te make gehad met ‘n vloek in sy bloedlyn nie, maar met God wat ‘n groter doel met sy lewe gehad het.

Samevatting: Die siening dat daar so-iets is soos bloedlynvloeke wat veroorsaak dat ons vir geslagte lank vasgevang sit in allerlei ellendes is ‘n vals teologie. In Christus het God ons finaal verlos van die enigste vloek wat oor ons heers, naamlik die sonde. Elke mens is dus vry om God te dien en hoef nie te vrees dat sy bloedlynverlede hom sal inhaal en verhoed dat hy/sy voluit vir Christus kan lewe nie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Jan vra:
Filippense 3:2 : Let op die honde; let op die slegte arbeiders; let op die versnyding. [Hierdie is die Ou Afrikaanse vertaling.]

Wie sou die honde wees waarna Paulus hier verwys?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Honde was in die ou tyd nie as huisdiere gebruik nie. In die Nuwe-Testamentiese tyd lees ons wel van ‘hondjies’ as huisdiere (Mat 15:27). In Egipte is honde al voor Moses se tyd geleer om te jag, en so ook deur die Bedoeïne in die suide van Palestina. Die meeste honde het egter los rondgeloop en orals kos gesoek, en veral snags in groepe deur die stede en dorpe getrek (Ps 59:7,15), alles opgeruim wat eetbaar was, en so ‘n reinigingsfunksie verrig. In die Ou Testament word nie veel goeds van honde gesê nie: Ps 22:17 praat van honde wat jou omsingel; Spr 26:11 van ‘n honde wat na sy eie braaksel terugkom – dit word in 2 Petr 2:22 aangehaal. Daarom het die Jode honde as onrein diere beskou (Eks 22:31 gooi verskeurde vleis vir die honde; 1 Sam 17:43 vra Goliat vir Dawid of hy dan ‘n hond is wat Dawid met kieries wil doodslaan; 1 Sam 24:15 vra Dawid vir Saul of hy agter ‘n dooie hond aan kom; 2 Sam 9:8 vra die kreupel Mefiboset vir Dawid waarom hy na ‘n dooie hond omsien; 2 Sam 16:9 vra Seruja waarom die lae hond Simeï toegelaat word om die vlugtende koning Dawid te vloek; ens.)

In Jesaja 56:10-12 noem die Here sy volk en hulle leiers, wat nie na Hom wil luister nie, gulsige honde wat nooit genoeg kry nie. In Mat 7:6 sê Jesus: moenie wat heilig is, vir die honde gooi nie, hulle sal jou verskeur; Openb 22:15 praat van die honde (onreines) wat nie in die hemel opgeneem word nie (die 1983-vertaling verklaar honde as dwaalleraars).

Flp 3:2-3 handel oor die besnydenis, en is ontsteld oor Jode wat in die gemeente van Filippi begin verkondig dat niemand gered kan word, wat nie besny is nie. Die Jode het heidene (alle nie-Jode) as onrein mense beskou met wie jy nie omgegaan het as jy dit enigsinds kon vermy nie. Hier draai Paulus die orde om, en noem hy die Jode wat die besnydenis verkondig onrein honde, leraars wat dwaling verkondig – dwaalleraars.

Die Jode het daarop geroem dat hulle die wet van God het en daarvolgens lewe, en daarom het hulle hulleself beskou as ‘goeie werkers.’ Paulus noem hulle hier ‘slegte werkers’ (wat kwaad stig) omdat hulle vertrou op hulle goeie werke om die Here te behaag. So dink hulle dat hulle hulle self kan verlos met hulle goeie werke, en Jesus se offer vir die sonde van die wêreld nie nodig het nie.

