Hoofstukke 7-8

Die twee hoofstukke het vier gesigte van Amos met dieselfde boodskap, ’n verwerping van Amos as profeet en ’n aantal preke. ’n Vyfde gesig is in hoofstuk 9.

Sprinkane (die eerste gesig, Amos 7:1-3)

 7:1 ‘So het my Heer, die HERE, my laat sien en kyk! Hy is besig om ’n swerm sprinkane te vorm (yotsēr) aan die begin van die laat saaityd wat begin uitspruit. En kyk! dit was nogal die laat saaityd (lêqêsj) (2020: …net toe die saad van die lente opgekom het) ná (achad) die snysel (gizēj) van die koning. (LXX en kyk! ’n swerm (yētsêr) sprinkane kom uit die ooste, en kyk een (’êchad) sprinkaanlarwe (yêlêq), koning Gog (gog); Die Heer van die hele skepping, die HERE, die altydteenwoordige God van sy verbond met Israel, laat sy dienskneg Amos ’n beeld sien van sy voorneme om Israel te straf. Die gesig het Amos moontlik gesien nog voor sy vertrek na Israel. Amos die boer sien sprinkane kom. In Eksodus 10:12 is sprinkane die agtste strafplaag wat die HERE oor Egipte stuur. In Amos 4:9 het die HERE ook sprinkane belowe as straf op Israel se sonde. Die sprinkane kom egter op ’n tyd wat ’n baie groot bedreiging vir die oes en weiding inhou, aan die begin van die lente, voor die laat reëns kom. Dit kan die ganse plantegroei van die land uitroei. Dat die koning die reg gehad het om eerste te oes of gras te sny, staan nie direk in die Bybel nie. Vir die voorregte van die koning, vgl. egter 1 Sam 8:9-17. 7:2 Toe hulle die plante van die aarde klaar opgeëet het, het ek gesê: ‘My Heer, HERE, vergewe tog, hoe sal Jakob tog kan bestaan, want hy is klein.’ Nadat die sprinkane al die plante, gesaaides, weiding en die bome kaal gestroop het, wag daar hongersnood vir mens en dier. Amos tree in gesprek met die Heer van die heelal, die naam wat sy absolute verhewenheid aandui, en die altydteenwoordige genadige HERE. Amos tree in vir die afstammelinge van Jakob met wie die HERE sy genadeverbond gesluit het om Jakob se God te wees. Al wat Amos voor die HERE kan lê is Jakob se nietigheid, geen verdienste nie. In hulle trots het Israel sorgeloos gedink hulle is onkwesbaar. Teen die majesteit en mag van die HERE se toorn sien Amos hoe hulpeloos klein hulle is. Maar Amos weet hoe besorg die HERE oor die swakkes en hulpeloses is. So het Jesus ook aan die kruis gebid (Luk 23:34): ‘Vader vergeef hulle want hulle weet nie wat hulle doen nie’ en daarmee die tyd vir prediking en bekering geopen (Matt 28:19-20). 7:3 Die HERE het berou daaroor gehad. ‘Dit sal nie gebeur nie,’ het die HERE gesê. (LXX: ‘Wees spyt hieroor Here,’ en die HERE sê: ‘dit sal nie gebeur nie’). Op Amos se versoek verander die HERE sy besluit. Hy sal nie meer die sprinkane op die kwesbare tyd stuur om die plante te vernietig nie. Dit beteken nie dat Hy Israel vergewe het vir hulle oortredings nie, maar dat die HERE bereid is om die straf te verander op versoek van sy profeet. Israel het geen berou oor hulle sonde nie, maar hulle straf word uitgestel sodat Amos vir hulle kan gaan preek. So het die HERE sy plan om Israel te verdelg uitgestel op Moses se gebed (Eks 32:32-34 en 33:12-17), Lot uit Sodom gered op Abraham se versoek (Gen 18:17-33), reën gegee op Elia se gebed (1 Kon 18:42; Jakobus 5:16-18, ens.). Amos vertel vir die Israeliete hoe die HERE sy gebed om genade vir hulle verhoor het. Amos praat nie oor Israel se ondergang as iets wat hy uitgedink het nie, maar vanuit die HERE se persoonlike verhouding met hom; vanuit sy gesprek met die HERE wat hom as profeet geroep het en na sy profeet se versoeke luister en daarop reageer. Dit is die HERE, die Ek is, wat ook direk met Moses gepraat het soos ’n man met sy vriend (Eks 33:11). Abraham het in God geglo en daarom is hy ’n vriend van God genoem (Jak 2:23). So het Jesus ons geleer om persoonlik met God te praat as ‘Ons Vader’ (Matt 6:9). Vuur (die tweede gesig, Amos 7:4-6) 7:4 ‘So het my Heer, die HERE, my laat sien, en kyk! My Heer, die HERE, het tot ’n regstryd met vuur opgeroep. Dit het die groot oerwaters laat opdroog en sou ook die bewerkbare grond verteer. (LXX Die Here het vuur as straf geroep en dit het die bodemlose dieptes verteer en die Here se erfdeel verteer). Die sprinkane sou die lentegroei kom verteer. Die vuur kom as die hitte van die somerson wat die sonde van Israel in hulle reëntyd straf met ’n verskriklike droogte, wat waterbronne laat opdroog het en gesaaides gaan verskroei. Daar is ’n toename in die straf van die HERE. Die sprinkane sou opvreet wat weer kan uitspruit. Die vuur laat die onderaardse waterbronne opdroog en verbrand die landerye en weivelde. Die vuur is meer skrikwekkend as die sprinkane. Die Regter roep die nakomelinge van Jakob persoonlik op vir ’n regstryd. Genesis 7:11; 49:25 verwys na die fonteine wat uit die groot waters oopbreek, wat hier opdroog. In Deuteronomium 32:22 het die HERE gedreig dat Hy vuur sal stuur tot in die doderyk daaronder, wat ook die aarde se opbrengs sal verteer (vgl. Num 11:1 en Lev 10:2 waar die HERE vuur gestuur het). Die sewende plaag in Egipte was hael met donderslae en blitse tot op die grond (Eks 9:24). Die vuur van die HERE se toorn teen die eerste sewe nasies (Amos 1:3-2:5) bedreig nou ook vir Israel. In Mattheus 25:41 verwys Jesus na die ewige vuur wat vir die ongelowiges wag. In Lukas 17:29-30 vergelyk Jesus die oordeelsdag met die vuur en swael wat Sodom vernietig het, soos die gelykenis van die ryk man se lyding in die vuur van die doderyk in Lukas 16:23-24. Daarvan is Amos se gesig ’n vooruitskouing. 7:5 Maar ek het gesê: My Heer, HERE, hou tog asseblief op, hoe sal Jakob tog kan bestaan, want hy is klein.’ Soos Abraham die HERE weer en weer gevra het om Sodom te spaar (Gen 18:26-32), hou Amos aan om die HERE te vra om nie met sy plan voort te gaan nie. Amos vra nie weer dat die HERE moet vergewe nie, want die vorige keer het die HERE nie vergewe nie, maar net die straf uitgestel. Nou vra hy net dat die HERE nie moet voortgaan met sy plan met die verterende vuur wat Jakob tot stoppels sal verbrand nie. Hy maak weer staat op die HERE se barmhartigheid oor die swakkes met die verwysing na Jakob se kleinheid voor die magtige HERE. 7:6 ‘Die HERE het berou daaroor gehad. ‘Ook dit sal nie gebeur nie,’ het my Heer, die HERE, gesê. Soos met Abraham is die HERE lankmoedig met Amos se tweede versoek, en laat Hom ompraat deur sy gesant. Die gloeiende woestynwind word vervang deur ’n koel seewind. Dat die HERE van plan kan verander wanneer Hy daarom gevra word, getuig van die HERE se barmhartigheid, genade, lankmoedigheid, liefde en trou, sonder om iemand sonder meer vry te spreek, soos Hy Hom 660 jaar tevore aan Moses openbaar het (Eks 34:5-7).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Amos 6 vers 12- 13

6:12 ‘Hardloop perde op ’n rotswand, of ploeg iemand die see met osse? (2020: ‘daarop’ i.p.v. ‘see’) (LXX of sal perde ophou runnik by merries) Want julle het die reg verander in ’n giftige plant en die vrug van geregtigheid in wilde-als. Die twee retoriese vrae oor die gedrag van diere beskryf ’n absurde situasie om die hoorders te laat nadink. ’n Perd se hoewe word vernietig as hy oor rotse hardloop. Daar is geen sin om die see te ploeg nie. (Die Hebreeuse woord babeqāriym vir ‘met osse’ bestaan nie; beter: bābāqār yām ‘met osse die see’) So onnosel is Israel deur die reg in hulle howe te