Ester – Coen Slabber

Wie was Ester? Mordegai het as voog opgetree vir Hadassa, dit is Ester, die dogter van sy oom, want sy was ‘n weeskind. Ester se familie was onder die ballinge wat koning Nebukadnesar uit Judea ontvoer het. Hulle was lede van die stam van Benjamin. Hadassa beteken mirt (‘n immergroen struik met pers blomme wat vir die maak van parfuum gebruik is). Mirte takkies is simbool van vrede en danksegging. Ester is afgelei van die woord wat in Persies ster beteken. Sommige glo dat die naam Ester met die Babiloniese godin Istar verbind kan word. [Hierdie was ‘n bekende gebruik. So lees ons dat Daniël en sy vriende ook heidense name gekry het – Daniël 1:7.] Die Babiloniërs is later deur die Perse onder Kores verslaan en so word die ballinge deel van die Persiese Ryk.

Mordegai, Ester se oom, was deel van die koning se huishouding. Hulle het nie gebruik gemaak van Kores se toestemming om na Jerusalem toe terug te keer nie.

Koning Ahasveros (beter bekend as Xerxes I) gee ‘n groot onthaal. Op die sewende dag, toe die koning baie vrolik was van die wyn, beveel hy sy paleisbeamptes om koningin Vasti met haar kroon op na hom by die onthaal te bring. Sy weier. Hoekom sou sy weier? Sy was tog bewus daarvan dat die ernstige gevolge mag inhou. Miskien was sy nie lus vir verdere vieringe nie – die onthaal duur immers al sewe dae en almal was dronk. Ander glo dat met haar kroon op beteken dat sy voor die klomp dronk mans moes verskyn met net haar kroon op. So wou hy vir almal wys hoe mooi sy is. Die uiteinde was dat Vasti nie meer voor die koning mag verskyn nie en dat sy vervang sal word met iemand wat haar beter sal gedra as sy. Dit open die pad vir Ester om koningin te word.

Feitlik die hele verhaal van Ester speel in die koninklike paleis in die vestingstad Susan af. Ester se rol as redder van die Jode kom toe Haman beplan dat al die Jode in die Ryk doodgemaak sou word. Dit sou die Jode wat na Jerusalem teruggekeer het ingesluit het. Haman was ‘n Agagiet en was wat ons sou beskryf die eerste minister van Ahasveros. Die koning onderteken die koninklike dekreet vir die uitwissing van die Jode en volgens die Perse mag so ‘n dekreet nooit teruggetrek word nie. [Ons kry dit vandag in die uitdrukking ‘n wet van Mede en Perse – ‘n vaste wet wat geen afwyking of uitsondering toelaat nie.]

Toe Ester en Mordegai hiervan hoor, span hulle saam teen Haman. Dan lees ons hierdie aangrypende woorde van Ester: Gaan maak al die Jode wat in Susan is, bymekaar en vas ter wille van my. Julle moet drie dae, dag en nag, niks eet en drink nie. Ek en my kamerpersoneel sal ook vas. Daarna sal ek na die koning toe gaan, al is dit teen die wet. As ek moet omkom, moet ek maar omkom (4:16).

Een nag kon die koning nie slaap nie. Die annale word vir hom voorgelees. Daarin lees hy dat Mordegai sy lewe gered het waarvoor hy geen erkenning of eerbewys ontvang het nie. Die uiteinde is dat Haman om die lewe gebring word en Mordegai vereer word. Maar die koninklike dekreet staan nog. Die koning gee egter nou aan die Jode die reg om hulleself te verdedig. Dit verhoed die volksmoord.

Om hierdie gebeure te vier is die Purimfees ingestel wat vandag nog deur die Jode gevier word.

Hierdie is ‘n skildery van Rembrandt van Ahasveros, Haman en Ester by die dinee wat sy gegee het.

Daar is ‘n paar belangrike lesse wat ons uit die lewe van Ester kan leer.

(1) Daar is voorbereidingstyd nodig. Ester het toegelaat dat sy voorberei word vir haar taak. God se voorbereidingstyd kan baie lank wees – Moses was veertig jaar in die woestyn voor God hom geroep het om die Israeliete uit Egipte te red. In daardie tyd slyp God ons karakters. Dit is noodsaaklik, want God kan nie ‘n trotse man of vrou gebruik nie.