Die Jode het die besnydenis, wat ‘n teken was van hulle verbond met God, verhoog tot iets wat waarde in sigself het, onmisbaar vir jou verhouding met God. In Romeine 2:28-29 sê Paulus ware besnydenis is nie iets wat uiterlik aan die liggaam geskied nie, maar innerlik, iets van die hart, geestelik. 1 Kor 7:19 besnydenis beteken nie iets nie…maar wel die gehoorsaamheid aan die gebooie van God; Gal 5:6 Want in Christus Jesus is besnedenheid of onbesnedenheid van geen belang nie, maar wel geloof wat deur liefde in dade omgesit word. en Gal 5:12 Ek wens diegene wat julle so opstandig maak, wil hulle self volledig ontman. So noem Paulus in Flp die Joodse dwaalleraars wat mense wil besny vir verlossing, ironies ‘verminkers’ (1983: betekenislose/vals besnydenis).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Willie vra:

Ek worstel met goed wat my geloof tans onder druk sit en die hartseer is dat sodra ‘n mens met Predikante daaroor gesels is dit asof die gesprekke al korter en korter word en dan net ophou. My dilemma is om sekere begrippe te versrtaan ;
Krag van God
Paulus skryf in Efesiers 1:19b-20 van dieselfde magtige sterkte van God wat aan die werk was toe Hy Christus opgewek het , Vers 19a verwys na God se krag wat Hy in ons gebruik
Hier onder is n gedeelte uit n preek van n Gereformeerde Dominee

Alles in dié wêreld is die skepping van sy hande en rus in sy hande. Hy beheer alles. Hy is die Een met alle mag in die hemel en op die aarde. Dit staan in skerp teenstelling met die mens. Terwyl Hy alle mag het‚ is die mens se eie krag uiters beperk. So sê Hy in vers 30: “Selfs jongmanne word moeg en raak afgemat‚ selfs manne in hulle fleur struikel en val.”

Ja‚ selfs die fiksstes‚ selfs die een wat die Comrades wen‚ is ’n mens van vlees en bloed. Na 85 kilometer is hy gedaan. ’n Springbokrugbyspan is na 80 minute uitgeput; dis moeë voete wat van die veld afstap. Só beperk is die mens se krag. Hy het so min om op te roem. Die Here God‚ met alle mag‚ is die ware kragbron. Omdat die Heilige Gees self God is‚ is dit ook sy mag en krag.
Bg gedeelte verwys oa na liggaamlike krag van ‘n mens . As die Bybel na God se krag verwys , verwys dit na die Heilge Gees of iets anders? As ons dan bid en God vra vir krag om bv deur n dag te kom , om versoekings te weerstaan , om moeilike omstandighede te hanteer , wat vra ons dan nou eintlik? En as ek God vra , maar deur die loop van die dag verloor ek my humeur , of my omstandighede kry my onder en ek begin kla, of skel op n taxi, wat het dan gebeur ? Dit voel dan , onder sulke omstandighede , met respek, of God nie gegee het wat ek gevra het nie en ek die geveg alleen baklei.
My vrae is , wat is die krag waarna verwys word , en hoe kry ek dit en as ek dit het , sal ek dit weet?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

1    Ek veronderstel die Gereformeerde dominee het verwys na Jesaja 40:30: ‘selfs jongmanne word moeg en raak afgemat, self manne in hulle fleur struikel en val…’

Maar in vers 31 gaan die sin voort met die eintlik punt van die saak: ‘… maar dié wat op die Here vertrou kry nuwe krag. Hulle vlieg met arendsvlerke, hulle hardloop en word nie moeg nie, hulle loop en word nie afgemat nie.’

Die verband waarin die versekering oor nuwe krag gee is, is dat Israel, wat al 70 jaar in ballingskap in Babel verkeer, aan die Here begin twyfel en, volgens vers 27, vra of die Here dan nie vir hulle omgee, of hulle nood raaksien, of hulle kan help nie.

