Wyn of Druiwesap – Francois Malan

Jacobus vra: 

Watter gebruik: DRUIWESAP van die wingerd(wynstok) en of GEGISTE (alkoholiese) WYN word by die nagmaal gebruik?Ons het ‘n verskil omdat sekere lidmate geharde drinkers was voor hulle bekering en nou wil die kerkraad net druiwesap tydens die nagmaal bedien. Is dit verkeerd om nagmaalwyn te gebruik ?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In Jesus se tyd was wyn ‘n algemeen bekende drank in Palestina omdat daar baie druiwe verbou is, soos bv. in die Boland waar wyn ‘n algemene drank is  (daar is gebiede waar druiwe en wyn heeltemal onbekend was – in Noord-Sotho is daar bv. geen woord vir druiwe of wyn nie en is die Afrikaanse woorde ‘druife’ en ‘beine’ in die ou Bybelvertalings gebruik).

Jesus het van die gebruiklike drank en die stapelvoedsel brood gebruik vir die instelling van die Nagmaal tydens die viering van die Joodse Paasfees wat in vreugde teruggedink het aan Israel se verlossing uit Egipte (Eksodus 12). Die Nasireërs het hulle vir ‘n tyd aan die Here gewy en het dan geen wyn of bier gedrink het nie (Numeri 6:2-4). So het Johannes die Doper gevas en geen wyn gedrink nie (Lukas 1:15). Hy word in Matteus 11:16-18 verbind met die treurlied tydens ‘n begrafnis, omdat Johannes die Doper vir Israel geroep het tot bekering van hulle sonde, ter voorbereiding vir die koms van God se Gesalfde (Messias, Christus). Maar die mense se nydige reaksie op Jesus se optrede is dat hy ‘n vraat en ‘n wynsuiper is, omdat Hy Hom met die vreugdelied van die huweliksdans vereenselwig het, die Vriend van tollenaars en sondaars deur met hulle saam te eet (Matt.11:16-19; 9:10-11). Hy is die bruidegom wat gekom het, en die bruilofsgaste kan nie vas terwyl Hy by hulle is nie (Matteus 9:14-15). So het Hy by die bruilof te Kana ‘n groot klomp wyn gemaak toe die wyn opraak (Johannes 2:6-11).

Markus 14:23-5 en Matteus 26:26-29 se weergawes van die instelling van die Nagmaal noem nie wyn nie, maar die beker, omdat daar by die Paasmaal vier keer wyn gedrink is wat die 1e,2e,3e,4,e beker genoem is. Jesus praat ook van die produk (vrug) van die wingerdstok wat Hy saam met sy dissipels sal drink in die koninkryk van sy Vader, letterlik staan daar: ‘ek sal nie drink van hierdie vrug van die wynstok nie tot op daardie dag wanneer Ek dit nuut sal drink saam met julle in die koninkryk van my Vader’ (NAV het dit probeer verduidelik twee keer in die teks die woord  ‘wyn’ te gebruik). Die ‘produk van die wingerdstok’ verwys gewoonlik na wyn, maar kan ook na mos of druiwesap verwys.

Lukas 22:17-18 praat ook van die beker en die produk (vrug) van die wingerdstok; en 22:20 van die beker.

1 Korintiërs 11:25-26 praat ook net van die beker.

In Matteus 9:17, Markus 2:22 en Lukas 5:37 word gepraat van ‘nuwe wyn’ wat nie in ou leersakke gegooi moet word om te gis nie. Die term ‘nuwe wyn’ wys gewoonlik na mos of druiwesap, wat nie soos Monis se druiwesap gepreserveer is om nie te gis nie.

Ek vermoed dat die gedagte van die kerkraad om net druiwesap te gebruik, iets te doen het met Paulus se uitspraak in Romeine 14:21 dat dit goed is as ‘n mens nie wyn drink wat jou broer laat struikel nie. Die hele gedeelte 14:19-23 waarsku die sterkes in die geloof om nie hulle vryheid te misbruik as dit ‘n swak broer laat struikel nie; maar waarsku ook die swak broer om nie eise te stel wat die vryheid van die sterke aan bande lê nie.

Ek sou sê dat Nagmaal bedien kan word met wyn en druiwesap, sodat elkeen kan kies, as die houer verbykom, wat hy of sy wil gebruik om aan die bloedoffer van Jesus vir ons sonde te dink, en dit vir onsself in geloof toe te eien. Wat van belang is, is nie die simbole wyn of druiwesap nie, maar die bloed van ons Here, wat ook ‘n simbool is vir sy offer van sy lewe wat ons volkome vry maak van ons sonde deur in Hom te glo as God self wat vir ons die straf op ons sonde gedra het (vgl. Hebreërs 10:11-18).

Skrywer: Prof Francois Malan

Die einde met vuur – Francois Malan

Jan Smith vra:

[Hierdie is ’n opvolgvraag]

Is dit die bedoeling dat die huidige aarde en hemele met vuur sal vergaan soos wat Petrus aandui? In 11 Petrus 3: 12 en 13 is daar vermelding van “julle” wat die koms van die dag van die Here verwag en verhaas, waardeur die hemele deur vuur sal vergaan en die elemente sal brand en versmelt maar “ons” verwag volgens sy belofte nuwe hemele en ‘n nuwe aarde waarin geregtigheid woon. Saamgelees met vers 7: Maar die teenswoordige hemele en die aarde is deur dieselfde woord as skat weggelê en word vir die vuur bewaar teen die dag van die oordeel en die verderf (destruction) van die goddelose mense.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In 2 Petrus 3 waarsku Petrus die gemeentes teen die dwaalleraars wat nie meer die wederkoms van die Here verwag nie, en ook nie ‘n oordeelsdag nie (v4). Hy wys eers daarop dat die dwaalleraars gerieflik die feit ignoreer dat dit  God is wat die hemel en die aarde geskep het deur sy woord, en deur sy woord die hemel en die aarde onderhou (v5). Deur sy woord is die wêreld in die ou tyd deur water verwoes/vernietig (v6, NAV vergaan). Deur die woord van God bestaan die hemel en die aarde vandag nog tot by die wederkoms van Christus om die goddelose mense te oordeel en te verdelg (v7, dieselfde woord van God wat deur water die aarde verwoes/ vernietig het volgens v6).

Die vergelyking met die sondvloed waardeur die wêreld verwoes is, gee ietwat van ‘n aanduiding dat die nuwe hemel en nuwe aarde wat deur die woord van God geskep gaan word na die verbranding van die hemel en die aarde, wel ‘n verband sal hê met die huidige hemel en aarde wat die Here deur sy woord geskep het en in stand hou; maar dat dit heeltemal nuut sal wees.

Die nuwe aarde wat te voorskyn sal kom as God sy oordeel oor alles laat gaan het, as die hemele verbrand en die elemente in die vuur weggesmelt het (3:12), as die son verduister het en die maan sy glans nie meer gee nie, as die sterre van die hemel geval het en die magte van die hemel wankel (Markus 13:24-25; Mat 24:29) – die nuwe aarde wat dán te voorskyn sal tree, sal die ou aarde wees wat God geskep het, maar deur God se oordeel gereinig is van al die sonde en die gevolge van die sonde. Dit sal die aarde wees soos God dit oorspronklik bedoel het en sou gewees het as daar geen sonde was nie.

Die Bybel praat van ‘n wêreld wat verbygaan of ondergaan (Markus 13:31 vgl. Jes.34:2,4; Joel 2:10), wat verdwyn of bevry word van diensbaarheid aan die verganklike (Openbaring 21:1; Romeine 8:19-22), wat soos ‘n kledingstuk verwissel word, of deur vuur gelouter word. Hoe dit gebeur weet ons nie. In die Skrif gaan dit nie om ‘n presiese beskrywing van ‘n ou wêreld wat ondergaan of ‘n nuwe wêreld wat opstaan nie. Alleen enkele en algemene buitelyne word vir ons getrek: die nuwe aarde sal anders wees as die ou aarde, maar steeds die aarde wat God geskep het, waarop alles tans doodgaan weens die sonde van die mens, maar wat smag om van die dood verlos te word saam met die kinders van God.

Na die eerste argument teen die valse leraars, volg die tweede oor God wat ‘n ander tydsmate het as die mens (2 Petr.3:8) en die derde argument oor God se lankmoedigheid om die oordeel uit te stel en mense nog ‘n kans gee om tot bekering te kom (v9). Dan volg die vierde argument in vers 10 om die gemeente lewendig gereed te hou, dat Jesus onverwags sal kom soos ‘n dief in die nag op ‘n tyd wat niemand ken nie. Daarby word dan uitgebrei oor die vernietiging van die hemel en die aarde. Die hemel sal met ‘n groot gedruis verbygaan, ophou bestaan, die hemelliggame sal brand en wegsmelt en die aarde met alles daarop sal vergaan (die woord ‘sal vergaan’ is ‘n groot vertaalprobleem – die Griekse woord wat gebruik word in die beste manuskripte uit die vroeë derde eeu n.C., nl. ‘sal gevind word’,  pas nie in die konteks van die vers nie (vgl. by v12). Daarom het ou manuskripte dit probeer verander (‘n derde eeuse teks voeg ‘n ‘nie’ in: ‘sal nie gevind word nie; ‘n 4e eeuse manuskrip voeg ‘n woord by: ‘sal versmelt/ontbind gevind word’;  5e eeu se tekste verander die woord na: ‘sal verdwyn’;  of: ‘sal verbrand word’).

Met die vier argumente wil Petrus die gemeente wakker skud om aan God toegewy te lewe (v11), terwyl ons uitsien na die dag wanneer God kom om die hemel en die elemente te laat verbrand en wegsmelt, soos met Sodom en Gomorra gebeur het, sodat ons kan woon op die nuwe aarde met die nuwe hemel waar geregtigheid sal heers, dat ons met God in die regte verhouding sal lewe as sy kinders wat sy wil doen en daarin ons vreugde vind om Hom en ons naaste uit liefde te dien (v12,13). So waarsku Petrus teen die dwaling van beginsellose mense wat ons van ons standvastigheid wil beroof (3:17), maar dat ons steeds moet toeneem in die genade en kennis van ons Here en Verlosser, Jesus Christus (v18).

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Einde – Francois Malan

Jan Smith vra: 

Mattheus 24:14 eindig met “en dan sal einde kom”. Watter “einde” word hier bedoel met in ag neming van die vernietiging van Jerusalem en die tempel 70nC saamgelees met vers 34 wat sê: “Voorwaar Ek sê vir julle hierdie geslag (40 jr?) sal sekerlik nie verbygaan voordat al hierdie dinge gebeur nie”.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Matteus het gedeeltes wat die wederkoms van Christus as baie naby voorstel (vgl. 23:36 die mense van vandag; 24:34 in die leeftyd van hierdie geslag; 16:28 party wat hier staan; 10:23 julle sal nie klaar wees voor die Seun van die mens kom nie), en gedeeltes wat na ‘n uitstel van sy wederkoms verwys (vgl. 24:6 nog nie die einde nie; 24:8 begin van die nuwe tyd; 24:48 bly lank weg; 25:5 lank wegbly; 25:19 na ‘n lang tyd; 4:19 vissers van mense; 16:18-19 die opbou van die kerk; 18:18 werk van die kerk; 24:14 al die nasies moet eers hoor; 28:19,20 gaan na al die nasies, Ek is by julle tot die voleinding van die wêreld). Die groot vraag is hoe om die twee groepe gedeeltes te verstaan. Daar is in die verlede verskillende verklarings daarvoor aangebied. Daar is twee sleutels om die saak te probeer oplos:

1 Die stelling van Jesus in 24:36 (Markus 13:32) dat die Seun van die mens nie weet wanneer daardie dag of uur gaan kom nie, net die Vader. Dit maak dit onwaarskynlik dat Jesus ooit gesê het sy wederkoms is baie naby.

2 Die dissipels kon nie onderskei tussen die wederkoms en die val van Jerusalem nie. In hulle gedagtes was dit dinge wat saamgeval het (vgl. hulle vraag in 24:3 oor wanneer die tempel afgebreek gaan word en wat die teken is van die einde van die wêreld).

Hoewel Jesus gesê het dat die val van Jerusalem baie naby is, het Hy nie gesê die wederkoms is baie naby nie, maar laat Hy dit oor aan die onbekende tyd wat net sy Vader ken, en daarom sy beklemtoning van waaksaamheid om altyd gereed te wees vir sy koms (bv. 24:42,44,50; 25:13). Vir die dissipels het die twee gebeurtenisse saamgeval. Hulle het die wederkoms verwag direk na die val van Jerusalem, en albei as baie naby verwag. In hulle gedagtes was die twee dinge onskeibaar, en het hulle begin praat van die twee gebeure asof albei baie naby is.

Daarom voeg Matteus die woord ‘onmiddellik’ in 24:29 in (nie soos NAV dit versag nie met: ‘kort na’ die verdrukking van daardie tyd). Matteus voeg die woord ‘onmiddellik in by een van die bronne wat hy gebruik het om sy Evangelie te skryf, nl. Markus 13:24, wat net ‘in daardie tyd na daardie verdrukking’ het. Dit kon Matteus slegs ingevoeg het as hy reeds voor 70 n.C. toe Jerusalem deur die Romeine ingeneem is, sy Evangelie geskryf het.

Jesus en Matteus (24:15) haal Daniël 9:27; 11:31; 12:11 se ‘gruwel van verwoesting’ aan. In

Daniël verwys dit na die gebeure van 168 v.C., toe Antiogus IV ‘n beeld van die Griekse god Zeus voor die tempel in Jerusalem opgerig het aan wie die Jode varke moes offer. Die gebeure word hier in Matteus toegepas as ‘n simbool van wat met Jerusalem gaan gebeur, en as simbool van die finale oordeel. Vir Matteus is dit slegs een gebeure. Vir Jesus is dit ook simbool van wat voor sy wederkoms gaan gebeur. Paulus sien dit as die koms van die Antichris (2 Tes. 2:3-4 die wettelose mens wat vir die verderf bestem is, na die laaste afvalligheid voor die dag van die Here kom).

In Mat.24:14 verwys ‘die einde’ dus na die wederkoms van Christus om te oordeel (vgl. 24:30-31; 25:31-33, ens.).

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Vastyd (Lent) – Coen Slabber

Ons hoor dikwels dat mense praat oor Lent. Lent het op Aswoensdag (22 Februarie) begin. Gereformeerdes het nog nooit  die kerkjaar so noukeurig gevolg soos die Rooms-Katolieke en Anglikaanse Kerke nie. Meeste van ons het net so ‘n vae idee oor wat Lent is.

Lent is die veertig dae voor Paasfees (Sondae uitgesluit). Christene probeer Jesus se fokus op God naboots deur dissiplines en praktyke wat geloof en liefde versterk en ‘n gees van berou beliggaam. Dit is ‘n tyd om na te dink oor gewoontes, besittings en begeertes. Dit begin met Aswoensdag en eindig op Heilige Donderdag – die dag net voor Goeie Vrydag. [Daar is verskille tussen die Westerse en die Oosterse Kerke en ook kleiner verskille tussen verskillende Westerse kerke.] Lent eindig met drie belangrike dae:

•             Heilige Donderdag – die dag toe Jesus saam met sy dissipels die paasmaaltyd geniet en die nagmaal ingestel het.

•             Goeie Vrydag – die dag van Jesus se kruisiging.

•             Paassondag – die dag van Jesus se opstanding.

Lent begin op Aswoensdag. Dit word so genoem omdat gelowiges op hierdie dag as op hulle voorkoppe smeer  – in die vorm van ‘n kruis. Aswoensdag herdenk die aankondiging van Jesus se geboorte deur die engel Gabriël. Jesus se geboorte word op 25 Desember gevier. Daarom word bereken dat die aankondiging van sy geboorte nege maande vantevore was. Maar omdat Paasfees nie elke jaar op dieselfde datum val nie, val Aswoensdag ook op verskillende datums.