(2) Ons het God se guns nodig. Ester het die guns van die koning gewen. Selfs van Jesus lees ons: En Jesus het verstandelik en liggaamlik gegroei en in guns by God en die mense toegeneem (Lukas 2:52). As ons ‘n lewe leef wat vir God aanneemlik is, deur sy wil te gehoorsaam, sal ons toeneem in guns by Hom – en ook by mense.

(3) God werk op sy eie tyd. Ester se tydsberekening was reg. Miskien wil God hê dat jy iets vir Hom moet doen. Moenie sommer inspring en begin doen nie. Josef sit in die tronk in Egipte totdat God se tyd vir sy vrylating aanbreek. God sal op sy tyd beweeg as ons getrou bly en luister na sy leiding.

(4) Jou agtergrond beïnvloed nie jou toekoms by God nie. Ester was ‘n weeskind, maar God gebruik haar. Sommige van Jesus se dissipels was vissermanne en tollenaars, maar Hy gebruik hulle. Jou agtergrond bepaal nie wat God met jou kan doen nie – jou geloof is wel bepalend.

(5) Jou sekuriteit lê by God. Almal van ons soek sekuriteit. Ons soek dit by geld, status, ens. Maar dit is geen waarborg nie. Die enigste waarborg vir sekuriteit sal ons by God kry. Ester het selfs as koningin haar lewe gewaag.  Sy sien die koning sonder dat hy haar teenwoordigheid versoek het – iets ongehoord. Maar sy doen dit vir die oorlewing van haar mense.

(6) Daar is beplanning nodig. Ester het nie sommer by die koning ingestorm nie. Sy beplan eers versigtig. Maar in haar beplanning is sy ook gewillig om na ander te luister. Die Jode moes saam met haar vas vir drie dae. Sy nooi die koning en Haman vir ‘n maaltyd, maar stel nie haar versoek nie – sy nooi hulle om die volgende dag weer saam met haar te kom eet. Intussen werk God agter die skerms. Eers toe kom sy met haar versoek. Deeglike beplanning en moed is noodsaaklik.

Ester – ‘n mooi verhaal. As ons mooi lees, sal ons baie by Ester kan leer.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Kan Christene mediteer? Kobus Kok

Jackie vra:

Maak meditasie deel uit van die Christelike geloof? 

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Kan Christene Mediteer?

Meditasie is nie net ‘n heidense gebruik nie, maar kom van die vroegste tye af alreeds in die Christelike geloof voor. Die woord meditasie is afgelei van die Latynse woord meditari/meditatio en beteken “om na te dink, oordink, gefokusde nadenke, ens”. Reeds in die Ou Testament kom die gedagte na vore dat gelowiges die Woord moet oordink, en die Hebreeuse woord hāgâ (Hebreeus: הגה‎) druk hierdie gedagte uit. Die Latynse weergawe van die Ou Testament het die Hebreeuse woord  hāgâ met meditatio vertaal.

Die verskil tussen die heidense gebruike en die Christelike meditasie is dat die Christen nie dieselfde fisiese bewegings en posture aanwend nie, en dat die inhoud van nadenke die Skrif is. Mens moet versigtig wees om nie sommer net Oosterse meditasie tegnieke aan te wend en te versmelt met Christelike meditasiepraktyke nie. Ander geloofstradisies moet nooit die unieke aard van die Christendom verduister nie. Tegnieke wat opbouende bydrae tot die unieke aard van die Christelike geloof kan lewer, kan aangewend word. Christelike meditasie behels die nadenke aangaande die Skrif. Wat mens byvoorbeeld kan doen is om ‘n Bybelse vers of die Onse Vader oor en oor op te sê. Indien mens dit doen, fokus mens op elke liewe woord en die betekenis daarvan. Hierdie gebruik kan baie opbouend vir die geloofslewe wees.

So vroeg as die sesde eeu het Benedictiniaanse monnike meditasie in die vorm van die Lectio Divina beoefen. In die vroeë middeleeue het Guigo II die proses van meditasie vir Christene beskryf as lectio (om die Bybel te lees), meditatio (meditasie/herhaling), oratio (gebed) en contemplatio  (nadink). Ander Christelike leiers wat meditasie beklemtoon het was Ignatius van Loyola en Teresa van Avila (lg in 16de eeu).

Indien Christene vandag gefokus nadink oor die Skrif, kan dit heilsaam en opbouend wees op geestelike en selfs fisiese vlak. Onlangse studies in die neurowetenskappe het die positiewe effek van meditasie uitgewys en aangetoon dat dit op fisiologiese vlak bloeddruk en stresvlakke verlaag. Gebed is ook God se gawe aan die mens. Luther was bekend daarvoor dat wanneer hy baie werksdruk gehad het, hy meer gebid en gemediteer het op die Woord. Gebed en meditasie kan jou lewensuitkyk vernuwe en jou die geskenk van nuwe geestelike lewenskrag skenk. 

Skrywer: Prof Kobus Kok

‘n Dronkaard – Francois Malan

Andre vra:

Waneer word iemand as n dronkaard gesien?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

‘n Dronkaard is ‘n persoon wat aan sterk drank verslaaf is, wat gereeld te veel alkohol inneem.

Iemand wat ‘n onbeheerbare begeerte na alkohol het, is ‘n kroniese alkoholis. As sy begeerte na drank geprikkel word, begin hy aanmekaar en te veel drink. Sy liggaam word so gewoond aan alkohol dat hy verslaaf raak aan alkohol.

Party kroniese alkoholiste kan vir ‘n rukkie ophou, en as hulle weer begin, drink hulle vir tye aanmekaar. Gereelde kroniese alkoholiste drink elke dag te veel alkohol.

Alkohol benewel en verdof die brein. Die eerste effek daarvan is die verlaging van ‘n mens se oordeelsvermoë, die onderdrukking van selfkritiek en van inhibisies wat van kleins af aangeleer is. Die verlies van hierdie beheer veroorsaak ‘n gevoel van opwinding.

As daar verder gedrink word, word die aandag en konsentrasievermoë al swakker, bewussyn van die omgewing word gedemp en vaag, ko-ordinasie van spiere verslap en die drinker val aan die slaap.

Verdere alkohol-inname affekteer die asemhalingstelsel, hartklop en bloeddruk, en as daar nie medies ingegryp word nie, lei asemhalingsstilstand en skok tot die dood.

Skrywer: Prof Francois Malan

Vryspraak en verlos – Jan van der Watt

Andre vra:

Romeine 10:10: As jy glo spreek God jou vry, met mond bely word jy verlos. Vraag 1) is vryspreek en verlos nie dieselfde ding nie.2)Sominge predikers verkondig dat dit nie genoeg is om in jou binneste saam te stem/te aanvaar/te glo nie, jy moet dit spreek. Woorde het krag, Jesus het gespreek, sonder spreek kom niks tot realisering nie?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

In Rom 10:10 word twee sake parallel gestel op ‘n tipiese Joodse manier. Die 1953 vertaling wat nader aan die Grieks is as die 1983 vertaling sê:

met die hart           glo ons          tot geregtigheid en

met die mond        bely ons        tot redding

Dit beteken nie dat die sake soos geregtigheid en redding teenoor mekaar staan nie, maar dat dieselfde saak op twee maniere gestel word, wat mekaar natuurlik so ‘n bietjie aanvul ook.

Geregtigheid (dat jy regverdig verklaar is deur God en jou verhouding met Hom herstel is) is een manier waarop Paulus redding beskryf. Hy beskryf redding ook met ander beelde of terme soos loskoping of versoening. ‘Redding’ sou mens kon sê, is ’n breër term waarvan ‘geregtigheid ’n deel is.

Wat die verwysings na die hart en mond betref is daar ook ’n direkte verband. ‘Hart’ in die   Bybel is wat ons vandag ons ‘verstand’ of mentale vermoëns sou noem. Die persoon glo dus bewustelik met sy verstand in Jesus en sy boodskap; dan praat hy of sy daaroor met die mond. Dit is eintlik so iets soos ‘waar die hart van vol is, loop die mond van oor’; jy kan nie stilbly oor dit wat jy glo nie.

Ek is nie seker wat die konteks van die predikers is wat sê dat jy moet praat ook nie. Paulus sê dat as jy regtig glo jy dit nie binne sal hou nie, maar daaroor sal getuig, juis omdat dit vir jou so belangrik is. As die predikers egter bedoel (soos ek al gehoor het) dat die geloof nie eg is as jy nie heeltyd daaroor praat nie, is hulle nie reg nie. Dit is nie wat hier gesê word nie. Hier word die praat nie as voorwaarde vir die redding gestel nie, maar as deel van een proses wat by jou oortuiging in Jesus begin en maak dat jy ook graag daaroor sal wil praat.

Skrywer: Prof Jan van der Watt