Die antwoord daarop in vers 28-29 is ‘n teregwysing, soos in vers 21, dat hulle die Here beter moes geken en verstaan het; dat Hy die ewige God, Skepper van die hele aarde is, wat nie moeg of mat word nie, maar onvermoeid met sy werk aan die onderhouding en vernuwing van sy skepping voortgaan, veral ook om vermoeides en moedeloses krag te gee om voort te gaan met hulle lewe. Maar sy insig in sy hele skepping en die toekoms, en elke mens se swakhede, en hoe Hy hulle versterk, is vir ons klein mensies onverstaanbaar te groot. Selfs ons jongmense met baie energie word moeg, struikel en val.

Maar!! dié wat op die Here wag, deur geduldig uit te hou, en aan te hou om Hom met hulle lewe te vertrou, kry nuwe krag. Soos arende op die winde sweef sal hulle deur die Gees van God uitstyg bo die huidige oomblik, en aangaan met hulle lewe as God se kinders volgens sy aanwysings vir die lewe.

2    As die Bybel na God se krag verwys , verwys dit na die Heilge Gees of iets anders?

In Johannes 14:15-17 sê Jesus: ‘As julle My liefhet, sal julle my opdragte gehoorsaam. En Ek sal die Vader vra, en Hy sal vir julle ‘n ander Parakleet (‘iemand wat geroep is om bystand te verleen’: Helper, Voorspraak, Pleitbesorger, Trooster) gee sodat Hy vir ewig by julle kan wees. Hy is die Gees van die waarheid…wat in julle sal wees.’

Verder in dieselfde hoofstuk sê Jesus in 14:23: ‘As iemand My liefhet, sal Hy ter harte neem wat Ek sê, en my Vader sal hom liefhê en Ons sal na hom toe kom en by hom woon.’ Met ander woorde, God die Vader, Seun en Heilige Gees is by elkeen wat in Jesus glo en Hom gehoorsaam. Sy nuwe opdrag aan sy gelowiges die nag voor sy sterwe aan die kruis vir die sonde van die wêreld is: Net soos Ek julle liefgehad het, moet julle ook mekaar liefhê (Joh 13:34).

Die krag van God verwys na God self wat in ons kom woon om ons te lei en te versterk.

3     As ons dan bid en God vra vir krag om bv deur n dag te kom , om versoekings te weerstaan , om moeilike omstandighede te hanteer , wat vra ons dan nou eintlik? En as ek God vra , maar deur die loop van die dag verloor ek my humeur, of my omstandighede kry my onder en ek begin kla, of skel op n taxi, wat het dan gebeur ? Dit voel dan , onder sulke omstandighede , met respek, of God nie gegee het wat ek gevra het nie en ek die geveg alleen baklei.

God gee nie aan ons krag vir die dag waarmee ons kan maak soos ons wil nie. Hy is self by ons onder alle omstandighede, in versoekings en ander moeilike omstandighede, maar ook by ons gewone werk en ontspanning en gang van ons lewe, om ons daarin en daardeur te lei en die nodige krag daarvoor te gee. Maar dan moet ons in alle omstandighede op Hom wag, nie haastig sonder nadenke optree nie, maar dan ook om sy krag en bystand vra.

In Jesaja 30:21 sê die Here: ‘En jou ore sal ’n woord agter jou hoor wat sê: ‘Hier is die pad, loop hierlangs,’ as jy regs draai of as jy links draai (weg van die regte pad af). In Jeremia 31:33 sê die Here: Ek sal my woord op hulle harte skryf en dit in hulle gedagte vaslê.’ In die Nuwe Testament sê Jesus, God die Vader en die Seun en die Gees sal in ons woon om ons te lei as ons Helper.

Efesiërs 5:16-17 sê: ‘Maak die beste gebruik van elke geleenheid (letterlik: Koop die tyd uit) omdat die dae vol boosheid is. Om hierdie rede moet julle nie onverstandig wees nie; probeer eerder om te verstaan wat die wil van die Here is.’