Dit is ‘n dag van vas en onthouding. Dit is meestal ‘n beperkte vas. Mense jonger as 18 jaar en ouer as 60 jaar word gewoonlik vrygestel. Ander mense eet een maaltyd en ‘n peuselhappie. Alhoewel kinders nie hoef te vas nie, moet ouers hulle onderrig in die dissipline van vas. Op Vrydae mag daar geen vleis geëet word nie. Die agtergrond hiervan is Daniël 10:1 – 3. Daar lees ons dat Daniël drie weke lank getreur het en geen lekker kos geëet het nie – my mond nie aan vleis of wyn gesit nie. Onthouding is juis op ‘n Vrydag omdat Jesus Christus op ‘n Vrydag vir ons sondes gesterf het.

Hoekom word Sondae uitgesluit? Sondag is die dag van Jesus se opstanding. Dit is ‘n dag van vreugde en feesvier – nie ‘n dag van vas en rou nie.

Hoekom word hierdie veertig dae nou juis Lent genoem? Lent was die ou Engelse woord vir lente – die tyd van die jaar waarin Lent val – die noordelike halfrond se lente. In meeste ander tale word een of ander afleiding van Quadragesima (quadraginta is die Latyn vir veertig) gebruik.

Hoekom nou juis veertig dae? Veertig dae is die tradisionele tyd van dissipline, aanbidding en voorbereiding in die Bybel:

•             God sê aan Noag dat Hy dit veertig dae en veertig nagte gaan laat reën (Genesis 7:4).

•             Moses bly veertig dae en nagte op die berg (Eksodus 24:18. Ook in Eksodus 34:28).

•             Die verkenners wat Moses uitgestuur het, het veertig dae lank vir Kanaän verken (Numeri 13:25).

•             Elia loop veertig dae en veertig nagte om by die berg Horeb uit te kom (1 Konings 19:8),

•             Jona waarsku Nineve dat hulle na veertig dae verwoes sal word (Jona 3:4)

•             Die belangrikste is dat Jesus vir veertig dae en veertig nagte niks geëet het voodat die Satan Hom in die woestyn versoek het nie (Matteus 4:2). Jesus het veertig dae en nagte gevas en gebid voordat Hy sy bediening begin het. Christene vas en bid ter voorbereiding van die hoogtepunt van Jesus se bediening – sy kruisiging en opstanding.

Die laaste week van Lent is intens. Dit begin met Palmsondag wat Jesus se intog in Jerusalem herdenk. Op die Donderdag word die instelling van die nagmaal gevier; Vrydag is Goeie Vrydag; Saterdag lê Jesus in die graf; Sondag is Paassondag.

Die prominente kleure tydens Lent is pers en blou – die koninklike kleure. Ons vier immers die koms van ons Koning. Baie kerke verwyder die kerse van hulle altare. Kruise en ander godsdienstige simbole word met pers materiaal bedek.

Lent word deur Katolieke, Anglikane, Lutherane, Metodiste, Presbiteriane en sekere Baptiste gevier. Sekere Protestantse kerke, veral dié wat gereformeerd is – dié wat uit die leer van Calvyn en Zwingli in die laat sestiede eeu ontstaan het– vier nie Lent nie. Hoekom nie? Ulrich Zwingli, aanvanklik die leier van die gereformeerde beweging in Switserland, het geglo dat Lent die verskil tussen die sakramentalisme van die Katolieke Kerk en die sola fide van die gereformeerdes verteenwoordig (sola = Latyn vir alleen of slegs; fides = Latyn vir geloof; sola fides – geloof alleen.) Zwingli en ongeveer twaalf van sy ondersteuners het doelbewus in die openbaar Lent verbreek deur twee varkworse te sny en uit te deel.

Hierdie is ‘n baie kort uiteensetting van Lent, maar gee tog ‘n idee waaroor dit gaan

Skrywer: Coen Slabber