Die Groot Geloofswoordeboek: Vulgaat

Vulgaat

(*Vertaling(-s) van die Bybel)

Dit is die vertaling van die Bybel wat Hiëronimus (Jerome) in die vierde eeu in Latyn gemaak het. Hy het liewer die Hebreeuse Ou Testament as die Septuagint gebruik. Dit help ons soms om te weet hoe die Hebreeuse teks destyds gelyk het omdat daar dele van die Hebreeuse Ou Testament is waarvan ons nie meer afskrifte uit daardie tyd het nie. Die Vulgaat was vir eeue lank algemeen in gebruik in die Westerse kerk. Dit is belangrik om te onthou dat die Vulgaat, net soos die Septuagint, ’n aantal boeke ingesluit het wat nie in ons Ou Testament is nie, sodat ook die kerk in die Weste vir baie eeue ’n ruimer Ou Testament as ons gebruik het. (*Kanon) Die kerk in die Nabye-Ooste het natuurlik Grieks gepraat. Hulle sou dus die oorspronklike Griekse Nuwe Testament en die Septuagint gebruik het.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Koningin van Skeba – Francois Malan

Marius Nel vra: 

Ek is n getroue leser en student van die woord. Ek het onlangs ‘n paar dvd’s gekoop met Bybel verhale op. Ek was baie beindruk met die akkuraatheid van die verhale en het besluit om nog daarvan aan te skaf. Ek het toe in dieselfde reeks, Salomo gekoop en kon nie wag om by die huis te kom en dit te kyk nie. Groot was my telleurstelling toe ek die dvd kyk en besef hulle het, alhoewel ‘n groot gedeelte van die verhaal akkuraat was, in die verhaal gesê dat Salomo met die koningin van Skeba trou en ‘n kind by haar het, ens. – iets wat ek nêrens in die bybel raakgelees het nie. Ek wou al op n stadium die dvd weggooi, maar het daarteen besluit vir tyd en wyl tot ek sekerheid kry. Is daar dalk êrens in die Bybel – behalwe Konings en Kronieke – wat vir ons vertel dat Salomo met die koningin van Skeba getrou het ens? Ek kon nêrens dit raaklees nie. Die Bybel se slegs dat sy hom besoek het en dat dat sy weer terug is na haar koninkryk.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord

Haar besoek aan Salomo word in 1 Konings 10:1-13 en 2 Kronieke 9:1-12 beskryf. In Matteus 12:42 en Lukas 11:31 word na haar verwys as die koningin van die Suide. Haar naam word nêrens in die Bybel genoem nie (die Etiopiërs noem haar Makéda, en die Moslems Bilkis). Volgens die berigte in Konings en Kronieke kom sy om Salomo sy wysheid te toets. Daarby bring sy baie goud en goed saam en ontvang van Salomo ‘alles wat sy begeer en gevra het, buiten nog wat hy uit sy eie vir haar gegee het’. Sommige verklaarders dink aan handelsverdrae wat gesluit is (2 Kronieke 9:12 verander die laaste opmerking na ‘meer selfs as wat sy vir die koning gebring het’ – as ‘n gulle bewys van die rykdom van die vors Salomo).

Skeba (Hebreeus: Sjeba) word geïdentifiseer met die Sabeërs, ‘n nasie wat weerskante van die Rooisee gewoon het, aan die kus van die huidige Eritrea, Somalië, Etiopië en Jemen – vgl. die verwysing na die drie groepe (1) Gen.10:7: uit die geslag van Gam in Kus, Egipte, Put en Kanaän, met Seba en Skeba (Sjeba); (2) Gen.10:28: uit die geslag van Sem: Skeba (Sjeba), vgl. Job 1:3,15; (3) Gen.25:3: uit die geslag van Sema via Ketura, die vrou van Abraham, Skeba (Sjeba). Gen.10:7 en Ps 72:10 onderskei tussen Seba (seun van Gam) en Sjeba (kleinseun van Gam).

Die 2e en 3e groepe word veral met die suide van Arabië vereenselwig, en die 1e met Afrika (Kus verwys gewoonlik na Nubië en Etiopië, suid van Egipte). Gewoonlik word gedink dat die koningin uit Arabië gekom het (so ook die Moslems wat haar stad aanwys by die ruïnes van Ma,rib in Yemen; die Etiopiërs en Josefus dink sy het van Etiopië, die ou Abessinië, gekom).

In die Etiopiese Kebra Nagast word in detail beskryf dat die koningin van Skeba ‘n seksuele verhouding met Salomo gehad het (as verklaring van ‘alles wat sy begeer het’ in 1 Kon.10:13), en by rivier Mai Bella in Eritrea geboorte gegee het aan koning Menelik I van Axum, wat as ‘n Jood geleef het, aan wie Salomo ‘n replika van die ark van die verbond gegee het, maar wat omgeruil is met die oorspronklike ark wat toe saam met die koningin en haar kind na Axum gekom het en deur ‘n enkele priester opgepas word tot vandag toe, maar wat deur niemand anders gesien mag word nie. Die Joodse koningshuis sou ontwikkel het tot die Christelike koninkryk van Etiopië, na die doop van die Etiopiër deur Filippus (Hand. 8:38). Die koningshuis se regime is na bykans 3000 jaar beëindig met die omverwerping van Haile Salassie in 1974.

Skrywer: Prof Francois Malan

Hoe het God met die aartsvaders gepraat? – Francois Malan

Willie Esrterhuizen vra: 

God het met die mense van die Bybel op baie maniere gepraat. Met Moses blyk dit dat Hy hoorbaar met hom gepraat het. Ek wonder altyd hoe God met die aardsvaders gepraat het . Ek dink hier aan Abraham , Isak , Jakob en dan ook Josef veral toe hy in Egipte was. Hy was gehoorsaam deur daardie hele tyd en het aan God vasgehou , maar hy het nie n Bybel gehad , soos ons , om God se Woord te lees nie en die kommunikasie kon tog nie net van sy kant af gekom het nie . Op hoe ‘n manier het hy God gehoor, want geoordeel aan myself moet ‘n mens God se Woord gereeld hoor om versterk te kan word, veral as dit moeilik gaan.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord: 

‘…hoe God met die aardsvaders gepraat het. Ek dink hier aan Abraham , Isak , Jakob en dan ook Josef veral toe hy in Egipte was.’

Abraham

Genesis 12:1 begin bloot met: ‘Die Here het vir Abram gesê’. In Genesis is dit die eerste woord van God tot ‘n mens nadat Hy met Noag gepraat het (Gen.6:13-9:17). Hoe dit geskied het, word nie gesê nie.

In 20:7 word Abraham ‘n profeet genoem, en kan ons dink aan God se praat met sy profeet, wat dikwels sonder uiterlike middels of selfs ‘n visioen of ‘n hoorbare stem (soos met Samuel – 1 Sam.3:10) geskied, maar slegs ‘n spreek van God tot in die gemoed van die profeet. In Genesis 22:16 word van die volgende woorde gesê dat dit ‘’n uitspraak van die Here’ is (ne-um Jahweh; NAV Dit is Ek, die Here, wat praat). Die Hebreeuse woord vir ‘spreke’ hang saam met die woord ‘fluister’, soos ‘n influistering van die Here. Die uitdrukking word 361 maal in die Ou Testament gebruik, veral in die profetiese geskrifte: 167x in Jeremia, 83x in Hosea, 23x in Jesaja, 21x in Amos, 20x in Sagaria, 11x in Haggai, en die oorblywende kere in ander boeke van die Ou Testament, slegs hierdie een keer in Genesis.

In Genesis 13:14 word ook nie gesê hoe die Here met Abram gepraat het nie. So ook in 21:12, 22:1.

In Genesis 12:7 word gesê die Here het aan Abram verskyn, maar die klem val nie op die visuele sien nie, wel op die persoonlike omgang wat sien insluit. Die belangrike is die hoor van die belofte. Ook in Genesis 15:1 kom die woord van die Here in ‘n gesig tot Abram, maar slegs die woorde word meegedeel. In Genesis 17:1 verskyn die Here weer aan hom, en vra hom om altyd in die teenwoordigheid van God te lewe, letterlik: ‘lewe voor my aangesig en wees onberispelik- – met elke tree wat hy gee moet hy rekening hou met die Here, wat elke dag by hom is.

In Genesis 18:2,13 verskyn die Here aan Abraham soos ‘n gewone man, sodat hy met die Here kon redeneer (18:23-32). Die Here word vergesél van nog twee mans wat later as twee engele aangedui word (19:1). In 22:11,15 roep die Engel van die Here uit die hemel na Abraham. En dit is die laaste keer dat ‘n woord van die Here aan Abraham in Genesis opgeteken is.

Isak

Die Here praat met Rebekka (25:23) en met Isak (26:2). Hy verskyn aan hom in die nag (26:24),

Jakob

Die Here kom praat met Jakob terwyl hy droom van die trap wat tot in die hemel reik (Gen.28:12-16), in ‘n droom praat die Here met hom in Haran (31:3), hy sê die Engel van God het hom gelei in sy arbeid (Gen.31:11-13). God het as ‘n man met hom gestoei (Gen.32:24-30). God het verder nog met hom gepraat (Gen.35:1), aan hom verskyn en met hom gepraat (Gen.35:9-12), in ‘n naggesig met hom gepraat (46:2-3).

Josef

Van Josef word nie in Genesis gesê dat God met hom gepraat het nie, maar dat hy drome gehad het (Gen.37:1-10), drome uitgelê het (hoofstukke 40 en 41), en steeds met God rekening gehou het in alles wat hy gedoen het (39:10, ens.). Die Here was by Hom (39:23).

‘…Josef was gehoorsaam deur daardie hele tyd en het aan God vasgehou , maar hy het nie n Bybel gehad , soos ons , om God se Woord te lees nie en die kommunikasie kon tog nie net van sy kant af gekom het nie.’

Tussen 1440-1450 n.Chr. is boekdrukkuns eers ontdek. Tot op daardie stadium is alle Bybels en Bybelboeke met die hand oorgeskryf. Daarom was Bybels of gedeeltes van Bybels vir eeue slegs beskikbaar in kerke en kloosters, en het die gemeentelede nie Bybels gehad nie. Maar Bybels sou ‘n skaars artikel bly tot die stigting van die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap in 1804, wat begin sorg het vir die vertaling, druk en verspreiding van Bybels aan die gewone lidmaat. In 1820 is ‘n tak darvan in Suid-Afrika gestig, wat sedert 1965 selfstandig optree in noue skakeling met die BBBG. In 1857 is die eerste volledige Bybel in Tswana gepubliseer, 1859 Xhosa, 1865 Zoeloe, 1881 Suid-Sotho, 1904 Noord-Sotho, 1907 Tsonga, 1933 Afrikaans, 1936 Venda, 1996 Swati.

Skrywer: Prof Francois Malan

Genesis 11 – Francois Malan

Willie Esterhuizen vra: 

Genesis 11 het betrekking . God het die mense se taal verwar om hulle te verhoed om verder te gaan met die bou van die toring . Is dit dalk hier waar die verskillende nasies ontstaan het? Dit is baie interessant , as n mens die skepping in ag neem , dan wonder ‘n mens maar onwillekeurig hoe het dit gebeur dat daar soveel verskillende rasse op aarde is, want ons glo tog God het alles geskep , niemand anders het geskep nie.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord: 

‘Genesis 11 het betrekking . God het die mense se taal verwar om hulle te verhoed om verder te gaan met die bou van die toring . Is dit dalk hier waar die verskillende nasies ontstaan het?’

Genesis 11:1-9, oor die verstrooiing van die mense oor die hele aarde deur hulle taal te verwar, volg op Genesis 10:1-32 oor die verspreiding van die nasies wat uit die seuns van Noag ontwikkel het.

Genesis 10 verduidelik hoe die verskillende nasies almal uit Noag voortgekom het, nadat God alles wat op die aarde geleef het, mens en dier weggevee het met die uitsondering van Noag en dié by hom in die ark (Gen.7:23). Daarmee word die eenheid van die mensheid onderstreep.  

Genesis 11:1-9 spot met die mense se poging om vir hulle ‘n naam te maak, sodat hulle deur hulle bouwerk nog na hulle dood onthou sal word deur hulle nageslag. God belowe om Abraham se naam groot te maak (NAV ‘n man van groot betekenis). Dit is God wat ‘n mens se naam groot maak. Maar in Genesis 11:4 staan ‘laat ons vir onsself ‘n naam maak’. Soos in Genesis 3:5-6, wil die mens soos God wees om alles te ken, so wil hulle hier self sorg dat hulle geken sal word, en dan nog met ‘n hoë toring wat na die hemel reik. Hier word gespot met die kleinlike menslike poging teen die God van die hemel en die aarde.

‘…is dit dalk hier waar die verskillende nasies ontstaan het?’ Nee, dit word in hoofstuk 10 bespreek.

‘…as ‘n mens die skepping in ag neem…’

Die samesteller van die boek Genesis behandel die skepping voor die geskiedenis van die mensheid kan begin, in twee beskouings na mekaar (1:1-2:4a en 2:4b-4:26), soos die twee berigte oor die verspreiding/verstrooiing van die mensedom in hoofstukke 10 en 11.

Genesis 1:1-2:4a is kunsprosa in sewe afdelings met ‘priesterlike terme’ oor God wat skep deur sy bevele, en sy heerskappy só uitvoer dat sy skeppings meewerk soos Hy bepaal, en tot die doel wat Hy op die oog het. Hier word die mens laaste geskep, aan die einde van die sesde skeppingsdag.

Genesis 2:4b-4:26 is in eenvoudige verhaalstyl van ‘n gekiedenis wat ontvou in die taal van iemand wat in landbou en veeteelt belangstel, ‘n ‘boereverhaal’. Die mens word eerste geskep uit die aarde en daarna die diere. In 2:4-25 kry die mens ‘n opdrag, in 3:1-24 word die mens se ontrou aan sy opdrag beskryf, in 4:1-26 hoe dit verder met die mens gaan.

In Genesis 10:1-11:9 plaas die samesteller ook twee berigte na mekaar. Soos Genesis 1 die plek van die mens in die skepping aandui, dui hoofstuk 10 aan waar Israel tussen die volke sal verskyn. Die ‘priesterberig’ oor die skepping van die mens met die seënende opdrag om te vermeerder en die aarde te vul (1:26-28) word uitgebrei in die ‘boereverhaal’ se vertelling van die skepping, eers van die man, dan die diere, dan die vrou, en dan van die mens se poging om soos God te wees deur alles te ken. So beskryf hoofstuk 10 eers die verspreiding van die nasies oor die aarde na die sondvloed (10:32) met Jafet in die noorde en weste, Gam in die suide en ooste, en Sem in die middel. Daarna beskryf 11:1-9 hoe die Here die mense oor die hele aarde verstrooi (11:9).

Skrywer: Prof Francois Malan