4    As ek my humeur verloor? Efesiërs 4:26 sê: As julle kwaad word, moet julle nie sondig nie (moenie reageer nie). Laat die son nie ondergaan oor julle woede nie. 1 Kor 13:7 sê: Die liefde bedek alles, glo alles, hoop alles, verduur alles (vgl. Romeine 12:19-21).

5    As my omstandighede kry my onder en ek begin kla, of skel op n taxi, wat het dan gebeur ?

Het jy nie dan vergeet van die Almagtige Skepper-God wat jou liefhet en in jou kom woon het nie? Jesaja 30:15 sê: Julle krag lê in stilwees en vertroue – dit gaan oor volledige vertroue op en toewyding aan die Here.

Die Psalmdigter vra in Ps 141:3: HERE, plaas ‘n wag voor my mond, bewaak tog die deur van my lippe.

Skrywer:  Prof Francois Malan

‘n Leser vra:

Hoofbedekking

1.1 Wat word bedoel met vroue moet hul hoofde bedek “ter wille van die engele” (1 Kor 11:10)?

1.2 Watter tipe bedekking word bedoel?

1.3 Is die verwysing na enige vrou, of getroude vrouens?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

1. Hoofbedekking

1.1        Wat word bedoel met vroue moet hul hoofde bedek “ter wille van die engele” (1 Kor 11:10)?

Net eers ‘n bietjie agtergrond om hierdie vers in sy konteks te plaas: Paulus is in 1 Kor 11:2-16 besig om ‘n netelige situasie in die gemeente rakende die erediens te ontlont (11:4-5 – “bid of profeteer” – dui op handelinge in die openbare erediens). Daar was blykbaar vroue wat hulle nuutgevonde vryheid in Christus gebruik het om téén die gebruike van die tyd in sonder hoofbedekking die erediens by te woon (oor die hoofbedekking van vroue, kyk verder onder 1.2). Dit het baie gemeentelede ontstem, want dit het ‘n konnotasie met losbandigheid en prostitute meegebring. Loshangende hare, of hare wat heeltemal afgeskeer was, is veral met opstandigheid, losbandigheid en prostitute in verband gebring (vgl Paulus se argument in 11:5-6). Gemeentevroue wat hieraan meedoen, se goeie reputasie kom dus onder verdenking. Die situasie in die gemeente het gedreig om hande uit te ruk en Paulus probeer nou om orde te skep. Hy doen dit deur veral vier argumente te gebruik: die teologiese orde (11:3-7), die skeppingsorde (11:8-10), die natuurlike orde (11:14-15), en argumente uit die sosiale gebruike van destyds (die hele kwessie van vroue se haredrag, 11:5-6,10). Paulus se basiese argument is een van orde: dat God die hoof is van Christus, Christus die hoof van die man, en die man die hoof van die vrou. Die man en vrou moet daarom, volgens die gebruike van die tyd, ‘n sigbare aanduiding hê van hierdie gesagsverhoudings. En volgens die sosiale gebruike van destyds was ‘n hoofbedekking aanduiding dat die vrou die man se gesag aanvaar en haarself so gewillig laat inskakel by God se orde vir die gemeente.

Terloops, dit is moeilik om te sê of Paulus hier net van die getroude vrou praat. Nêrens word dit eksplisiet gesê nie. Vanuit wat ons weet van destyds, sal dit in die eerste plek hier gaan oor die getroude vrou, hoewel dit tog lyk asof Paulus opmerkings maak oor die posisie van man en vrou in die algemeen, getroud of nie.

In 11:10 maak Paulus dan melding van die dra van die hoofbedekking “ter wille van die engele”. Dit is deel van die skeppingsorde-argument. Engele het in die Joodse teologie van destyds ‘n belangrike bemiddelende rol gespeel. Hulle het dikwels as God se boodskappers opgetree (vgl Luk 2:10), en volgens Paulus het God selfs sy wet deur middel van engele aan die volk Israel gegee (Gal 3:19). Selfs nadat die skepping tot stand gekom het, het die engele/hemelwesens ‘n rol gespeel (Job 38:7). Hulle is getuies van alles wat God doen (1 Kor 4:9; Ef 3:10; 1 Tim 5:21). Hulle is dus ook getuies van die orde wat God in die skepping daargestel het vir man en vrou. Die mees voor die hand liggende verklaring vir “ter wille van die engele” is gevolglik dat Paulus die vrou oproep om nie net ter wille van die man nie, maar ook ter wille van die engele wat alles volgens God se orde wil laat geskied, die hoofbedekking te dra as simbool van haar aanvaarding van God se skeppingsorde. Paulus voer waarskynlik die engele in die argument in om dit vir die vrou makliker te maak om God se orde te gehoorsaam. As sy miskien nog twyfel oor die man se gesag, dan kan sy tog nie twyfel hê oor die engele nie. Hulle is God se diensknegte in die hemel. Ook hulle verwag dit van die vrou; hulle waak immers oor God se gesag, en die vroue wil hulle tog nie teleurstel wees nie.

Net vir die interessantheid: Daar is ook ‘n ander verklaring vir die uitdrukking “ter wille van die engele”, naamlik dat vroue ‘n hoofbedekking moet dra om hulle te beskerm teen die blikke van (bose) engele wat die vroue dan sou wou verlei (vgl Gen 6:2). Daar is egter te veel besware teen hierdie verklaring om dit ernstig te neem (bv, Paulus verwys nooit na bose engele in sy briewe nie). Dié verklaring word dus daar gelaat.

Dít is dan hoe die saak staan met die argument vir destyds. Die vraag is nou: wat moet ons met Paulus se argument maak vir vandag? Het dit nog enige relevansie vir hedendaagse kerklike verhoudings tussen man en vrou, of selfs vir die kleredrag van vroue – in die algemeen en in die kerk? Dit is duidelik dat Paulus se hele argument geklee is in die opvattings van destyds. Hy probeer verhoed dat ‘n potensieel plofbare situasie hande uitruk en die gemeente skade ly. Daarom waarsku hy dat mense nie twisgierig moet wees nie (11:16). Dis asof hy daarmee wil sê: die hoofbedekking-kwessie is na alles nie so belangrik nie; wat belangrik is, is julle gesindheid en houding oor en diensbaarheid in die gemeente volgens die orde wat God daargestel het. Aanvaar dit en konsentreer op die belangrikste dinge. Hy volg dieselfde strategie later ook in 1 Kor 13:13. Wanneer hy die gawes van die Gees behandel in 1 Kor 12 en 14, wat baie emosie gaande gemaak het, handel hy tussenin (1 Kor 13) oor die belangrikste, die liefde. Dis asof hy wil sê: die gawes is belangrik, maar die heel belangrikste is die liefde; daarsonder beteken die gawes eintlik niks.

Verder moet ons ook opmerk dat hoewel Paulus ‘n bepaalde orde vir man en vrou handhaaf in 1 Kor 11, hy in dieselfde asem ook noem dat vrou en man gelyk is voor God: ook die man is nie sonder die vrou nie, en in elk geval is beide onder God se gesag (11:11-12). Paulus werk dus in die rigting van gelykheid van man en vrou voor die aangesig van God. In Gal 3:28 stel hy dit ronduit dat daar nou in Christus nie meer man of vrou is nie, maar dat beide een is in Christus. Dít is vir Paulus die belangrikste. Ja, die vroue moet ter wille van die vrede en hulle diensbaarheid in die gemeente die orde aanvaar soos deur God bepaal, maar die eintlike ding wat Paulus wil sê – revolusionêr vir sy tyd! – is dat God man en vrou gelyk gemaak het voor sy aangesig en dat elkeen vanuit eie aard God van harte moet dien. In Ef 5:21-33, waar Paulus ook oor die verhouding tussen man en vrou handel (hier spesifiek oor die getroudes), sê hy ronduit dat man en vrou aan mekáár onderdanig moet wees – uit eerbied vir Christus (5:21). En hoewel hy later praat oor die man as hoof van die vrou, gaan dit vir hom meer daaroor om die man in te bind onder die gesag van Christus en om hom dit op hart te druk dat hy as hoof van die vrou haar moet versorg en liefhê soos Christus die gemeente liefhet (5:25-30). Dit gaan dus nie daaroor dat die een oor die ander heers nie, maar dat hulle mekaar in liefde dien.

Mens kan dus nie vanuit 1 Kor 11:2-16 op ‘n reglynige manier vandag daarop aandring dat vroue moet aantrek soos in die antieke tyd (hoofbedekking) as aanduiding daarvan dat hulle die man se hoofskap aanvaar nie. Dit was spesifieke opdragte vir ‘n bepaalde tyd en sosiale omstandighede. Intussen het opvattings verander en leef ons in ander tye. Die klem behoort nou meer te val op die vennootskaplike verhouding tussen man en vrou – waar take, verantwoordelikhede en wedersydse respek op ander maniere uitgeleef word as destyds. God se orde kan steeds gerespekteer word – mans hoef nie vroue te wees, en vroue nie mans nie, maar elkeen moet na eie skeppingsaard uitdrukking gee daaraan dat hulle gelyke vennote van mekaar in diens van God is.

1.2        Die tipe hoofbedekking wat destyds gegeld het, verskil van volk tot volk en van streek tot streek. Historiese ondersoek toon duidelik dat daar nie ‘n absolute eenvormige drag vir vroue was nie, ook nie wat die hare betref nie. Sommige het slegs die hare opgebind met ‘n ornamentele bandjie of strikkie in die hare (amper soos wat mens vandag sien), ander het sommer die los oorrok hoër opgetrek sodat dit die kop toegemaak het, nog ander het die tipiese loshangende sluier gedra wat die hare en soms ‘n gedeelte van die gesig bedek het. Ons kan dus nie met alle sekerheid sê dat ‘n vrou wat destyds in die openbaar sonder ‘n sluier verskyn het, sonder meer as iemand met losse sedes gesien sou word nie. Wat ons wel kan sê, is dat Joodse vroue, waar hulle ook al gewoon het in die destydse Romeinse Ryk, oor die algemeen meer beskeie geklee gegaan het as die gemiddelde Griekse of Romeinse vrou. Die meeste Joodse vroue het in die openbaar gesluier gegaan, wat die kop en gesig taamlik dig gesluier gelaat het sodat in bepaalde gevalle selfs die gelaatstrekke nie sigbaar was nie. Maar ook hier was daar nie ‘n vaste patroon nie.

Wat Paulus se voorskrifte oor die vrou se drag in 1 Kor 11 betref, moet ons eerder aanvaar dat hy na ‘n tradisie verwys wat in die kerke gevolg is wat uit sy bediening tot stand gekom het (11:16). Dit het spesifiek oor die drag en gedrag van vroue in die erediens gehandel. Hieroor was daar waarskynlik ‘n bepaalde tradisie waar vroue gesluier gegaan het (vgl 11:2) en wat breedweg met die sosiale patrone van destyds verband gehou het. Miskien het Paulus in navolging van strenger Joodse gebruike daarop aangedring dat vroue meer beskeie in hulle kleredrag moet wees en nie die avant-garde modegiere van bevryde Griekse en Romeinse vroue, in die kerk moet invoer nie. In die gemeentes van Christus gaan dit nie oor persoonlike vryheid wat ten alle koste nagejaag moet word nie, maar oor die onderwerping aan God se orde en gesag. En vir Paulus het dit tot uitdrukking gekom in ‘n meer beskeie kleredrag vir vroue, wat die sluier ingesluit het. Die klem moet op aanbidding en diensbaarheid val, nie op persoonlike vryheid en die nuutste modegiere nie.

1.3        Reeds beantwoord onder 1.1 hierbo.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl