Jona en die vis – Marius Nel

Dolf Dreyer vra:

Ek wil net graag die volgende weet: “Jona en die vis”, is dit feit of fiksie? Moet die leser dit as ‘n tipe gelykenis beskou of moet dit gesien word dat God selfs die natuur gebruik om Sy plan tot uitvoering te bring?

Antwoord – Dr Marius Nel

Jona is die enigste profeteboek wat die genre van vertelling voluit benut. Dit lyk of dit gewortel kan wees in 2 Kon 14: ²⁵Jerobeam II het die gebiede van Israel tussen Lebo-Hamat en die see in die Jordaanvallei herower. Dit was net soos die Here, die God van Israel, deur die profeet Jona seun van Amittai uit Gat-Gefer gesê het.

Ons beskryf dit as ‘n profetiese boek omdat die hoofkarakter met ‘n boodskap van JHWH gestuur word. Lidmate aanvaar dat die verhaal handel oor ‘n profeet wat deur JHWH geroep word maar weier om aan die opdrag en roeping gehoor te gee omdat die boodskap gerig is aan die adres van dié profeet se volk se vyande. En alhoewel die boodskap een van oordeel en gerig is, wil Jona nie gaan nie. 1: ²“Maak klaar en gaan na die groot stad Nineve toe! Praat ernstig met hulle, want Ek het hulle slegte lewenswyse raakgesien.” Die einde van die boek bevat sy rede: 4: Hierdie verandering het Jona ontstel. Hy het baie kwaad geword. ²Hy het by die Here daaroor gekla: “Het ek nie voor ek by die huis weg is, gesê dit is wat U sou doen nie, Here? Dit is die rede hoekom ek na Tarsis gevlug het! Ek het geweet U is ‘n genadige God, ‘n God van medelye. U word stadig kwaad en is liefdevol en getrou. Ek het geweet U kry maklik berou en dat U van plan sou verander en hulle nie straf nie. ³Here, vat nou maar my lewe! Ek wil liewer dood wees as om te lewe.”

Ek het U as ‘n genadige God leer ken en ek is bevrees dat U ook genade aan die inwoners van Nineve gaan bewys!

Om te aanvaar dat die boek ‘n historiese vertelling is, stel vrae aan die gelowige: is dit moontlik om vir drie dae in ‘n vis se maag te oorleef? En kan die vis jou dan uitspoeg en jy normaal funksioneer?

Kritiese navorsing het lankal aanvaar die boek is nie histories begrond nie en is nie bedoel om histories gelees te word nie. Dit is eerder ‘n kunstige verhaal om ‘n teologiese boodskap aan die volk (Juda) oor te dra en daarom moet die vertelling in eie terme geïnterpreteer word.

 

Die boek stel twee belangrike vrae:

• Wat is die identiteit en betekenis van die groot vis? – 1: ¹⁷Toe stuur die Here ‘n groot vis om Jona in te sluk. Jona was vir drie dae en drie nagte in die vis. Dit hoef nie allegories verklaar te word as Israel wat in ballingskap gaan nie, soos Joose rabbi’s vir baie lank doen. Die vis is eerder ‘n instrument wat Jona aan wanorde en chaos blootstel as vrug van sy ongehoorsaamheid;
• Is die psalm in 2:2-9 van die begin af deel van die boek of is dit agterna bygevoeg? Die boek bestaan in oorgelewerde manuskripte sonder die psalm maar tog is die psalm baie goed ingewerk sodat dit heel funksioneel in die konteks voorkom, en die psalm speel ook ‘n kernbelangrike rol om die teologiese doel van die boek te dien. 2: “In my groot nood het ek die Here aangeroep en Hy het my geantwoord. Ek het uit die doderyk geroep en U het my gehoor! ³In die diepte van die oseaan het U my gegooi. Ek het tot in die hart van die see gesink. Strome het rondom my gekolk. U het golf na golf oor my laat spoel. ⁴Ek het gesê: ‘Uit u teenwoordigheid het U my verdryf. Hoe sal ek ooit weer u heilige tempel sien?’⁵“Water het my verswelg, die diepwaters het my omring. Seegras was om my kop gedraai. ⁶Ek het afgesak tot waar die berge begin. Ek was afgesluit van die lewe, vasgevang in die land van die dooies. Maar U, Here my God, het my gered uit die oop kake van die dood! ⁷“Toe ek alle hoop verloor het, het ek weer aan die Here gedink. In u heilige tempel het U my gebed gehoor. ⁸Wie vals gode aanbid, minag God se goedheid. ⁹Ek sal met lofliedere vir U ‘n offer bring. Ek sal doen wat ek beloof het. Net die Here bring verlossing!”

 

In die Semitiese mitologie het dit drie dae en drie nagte geneem om na die onderwêreld van die dood te reis. Volgens dié opvatting moes Jona, ná drie dae en nagte in die maag van die vis, reeds dood gewees het. Maar hy is nog springlewendig en bid die mooiste gebed in die vis se maag.

Die rol wat God se beskikking in die boek stuur, is opvallend. Hy bestuur alle sake.

Hierteenoor staan die rol wat Jona speel. Hy tree direk téén God se bevele op. In 1:2 gee God die bevel dat Jona moet opgaan na Nineve. Jona reageer deur af te gaan na Joppe met die doel om na Tarsis te vlug, weg van JHWH af, in presies die teenoorgestelde rigting as Nineve (meeste vertalings laat dié teenspraak ongelukkig uit). Nineve lê aan die oostelike uithoek van die bekende wêreld, Taris aan die westelike uithoek. Jona gaan af na Joppe, maar dis nie genoeg nie. Hy gaan ook na die maag van die skip. Ook nie genoeg nie, gaan hy af na die dieptes van die see, en na die maag van ‘n vis, en so tot in die maag van die onderwêreld, waar die fondasies van die aarde gegrond is. 2: Ek het uit die doderyk geroep en U het my gehoor! ³In die diepte van die oseaan het U my gegooi. Ek het tot in die hart van die see gesink. Strome het rondom my gekolk. U het golf na golf oor my laat spoel.

Die vraag in 4: ⁴Die Here het geantwoord: “Is dit reg van jou om hieroor kwaad te wees?” is bedoel om Jona/luisteraars tot die insig te bring dat JHWH se genade nie tot Israel beperk is nie. Wanneer Jona buite onder die skerm gaan sit, is dit met die doel dat hy kan sien wanneer JHWH die stad vernietig sodat hy hom daarin kan verlekker. Want Nineve is Assirië, die vyand wat die Noordryk of Israel vernietig het!

Hierteenoor staan JHWH wat wil sien dat Nineve hom bekeer sodat Hy die stad en sy mense (en diere!) kan red – 4: ¹⁰Toe sê die Here: “Jy is ontsteld oor die plant en dit terwyl jy niks gedoen het om die plant te versorg of te laat groei nie. Die plant het oornag opgekom en is weer oornag vernietig. ¹¹Nineve het meer as 120 000 mense wat nie weet wat reg of verkeerd is nie en ook baie diere. Sal Ek dan nie medelye hê oor die groot stad Nineve nie?”

Nineve is die vir Israeliet simbool van die gehate Assiriese wêreldmoondheid wat Israel se einde beteken, en word simbool vir alle nasies wat Israel skade aanrig en wil vernietig. Vgl ook Nahum se haatlied teen Nineve. Die Assiriërs was vanaf 883 vC. die magtigste wêreldmoondheid en hulle verwoes Samaria in 722 vC.  Nineve lê aan die wesoewer van die Tigrisrivier, ongeveer 670 km noordoos van Israel geleë. Dit was vroeg reeds ‘n Assiriese koninklike stad, maar word eers onder Sanherib (705-681 vC.) die hoofstad van die ryk. Die biblioteek in die stad maak die stad wêreldbekend. Die Mediërs en hulle bondgenote verwoes die stad in 612 vC.

In dié verhaal speel Nineve die rol van die baie groot stad wat teenoor JHWH en sy volk staan. Die stad is baie groot – 3: ³Jona het gereedgemaak en na Nineve toe gegaan soos die Here hom beveel het. Nineve was so groot dat dit drie dae vat om alles te sien.

Jona dien as ‘n gelykenis om Jona/Israel as ontvanger van JHWH se genade te ontmasker as dat dit selfsugtig is en genade vir ander volke wil ontsê.

Baie navorsers lees Jona in die lig van Esra en Nehemia se verbod op gemengde huwelike en hulle vyandigheid teen enigiets wat nie-Joods is nie: Esra 9: Toe het die leiers na my toe gekom en gesê: “Baie van die mense van die land, selfs ook van die priesters en die Leviete, het hulle nie van die ander volke in die land afgesonder nie. Hulle het van die afstootlike praktyke van die Kanaäniete, Hetiete, Feresiete, Jebusiete, Ammoniete, Moabiete, Egiptenaars en die Amoriete begin beoefen. ²Van die mans en hulle seuns het met van die vroue van die land getrou. Deur dit te doen, het hulle die heilige volk van God met die bevolking van die land vermeng. Om die kroon te span, was die amptenare en die leiers die eerstes om dit te doen; Neh 13: ²³Min of meer in dieselfde tyd het ek besef dat sommige Judese mans met vroue uit Asdod, Ammon en Moab getroud was. ²⁴Van hierdie mense se kinders kon omtrent die helfte nie die taal van Juda praat nie. Hulle het net die taal van Asdod of een van die ander tale van die omgewing gepraat. ²⁵Ek het hulle aangespreek en hulle vervloek. Party van hulle het ek berispe, hulle vervloek, sommige geslaan en ander se hare uitgetrek. Ek het hulle ‘n belofte voor God laat aflê dat hulle nie sou toelaat dat hulle kinders met die heidense mense van die land ondertrou nie. ²⁶“Was dit nie presies die rede hoekom koning Salomo in sonde beland het nie?” het ek gevra. “Daar was geen koning van enige nasie wat met hom vergelyk kan word nie. God het hom liefgehad en het hom koning oor die hele Israel gemaak. Die waarheid is dat dit sy heidense vroue was wat veroorsaak het dat hy sondig. ²⁷Hoe kan julle ooit daaraan dink om so ‘n sonde te doen deur met heidense vroue te trou en so aan God ontrou te wees?” ²⁸Selfs die hoëpriester Eljasib se seun Jojada was met die dogter van Sanballat, die Goroniet, getroud. Ek het hom voor my weggejaag.

Die boek handel oor xenofobie. Dit probeer om JHWH se karakter te reduseer om binne ons verwagtinge in te pas, sodat mense wat nie soos ons is nie, uitgesluit kan word van sy genade wat slegs tot ons beperk is.

Lees gerus die verhaal vir die kunstige vertelling wat daarin vervat is – dit word puik vertel!

In die NT tyd was daar verhale bekend as Vitae Prophetarum in omloop wat verhale oor verskeie profete bevat het, ook oor Jona. Wanneer die NT na die teken van Jona verwys, dui dit op ‘n teken in dié verhale wat na die eindtyd verwys. So gebruik Jesus dit dan ook in Markus 8:12 en Lukas 11:29-31, as teken van die eindtyd. Matteus 12:38-42 noem spesifiek dat dit op die verhaal van Jona betrekking het. Matt 12: ³⁸Daarop het sommige van die skrifkenners en Fariseërs Hom geantwoord: “Leermeester, ons wil graag ‘n wonderteken van U sien om te bewys dat U van God af kom.” ³⁹Jesus het egter geantwoord: “Dit is net slegte en goddelose mense soos julle wat ‘n wonderteken as bewys wil hê. Die enigste teken wat julle sal kry, is dié van die profeet Jona. ⁴⁰Net soos Jona vir drie dae en nagte in die maag van ‘n groot vis was, so sal Ek, die Seun van die Mens, vir drie dae en nagte in die binneste van die aarde wees. ⁴¹Die mense van Nineve sal op die oordeelsdag saam met vandag se mense opstaan en teen hulle getuig. Hulle het tog op grond van Jona se prediking tot inkeer gekom. Iemand baie belangriker as Jona is nou hier by julle, en tog kom julle nie tot inkeer nie. ⁴²Die koningin van Skeba sal op die oordeelsdag saam met die mense van vandag opstaan en teen hulle getuig. Sy het immers van ‘n baie ver land gekom om na die wysheid van Salomo te kom luister. Iemand baie belangriker as Salomo is nou hier by julle; tog weier julle om na Hom te luister! Lukas 11: ²⁹Terwyl die skare om Jesus saamdrom, het Hy gesê: “Dit is bose tye hierdie, en hierdie bose geslag hou aan om van My ‘n wonderteken te vra. Maar die enigste teken wat Ek hulle sal gee, is die teken van die profeet Jona. ³⁰Wat met hom gebeur het, was ‘n teken vir die mense van Nineve dat God hom gestuur het. Wat met My gebeur, sal ‘n teken wees dat God My, die Seun van die Mens, na hierdie mense gestuur het. ³¹“Die koningin van Skeba sal in die oordeelsdag opstaan en hierdie geslag veroordeel, want sy het van ‘n ver land gekom om na die wysheid van Salomo te luister. En nou is Iemand groter as Salomo hier – en julle weier om na Hom te luister. ³²Die mense van Nineve sal ook in die oordeelsdag opstaan en hierdie geslag veroordeel, want hulle het tot inkeer gekom deur die prediking van Jona. En nou is Iemand groter as Jona hier – en julle weier om tot inkeer te kom.”

Outeur: Dr Marius Nel

 

Geloof en Werke – Francois Malan

Jan Breet vra:

Wat is die verband tussen geloof en werke?

Antwoord:

 

1 Wat dit nie is nie.

1.1 Gered deur te glo, nie deur jou werke nie

Galasiërs is moontlik die eerste brief wat Paulus geskryf het. Hy is ontsteld oor Joodse dwaalleraars wat die gemeentes in die provinsie Galasië se verstand benewel (3:1 letterlik ‘getoor’, ‘mislei’, ‘verlei’, ‘bekoor het’). Hy is verbaas dat hulle so gou van God, wat hulle deur die genade van Christus geroep het, afvallig geword het en ‘n ander evangelie aangeneem het (1:6). Die Joodse dwaalleraars het blykbaar vir die Galasiërs vertel dat ‘n mens nie gered word deur slegs in Christus te glo nie, maar dat jy ook die Joodse gebruike en wette moet volbring en besny word om jou verhouding met God reg te maak.

In hoofstukke 1-2 verwys Paulus na sy eie lewe as ‘n toegewyde Jood (1:13-14; vgl. Filipense 3:2-6). Maar toe God in sy goedheid besluit het om sy Seun aan hom te openbaar (Galasiërs 1:16, vgl. Handelinge 9:3-6), het hy alles wat eers vir hom ‘n bate was, prysgegee en beskou dit as verwerplik, sodat Hy Christus as enigste bate kan verkry en een met Hom te wees, vrygespreek (letterlik ‘geregverdig’ voor God), nie omdat hy die wet onderhou nie, maar omdat hy in Christus glo. Dit is die vryspraak wat God gee omdat ‘n mens in Hom glo (letterlik: die geregtigheid van God deur geloof;  Filippense 3:7-9).

Al is hy ‘n Jood weet hy dat ‘n mens nie van sonde vrygespreek word deur die wet van Moses te onderhou nie, maar alleen deur in Jesus Christus te glo…want geen mens word vrygespreek op grond daarvan dat hy die wet onderhou nie (Galasiërs 2:15-16).

 

1.2 Geen mens kan die wet ten volle onderhou nie

In Romeine 1-3 wys hy dat geen mens die wet ten volle kan onderhou nie. Daarom sal geen mens op grond van wetsonderhouding deur God vrygespreek word nie, inteendeel, deur die wet leer ‘n mens wat sonde is (Romeine 3:20; vgl. Galasiërs 3:21-22). By die wet gaan dit nie om die geloof nie, maar om die daad (Galasiërs 3:12).

 

1.3   Vertroue op werke is vertroue op jouself voor God, nie op Christus nie

Die probleem met die mense wat God probeer behaag met hulle goeie werke is dat hulle dan op hulle self en hulle eie perstasie vertrou vir hulle verlossing, en nie op God se vrye geskenk wat Hy vir ons uit sy genade gee nie. Daarom sê Galasiërs 2:21: as ‘n mens vrygespreek kon word op grond daarvan dat jy die wet onderhou, sou dit immers beteken dat Christus verniet gesterwe het. Galasiërs 5:4: julle wat van julle sonde vrygespreek wil word deur die wet te onderhou, julle het julle band met Christus verbreek, julle het die genade van God verbeur.

 

2 Hoe geloof werk om ons te red

2.1 Geloof is om God te vertrou dat Hy my verlos

Galasiërs 3:3: omdat Abraham in God geglo het, het God hom vrygespreek – letterlik: regverdig verklaar;

Hebreërs 11:1 – om te glo, is om seker te wees van die dinge wat ons hoop, om oortuig te wees van die dinge wat ons nie sien nie.

 

2.2   Geloof is om in Christus Jesus te glo, deur wie God my verlos

Galasiërs 3: 13: Christus het ons losgekoop van die vloek wat die wet meebring, deur in ons plek aan die kruis ‘n vervloekte te word;

Galasiërs 3:26: deur die geloof in Christus Jesus is ons kinders van God.

 

2.3   Ons ontvang die Heilige Gees, God self wat in ons kom woon, deur die evangelie te glo

Die evangelie beteken ‘goeie nuus’ nl. dat God my deur Christus se offer verlos van my sonde en self by my kom woon, en dit net deur ten volle op God se genade te vertrou vir my lewe. Vergelyk Galasiërs 3:2,6 se retoriese vraag dat ons die Heilige Gees ontvang, nie deur die wet van Moses te onderhou nie, maar deur die evangelie te glo.

Galasiërs 3:14: deur die geloof ontvang ons die Gees wat God beloof het.

Johannes 14:16-17: Ek sal die Vader vra, en Hy sal vir julle ‘n ander Voorspraak stuur om ewig by julle te wees, naamlik die Gees van die waarheid…julle ken Hom, omdat Hy by julle bly en in julle sal wees.

Galasiërs 3:22: die belofte van God word vir die gelowiges vervul alleen op grond van die geloof in Christus Jesus.

2.4   God red ons uit sy vrye genade deur Christus wat ons verlossing bewerk het.

Dit is nie deur ons eie verdienste met goeie werke nie, maar deurdat ons God glo en op Hom vertrou vir ons verlossing. Ons geloof en ons redding is ‘n gawe van God

Efesiërs 2:4-9; vers 8 sê letterlik: deur genade is julle gered deur geloof, en dit – nl. die redding en die geloof – nie uit julleself nie, is die gawe van God;

Filippense 1:29 sê letterlik: wat Christus betref het God aan julle die genade gegee om nie alleen in Hom te glo nie, maar ook vir Hom te ly.

 

3 Die verband tussen geloof en werke

3.1 Omdat God die Heilige Gees in ons woon Romeine 8:9 (8:10 sê daarom: Christus is in ons), kan ons nou aan die eise van die wet voldoen (Romeine 8:4).

Die Gees oortuig ons wat sonde is (Johannes 16:8) en lei ons in die hele waarheid (Johannes 16:13).

In Efesiërs 3:16-19 bid Paulus dat die Vader deur sy Gees, uit die rykdom van sy heerlikheid, aan julle die krag sal gee om innerlik sterk te word (dit is die krag van die liefde), dat Christus deur die geloof in julle harte sal woon, en dat julle in die liefde gewortel en gegrondves sal wees. Mag julle in staat wees om…te begryp hoe wyd en ver en hoog en diep die liefde van Christus strek. Mag julle sy liefde ken, liefde wat ons verstand te bowe gaan, en mag julle heeltemal vervul word met die volheid van God (die God van liefde).

Hy werk in ons sodat ons al meer gelykvormig sal wees aan die beeld van Christus (Romeine 8:29).

Ons word al meer verander om aan die beeld van Christus gelyk te word. Die heerlikheid wat van ons uitstraal, neem steeds toe. Dit doen die Here wat die Gees is (2 Korintiërs 3:18)

Galasiërs 5:22-23 sê: die vrug van die Gees in ons lewe is liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelikheid, goedhartigheid, getrouheid, nederigheid en selfbeheersing.

 

3.2 Ons opdrag

3.2.1      Aflê van die sonde

Romeine 8:12-12: Ons staan onder ‘n verpligting om nie volgens ons sondige natuur te lewe nie, maar om deur die Gees ‘n einde te maak aan ons sondige praktyke.

Romeine 6:12: Moet dan nie toelaat dat die sonde nog langer oor julle heerskappy voer en julle die begeertes van julle sterflike aardse bestaan laat gehoorsaam nie.

 

3.2.2      Doen wat God wil

Romeine 12:2 sê: laat God julle verander deur julle denke te vernuwe. Dan sal julle kan onderskei wat die wil van God is, wat vir Hom goed en aanneemlik en volmaak is.

Romeine 6:13: Nee stel julle in diens van God…en stel elke deel van julle liggame in diens van God as werktuig om te doen wat God wil.

Galasiërs 5:24-25: Die wat aan Christus Jesus behoort , het hulle sondige natuur met al sy hartstogte en begeertes gekruisig. Ons lewe deur die Gees; laat die Gees nou ook ons gedrag bepaal.

Wat die wet nie kon doen nie, omdat ons sondige natuur nie die wet kon volbring nie, dit het God uit genade deur Christus vir ons gedoen, en doen Hy deur sy Gees in ons, dat ons volgens die wil van God begin lewe, soos dit in sy woord vir ons geopenbaar is. Nou is dit nie ‘n wet wat van buite af eise aan ons stel wat ons nie kan bykom nie. Nou het God self in ons kom woon, om ons wil te omskep, sodat ons sy wil en wet wil doen. En Hy gee ook aan ons die krag om sy wil te doen en om die sonde af te lê.

 

3.2.3      Goeie werke uit dankbaarheid sonder enige roem

Voor Hom het geen mens iets om op te roem nie. Aan God is dit te danke dat ons met Christus Jesus verenig is. Hy het vir ons geword die wysheid wat van God kom: nl. die vryspraak, die heiliging en die verlossing. Daarom ‘Die wat wil roem, moet in die Here roem (1 Korintiërs 1:29-31).

Ons lewe is nou een van dankbaarheid teenoor God, en ons doen sy wil uit blye dankbaarheid. Dit is ook vir ons die allerbeste soort lewe (vgl. Romeine 12:1) .

 

3.3 Geloof wat deur die liefde tot dade oorgaan

Vir Paulus is die nuwe bedeling met Christus se koms, waaraan die Heilige Gees ons deur geloof verbind (Galasiërs 3:3-5), die bedeling van vryheid (Galasiërs 5:1,13; vgl. 2 Korintiërs 3:17). Christus het ons nie vrygemaak vir slawerny aan wetsonderhouding nie, maar maak van ons vrye kinders van God (Galasiërs 4:5; Romeine 8:15-17) Vryheid is kosbaar en moet met sorg in stand gehou word deur dit te beoefen: staan dan vas in hierdie vryheid.

Van twee kante word die vryheid bedreig: deur die versoeking om terug te deins van die verantwoordelikheid wat die vryheid meebring en liewer sekuriteit in ‘n vaste stel reëls te soek. Dan voer jy net vaste voorskrifte uit en hoef nie rekenskap te gee van jou verantwoordelikheid nie. Aan die anderkant is daar die gevaar om die verantwoordelikheid van die vryheid te ontduik deur alle bindinge oorboord te gooi, en vryheid as ‘n verskoning vir losbandigheid te gebruik. In die ou wêreld van slawerny lei die wet die mens tot eie-wetlikheid en sonde. In die nuwe wêreld van vryheid lei die Gees ons tot liefde vir God en vir mense (Galasiërs 5:6). Die keuse is tussen slawerny met vrees vir straf, of vryheid in liefde.

Galasiërs 5:6 beskryf ons nuwe verhouding as ‘in Christus’. Dit beteken dat ons in gemeenskap met Christus lewe, en deel het aan alles wat Hy vir ons en ons bewerk. ‘In Christus’ is ‘n kernagtige beskrywing van die nuwe bestaanswyse van die gelowige, saam met die Seun van God is die gelowiges ook kinders van God. Dit bring ook ‘n nuwe lewensoriëntering, wat op Christus fokus, en ‘n nuwe waardestelsel. Gelowiges is één in Christus as sondaars, wat uit genade verlos is, om saam kinders van God te wees. Maar hulle het ook ‘n nuwe gedragskode as God se kinders, en ‘n nuwe motivering in die lewe, nl. geloof wat deur die liefde tot dade oorgaan.

In plaas van geregtigheid voor God te probeer kry op grond van menslike prestasies, ontvang hulle geregtigheid alleen deur in Christus te glo. Maar die genadegawe van God bring ook ‘n nuwe dryfkrag in die gelowige se lewe, nl. die liefde van God wat die vrug is van die Gees se werk in die gelowige (5:22). Soos wat ons deur die geloof deel word van alles wat Christus vir ons aan die kruis volbring het, so word Christus deel van ons lewe deur in ons te kom woon met sy krag, nl. sy liefdeskrag. Hy maak van ons kinders wat hulle Vader liefhet en mekaar liefhet.

Die liefde is die maatstaf vir die Christen se lewe, en word in dade uitgedruk, soos Christus wat sy lewe vir ons gegee het (2:20). Christus is nie alleen die inhoud van ons geloof nie, maar Hy wys ook die weg aan waardeur die liefde tot dade moet oorgaan. Geloof beteken dat jy alles van God ontvang, maar God se gawe weer uitdeel. Dit loop uit op ‘n selfverloënende lewe wat deur die liefde gedra word, sonder om enige loon buiten en naas God self te verwag. Die lewe volgens Christus se wet van die liefde gee steeds meer vryheid, omdat ons in ons vryheid nie alleen is nie, maar in gemeenskap met die drie-enige God lewe, en met alle skepsels in sy Ryk.

Vryheid van die sonde en die wet beteken terselfdertyd ‘n lewe van liefde, volgens die voorbeeld en voorleef van ons Verlosser, Christus, deur die krag van die Gees van God wat in ons woon.

Galasiërs 5:13: Die doel van die verlossing van die gelowige, van sy roeping, is vryheid. Daarvoor het God ons geroep. Maar die vryheid wat Christus vir ons verwerf het, word baie misverstaan en misbruik, óf vir selfregverdiging, óf vir selfsug. Vryheid bring die verantwoordelikheid van keuses mee, van ‘n doelbewuste besluit om ‘n bepaalde gedragslyn te volg. Die vryheid kan misbruik word om te doen wat ek wil, naamlik om my self te dien met my neiging tot die sonde – Moet net nie julle vryheid misbruik as ‘n verskoning om sonde te doen nie (letterlik: as ‘n geleentheid vir die sondige begeerte nie; vgl. 1 Petrus 2:16). Die sondige begeerte beteken krasse selfsug. Die inwoning van die Gees maak dit egter moontlik dat die gelowige uit vrye wil kan kies wat God wil, naamlik om ander te dien met die krag van die Gees. Dit vra ‘n doelbewuste onderneming voordat geloof deur die liefde tot dade oorgaan (Gal. 5:6).

Die Christelike vryheid is nie inhoudloos nie, maar vergesél van duidelike riglyne. Christus het vir ons kom wys wat liefde is. Met selfverloëning het Hy vír ons en vír baie gelewe en gesterf (Galasiërs 2:20). Christus is ons rigsnoer vir die lewe. Daarom is die vrywillige ‘verpligting’ wat die gelowiges op hulleself neem om mekaar in liefde te dien (letterlik: uit liefde slawediens aan mekaar lewer), teenoor die slawejuk van wetsonderhouding, word ons ‘slawe’ wat mekaar dien onder die vrywillig-gekose verpligting van die liefde, in plaas van slawe wat hulle self dien onder die van-buite-opgelegde verpligting van die wet. Die vryheid word bewaar deur liefde te beoefen. Die nuwe verantwoordelikheid van die Christelike vryheid kan oorweldigend en onhanteerbaar word. Dan word óf alle grense en beperkings ontken, óf teruggekrabbel na vaste reëls en regulasies. Nee, die vryheid is gegrond op die liefde van Christus, van sy offer vir ons. Daarom is die sin van die lewe in vryheid, om God te dien in gemeenskap met ander, waar ons met Christus se liefde aan mekaar verbind is, en vir mekaar lewe, omdat God ons daartoe roep. So word ons van ons self verlos.

In Galasiërs 5:14 haal  Paulus Levitikus 19:18 aan om te wys die Skrif ondersteun sy standpunt. Vir Paulus is die wet, sonder die menigte stipulasies, die uitdrukking van God se wil. Jesus het ook Levitikus 19:18 saam met Deuteronomium 6:5 aangehaal (Matteus 22:34-40). Hiermee word Galasiërs 5:6 bevestig: geloof is wat in liefde tot dade oorgaan. Paulus sê die hele wet is in hierdie gebod vervul (NAV saamgevat). Met ‘vervul’ word die bedoeling van die wet beklemtoon, dat dit tot spontane dade van liefde teenoor die naaste sal lei (vgl. Romeine 8:4; 13:8; Matteus 5:17). ‘Soos jouself’ netsoos iemand instinktief sy eie belange op die hart dra, netso vanselfsprekend moet hy sy naaste se belange op die hart dra. Die naaste in Levitikus verwys na mede-Israeliete. Paulus pas dit toe op alle mense, veral aan medegelowiges (vgl. 6:10; 1 Tessa,onisense 3:12; 2 Petrus 1:7) Jesus sê dit sluit ook jou vyande in (Matteus 5:43-48), en bid vir sy moordenaars aan die kruis (Lukas 23:34).

So lyk die verhouding tussen geloof en werke. Geloof is om van harte te vertrou op Christus en sy bevryding van sonde, op God wat ons as sy kinders aangeneem het en versorg, op die Heilige Gees om ons te lei en te versterk. Geloofswerke is om God my Vader lief te hê met my hele hart en my hele siel en my hele verstand, uit dankbaarheid vir sy liefde, wat Hy deur Jesus vir my gee, en deur sy Gees in my werk, en Hom te dien deur my medemens met dade lief te hê soos myself (Matteus 22:37-39).

Outeur: Dr Francois Malan

 

Liefde vir medegelowiges en ander – Jan van der Watt

Francois Conradie vra:

Wat sê die Bybel : is (moet) liefde vir medegelowiges anders as liefde vir ander mense?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Ja en nee, omdat liefde ‘n verhouding aandui waarin ‘n mens met ander staan. Alle verhoudings is nie dieselfde nie – byvoorbeeld, die verhouding (en liefde) tussen man en vrou is anders as die verhouding (liefde) tussen, sê maar, vriend en vriend.

Om dit te verstaan moet ons besef wat liefde in die Bybelse tyd was. Dit was nie ‘n vreeslike emosionele storie nie (hoewel die emosie nie ontbreek het nie). Liefde het twee hoofbestanddele gehad: a) lojaliteit en b) verantwoordelikheid. Jy moes lojaal wees teenoor dié wat jy liefhet, wat beteken dat al hou jy miskien nie van hulle nie, jy tog nog jouself ‘tot hulle beskikking moet stel’ as hulle jou nodig het. Dan moet jy jou verantwoordelikheid teenoor hulle nakom en die verantwoordelikheid word deur jou gesinshoof of die groep waarin jy beweeg gedefinieer. Vir Christene is God in Jesus die manier waarop ons dus ons verantwoordelikhede kan bepaal. Wat sê Jesus? sou ‘n basiese vraag wees as dit by liefde en verantwoordelikheid kom.

Kom ons kyk nou na die vraag: is liefde teenoor medegelowiges anders as teenoor ander mense? Nee, in die sin dat ek teenoor almal wat God oor my pad stuur (gelowige en ongelowige) sy liefde moet toon – met ander woorde, ek het ‘n verantwoordelikheid teenoor hulle en moet dit lojaal nakom. En nou die ‘nee’, dit is nie dieselfde nie: Die verantwoordelikhede wat ek teenoor my medegelowiges het, is anders as die wat ek teenoor nie-gelowiges het. Teenoor nie-gelowiges is my verantwoordelikheid om hulle aan God te probeer bekend stel sodat hulle ook sy genade kan leer ken en sy kinders kan word. Teenoor gelowiges moet ek God se versorging, nabyheid ens. uitdruk, juis omdat hulle God reeds ken.

Ek het dus teenoor almal ‘n verantwoordelikheid en moet dit voor God in lojaliteit uitleef: maar hoe ek dit gaan doen, verskil van gelowige vs. ongelowige. Daarom moet ek albei liefhê, maar die aard van my optrede (liefde) en die uitleef van die verhouding met die ander persoon verskil.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Rigters 19 en 20 – Marius Nel

Theo Visser vra:

Rigters 19 en 20 is vir my een van die moeilikste gedeeltes om te verklaar. Dit is vir my asof alles wat ʼn mens glo omtrent God se goedheid en genade omver gewerp word. Die ou man in Gibea toon absoluut geen liefde teenoor sy dogter , en die Leviet nog minder oor sy vrou. Dit is so asof God dit goedkeur , miskien te sterk vertel , maar ons lees nie dat God hulle aanspreek daaroor nie. Die aanvalle op Gibea is net so onvoorspelbaar . God gee hulle toestemming om aan te val , maar twee keer word hulle oorwin , 40 000 manne aan hulle kant val . Hoe verklaar mens dit ? God gee toestemming , maar hulle verloor met groot verlies aan menselewens.

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Wat belangrik is om dié gedeelte te verstaan, is dat dit grafies iets probeer demonstreer. Ja, dis ʼn aaklige storie. Dit gaan egter daaroor om te demonstreer hoe godsdienstige afgodery in Israel begin floreer Die verhale vertel van brutale stamoorloë en die brutale misbruik van ‘n byvrou, waaruit Israel se godsdienstige kompromis en sosiale barbarisme duidelik word. Die twee narratiewe word omraam deur 17:6 en 21:25, wat dui op wanorde in ‘n samelewing sodat die aanstelling van ‘n koning geregverdig kan word. 17: ⁶Israel het nog nie in daardie tyd ‘n koning gehad nie. Elkeen het gemaak soos hy wou; 21: ²⁵In daardie tyd het Israel nog nie ‘n koning gehad nie. Elkeen het gemaak soos dit vir hom reg was.

 

Hoop dit help jou!

 

Outeur: Dr Marius Nel