Johannes die Doper – Coen Slabber

Die evangelie volgens Lukas is ons enigste bron oor die geboorte en kinderjare van Johannes. Hy is gebore in die bergstreek van Juda (Lukas 1:39). Sy vader was ‘n priester (Sagaria) en sy moeder was Elisabet, ‘n afstammeling van Aäron. Beide ouers was getrou aan die wet van God en het onberispelik al die gebooie en voorskrifte van die Here onderhou (1:6). Sy geboorte word deur ‘n engel in die tempel aan Sagaria aangekondig. Vir Elisabet, wat onvrugbaar was, was dit die antwoord op haar gebede. Die engel sê ook vir Sagaria dat hy die seuntjie Johannes moes noem.  Reeds voor sy geboorte kondig die engel aan dat hy ‘n volk vir die Here sal voorberei (1:17). Elisabet word as ‘n bloedverwant van Maria beskryf (1:36).

Van Johannes se kinderjare weet ons baie min. Die kindjie het opgegroei en sterk geword deur die Gees en het in die woestyn gebly tot op die dag van sy openbare verskyning in Israel (1:80). Die Evangelie volgens Markus begin nie met die geboorteverhaal van Jesus nie. Dit begin met die optrede van Johannes die Doper – die man wat die pad vir die Here gereed moes maak (Markus 1:3). Markus sê dat hy in die woestyn opgetree het en ongewone klere gedra het.

Jesus verwys na hom as Elia wat reeds gekom het (Markus 9:11 – 13). Hierdie verwagting kry ons reeds in Maleagi 4:5 – 6: Ek gaan vir julle die profeet Elia stuur voordat die dag van die Here kom, die groot, die verskriklike dag. Elia sal vaders en kinders met mekaar versoen sodat Ek nie hoef te kom en die land heeltemal vernietig nie. Jesus ben Sirag, ‘n wysgeer, getuig ook van hierdie verwagting: Die Ou Testament sê die Here het ‘n tyd bepaal wanneer jy (Elia) weer die mense sal kom waarsku en jy sal die Here se woede en straf kom keer. Jy sal ouers en kinders versoen en die stamme van Jakob weer herstel (48:10).

Johannes trek ook aan op ‘n manier wat aan Elia herinner: klere van kameelhaar met ‘n leerband om sy heupe, en hy het van sprinkane en veldheuning gelewe (Markus 1:6). Net soos Elia moeilikheid met die koning se vrou (Isebel) gehad het, het Johannes ook moeilikheid met Herodes se vrou – Herodias.

Maar wie het Johannes gedink  is hy? Ek is nie die Christus nie (Johannes 1:20). Toe hulle aandring om te weet wie hy is, sê hy: Ek is die een wat in die woestyn roep: Maak die pad vir die Here reguit. Dit is soos die profeet Jesaja gesê het.

Die openbare bediening van Jesus en dié van Johannes die Doper verloop naby mekaar in die evangelies. Van Johannes se volgelinge het nie besef dat hy die “voorloper” van Jesus was nie. In Handelinge 19:1 – 5 kom Paulus op ‘n groepie gelowiges af. Hy wil by hulle weet of hulle al die Heilige Gees ontvang het. Toe hulle ontkennend geantwoord het, vra hy vir hulle watter soort doop hulle ontvang het. Hulle antwoord hom: Die doop van Johannes.

Wat was die betekenis van Johannes se bediening? Johannes het die mense in die Jordaanrivier gedoop. Reiniging deur water was ‘n belangrike deel van die alledaagse lewe van die Jode. In baie huise was daar ‘n mikveh – ‘n klein klipbad uitgekap in die grond. Mense het in die poel geklim, is ondergedompel in die water en as hulle uitkom, was hulle rein. Ook op die tempelterrein was daar poele vir die reiniging van diegene wat die heilige plekke moes binnegaan.

‘n Mens kan Johannes se doop sien as ‘n rituele voorbereiding vir die verskyning van die Here. Saam met die belydenis van hulle sonde en bekering, is Johannes se doop gesien as voorbereiding vir die Een wat na my kom … my meerdere. [‘n Volgende artikel gaan meer volledig na Johannes se doop kyk.]

In die Christelike tradisie word Johannes  as ‘n voorganger gesien – die boodskapper wat vooruit gestuur is en wat die pad vir die Here gereed en reguit maak. Lukas (3:1 – 17) brei verder uit op Johannes se bediening. Die boodskap wat Johannes verkondig het, het uit drie elemente bestaan:

(1) ‘n Waarskuwing van ‘n naderende  oordeel deur die Een wat kom.

(2) Bekeer julle en laat julle doop en God sal julle sondes vergewe.

(3) ‘n Oproep dat hulle hulle bekering in ‘n konkrete etiese manier moet uitleef – hulle moes met mekaar deel.

Markus beskryf die dood van Johannes in besonderhede (6:17 – 29). Herodes neem Johannes gevangene op aandrang van sy vrou, Herodias. Dit was omdat Johannes Herodes berispe het omdat hy met haar getrou het: U mag nie u broer se vrou vat nie. Een aand, tydens ‘n feesmaal, dans die dogter van Herodias vir Herodes en sy gaste. Herodes sê vir haar: ”Vra my net wat jy wil hê, en ek sal dit vir jou gee. Hy beloof dit onder eed. Haar versoek: Die kop van Johannes die Doper. Johannes is onthoof.

In Markus 3:6 lees ons dat die Fariseërs en Herodiane ‘n komplot teen Jesus gesmee het om Hom om die lewe te bring. Herodes was baie onseker oor wie hierdie Jesus was: Johannes is uit die dood opgewek, is een van die moontlikhede (Lukas 9:7). Dit lyk asof die lot van die voorganger ‘n voorafskaduwing van die bestemming van Jesus was.

In ‘n volgende artikel gaan ons na die doop van Johannes die Doper kyk.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Die Joodse Raad – Coen Slabber

Die Joodse Raad 

[Hierdie Raad staan ook as die Sanhedrin bekend. Dit is afgelei van die Grieks sun = saam + hedra = sitplek.]

Die Joodse Raad was die Joodse geregshof in Jerusalem oor godsdienstige sake en het uit 71 lede bestaan. Veral in die lydensverhale lees ons baie van hierdie Raad, want dit was die liggaam wat Jesus verhoor het. In Handelinge was dit die hof wat die groeiende Christelike kerk ondersoek en vervolg het.

In die Ou Testament lees ons van vergaderings van die leiers van Israel (1 Konings 8:1). Hierdie was waarskynlik informele vergaderings. Die Raad het waarskynlik sy oorsprong in die tyd na die ballingskap. Daar was nie ‘n koning nie en die ou heersende families word toe die basis van gesag. In Esra 5:5 lees ons van die Judese leiers. Die Raad wat ontstaan het, het waarskynlik uit die adel en die priesterlike aristokrasie bestaan. Hulle invloed was betekenisvol omdat die Perse heelwat vryheid aan hulle toegestaan het. Daar was ‘n goewerneur wat verseker het dat die belange van die buitelandse heersers beskerm word, maar oor binnelandse sake was die hoëpriester die belangrikste gesag.

Met die koms van die Grieke (vierde eeu vC) het Hellenistiese stede gewoonlik ‘n demokratiese vergadering en ‘n raad gehad. Jerusalem het so ‘n raad gehad – die Gerousia. In die eerste eeu vC het die spanning tussen Fariseërs en Sadduseërs gedreig om die volk te skeur. Die raad ondergaan toe ‘n verandering. Fariseërs en skrifgeleerdes word nou ook nou deel van die raad. Die raad bestaan nou uit adellikes aan die een kant en Fariseërs aan die ander kant.

Die Romeine het die Raad behou, maar die perke van sy jurisdiksie duidelik afgebaken. Nadat die Jode hulle onafhanklikheid verloor het, het die Raad baie van sy wetgewende en politieke mag verloor. Rome was nou die werklike mag, want hy het die leiers aangestel. So het Herodes die Grote baie van die lede van die Raad tereggestel. Rome se verteenwoordigers het die hoëpriesters aangestel. Van 6 – 36 nC het hulle selfs die ampsgewaad van die hoëpriester in die Burg Antonia bewaar.

Na die oorlog van 70 nC verdwyn die laaste oorblyfsels van Joodse outonomie. Die Raad kom weer in Jamnia bymekaar, maar sy mag was bloot teoreties – hulle het godsdienstige sake hanteer. Die Romeine het hulle nie veel aan die Raad gesteur nie. Die byeenkoms by Jamnia was belangrik, want daar is besluit wat normatief en wat dwaalleer was.

Ons weet nie hoe lede tot die Raad verkies is nie. Die Raad was nie demokraties verkies nie.  Waarskynlik is aanstellings gemaak vanuit die geledere van die priesters, die skrifgeleerdes en die adel. Daar was 71 lede verdeel in drie kategorieë:

1. Die hoëpriesters. Hulle was Sadduseërs en die magtigste persone in die Raad. Sommige navorsers glo daar was ‘n uitvoerende raad bestaande uit tien persone. Een was die bevelvoerder van die tempelwag (Handelinge 5:24 – 26). Daar was ook ‘n “tesourier” wat die inkomste van die priesters beheer het. Hy het ook die groot hoeveelhede geld wat ingekom het, beheer. Die inkomste van die tempel was offers en belasting. Kajafas was hoëpriester tydens Jesus se verhoor voor die Raad. Ananias was hoëpriester toe Paulus voor die Joodse Raad verskyn het (Handelinge 23:2).
2. Die ouderlinge. Hierdie groep verteenwoordig die priesterlike en finansiële aristokrasie van Judea. Ons lees dat Josef van Arimatea ‘n vooraanstaande lid van die Joodse Raad was (Markus 15:43). Hierdie groep het baie van die idees van die Sadduseërs ondersteun.
3. Die skrifgeleerdes. Hulle was meestal Fariseërs. Ons kan hulle as professionele advokate beskryf, want hulle is opgelei in teologie, filosofie en regskunde. Hulle was in gildes wat bekende leermeesters gevolg het, georganiseer. Een so ‘n persoon was die bekende Gamaliël (Handelinge 5:34). Hy was die man wat Paulus onderrig het.

Toe Jesus geleef het, was die Raad se jurisdiksie beperk tot Judea. Die invloed van die Raad is egter ook in Galilea en selfs Damaskus gevoel. So lees ons dat Saulus bekendstellingsbriewe van die hoëpriester aan die sinagoges in Damaskus gehad het toe hy daarheen gegaan het om aanhangers van die leer van die Here … gevange te neem (Handelinge 9:2). Die Raad het as arbiter opgetree as daar onenigheid was oor die interpretasie van die Joodse wet. Die Raad se besluit was finaal. Teen Jesus en Stefanus was die aanklag dat hulle dwaalleer verkondig het. Die Raad het sy eie “geregsdienaars” gehad wat mense kon arresteer.

Dit is onseker of die Raad die mag gehad het om die doodsvonnis uit te spreek en te voltrek. In die geval van Jesus moes sy saak na Pilatus verwys word, want slegs hy kon die doodsvonnis voltrek. In die geval van Stefanus is hy egter gestenig sonder dat ons lees dat sy saak na die Romeinse owerheid verwys is.

Die Raad se formele prosedures het voorsiening gemaak vir ‘n regverdige verhoor – ten spyte van al die onreëlmatighede tydens Jesus se verhoor. In die Misjna lees ons van sekere riglyne. Die lede het in halfmaanvormige rye gesit soda hulle mekaar kon sien. Twee klerke het op die punte van die rye gesit. Hulle het notas geneem en die stemme getel en neergeskryf. Daar was drie rye studente (dissipels van belangrike skrifgeleerdes) wat met hulle gesigte na die Raad gesit het. Die beskuldigde het voor die Raad gestaan. Hy het ‘n swart kleed gedra en sy hare was deurmekaar – tekens van nederigheid. Na sy ondervraging is hy verskoon en die besprekings was privaat.

Indien die persoon van ‘n halsmisdaad aangekla word, het die verdediging eerste sy saak gestel en eers daarna is die beskuldigings gemaak. Studente kon net vir, maar nooit teen die beskuldigde praat nie. Tydens die stemming moes lede opstaan om te stem. Daar is altyd by die jongste lid begin. Die beskuldigde kon met ‘n meerderheid van ‘n enkel stem vrygestel word. As hy egter skuldig bevind word, moed die meerderheid twee stemme gewees het.

In gevalle waar die doodstraf nie ter sprake was nie, was die verhoor tydens die dag en die vonnis kon enige tyd uitgereik word. In gevalle waar die doodstraf wel ter sprake was, moes die verhoor en die uitspraak gedurende die dag geskied. In hierdie gevalle is die vonnis vir ‘n dag uitgestel, maar nadat die vonnis uitgespreek is, het die teregstelling onmiddellik plaasgevind. Hierdie verhore mag dus nooit die dag voor die Sabbat of ‘n feesdag plaasgevind het nie.

Bibliografie 

David A. Silva (2004): An Introduction to the New Testament. Inter-Varsity Press

Philip W. Comfort en Walter A. Ewell (2001): Tyndale Bible Dictionary. Tyndale House Publishers

Skrywer: Dr Coen Slabber

Waar om te begin met Bybelstudie? – Kobus Kok

Yvonne vra: 

Ek wil graag Bybelstudie begin met die evangelies. Waar kan ek betroubare bronne kry?

Antwoord

Prof Kobus Kok antwoord:

Waar om te begin met Bybelstudie? Handige boeke en videos

Prof. Kobus Kok 

Dit is altyd goed as mens met een evangelie begin, dit baie goed ken en dan vergelyk met die ander evangelies. Mens moet eers met die melkkos begin voor mens die vaste kos eet. Melkkos sou daaruit bestaan dat mens eers een evangelie in die Bybel vat en dit baie goed, sommer ‘n paar keer deurlees. Mens kan ook goeie videos by CUM Boekwinkel koop soos ‘n onlangse Johannes-video wat die teks van Johannes goed navolg en uitbeeld. So leer mens eers die inhoud. Daarna bestudeer mens die boek vers vir vers deur ‘n Verklarende Bybel soos die Bybellenium te gebruik wat ook by CUM te koop is. Daarna kan mens meer vastekossies begin eet soos die boek van Prof. Richard A. Burridge (2005)  Four Gospels, one Jesus? A symbolic Reading. Eerdmans. Hierdie boek kan by Amazon bestel word en kos ongeveer R100- R120. Richard is die dekaan van Kings College in London. Die boekie verduidelik op ‘n eenvoudige manier hoe die vier evangelies van mekaar onderskei word en wat die unieke aard van elkeen is. Ek het ook voorheen ‘n artikel daaroor geskryf. Kyk gerus by http://www.bybelkennis.co.za/Algemene-Artikels-Bybelse-Temas-en-Sake/Vier-Evangelies-Een-Jesus.html. Daarna kan mens gerus ‘n draai maak by ‘n groot CUM boekwinkel soos in Menlyn. Hulle het baie goeie kommentare wat die “gewone” ou kan bestudeer en wat baie dominees ook gebruik. ‘n Baie bekende professor wat by Universiteite soos Oxford doseer het is N.T. Wright. Tom Wright se boeke kan mens almal koop omdat hy geweldig deeglik is, maar ‘n uitgesproke Christen wat akademie en geloof bymekaar hou. Ek hou baie van sy boeke en kan dit met vrymoedigheid aanbeveel. Kyk gerus ook na die volgende youtube video waarin prof. Richard Burridge meer vertel oor sy boek Four Gospels one Jesus: http://www.youtube.com/watch?v=DOQvWMvW420 . 

Skrywer: Prof Kobus Kok

Word lidmate geïgnoreer (3) – Francois Malan

Nico vra:

Prof Malan,

Mat 18 se skrifverwysings het geen relevansie op my vrae oor die leraars se versuime nie ?

Ek bekla my oor kerkleiers – herders wat hulle plig versuim – nie broeders en/of susters wat onderlinge geskille en probleme het nie.  Die leraars is (ex officio = in hul amptelik betaalde hoedanigheid) herders van die skape wie hulle veronderstel is om te lei en nie om as herders gelei te word nie.

Ja, ek het vir hulle gebid ………. dat hulle hulle werk moet doen waarvoor hulle betaal word omdat hulle sogenaamde heilige roeping klaarblyklik nie genoeg aansporing is nie !

Ek vra opgeleide kundige geleerde leraars en skrifgeleerdes om my in hulle professionele hoedanigheid te help. Nou vra u my dat ek húlle moet help en te begin om geduldig te wees ?

My vriendelike dog dringende verwysing na Art 12 en Hoofstuk 5 oor kerklike tug het geen ontwakende indruk op my ontwykende leraars en leierouderling gemaak nie !

Ek staan verstom hoe ek moet sukkel om hulp uit die kerk te wurg ! Ek het eintlik geen ander keuse nie as om te besef dat die kerk net vir homself en sy statusbelaaide en oningeligte lidmate bestaan nie.  Is dit die valse kerk en valse leraars waarvan die Bybel, nie ek nie,  so baie praat en aanhaal ?

Openbaring 3:14-15: “Ek ken jou werke, dat jy nie koud is en ook nie warm nie. Was jy tog maar koud of warm! Maar nou, omdat jy lou is en nie koud of warm nie, sal Ek jou uit my mond spuug.”

“How many professors of gospel doctrine are neither hot nor cold; except as they are indifferent in needful matters, and hot and fiery in disputes about things of lesser moment!  They could not see their state, nor their way, nor their danger, yet they thought they saw it. Theology is a subject taught by men who do not know. The idea is not to tell the truth but to satisfy the questioner.”

“Thou art neither cold nor hot”…neither acting hostile nor zealous .. rather that men should oppose than formal, apathetic professors. This lukewarmness is most offensive, and hence the Lord declares that they shall be rejected like nauseous food – indicating loathing.”

Lukas 15:4-7: “Watter man onder julle wat honderd skape het en een van hulle verloor, laat nie die nege en negentig in die woestyn staan en gaan agter die een aan wat verlore is totdat hy dit kry nie? En as hy dit kry, sit hy dit met blydskap op sy skouers. En as hy by die huis kom, roep hy sy vriende en bure bymekaar en sê vir hulle: Wees saam met my bly, want ek het my skaap gekry wat verlore was. Ek sê vir julle dat daar net so blydskap sal wees in die hemel oor een sondaar wat hom bekeer, meer as oor nege en negentig regverdiges wat die bekering nie nodig het nie.”

My skeptisisme moes plek maar vir sien is glo wat oor die hedendaagse kerk en teoloë gesê word en wat ek gehoor het en nie wou glo nie..

RainbowNation se nuus van 18 Januarie 2012: “Church bookkeeper accused of stealing R2m.  The trial of a church bookkeeper accused of stealing more than R2m has been postponed in the George Regional Court.” 

U haal aan: “In Matteus 18:21-22 sê Jesus ons  moet bereid wees om 70×7 te vergewe as my broer iets verkeerds teen my doen.” 

Waarom vergewe die Kerk en lidmate nie die arme boekhouer 70×7 keer nie ? Waarom kla hulle haar aan al het sy hulle geld gesteel ?  Of is dit dalk so eenvoudig soos: Sy het ‘n  wet oortree – van God (Tien Gebooie) en van die mense (die kriminele reg) en daarvoor is die Strafproseswet (soos die kerkorde wet vir die leraars se versuim) daar om haar aan te kla.

Dit gaan nie oor vergewe nie – dit gaan oor ampsdraers wat nie hulle werk doen nie.  Die ‘meesters’ het duidelik ook hulp nodig, maar nie van my af nie.  As hulle my nie kan help nie moet hulle opsy staan en hulle ampte neerlê sodat iemand wat bevoeg is dit doen.  Waar kry ek so iemand  – waar kry ek so ‘n leraar of iemand wat die moed van sy Christelike oortuiging en roeping het om sy talente, genadegawes en kennis van God se word aan te wend en my te help.

Ek dwaal rond tussen dit, dat en die ander wat ek in die ‘Christen mark’ van hoor en ervaar. My eie kerk en my eie predikante sit hande gevou agteroor nadat hulle hulle hande in ons kuld gewas het  en gee ‘n nie ‘n flenter om vir een ou in hulle midde wat dalk opgeslurp kan word deur ‘n bose wêreld nie- tensy dit juis is wat hulle presies weet en sit en wag dat ek inkom waar hulle ook is !

Ek is jammer Prof Malan, maar u het my nog nie ‘n praktiese oplossing gegee nie.  Ek wag nog daarvoor.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Die Bybel leer ons dat alle gelowiges broers en susters van mekaar is, omdat ons almal kinders van God is deur te glo in die Seun van God wat vir ons sonde gesterf het. Aan Hom verbind die Heilige Gees ons deur dié geloof in ons te werk deur ons met die Woord van God te oortuig (vgl. Romeine 8:1-17).

Daarom is Matteus 18:15-20 se wyse waarop broers met mekaar behoort op te tree vir alle gelowiges bedoel, ongeag die tipe van beswaar of probleme wat die een teen die ander het. En dit begin met ‘n persoonlike gesprek of gesprekke tussen die twee broers. Die Griekse woord in vers 15 sê letterlik: ‘as jou broer teen jou sou sondig/jou verkeerd sou behandel’, dit wil sê strydig met die wil en wet van God, ‘gaan wys hom daarop dat hy verkeerd gedoen het, waar julle twee alleen is…’ en dan die proses wat daarop volg wat kan lei tot ‘n klag lê, en uiteindelik optrede teen ‘n onbekeerlike.

Die teks uit Matteus 18:21-22 oor vergifnis (met die vergelyking oor die koninkryk daarna in verse 23-35) wil beklemtoon dat enige oplossing van probleme begin met jou gesprek met God in die gebed, waar jy jouself voor Hom oopstel, jou probleem voor Hom lê, jouself ondersoek en by Hom vergifnis verkry vir jou aandeel, en voorbidding doen vir die een wat jou veronreg, en hom ook voor die Here vergewe (vgl. 18:35). Want geen probleem word opgelos waar jy kwaad of verbitterd daarmee begin nie. Maar dit is die Here wat die harte van mense verander, onder andere deur ons optrede teen mekaar (vgl. Romeine 12:9-21).

Skrywer: Prof Francois Malan