Verslawing (2)

Liza vra:

 

Dit is opmerklik dat drank as verslawing die botoon voer in die Bybelse tyd. Moet ons dan aanneem dat die ander verslawings wat nou met ons is, nuwe tydse verslawings is waarvan hulle daardie tyd nie geweet het nie?

Ons wil egter aan die vergadering die positiewe kant ook wys: dat daar in die Bybel baie “dinge / gewoontes / Kenmerke ” is waaraan ‘n mens MAG verslaaf raak. Amper om iets in die plek van die slegte gewoonte te plaas (dit met ‘n positiewe te vervang).

Waaraan volgens die Bybel Mag ons verslaaf raak?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die gebruik en misbruik van opium (van papawers gemaak) en dagga van die daggaplant was eeue voor die Bybelse tyd reeds bekend in die Ooste, Midde-Ooste, Egipte, ens. Maar ons moderne dwelmmiddels word vervaardig met ingewikkelde chemiese prosesse, en was seker nie so bekend nie. Hoewel die Engelse woord ‘pharmacy’ kom van die Griekse woord farmakeia of farmakon wat verwys na toordery wat dwelms gebruik saam met towerspreuke. Paulus gebruik die woord in Gal.5:20 wat met ‘towery’ vertaal is; vgl. Openb. 9:21 ‘towery’; 18:23 ‘bedrog’ Engels sorcery; vgl. Openb 21:8 ‘bedrieërs’ Engels sorcerers, 22:15 ‘bedrieërs’ Eng. sorcerers.

Die woorde word ook in die Griekse vertaling van die Ou Testament gebruik in Eks 7:11 vir die Egiptiese towenaars (vgl. Deutr.18:10; 2 Kon.9:22 van Isebel; 2 Kron. 33:6 een van Manasse se sondes;  Jes.47:9,12 toordery; Miga 5:12 toorgoed; Neh.3:4 toorkunste).

Ander woorde wat vir toordery in die Nuwe Testament gebruik word is mageia (Engelse  magic) waar bo-natuurlike kragte ingeroep word (Hand.8:9; 13:6,8 – ook vir die wyses uit die Ooste in Mat 2:1,7,16), of periergos wat gebou is op bygeloof (Hand.19:13,19).

Toe die soldate vir Jesus wyn met mirre daarin wou gee, het Hy dit geweier (Mark 15:23; Mat.27:24 praat van gal om die bitterheid van die mengsel aan te dui). Die mengsel was bedoel om die pyn te verdoof, ‘n dwelmmiddel.

Paulus beroem hom daarop dat hy ‘n slaaf (doulos) van Christus is (Rom 1:1; Gal 1:10; Filp. 1:1; Titus 1:1) en ‘n slaaf van die gemeente ter wille van Jesus (2 Kor 4:5). In Efes.6:6 moedig hy die Christen slawe aan om te werk soos slawe van Christus wat van harte die wil van God doen. In Flp 2:7 verwys hy na Christus wat Homself verneder het om die gestalte van ‘n slaaf aan te neem en aan mense gelyk te word (in ‘n hele aantal van die plekke vertaal die 1983 vertaling doulos met dienskneg).

In Romeine 6:16-22 gebruik Paulus die metafoor van ‘n slaaf: óf slaaf van die sonde wat na die dood lei, óf slaaf van gehoorsaamheid aan God wat regverdiging en lewe beteken (NAV vertaal regverdiging met vryspraak. Die woord regverdiging het saam met die gedagte van vryspraak ‘n nog meer omvattende betekenis van jou verhouding met God, wat deur Hom reggemaak is deur die dood van Jesus vir ons sonde, sodat ons kinders van God kan wees). Vrygemaak van die sonde het ons slawe van God geword (letterlik: slawe van geregtigheid – in die nuwe reggestelde verhouding met God). Vers 19-22 se ‘in diens stel van’ is ‘n vertaling van die begrip ‘slaaf wees van’ – of jou liggaam in diens stel van sedelike onreinheid en wetteloosheid, so moet elke deel van ons liggaam nou gestel word (slaaf word) van God (letterlik: van geregtigheid, die nuwe verhouding met God) om heilig te lewe – dit beteken om aan God toegewy te lewe; dit loop uit op die ewige lewe.

Hoe dit moontlik is word in Romeine 8 uitgespel, deurdat God self in ons kom woon as die Heilige Gees wat ons tot geloof oortuig, ons daagliks lei en versterk om soos kinders van God te lewe, deur ons aan Jesus se dood en opstanding te verbind. 2 Kor. 3:17-18 sê die Gees is besig om ons al meer soos Christus te laat optree.

Daarom sê Efes. 5:18 ons moet ons nie aan drank te buite gaan nie, maar ons deur die Gees te laat vervul. In Efes. 3:14-19 bid Paulus dat die gemeentes deur die Gees versterk word met liefde, met Christus in ons, dat ons lewe soos ‘n boom in liefde gewortel en soos ‘n gebou op liefde gegrondves sal word, dat ons Christus se liefde mag ken, en dat die Gees ons met die volheid van God se liefde sal vervul. Dit is ‘n liefdesverslawing aan die Vader, Seun en Gees, deurdat ons daartoe ‘n wilsbesluit neem om God se slawe te wees wat, uit liefde, Hom in alles gehoorsaam. Omdat ons in God se liefde gewortel en gegrond is moet ons ook besluit om met mekaar in liefde te leef. Jesus sê selfs ons moet ons vyande liefhê. Dan sal ons soos kinders van ons Vader leef (Mat 5:43-48). Want God is liefde. Liefde is die verhouding tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees. Liefde is die eenheidsband tussen hulle, en daarin wil hulle ons opneem, ons daarin wortel en grond. Daarom moet ons as sy kinders mekaar ook liefhê (1 Joh 4:7-21; vgl. Jesus se gebed in Joh.17:20-23).

Ons moet slawe word van God; verslaaf om Hom in alles te gehoorsaam, en dit uit liefde en dankbaarheid vir sy genade (Joh 1:16 sê: Uit sy oorvloed het ons almal genade op genade ontvang); ook uit dankbaarheid vir sy daaglikse sorg en leiding. Jesus het God se wil en wet opgesom: die eerste gebod is om God lief te hê met ons hele hart en siel en met ons hele verstand; daarmee gelykstaande: om jou naaste lief te hê soos jouself (Mat 22:37-40; vgl. Flp 2:1-5).


Skrywer: Prof Francois Malan



God se Naam

‘n Leser vra: 

Die … bediening het my en my man deurmekaar begin maak, want daar is waarhede in sowel as dinge waarmee ek nie saamstem nie. Eerstens praat hulle van YHWH- Yahweh as God en sê Here is van Baal afgestam. Dan my vraag oor die naam Jesus wat Jashua of Jesous in Hebreeus moet wees. Hoekom het die vertalings die name van God en Jesus verander? God is tog erg oor dat ons Sy Naam moet ken.

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Die korrekte uitspraak van God en Jesus se naam 

Die hele argument dat ons God “Jahweh” moet noem en indien ons dit nie doen nie, ons onsself skuldig maak aan die misbruik van God se naam is baie problematies. In die eerste plek het alle Jode nie Hebreeus gepraat nie. Daar is ook ‘n Griekse Ou Testament wat algemeen deur die Jode gebruik is in die tyd van Jesus. Ons navorsing toon aan dat wanneer Paulus die Ou Testament aanhaal, hy uit die Grieks aanhaal. God word Theos en Kurios genoem in Grieks. In die oorspronklike Griekse Nuwe Testament noem Jesus self sy Vader pater, wat die Griekse woord vir “pa” is (vgl. Joh 5:18). In Johannes 1:1 word Jesus die “logos” (woord) genoem en word die Vader “theos” (God) genoem. Die woord theos wat “God” beteken is die algemene woord wat vir enige god gebruik is. Met ander woorde, die Nuwe Testament het die algemene woord vir God (theos) en Vader (pater) en nog baie ander terme gebruik. Om God se naam te ken, beteken nie dat jy dit in Hebreeus sê nie, maar of jy Hom ken en in verhouding met Hom staan. Die fokus moet dus nie val op die uitspreek van die “korrekte” Hebreeus of Grieks nie, maar of jy hom ken op persoonlike vlak en ‘n intieme verhouding met God en Jesus staan.

Net vir interessantheid, wanneer die Jode uit die Ou Testament gelees het, het hulle elke keer waar God se naam geskryf staan nie eers sy naam genoem nie! Hulle het geglo dat God so Heilig is dat mens sy naam nie eers oor jou lippe mag noem nie. So, die ouens wat so baie maak van die korrekte naam vir God en Jesus se argumente val almal op verskeie plekke plat. Onthou ook net dat as ons as Christene antwoorde soek op hoe ons goed moet doen, ons die Nuwe Testament raadpleeg, en dat daar tussen die Nuwe Testament en die Ou Testament ‘n belangrike ontwikkeling plaasgevind het, naamlik dat Jesus gebore is, gesterf en opgestaan het. Die kruis en opstanding van Jesus verander die interpretasie van die Ou Testament. Een so ‘n voorbeeld is die Joodse eetgewoontes wat Jesus heeltemal kom verander het. ‘n Ander voorbeeld is die besnydenis en die streng nakoming van Joodse feeste wat heeltemal verander op grond van die Jesus-gebeure.


Die Israel-beweging

Chris vra: 

Ons het familie wat oor beweeg het na die Israel beweging. Is daar ‘n artikel wat my sal help om meer daaroor ingelig te wees.

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Terugkeer na Joodse gebruike? 

Ek dra nie kennis van die presiese inhoud van die Israel beweging nie. Indien dit te doen het met die terugkeer na Joodse feeste en gebruike, moet mens net baie versigtig wees om nie die Nuwe Testamentiese kerk se besluite in hierdie verband te ignoreer nie. In Galasiërs 2 en Handelinge 15 lees ons van die baie belangrike apostelkonvent in 48 na Christus in Jerusalem waarin die vroeë Christene die vraag gevra het of mense eers Jode moes word om Christene te kan wees. Die antwoord was nee, mense kan hulle eie kulture behou en hoef nie Joodse feeste en reëls na te kom  nie. In Kolossense 2:8 se die skrywer baie duidelik: “Pas op dat niemand julle van Hom af wegvoer deur teorieë en argumente wat misleidend is nie”, en in Kol 2:16 kwalifiseer die skrywer dit as “Daarom moet julle nie dat iemand vir julle voorskrywe wat julle moet eet en drink nie, of dat julle die jaarlikse feeste of die nuwemaansfees of die Sabbatdag moet vier nie. Dit is alles maar net die skaduwee wat sou kom; die werklikheid is Christus”. Hierdie feeste en gebruike waarna verwys word, is duidelik Joodse gebruike (vgl. die Sabbat). Sommige valse leraars het op die Christene sekere Joodse gebruike afgedwing. Paulus sê dat Christus hierdie dinge kom vervul het. Indien sekere bewegings weer Joodse gebruike verpligtend maak vir redding, dan keer ons terug na ‘n leerstelling wat deur die vroeë kerk reeds afgekeur is en as valse lering bestempel is.


Skrywer: Prof Kobus Kok



Die Hetiete, Egiptenare en Amoriete

Christa vra:

Die 3 groot ryke: Hetitiese Ryk; Egiptiese ryk; Amoritiese ryk: Wat was elkeen se doel en hoekom het hulle ten gronde gegaan?

Antwoord

Coen Slabber antwoord:

Die Hetiete  

Ons lees ongeveer sestig maal van die Hetiete of van Het, die vader van die Hetiete, in die ou Testament. Hulle word nie in die Nuwe Testament genoem nie. Meeste van hierdie verwysings het te doen met die teenwoordigheid van die Hetiete in Kanaän.

In Genesis 10 lees ons van die nageslagte van Noag se seuns. Onder die nageslag van Gam lees ons dat Het die seun van Kanaän die seun van Gam was (vers 15). In Genesis 23 lees ons dat Abraham die Makpelagrot by die Hetiete koop en sy vrou Sara daar begrawe. Later lees ons dat Esau met Ada, ‘n Hetiet getrou het.

Maar wie was die Hetiete? Die middelpunt van hulle Ryk was in Anatolia (Klein-Asië, die moderne Turkye). Hulle hoofstad was Hattusas (die huidige Baghazskoy). Die Ryk bereik sy hoogtepunt in die 14 de eeu vC. Toe het die ryk so uitgebrei dat dit dele van Sirië, Libanon en ‘n deel van Mesopotamië ingesluit het. Die Hetiete in Kanaän het op die periferie van die ryk gebly. [Sien kaart.]

hetiete

Die Hetiete het strydwaens suksesvol gebruik en het ook die vermoë gehad om ystervoorwerpe te maak. Die oorheersing van die Hetiete word in die 15 de eeu vC gebreek toe die Egiptiese farao hulle oorwin het. Suppiluliuma (1380 – 1340 vC) was ‘n energieke monarg en het die Hetitiese Ryk weer opgebou. Maar teen die middel van die 13de eeu het mense van die antieke Griekse Ryk en die sogenaamde seemense  hulle bedreig. In 1190 vC het hierdie seemense die Hetitiese Ryk finaal vernietig. Die seemense (byvoorbeeld die Filistyne) kom oorspronklik van Kreta. In 1180 vC is net ‘n paar onafhanklike stadstate al wat van die Ryk oorgebly het.

Die Hetiete het agt verskillende tale gebruik, Vir amptelike dokumente is slegs twee tale gebruik – Akkadies was die taal wat algemeen deur die bevolking gebruik is. Die bevolking het ook ‘n ryke verskeidenheid van etniese agtergronde gehad. Volgens beeldhouwerke uit daardie tyd was hulle nie baie aantreklik nie. Hulle het hoë, gepunte hoede gedra en skoene met punte wat opgekrul het.

Hulle het ‘n hele reeks gode gehad. Die belangrikste god was die weergod wie se simbool ‘n bul was. Daar was ook ‘n songodin, Arinna.

 

Die Egiptiese Ryk

Hierdie Ryk het ‘n lang geskiedenis en slegs enkele gebeurtenisse kan bespreek word. Abraham het tydens die droogte daar gewoon; Josef is as slaaf verkoop en vorder tot ‘n baie belangrike pos in Egipte; Moses het grootgeword  in die paleis van die farao. Later het God hulle met die tien plae gestraf omdat hulle nie die Israeliete wou laat wegtrek uit slawerny nie. Na die vernietiging van Jerusalem in 586 vC dwing ‘n groepie Jode vir Jeremia om saam met hulle na Egipte te vlug.

In Aleksandrië het 70 Jode die Ou Testament tussen 250 – 150 vC in Grieks vertaal – die Septuagint. Dit word die Bybel van die vroeë kerk – veral vir die Christene wat buite Palestina gewoon het. In Matteus 2:13 ev lees ons dat Josef en Maria met Jesus na Egipte vlug omdat Herodes alle Joodse kindertjies wou doodmaak.

Sonder die Nyl kan Egipte nie bestaan nie. Die bewerkbare grond was ‘n stook 10 – 16 km langs die Nyl. Daar was ook die vrugbare delta.

Die Egiptenare het die Nyl as Hapi aanbid. Die son, wat lewe aan alle dinge gee, is as Amon-Re en Aton aanbid. Die koning/farao was ‘n nasaat van die gode. Osiris was die god van die dood. Volgens oorlewering is hy deur sy broer vermoor, maar sy vrou, Isis, het hom weer na die lewe teruggebring.

Opvoeding was feitlik uitsluitlik vir seuns uit die hoër sosiale klasse bedoel. Hulle moes opgeleide personeel vir die priesteramp, regeringsdiens en die beroepe verskaf. Die antieke Egiptenare was veral aktief op die gebiede soos toegepaste wiskunde, sterrekunde en die geneeskunde. Dat hulle ‘n goeie kennis van ingenieurswese gehad het, is duidelik uit hulle massiewe bouprojekte en die uitgebreide netwerk van besproeiingskanale. Hulle was ook beken vir hulle vermoë om lyke te balsem.

Hulle is baie bekend vir hulle groot argitektoniese projekte – massiewe tempels met groot standbeelde, groot grafkelders vir die konings en die piramiedes.

Amoriete

Ons lees die eerste keer van die Amoriete as afstammelinge van Kanaän (Genesis 10:16). Hierdie nomadiese mense het van die Siriese woestyn na Mesopotamië en Palestina gemigreer. Hulle het die Sumeriërs oorwin en uiteindelik die grootste gedeelte van Mesopotamië besit. Reeds in die derde millennium vC was daar Amoriete in Sirië en Palestina. Onder hulle kry ons name soos Abraham, Jakob, Levi en Ismael.

Die Amoriete is prominent in die Ou Testament as belangrike hindernisse in die verowering van Kanaän deur die Israeliete. God sê vir Moses: Dit is die land van die Kanaäniete, Hetiete, Amoriete, Feresiete, Hewiete en Jebusiete(Eksodus 3:8). Toe Israel in die woestyn geswerf het, belowe God dat hulle daardie nasies sal vernietig (Eksodus 23:23). Moses stuur spioene om die beloofde land te verken. Hulle rapporteer dat daar Amoriete in die bergwêreld teenwoordig was (Numeri 13:25 ev). Hulle was ook oos van die Jordaanrivier teenwoordig (Numeri 21:13). Hierdie gebied is deur twee Amoritiese konings – Sihon en Og – beheer, maar die Israeliete verslaan hulle. In Josua 10:5 lees ons van vyf Amoritiese konings – die konings van Jerusalem, Hebron, Jarmut, Lakis en Eglom. Josua verslaan hulle. Selfs in die tyd van die Rigters was die Amoriete en hulle gode ‘n bedreiging vir Israel. Met die Egiptiese oorwinning oor Kanaän, deur die konings van die XVIII dinastie het die Amoriete as selfstandige nasie verdwyn.

Dat die oorwinning oor die Amoriete en die verowering van hulle land ‘n groot gebeurtenis vir die Israeliete is, is duidelik – ‘n oorwinning wat onthou en gevier moet word (Psalm 135:10 – 12; Psalm 136:17 – 26). Maar hulle was ook die beeld van alles wat sleg was. Toe God Jerusalem deur sy profeet Esegiël toespreek, sê Hy: Julle ma was ‘n Hetiet en julle pa ‘n Amoriet. Die Amoriete was die simbool van alles wat in God se oë verwerplik is.


Skrywer: Dr Coen Slabber