Sondebelydenis – Jan van der Watt

Martie vra:

Ek het onlangs die argument gehoor dat daar nerens in die Bybel staan dat na Jesus se kruisdood, ons nog ons sondes moet bely nie, want Jesus het reeds vir dit aan die kruis gesterf.

  1. Is dit so dat ons nie ons sondes moet bely voor God nie?
  2. Is dit so dat ons nie skuldig moet voel oor ons sonde nie?

 

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

  1. Die argument wat jy gehoor het, is nie reg nie. Kyk maar net na die bekende 1 Joh 1:7-2:2, waar daar van sondebelydenis gepraat word. Die mense van wie hier gepraat word is Christene wat na Jesus se dood aan die kruis geleef het. Hulle word aangemoedig om hulle sonde te bely sodat die bloed van Jesus hulle van hulle sonde kan reinig. God sal hulle dan vergewe, daarvan kan hulle seker wees. ’n Mens moet onthou dat belydenis van sonde beteken dat jy jou verhouding met God, wat jy deur jou verkeerde optrede geskend het, wil regmaak. Jy moet met ander woorde, weet wat jy verkeerd gedoen het, dit vir God sê, om verkoning vra en onderneem om dit nie weer te doen nie. So herstel jy weer jou verhouding met God. Ons liefdevolle God sal jou vergewe en jou sonde oorsien.
  2. Die oomblik dat ons as kinders van God gebore word, verander ons status in die oë van God – ons behoort dan aan sy familie. Ons is dan van ons sonde vrygekoop – lees maar Kol 2:11-15 waar daar beskryf word hoe die ou mens begrawe word en die nuwe mens soos Jesus opstaan, met ons sonde wat aan die kruis vasgespyker is. Ons het dus ’n nuwe status as mense wat saam met Jesus opgestaan het. Tog, net ’n paar verse verder in Kolossense (2:20-3:1-17), word daar gesê dat gelowiges, met die nuwe status as God se kinders nog foute maak, maar dat dit ’n duidelike doel in hulle lewens moet wees om soos Jesus te leef. (3:1-2, 9-10). Gelowiges kan dus nog sonde doen, maar moet aktief daarteen veg en elke dag probeer om te leef soos Jesus wil hê. Kolossense praat wel nie van sondebelydenis nie, maar gebruik die beeld van ‘klere uittrek’ – die klere is die sondige dinge wat hulle doen, waarvan hulle ontslae moet raak, terwyl hulle in die plek daarvan skoon klere (soos liefde vergifnis, vriendelikheid ens.) moet aantrek (Kol 3:5-17). ’n Gelowige moet natuurlik ongelukkig voel oor dit wat hy of sy verkeerd doen, want dit maak die Here nie gelukkig nie. Dit is nie hoe ’n kind van die Here optree nie. Aan die ander kant, as jy bewus raak van sonde in jou lewe, moet jy dit dadelik bely, want dit belemmer jou verhouding met die Here en dit is nooit goed nie. Om nie bekommerd te wees oor dit wat jy verkeerd doen en werk daarvan te maak deur sondebelydenis nie, is om in die hande van die duiwel te speel. God se vergifnis mag nooit maak dat ons gewoond raak aan sonde omdat Hy so liefdevol is om ons altyd te vergewe as ons ons sonde bely nie (Rom 6:1). Kies liewer die pad van heiligmaking deur sonde in jou lewe ‘uit te trek’.

Skrywer: Prof Jan van der Watt




Liggaam, Siel en Gees – Jan van der Watt

Fanie vra:

·As die mens sterf verlaat die gees die liggaam en vertoef in rus dws “slaap” tot emet die wederkoms. Dus bestaan die siel dws denke, begrip, verstand, emosie, intellek nie meer nie. Die gees word deur Hom wat dit geskep het gehou dws God. Dus is die gees geen persoon nie en kan dus nie kommunikeer met geliefdes nie. So kan niemand wat as gelowige sterf reeds in die hemel wees nie want net die gees ‘bestaan’ en moet weer deur God teruggegee word. Dus almal moet geoordeel word met die wederkoms. Dus die ‘sondaar’ se liggaam moet ook weer met sening en vlees oorgetrek word, dus ‘n nuwe liggaam en sy gees moet teruggegee word en dan kan hy die oordeel ervaar.

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

·         Die reeks stellings is nie eintlik ’n vraag  nie en word geplaas vir interessantheid – lesers kan daaroor nadink en as hulle vrae het, kan hulle gerus skryf. Hier volg enkele opmerkings:

·         Dit is heeltemal reg dat volgens die Bybel ’n mens uit liggaam en gees bestaan. Dit is so van die begin van die Bybel af, naamlik dat ’n liggaam (vlees) nie lewe en mens is, voordat dit nie met die gees verenig nie. Daarom lê die Nuwe Testament ook soveel klem daarop met die opstanding op die laaste dag mense as liggaam (wel ’n verheerlikte liggaam – 1 Kor 15) en gees sal opstaan – alleen so is hulle volledig mens. In die Evangelie van Johannes word daar, byvoorbeeld, gepraat van die laaste dag as mense, wat reeds die ewige lewe het, opgewek gaan word, d.w.s. hulle liggame gaan met hulle geeste verenig word (Joh 6:39, 40, 44).

·         Die terme liggaam, siel en gees word nie deurgaans in die Bybel gebruik nie (sien die artikel in Bybelkennis.co.za oor liggaam, siel, en gees). Dit was terme, soos hierbo ook genoem word, om verskillende funksies van die mens mee te beskryf, en selfs van die Griekse filosowe (nie-Christene) het die woorde so gebruik. Die liggaam het na die fisiese deel verwys, die siel na die denke en die gees na die godsdienstige vermoeëns van die mens. In die meeste gevalle praat die Bybel egter  net van liggaam en gees om so die fisiese en geestelike dele van ’n mens te onderskei. Dit word dan gewoonlik gesê dat as die liggaam sterf en tot niet gaan, die gees bly voortbestaan. Johannes sal byvoorbeeld sê dat ons die ewige lewe het, wat beteken dat hoewel die liggaam sterf, die gees van die gelowige bly leef (Joh 11:25-26). In die Evangelies sê Jesus byvoorbeeld dat gelowiges nie bang hoef te wees vir mense wat hulle liggaamlik kan doodmaak, maar niks verder aan hulle kan doen nie. Hulle moet liewer omgee wat God (ook met hulle as mense, dus gees en liggaam) kan doen (Matt 10:28, sien ook Luk 12:4-5). Ander skrywers is bietjie meer terughoudend, maar veral 1 Kor 15 is bekend as die gedeelte wat oor hierdie dinge praat. 

·         Oor kommunikasie met geeste van die dooies is die Bybel baie negatief. Die rede is hoofsaaklik omdat dit God wil ‘kortsluit’. Wat nodig is om te weet, deel God ons mee. Kyk maar wat sê Abraham vir die ryk man in Luk 16:19-31toe hy vra dat daar deur Lasarus op ’n buitengewone manier met sy familie gekommunikeer moet word. God se woord is genoeg.

·         Oor die finale oordeel, sien die artikels in Bybelkennis.co.za. Hier kan net genoem word dat volgens Openbaring 20:11-15 alle mense finaal geoordeel sal word, soos Matt 25:31-46 ook sê. Vir gelowiges sal die laaste oordeel egter net lekker wees. Johannes sê dat gelowiges nie eers regtig geoordeel sal word nie, omdat hulle reeds deur Jesus se woorde as lewend en God se kinders verklaar is. Jesus het self gesê dat die wat in Hom glo die ewige lewe het en Hy sal nie sy woord breek nie. In 1 Joh 4:17-18 sê hy dat gelowiges die finale oordeel met selfvertroue tegemoed kan gaan. Ander, soos Petrus en Paulus, beklemtoon weer dat God vir gelowiges hulle erfdeel in die hemel hou, met ander woorde, hulle kan seker wees van die finale oordeel se uitspraak (Ef. 1:9-11; Kol 3:1-4; 1 Pet 1:3-5). In elke geval, wie kan die gelowige aankla as Jesus die gelowige se advokaat is? (Rom 8:31-39).

Skrywer: Prof Jan van der Watt

 




Goedheid en guns – Hermie van Zyl

Dirk vra:

My tante van 89 het my gevra waar in die Bybel staan “net goedheid en guns.” Dit na aanleiding van ’n omroepster op televisie wat die nuus met dié woorde eindig. Ek het haar gesê ek glo nie dit kom enigsins in die Bybel voor nie, maar hoe stry mens met ’n 89-jarige.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dit kom nogal wel voor, in die bekende Psalm 23:6, volgens die 1933/53 Afrikaanse Vertaling: “Net goedheid en guns sal my volg al die dae van my lewe”. Die 1983-Vertaling het dit met “goedheid en liefde” vertaal, en die 2020-Vertaling met “goedheid en troue liefde”. Die goedheid en guns/troue liefde van God, wat nooit wyk nie en waarin die gelowige hom/haar koester, is bekende begrippe wat dikwels in die Bybel voorkom, byvoorbeeld Numeri 14:19; Nehemia 13:22; Psalm 52:10; 63:4; Jesaja 54:7. Almal handel oor die groot of troue liefde van God wat ons altyd omvou.

Ja, mens moet maar mooi dink voor jy met ’n 89-jarige stry.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl




Gelykenis van die tien maagde – Hermie van Zyl

Vraag

Jesus het met die mense gepraat dmv gelykenisse. Wat my opval in Matteus 25:6 is dat die bruidegom om middernag gekom het, en die verhaal gaan dan voort dat die tien opgestaan het om hulle lampe gereed te maak. Die vyf dwase maagde vra vir olie van die vyf wyses, maar dié gee goeie raad om olie te gaan koop by die verkopers.

Beteken dit dat daar mense was wat selfs om middernag olie sou verkoop, of is dit mense wat reisigers was wat buite die stadsmure oornag het om weer die volgende dag handel te dryf met die mense binne die stad?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Dis nie so maklik om die vraag afdoende te beantwoord nie, want daar is ten minste drie areas van onsekerheid in die gelykenis van die tien meisies van Matteus 25:1-13: Eerstens weet ons baie min van destydse huweliksgebruike; tweedens, wat ons wel weet pas nie mooi in by wat in die gelykenis aan die bod kom omtrent die huweliksfees nie; en derdens is daar onsekerheid oor waar presies die gelykenis begin: by 25:1 of eers by vers 2? Al dié kwessies hou verband met mekaar en het implikasies vir die olie se koop om middernag. Kom ons probeer helderheid kry.

 

  1. Wat weet ons van huweliksgebruike destyds? Normaalweg het die bruidegom met sy boesemvriende (“strooijonkers”) sy huis verlaat om na die bruid se huis te gaan, waar daar sekere seremonies plaasgevind het. Van die bruid se huis af was daar dan ’n prosessie deur die strate van die dorpie, gewoonlik in die aand, na die bruidegom se huis toe, waar die res van die feesvieringe plaasgevind het. Laasgenoemde kon ’n paar dae duur. In die prosessie was elkeen veronderstel om sy of haar eie lamp of fakkel te dra.

 

  1. As ons hierdie karige gegewens vergelyk met die gelykenis sou die tien meisies die bruidsmeisies kon wees wat die bruid bygestaan het. Die vraag is net wáár hulle was toe die bruidegom gekom het, want nêrens word daar iets van die bruid vermeld of waar sy haar toe bevind het nie. Ons weet dus nie of die geroep dat die bruidegom kom (v6), plaasgevind het toe die bruidegom en sy vriende op pad was na die bruid se huis toe of toe hulle van die bruid se huis op weg was na die bruidegom s’n nie. Ons weet ook nie wat die oponthoud veroorsaak het nie. Moontlik onderhandelinge rondom geskenke wat aan die gang was tussen die ouerpare van die bruid en bruidegom. Sulke onderhandelinge kon soms uitgerek word om veral die belangrikheid van die bruid te beklemtoon. Wat ook al die oponthoud, dit het lank genoeg geduur sodat die bruidsmeisies aan die slaap geraak het. Wáár weet ons egter nie; dit kon óf in die bruid óf in die bruidegom se huis gewees het, selfs dalk op straat waar hulle gewag het. Maar gegewe die status en funksie van die bruidsmeisies, is die straat-opsie onwaarskynlik, want waar sou hulle nou op straat geslaap het? Tensy hier nie van bruidsmeisies sprake is nie, maar sommer van die dorpie se jonge dogters in die algemeen. Maar dis onwaarskynlik.

Belangrik om ook te vra waar die gelykenis begin. Geleerdes is oor die algemeen van mening dat 25:1 eintlik net ’n soort opskrif tot die gelykenis is, as aanduiding van waaroor die gelykenis , en dat die eintlike vertelling eers in v2 begin. Dit beteken dat die neem van die lampe om die bruidegom tegemoet te gaan nie in v1 al gebeur het nie, maar eers in v6. Hierdie insig maak dit “makliker” om die verloop van gebeure te rekonstrueer, naamlik dat die bruidsmeisies óf in die bruid óf in die bruidegom se huis aan die slaap geraak het, en toe die geroep opklink dat die bruidegom kom, hulle lampe in gereedheid gebring het vir die prosessie.

 

Dis op hierdie punt dat die dwase meisies toe agterkom dat hulle nie genoeg olie vir hulle lampe het nie. Waarskynlik het ons hier nie met ’n lamp te doen wat binnenshuis gebruik is nie, maar met ’n soort fakkel wat eers aan die brand gesteek is wanneer dit nodig was. Dit het bestaan uit ’n stuk lap, gedraai om die punt van ’n stok, wat in olyfolie gedoop is om dit langer te laat brand, dalk so vir vyftien minute, lank genoeg vir die prosessie en die danse wat daarmee gepaard gegaan het. Die voorstel van die vyf verstandige meisies aan die onverstandiges om by die handelaars te gaan olie koop, klink vreemd, want waar gaan hulle in die middel van die nag olieverkopers kry wat oop is. Maar in ’n klein dorpie waar almal by die troue betrokke is, was dit dalk nie so ’n vreemde voorstel nie. Almal was in elk geval wakker, ook die verkopers.

 

Maar ons weet dit nie vir seker nie. Daarom meen sommige verklaarders dat ons hier eerder met ’n ironiese, ontmaskerende voorstel te doen het; ’n interpretasie waarby ek myself aansluit. Die verteller – Jesus/Matteus – het goed geweet dat daar nie in die middel van die nag verkopers beskikbaar is nie, nogtans word die voorstel gemaak. So word alle klem geplaas op die onvoorbereidheid van die vyf dwase meisies. Almal weet dis te laat om nou olie te bekom; hulle moes vroeër daaraan gedink het. Genadetyd het vir hulle uitgeloop. Daarom dat die oordeelswoorde van die bruidegom – ek ken julle nie (v12) – pas by die vreemdheid van die voorstel om middernag te probeer olie koop. Ons kan sê dat die hele gebeure van die ontnugterende ontdekking dat hulle nie olie het nie; die middernagtelike, desperate gesoek na olie; die deur wat gesluit word; die meisies wat te laat daar aankom; hulle vergeefse geroep dat die deur vir hulle oopgemaak word; die kille, afwysende woorde van die bruidegom; alles maar net dien om die lot van die dwase meisies te verseël as mense wat nog nooit tot die koninkryk van die Bruidegom behoort het nie. Hulle onvoorbereidheid is eintlik maar net ’n simptoom van die feit dat hulle nooit deel van die Bruidegom se gevolg was nie, dat hulle net meelopers was wat nooit erg aan die Bruidegom gehad het nie. Die punt is: Hulle was te laat vir die prosessie. Om die ou geestelike liedjie ietwat anders hier te laat meespreek: Hulle kom tot die ontdekking dat hulle nie deel was van “that number when the saints went marching in” nie.

 

Hoe mens ook al die gelykenis se “onderdele” probeer rekonstrueer, die boodskap is duidelik: Wees waaksaam, omdat julle die dag en uur nie ken (waarop die bruidegom kom) nie (v13). Die waaksaamheid bestaan uit gereed wees, dit wil sê, om genoeg olie te hê vir jou lamp of sodat jy jou fakkel aan die brand kan steek wanneer die bruidegom kom. Want dan is daar nie tyd vir olie koop nie. Daar is dus twee maniere om te wag op die bruidegom: traak-my-nieagtig, deur die bruidegom nie as belangrik genoeg te ag om vooraf te sorg dat jy genoeg olie het om saam met hom in te gaan na die bruilofsfees nie; of om gereed te wees, met genoeg olie byderhand sodat jy die bruidegom tegemoet kan gaan wanneer hy kom om die bruilof saam met hom te geniet. So gesien is die bruidegom Christus, die bruidsmeisies die kerk, die talm van die bruidegom die uitbly van die wederkoms, en die koms van die bruidegom die wederkoms van Christus. Die kerk moet dus te alle tye verstandig handel, met genoeg olie byderhand om die fakkels aan te steek – die olie van geloof en die liefdesdade wat uit die geloof voortspruit (vgl Matt 23:23; 25:34-40). Dan is jy gereed, selfs al word jy aan die slaap gevang; dan kan die Bruidegom maar enige tyd kom.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl