‘n Paar dinge wat jy dalk nie oor Jesus geweet het nie

‘n Paar dinge wat jy dalk nie oor Jesus geweet het nie – Stephan Joubert

1. Weet jy? …Jesus se familie het na sy hemelvaart ‘n belangrike rol in die kerk gespeel.

Volgens Markus 6:3 het Jesus vier aardse broers en twee susters gehad. Markus noem die name van sy broers: Judas, Joses, Jakobus en Simeon. Alhoewel Jesus se susters se name nie in die Bybel vermeld word nie, word hulle in die vroeë kerk as Maria en Salome geïdentifiseer. Ons weet Jesus se familie het belangrike leiersposisies in die vroeë kerk ingeneem. Jakobus, Jesus se een aardse broer, het die leier van die kerk in Jerusalem geword nadat Petrus die evangelie op ander plekke begin uitdra het (Hd 21:18). Uit buite-Bybelse gegewens weet ons Jakobus is in die jaar 62 doodgemartel omdat hy geweier het om Jesus te verloën. Volgens tradisie is hy van ‘n pilaar in die tempel afgestamp en toe met ‘n klip deur iemand doodgegooi. Beide Jakobus en Judas word ook verbind met twee briewe onder hulle naam wat in die Nuwe Testament opgeneem is. Jakobus is as leier van die kerk in Jerusalem opgevolg deur ‘n broerskind van Jesus se pa, Josef. Hierdie broerskind se naam was Simeon. Op sy beurt is Simeon in die jaar 106 na Christus doodgemaak vir sy geloof. ‘n Agterkleinkind van Josef, Jesus se aardse pa, genaamd Juda Kuriakos, het hierna as biskop van Jerusalem opgetree rondom die jaar 148-149 na Christus.

 

2.  Weet jy? …Jesus se intieme aanspreekvorm vir God gaan teen die grein in!

In Markus 14:36  lees ons dat Jesus in Getsémané, terwyl Hy bloed sweet, vir God op die intiemste wyse denkbaar aanspreek: Abba! Hierdie term tref ons dikwels in die mond van klein Joodse kindertjies aan as ‘n intieme aanspreekvorm vir hulle pa’s. Maar dit is ook die deernisvolle term waarmee dissipels gereeld na hul rabbi’s verwys het, of die manier hoe onderdane ‘n goeie koning aangespreek het. Bitter selde verwys Joodse mense na God as Abba. Dit is veels te intiem, dit is net te persoonlik. Selfs die Ou Testament noem God nie dikwels Vader nie. Indiwidue word nie hier aangemoedig om God as Vader aan te spreek nie. En tog is dit presies wat Jesus nou kom doen. In sy grootste krisisoomblik noem Hy God Abba, liefdevolle Vader…. En in die “Ons Vader” leer Hy ons om ook vir God Vader te sê; “ons Vader wat in die hemel is…”

 

3. Weet jy? Jesus se genesings gaan nie oor dankbaarheid of ondankbaarheid nie, maar oor die vraag wie Hy regtig is

In Lukas 17:11-19 lees ons hoe Jesus tien melaatse mans genees het, waarvan een ‘n Samaritaan is. Net hy het na die tyd teruggekom om te kom “dankie” sê. Vir meeste van ons is hierdie ‘n verhaal wat ons leer hoe om dankbaar te wees vir alles wat God vir ons doen. Maar dit gaan egter hier om veel meer as net dit. Weet jy, in die Bybelse tyd het mense nie om elke hoek en draai vir mekaar dankie gesê nie. Selfs in die Nuwe Testament is daar maar bitter min tekste  wat voorskryf dat ons as Christene vir mekaar moet dankie sê. In daardie tyd moes jy net dankie sê vir mense wat baie belangriker as jyself was, of vir mense met wie jy nie verder in ‘n sosiale verhouding sou staan nie. Maar vir mense van dieselfde sosiale status as jyself sê jy nooit dankie nie. Want hulle is nie belangriker as jy nie, en in die toekoms gaan jy hulle dalk weer nodig hê om iets vir jou te doen. Dus, die feit dat die nege melaatses nie terugkom om vir Jesus dankie te sê nie, wys vir ons dat hulle Hom as net maar nog ‘n geneser beskou, nie as God se Seun nie. Daarom wil hulle nie kom dankie sê nie, ingeval hulle melaatsheid later terugkeer en hulle Jesus dalk weer nodig gaan hê as ‘n geneser. Aan die ander kant, die man wat terugkom, gee aan God die eer (vers 18). Hy het besef dit is deur God se toedoen dat hy genees is (vers 15). Daarom kom hy na Jesus toe om God te eer. Die vraag is daarom nie of hy dankbaar is, of nie, maar eerder of hy vir Jesus as God se Seun sien. Ongelukkig het die ander nege mans dit nie gedoen nie. Vir hulle is Jesus sommer net ‘n doodgewone ou. Maar vir hierdie Samaritaan is Hy die Seun van God. Deur sodoende vir Jesus te eer, erken hy ook Jesus se Godheid. Terselfdertyd erken hy ook dat hy Jesus nie weer as geneser sal nodig hê nie. Hy is eens en vir altyd bevry van sy siekte.

 

4. Weet jy? Ons is nie seker hoe Jesus se kruis gelyk het nie

Nie een van die evangelieskrywers beskryf vir ons presies hoe Jesus se kruis gelyk het nie. Uit historiese inligting tot ons beskikking weet ons dat die Romeine verskillende soorte kruise gebruik het. Soms is slagoffers net aan ‘n vertikale paal vasgeslaan. Ander kere is hulle aan ‘n T-vormige kruis vasgemaak. En dan was daar ook nog die kruis wat gelyk het soos die voorstelling wat die meeste van ons in ons kop het oor Jesus se kruis, naamlik ‘n dwarsbalk wat bo-op ‘n vertikale paal gemonteer is. Soms is slagoffers onderstebo gekruisig. Verder weet ons ook dat mense soms net met toue aan die kruis vasgemaak is en dat hulle vir weke daar gehang het. Spykers is gewoonlik gebruik om mense aan die kruise vas te hou. Meestal is 22 sentimeter lange spykers deur die gekruisigdes se polse gekap, asook deur hulle voete.

Dikwels is gekruisigdes verplig om hulle kruis na die plek van teregstelling toe te dra. Die populêre idee dat dit net die dwarsbalk van die kruis sou wees, en nie die hele kruis nie, is nie korrek nie. In sommige gevalle het gekruisigdes wel net die dwarsbalk van hulle kruis gedra, maar uit historiese material tot ons beskikking blyk dit dat vele veroordeeldes ook hulle ganse kruis na die plek van teregstelling toe moes sleep.

Interessant genoeg, gee nie een van die evangelies aan ons ‘n presiese beskrywing van hoe Jesus se kruis regtig gelyk het nie. Markus en Matteus verwys selfs nie eens na spykers wat deur Jesus se liggaam gekap is nie. Volgens Lukas 24:39-40 toon Jesus wel na sy opstanding sy hande en voete aan die dissipels. Of Hy hierdeur sy spykermerke aan die dissipels vertoon, word nie deur Lukas vermeld nie. Maar ons sou tog kon aflei dat Jesus deur hierdie gebaar wys dat sowel sy polse (en nie sy handpalms soos wat die meeste skilderye voorgee nie) en sy voete aan die kruis vasgespyker is.

Die vroeë kerkleiers kort na die tyd van die Nuwe Testament was nie seker hoe Jesus gekruisig is nie. Justinus die Martelaar meen dat Jesus se liggaam bo op ‘n T-vormige kruis geplaas is, so ook die kerkvader, Barnabas. Die eerste kerkvader wat die kruis van Jesus voorstel soos wat ons dit vandag algemeen in kunstenaarsvoortellings sien, is Iraneus teen die einde van die tweede eeu. Wat ons wel weet, is dat Jesus sy eie kruis na Golgota toe moes dra (Simon van Sirene moes later hand bysit), en waarskynlik nie net die dwarsbalk nie. Jesus is ook aan die kruis deur sy hande en voete vasgespyker. Behalwe dat dit inderdaad‘n kruis kon wees soos die een wat deur kunstenaarsvoorstellings in ons koppe ingeprent is, kon Jesus se kruis ook ‘n T-vormige kruis wees, of bloot net ‘n vertikale paal wat in die grond geplant is. Aangesien kruisigings die mees grusame vorm van teregstelling in daardie tyd was, en aangesien dit vir die vroeë Christene geweldig traumaties was dat hulle Here aan ‘n vloekhout moes sterf (Gal 3), was dit vir hulle veels te moeilik om enige detail rondom die manier van Jesus se kruisiging aan ons deur te gee.

 

Skrywer: Dr Stephan Joubert

 




Hoe lees ek die Bybel vandag?

Hoe lees ek die Bybel vandag? – Stephan Joubert

Het die Bybel vetoreg wanneer kerklike tradisie en moderne waardestelsels ter tafel is? Ja, die Bybel oorroep tradisie en kerkleer, tydsgees en menslike kontekste van buite af. Die Bybel is die geldige begin – en eindpunt binne enige konteks waar die lewende God as vernaamste Gespreksgenoot, Getuie en Normbron beskou word. Die Bybel is die betroubare skriftelike gids en rigtingwyser na God se hart toe. Dit is die enigste beeldhouer wat gestalte gee aan die kerk se bestaan. Daarom moet die Bybel altyd op verantwoordelike maniere verstaan en uitgelê word sodat dit nie tot ‘n slawedrywer verhef word wat sekere standpunte willoos op ons afforseer nie.

In sommige geloofskringe funksioneer die Bybel net as ‘n bo-aardse gelukbringer wat as sodanig sekere magiese kragte besit. So het ‘n Etiopiese keiser, Menelik II wanneer hy siek was ‘n deel van die Bybel geëet. Met sy dood was 2 Konings weg uit sy kanon. Binne sommige Katolieke sirkels word die Bybel as ‘n fisiese afweermiddel teen demoniese magte hanteer. Ook in baie kerklike kringe word die Bybel se bo-aardsheid beklemtoon ten koste van die menslike kant daarvan. Die blote feit dat ‘n Bybelteks een of ander stelling maak, is hier belangriker as wat dit sê en binne watter konteks daardie teks sê wel wat dit sê. Gewoonlik sal mense wat die Bybel op die klank van tekste af hanteer uitsprake maak soos: “Ek glo maar net soos ‘n kind,” of: “mens moenie te diep nadink oor die Bybel nie.” Hierdeur word alle nadenke by die wortel afgesny. Om hierdie probleme te systap, moet ons ‘n paar riglyne tot die verstaan van die Bybel navolg:

 

BEGIN OP DIE REGTE PLEK LEES! (Reël 1A)

Hierdie eenvoudige reël geld natuurlik met baie ander dinge in die lewe ook. Neem maar ‘n fliek. Dit help nie jy stap in die middel van ‘n fliek in, nadat dit reeds vir ‘n uur aan die gang is en dink jy gaan verstaan waaroor dit handel nie. As jy in die middel van ‘n gesprek tussen vriende inval, kan jy nie verwag om te weet waaroor die mense praat nie. Begin by die begin! Altyd. Dis die regte plek. Enige ander plek is verkeerd. Maar ons moet reël 1A nog verder aanvul deur te sê:

 

BEGIN ALTYD BY DIE BEGIN EN EINDIG BY DIE EINDE (Reël 1B)

Meeste ouens val sommer op enige plek in as hulle die Bybel ter hand het en dink hulle weet vanself wat daar aan die gang is. Om enige Bybelboek te verstaan, moet mens altyd by die regte plek begin lees. En dit is by die begin. By vers een se eerste letters. Dan lees jy dit vandaar af deur tot by die einde; tot by die punt aan die einde van die laaste woorde van die slotvers Van begin tot einde, dis die enigste wen-resep vir verantwoordelike Bybellees. Nie ‘n paar verse rond en bont nie. Soos wat jy enige ander boek van begin tot einde deurlees, so moet jy ook met die Bybel maak. Anders bly dit ‘n geslote boek.  Eers nadat jy dit van A tot Z gelees het, kan jy dit waag om rond en bont in ‘n Bybelboek te lees. Eers as jy die hele verhaal en boodskap van ‘n bepaalde Bybelboek onder die knie het, kan jy dit waag om hier en daar te lees ten einde sekere temas of motiewe in ‘n Bybelboek met dié in ander Bybelboeke te vergelyk, en so aan.

 

REËL TWEE: GOD PRAAT IN PARAGRAWE, HOOFSTUKKE EN BOEKE

Ons het tyd nodig as ons kuier, want ons het tyd nodig om inligting uit te ruil. Trouens, ons praat paragrawe vol; hoofstukke vol; boeke vol. God ook! Hy praat nie in enkelsinne nie. Om God se stem dus te wil afwater tot ‘n paar losstaande versies wat uit sy Groot Boek uitgepluk word, is om sy stem heeltemal verkeerd te hoor.

God se stem hoor mens net wanneer jy sy 66 Bybelboeke van begin tot einde deurlees. God praat  verhale vol. Die Bybel is die verhale van alles wat God gesê en gedoen het en ook wat Hy ook nog gaan sê en doen. Sy Bybelskrywers het mooi geluister wat Hy wou hê hulle moet skryf. Toe het hulle, onder sy Gees se leiding, al sy reddingsverhale logies, van begin tot einde, opgeteken. Hulle het nie rond en bont geskryf nie. Dis nie asof Johannes op ‘n dag hoofstuk vyf van sy eerste Johannesbrief loop skryf het, en toe weer hoofstuk twee, en ‘n ruk daarna hoofstuk vier nie. Nee, hy het by die begin begin en by die einde geeïndig, soos wat God hom gewys het. Daarom mag ons die eerste Johannesbrief nooit anders lees en boonop die arrogansie hê om te sê God praat met ons nie. Dan jok ons mos. Dan het ons nie God se stem reg gehoor nie.

God het tyd nodig om sy verhale te vertel. Daarom is die Bybel dik; ses en sestig boeke dik. Sy verhale is logies. Dit bou voort van sin tot sin en van een paragraaf tot die ander. Uiteindelik word paragrawe hoofstukke en hoofstukke boeke. Dis hoe jy God hoor. Dit help dus nie jy wys elke keer net oë as jy Bybellees nie. Nee, as jy na God se Woord toe kom, moet jy kom kuier. Jy moet paragrawe, hoofstukke en boeke lank kuier.

 

REëL DRIE: BEMEESTER DIE KUNS VAN STORIE-VERSTAAN

Stories is die hartklop van die lewe. Nie net wil ons elkeen ons eie stories vertel nie, maar ons kyk graag ook na stories. Daarom dat TV sepies so gewild is. Om nie eens van flieks te praat nie. Dis nie verniet nie dat God self die groot Storieverteller is. Die meeste boeke van die Bybel is in verhaalvorm gegiet. Dit vertel verskillende verhale van God se reddingspad met die wêreld. Vat boeke soos Genesis, Konings, Kronieke, Matteus, Handelinge en Openbaring. Dit is almal verhale oor God se pad met sy mense. Wanneer jy sy stories ken, dan leer jy Hom al hoe beter verstaan.

Wanneer mens die verskillende verhale in die Bybel lees, moet jy onthou dat hulle die volgende tipiese kenmerke vertoon.

* Daar’s verskillende karakters in elke verhaal.

Soos met enige verhaal, het God se Bybelverhale altyd sekere hoofkarakters. Let daarom telkens op wie die hooffigure is in elke verhaal wat jy lees; wat met hulle gebeur; wat hulle doen en sê. Dan is daar natuurlik ook nog ‘n paar newe-karakters wat die hoofkarakter bystaan en hulle help om hulle doelwitte te bereik. Vat die Evangelies, waar Jesus die hoofkarakter is en die dissipels en die skare die newe-karakters is wat ons as lesers help om Jesus se doen en late nog beter te verstaan. Verder is daar ook nog vyande in baie van die Bybelverhale. In die Evangelies vervul die godsdienstige opponente en die demoniese magte hierdie rol. Hulle is die karakters wat God se werke probeer dwarsboom en die hoofkarakters in elke verhaal se planne te verongeluk.

* Daar is ‘n oorhoofse tema en plan in elke Bybelverhaal.

Bybelboeke bevat goed gestruktureerde verhale met ‘n beginpunt (daar waar die verhaal afskop), ‘n hoofgedeelte (waar die verhaal rondom die hoofkarakters ontvou) en ‘n slotgedeelte (waar die afloop van die verhaal saamgevat word). Maak seker dat jy die hooflyne van elke Bybelboek se oorhoofse verhaal goed snap, anders sal jy dit nie verstaan nie. Natuurlik is daar ook kleiner, mikro-verhale in elke Bybelboek. Maar as mens nie die oorhoofse lyne van elke Bybelboek volg nie, mis jy die punt. Vat maar die Evangelies. Nie een van hulle is fotostate van mekaar nie, al lyk Matteus, Markus en Lukas plek-plek baie dieselfde.

* Bybelverhale speel altyd binne ‘n bepaalde plek, tyd en ruimte af

Wanneer mens die Bybelverhale lees, moet jy besef hulle handel nie sommer oor ‘n klompie algemene waarhede nie. Nee, hulle handel altyd oor mense wat op ‘n spesifieke tyd binne sekere plekke opgetree het. En hierdie verhale vertel ook nie noodwendig alles oor daardie mense se doen en late nie. Vat maar die boek Handelinge. Dit sluit in hoofstuk 28 redelik stomp af met Paulus se aankoms in Rome. Mens sou verwag dat Lukas vir ons sou vertel hoe Paulus daar in Rome aan sy einde gekom het. Maar hy doen dit nie. Hoekom? Wel, omdat die doel van sy verhaal was om te wys hoe die Heilige Gees Jesus se woorde in Handelinge 1:8 waar maak (“julle sal krag ontvang as die Gees oor julle kom en julle sal my getuies wees in Judea, Samaria en tot aan die eindes van die aarde”). Lukas wil nie ‘n biografie oor Paulus skryf nie, maar ‘n teologie in verhaalvorm oor die Gees se werk. Hy wil wys hoe die Gees die ganse wêreld van sy dag met die Goeie Nuus bereik. En vir Lukas is een van die grense van die wêreld van daardie tyd die stad Rome. Dus, Van Jerusalem aan die een kant van sy wêreld, tot aan Rome aan die ander kant, vloei die Evangelie in ‘n stroom van bonatuurlike krag voort.

 

REëL VIER: DAAR IS VOORTGANG IN GOD SE REDDINGSVERHALE

Mens moet altyd vra waar bevind jy jou op die pad van God se redding wanneer jy met verskillende Bybelboeke besig is. Want God se Bybelse verhale met sy mense is altyd aan die vooruitgaan. Met ander woorde, daar is ontwikkeling of progressie. Deur die jare heen het God Homself al hoe meer aan die mensdom bekend gemaak. Boonop het Hy ook nog ‘n klompie nuwe paaie met sy mense begin stap. In die Ou Testament het God sy volk byvoorbeeld op ‘n simboliese manier aan Hom verbind deur die teken van die besnydenis en deur die jaarlikse viering van die Pasga om hulle te herinner aan sy verlossing uit Egipte. Maar met die koms van Jesus, as die hoogtepunt van God se verlossingshandelinge, het hierdie Ou Testamentiese rituele (= die besnydenis en die pasga) oorbodig geraak. Kortom, daar is voortgang te bespeur in die maniere hoe gelowiges in die Bybel op simboliese wyses en deur middel van godsdienstige rituele die verlossingsverhaal van God vier.

Mense wat vandag in die Bybel van die pasga of die besnydenis lees, kan daardie tekste nie net so op ons eie konteks toepas en sê Christene moet ook nou besny word of die Joodse pasga begin vier nie. Want die skaduwee van die kruis het immers op hierdie twee rituele geval en hulle vervang met die doop en die nagmaal. Trouens, die kruis het dit met ‘n hele klomp ander Ou-Testamentiese gebruike gedoen, soos wat Paulus onder andere in Kolossense 2 vertel.

Baie tekste in die Bybel oor God se manier van redding het nuwe inhoude gekry met die koms van Jesus. Maar die boodskap wat die Ou-Testamentiese tekste wat oor hierdie gebruike handel aan ons wil oordra, het natuurlik nie verval nie. Ons hoef nie al die tekste oor die pasga of die besnydenis uit die Bybel te sny en weg te gooi nie. Want hulle kommunikeer steeds belangrike lewenslesse en beginsels aan ons.

 

Reël 5: Die Bybel is God se Woord, maar dit is gegiet in tydbepaalde, menslike taal en kulturele raamwerke

Die Bybel is God se amptelike stem, maar dis ‘n stem wat oor duisende jare heen skriftelike gestalte gekry het. God se openbaring het hoorbaar, sienbaar, ervaarbaar geword binne spesifieke menslike kontekste. Daarom moet ons goeie kennis hê van die taalkodes en wêrelde van die verskillende Bybelskrywers wat God se handelinge neergeskryf het in die taal en gebruike van hulle dag. So nie, vertaal ons sy stem verkeerd. Dan skree ons eie stemme die Bybel dood, al kom ons dit nie agter nie.

Wanneer ons deur ons eie Westerse bril na die Bybel kyk en onsensitief is vir die eiesoortige gebruike, instellings en waardes wat mense in die Bybelse wêreld nagevolg het, dan maak ons droog. Byvoorbeeld: Wanneer die Bybelse opmerkings in 1 Korintiërs 11:2-16 oor vroulike hoofbedekkings reglynig op vandag van toepassing gemaak word, as sou dit veronderstel dat elke vrou vandag ‘n hoed op haar kop moet hê tydens godsdienstige saamkomste, dan word die kulturele konteks van die eerste eeu geïgnoreer.

Die dra van hooftooisels binne die antieke wêreld funksioneer as teken van openbare eksklusiwiteit. Dit dien as ‘n tipe trouring wat sê dat ‘n gesluierde vrou aan ‘n man behoort. Voorts weet ons vanuit agtergrondstudies dat Grieks-Romeinse vroue met hare wat losgehang het soms deelgeneem het aan kultiese aktiwiteite in die kultusse van Dionisos, Cybele, Isis en by die tempel van Apollo by Delfi. Ongebonde, los vroulike hare sou in die antieke wêreld as ‘n teken van aandagsoekery, selfbehaaglikheid, ongekontroleerde ekstase en selfs ook seksuele beskikbaarheid, opgeneem kon word. Binne die privaatruimte van hul huise kon vroue wel hul hooftooisels verwyder.

In Korinte het Christenvroue binne die huise waar die gemeente byeengekom het ongesluierd rondbeweeg aangesien dit ‘n privaatruimte was. Hulle het ook deelgeneem aan die profetiese eredienste van die kerk as bewys van hul nuutgevonde vryheid in Christus. Paulus reageer in sy skrywe aan die Korintiërs hierop deur dit andere duidelik te maak dat vroue respek jeens hul mans moet betoon deur hooftooisels tydens eredienste te dra. Omdat die privaatruimte van die oikos vir die duur van die kerklike byeenkoms in ‘n openbare ruimte verander, is dit volgens die apostel gepas dat Christenvroue inval by die heersende kulturele kodes van betaamlikheid om respek teenoor hul mans te betoon.

 

Beginsel:  Ontgin die tydlose waarhede in die Bybel binne die tydbepaalde omhulsels waarin hulle gegiet is

Die boodskap van die Bybel is in bepaaldekulturele houers verpak, maar dit oorroep hierdie houers. Daarom moet ons leer om die boodskap van elke Bybelgedeelte op ‘n verantwoordelike wyse te ontgin, selfs al is die kulturele omhulsel wat daardie boodskap omraam reeds uitgedien. Omdat hierdie hermeneutiese beginsel nie genoegsaam aan lidmate in die verlede verduidelik is nie, loop die kerk tans deur onder die kritiek van mense wat die gesag van die Bybel aandurf. Dink maar aan vrae soos die volgende: “Hoekom sit ons nie in die lig van Levitikus 25 boere onder tug wat elke sewende jaar plant en oes nie?” “Hoekom vertel 1 Kronieke 21 dat Satan vir Dawid aangehits het om die Israeliete te tel, maar 2 Samuel 24 sê dat dit God was?” “Het die haan een keer (Luk 22:34), of twee keer (Mark 14:30) gekraai voordat Petrus vir Jesus verloën het?” “Van waar het Jesus hemel toe gevaar – vanaf ‘n berg in Galilea, soos wat Matteus 28 sê, of vanaf die Olyfberg, soos wat Lukas 24 sê?”

Gelowiges moet weet dat die menslike kant van die Bybel (die historiese verpakking van duisende jare gelede) nie per se normatief is nie. Ons moet deurdring na die tydlose boodskap van die Woord. Op die vlak van die kulturele houers is daar verskillende aksente, botsende opinies en historiese diskrepansies binne die Bybel te vind, soos wat die vrae hierbo illustreer, maar nie wat die oorhoofse boodskap betref nie! Neem die uitsprake oor die sabbatjaar in Levitikus 25. Indien ons dit letterlik toepas, dan moet ons alle boere elke sewende jaar onder tug sit. Hierdie teks verbied landbouers om op die sabbatjaar te plant en te oes. Hoekom laat ons egter vandag gelowige boere begaan? Wel, omdat die regte vrae om eerder aan Levitikus 25 te vra die volgende is: “Wat wil God vir Israel sê deur hierdie wet? Watter tydlose waarhede wil Hy aan hulle bekendmaak?” Ons moet vra watter beginsels onderliggend is tot hierdie uitsprake in Levitikus 25 wat vandag steeds geldig is.

Die antwoord hierop is duidelik: God wou die Israeliete leer om nie hulle landbougrond uit te put nie. Omdat hulle nie genoegsame kennis gehad het van dinge soos die behoorlike bemesting van landbougrond nie, wou die Here deur hierdie wet die grond beskerm teen uitputting en oorbeweiding. Tekste soos Levitikus 25 sê vir ons om te vra watter beginsels in die verskillende Bybeltekste ter sprake is. Bybelse beginsels en norme is tydloos. Dit geld vir alle tye en omstandighede, terwyl gebruike egter tydbepaald is en aan spesifieke situasies gekoppel word. Selfs al handhaaf ons dus nie meer die tydbepaalde kulturele omhulsel waarna ‘n bepaalde Bybelteks verwys binne ons eie situasies nie (soos die sabbatjaar gebruike, of die dra van hooftoooisels deur vroue in die openbaar), geld daardie onderliggende norme steeds.

 

REËL 5: SIT JOU EIE KAARTE EERLIK OP DIE TAFEL

‘n Ewe belangrike reël vir moderne Bybelverbruikers is om eerlik te wees wanneer die Bybel ter hand geneem word. Doen dit met inagneming van die volgende:

  1. Maak seker wat jou eie motiewe is wanneer jy die Bybel lees. Het jy al klaar vooraf besluit wat jy wil hê die Bybel moet sê en nou soek jy net ‘n paar tekste om dit te bevestig? Of is jy oop vir oortuiging? Sal jy toelaat dat die Bybel se stem ‘n verandering aan jou bring, of pas jy die Bybel aan by jou behoeftes?
  2. Kyk of jy die regte soort vrae vra as jy die Bybel lees. Onthou, die Bybel is nie ‘n vraag-en-antwoord boek wat antwoorde te bied het op letterlik elke vraag wat mense vra nie. Moenie dink die Bybel gaan een-tot-een antwoorde hê oor moderne probleme soos kloning en aborsie nie. Of oor die vernietiging van die osoonlaag en die regte gebruik van die internet nie. Maar onthou dat die Bybel altyd tydlose beginsels aanbied wat ook in hierdie gevalle geld. Byvoorbeeld, al skryf die Bybel nie direk oor iets soos aborsie nie; leer ons deurgaans in die Woord hoe God oor lewe en dood dink en dat Hy baie duidelik is oor die feit dat lewe in sy oë reeds voor geboorte begin, sommer van oomblik een na bevrugting af. Hierdie beginsel geld onder alle omstandighede.
  3. Onthou dat jy nie alleenreg op die regte verstaan van die Bybel het nie. Jy is nie die eerste leser nie en waarskynlik ook nie die laaste leser van God se Woord nie. Ken jou plek. Jy lees oor die skouers van miljoene ander Christene wat ook reeds met God se Woord geworstel het. Gaan steek by hulle kers op as jy wonder wat die Bybel presies beteken. Hoor wat kerklike belydenisse oor bepaalde Bybselse aangeleenthede sê, asook ander Bybeluitleggers. Koop vir jou goeie hulpmiddels, soos kommentare, studiegidse, verskillende Bybelvertalings en stewige geestelike boeke wat jou op die pad van Bybelstudie kan begelei. Gaan delf ook bietjie in die kerkgeskiedenis rond. Moet nooit dink jy het patentreg op wat die Bybel presies beteken nie. Want die Heilige Gees openbaar sy waarhede ook aan miljoene ander gelowiges. Leen jou ore dus gereeld vir hulle uit.
  4. Erken jou beperkings. Partykeer weet ons eenvoudig nie hoe vorentoe nie. Partykeer kan ons saam met die groot apostel Paulus in 2 Korintiërs 4 sê dat ons soms oor raad verleë is, maar darem nie radeloos nie! Ja, selfs nie eens die Bybelskrywers het altyd klarigheid oor God se wil gehad nie. Gaan kyk Handelinge hoe Paulus en sy helpers byvoorbeeld verskil oor God se wil vir sy lewe. Terwyl die profeet Agabus en al Paulus se helpers waarsku dat hy in Jerusalem gevang gaan word, en dat hulle oortuig is die Gees wys vir hulle Paulus moenie soontoe gaan nie, is die apostel oortuig dat hy wel moet gaan. En dat die Gees hom lei om dit te doen. As selfs die heel grotes soms oor God se wil verskil het, wie is ons dat ons altyd presies weet wat God vir ons wil hê.

Lees die Bybel met oortuiging en geniet dit. Die Bybel is die gids op die pad van die lewe. Al kry jy nie antwoorde op al jou vrae in die Bybel nie; kry jy die antwoord op die heel belangrikste een, naamlik hoe om in vrede met God te leef. Die Woord is die rigsnoer vir nuwe lewe. Dit bring die grootste vreugde denkbaar vir ernstige verbruikers daarvan; want dit bevat woorde wat vir altyd lewe gee.

 

Skrywer: Dr Stephan Joubert

 

 




Annus virtualis

Annus virtualis – Stephan Joubert

Annus virtualis, die jaar/era van virtualiteit is op ons.  Een en ‘n half miljard mense wêreldwyd is reeds aanlyn- vele vir langer as 20 ure per week. Meer as 2 triljoen dollar se besigheid word jaarliks op die internet gedoen, met 33 % boeke wat tans aanlyn verkoop word. Facebook het reeds in 2009  met 5 miljoen mense per week gegroei, met 140 miljoen nuwe lede wat tussen Februarie 2007-Maart 2009 aangesluit het. Twitter spog ook met meer as 800 miljoen lede.

Die internet is ‘n onuitputlike bron van informasie. Jy kan enigiets “Google” en binne milli-sekondes ‘n reeks webblaaie tot jou beskikking hê met antwoorde. Of jy kan by Wikipedia inval en meer akkurate inligting as Encyclopedia Brittanica daar raakloop.  Maar die digitale wêreld is nie net ‘n kortpad na informasie nie, dis ‘n verlengstuk en uitdrukkingsvorm van miljarde mense se leefwêrelde.  Hier vorm nuwe verhoudings, taal en denke -sowel positief as negatief . Leadbater (We-Think, 2009) praat van ‘n nuwe soort virtuele “we-think waar opinievorming nie langer deur ‘n paar kenners beheer word nie, maar deur groot groepe mense.

Virtualiteit is ‘n integrale deel van ons lewens. “Connectivity”/ konnektiwiteit is die nuwe wagwoorde . Deur middel van ons eietydse elektroniese en digitale verbindingsmedia skep en betree miljarde mense daagliks nuwe interaktiewe spasies. Wêreldwyd verbind mense op nuwe maniere met mekaar.

Jesse Rice (The Church of Facebook, 2009) sê een van die grootste behoeftes vir internetverbuikers, veral diegene op Facebook, is dieé aan ‘n “home’, ‘n tuiste. Nuwe virtuele families kom hier tot stand met gedeelde narratiewe. Mense is immers met hul harte en emosies hier aanwesig. Dirigent Eric Whitacre kon daarom selfs al ‘n virtuele koor dirigeer waaraan 185 sangers uit 12 lande deelgeneem het sonder enige persoonlike kontak (http://www.youtube.com/watch?v=D7o7BrlbaDs).

Wat van die gevare van die internet?” soos wat ou doomnis sou vra. Wag, ek wil nie juis tyd op hierdie wa deurbring waar “kenners” gewoonlik meer weet van alles wat verkeerd is met die wêreld as dit wat reg is met God se goeie boodskap nie. Ook wil ek nie doen wat my hond doen deur te blaf vir dit wat hy nie verstaan nie omdat ek dalk vasgevang is in ‘n dualistiese leefstyl waar my kerklike lewe in ‘n ander wêreld afspeel as die res van my lewe. Ek wil eerder saam met Len Wilson (The wired church 2.0, 2009) sê: “Our job as messengers of the gospel, is to speak in whatever language the culture is speaking.” Ek wil die evangelie eietyds, onverdund en eg vergestalt binne die nuwe realiteite van ons dag.

Die internet vervang nie gesig tot gesig kontak of interpersoonlike, fisiese verhoudings nie.  Dit mag ook nie. Hiervoor moet ouers, vriende, skole en kerke sorg. Maar as ons meen betekenisvolle sosiale interaksie is nie moontlik op die internet nie, dan is ons nie betrokke by Facebook, blogs of Twitter nie. Studies wys dat vele jongmense (en volwassenes) eerder hul harte op Facebook met hul “Facebook Friends” sal deel as met hul biologiese familie!  Via my eie betrokkenheid by ekerk, ‘n virtuele bediening, het ek al meer mense tot geloof in Christus sien kom as in “regte” kerke. Ook beleef ek aanhoudend hier hoedat nuwe virtuele verhoudings vorm aanneem wat ook grondvat in konkrete hulpprogramme en aksies.

In my skooldae het ons geld ingesamel vir kerklike orrelfondse. Ek wonder hoekom vele gemeentes nie vandag digitale- en mediafondse het nie? Ek wonder ook hoekom party gemeentes hul webblaaie slegs as “elektorniese afkondiging-brosjure” gebruik? As ons dink betrokkenheid by die digitale wêreld is ‘n luukse, of ‘n hulpmiddel tot bestaande bedienings, dan mis ons hierdie nuwe universele digitale kultuur. Nog erger, dan gaan ons binnekort op die godsdienstige wa van irrelevansie rondsit.

Ons is geroep om ons kultuur te help transformer in die lig van God se koninkryk wat in Christus aangebreek het. Kom ons leer by ‘n Maarten Luther wat ook die nuwe media van sy dag, naamlik die drukpers,  effektief gebruik het om die Reformasie deur te voer. Kom ons omhels vandag se wêreld entoesiasties en sorg dat God se koninkryk met styl aanbreek binne ons uitdagende digitale en fisiese leefwêrelde.

 

Skrywer: Dr Stephan Joubert




Tale in die antieke Midde-Ooste

Tale in die antieke Midde-Ooste – Marius Nel

Willie wil weet: (Hierdie is ‘’n opvolgvraag)

Ek verwys na ondergenoemde antwoord en wil , as ek mag , my vraag bietjie uitbrei

Moses het in die Farao se paleis groot geword – hy sou dus die taal van die Egiptenare van daardie tyd gepraat het – weet ons hoe hulle taal van daardie tyd  gelyk en geklink het ? Sou n mens kon aflei dat die Israeliete twee tale gepraat het ( Beide Hebreeus en dan die taal wat die Egiptenare gepraat het ) Moses sou dalk as kind nie veel aan Hebreeus blootgestel gewees het nie en dan wonder n mens wanneer hy dit sou geleer het ? Of kan dit wees dat die 2 tale baie eenders gewees het dat dit nie juis n probleem sou gewees het nie . Vandag praat die Egiptenare Arabies , maar dit fassineer my watter taal hulle destyds gepraat het en wat die invloed daarvan op Moses was . Sou n mens dan ook kan aflei dat God in Hebreeus met Moses gepraat het , daar in die woestyn by die brandende bos.

 

Antwoord:

Dr. Marius Nel antwoord:

Ja, Moses sou waarskynlik die Egiptiese taal aangeleer het. Daarom kon hy later met die farao onderhandel, sonder ‘n tolk. Die volk in slawerny het ook die Egiptiese taal geken, soos die mense van Afrika ook die kolonialiste se taal moes aanleer om enigsins te oorleef. Die Egiptiese taal is aan ons bekend deur die hiërogliewe-taal wat oorgelewer is, en mettertyd ook ontsyfer is. Hoe dit geklink het, weet Egiptoloë nie meer vandag nie. Die twee tale, Egipties en die Semitiese dialekte, was nie nou verwant nie. Ons weet egter dat baie mense in antieke tye tweetalig was. Ons aanvaar dat God in Hebreeus met Moses gepraat het, omdat Hy die Hebreeuse woorde gebruik om sy Naam (eienaam:JHWH) aan Moses te verklaar.

Skrywer: Dr Marius Nel