vergiftig met valsheid en omkopery. Geregtigheid in hulle samelewing het hulle verander in bitterheid vir behoeftiges. So vernietig hulle die HERE se riglyne vir hulle verhoudings. Met die twee diere-voorbeelde word die hoorders uitgelok om die dwaasheid van hulle lewenswyse te sien soos die HERE dit sien. Die HERE het reeds gesê Abraham moet sy kinders leer om volgens die weg van die HERE te lewe met tsedākāh ‘geregtigheid’ in die samelewing en misjeppāt ‘reg’ in die regbank, sodat Hy aan Abraham kan doen wat Hy beloof het, sodat al die nasies van die aarde in hom geseën sal word (Gen 18:18-19). Spreuke 21:15 sê: Dit is ’n vreugde vir die regverdige (tsaddik) om reg (misjeppāt) te doen, en ’n verskrikking vir dié wat die verkeerde doen. 6:13 ‘Julle wat verheug is oor Lo-Dabar (wat niks is nie), wat sê: het ons dan nie in eie krag vir ons Karnajim (horings) verkry nie? ‘Wat niks is nie’ – Lo’ ‘nie’ Dābār ‘woord/saak/iets. Karnāijim beteken ’n paar horings. Horings was ’n teken van krag (vgl.Sag 1:18-20). Die 1953-vertaling en LXX vertaal Lo-Dabar as ‘wat niks is nie’ en Karnajim as ‘horings.’ 1983 en 2020-vertalings verwys na die dorpe Lo-Debar, ’n dorp oos van die Jordaan in Gilead, wat ook in Josua 13:26; 2 Samuel 9:4 en 17:27 genoem word en Karnajim, ’n belangrike stad in die Aramese gebied wat in Genesis 14:5 genoem word. In plaas van die dorp se naam Lo-Debar skryf Amos eintlik bietjie stout Lo-Dābār, wat ‘niks is nie’ beteken. Karnajim spel Amos met ’n lang ‘ā’ Karnājim wat ‘horings’ beteken. Die arrogante Israel spog oor hulle inname van die twee stede en die verowering van die gebiede om die stede. Maar Amos spot met die woord Lo-Dabar dat hulle eintlik oor ’n nietigheid spog, en Karnājim met ’n lang ‘ā’ wat horings beteken, asof hulle met eie krag horings gekry het. 2 Konings 14:25,28 vertel hoe Jerobeam II Israel se grondgebied uitgebrei het, die Oos-Jordaanse gebied terug verower het, wat die twee stede in sy ryk ingesluit het. Israel spog dat hulle dit in eie krag gedoen het. Maar 2 Konings 14:25 sê die uitbreiding van hulle gebied was in ooreenstemming met wat die HERE die God van Israel gesê het deur sy dienaar Jona seun van Amittai. Die selfversekerde Israel roem oor hulle eie krag (horings is simbool van krag) en vergeet dat die HERE die gebied aan Israel se leërs oorgegee het. Die mens wat ingenome raak oor sy eie prestasies, vergeet die Almag van God wat bo en agter alles staan. Die oorwinninkie van Israel is eintlik ’n nietigheid in vergelyking met wat die HERE nou aan hulle gaan doen, wat in vers 14 uitgespel word. Amos 6 vers 14 6:14 ‘Want kyk! (hier kom ’n belangrike aankondiging): Ek is besig om ‘n nasie teen julle op te wek, huis van Israel, is die Godspraak van die HERE, die God van die leërskare en hulle sal julle onderdruk van Lebo-Hamat af tot by die rivierbedding van die Araba. (LXX …dat julle nie in Hamat sal ingaan nie, soos van ’n vol rivier van die wildernisse – lebō’ beteken ‘ingang’). 2020: ‘Maar kyk, Ek laat teen julle, huis van Israel, ’n nasie optrek’ is die uitspraak van die HERE, wat Heerser is oor alle magte, ‘en hulle sal julle onderdruk van die Lebo-Hamat af tot by die droë loop van die Araba’ Israel roem volgens vers 13 dat hulle in eie krag – Karnajim hulle eie ‘horings,’ vir Lo-Dabar wat ‘nie iets’ is nie, vir hulle teruggevat het (2 Kon 14:25). Dit word hier aan die einde van Amos se sesde visioen aan die kaak gestel. Teenoor die mag van hulle leërs staan die HERE se leërskares in die hemel en op die aarde. Die HERE se straf antwoord op Israel se sonde, op hulle roem in hulle eie krag. ‘Want kyk:’ Hy is besig om ’n nasie se leër op te wek teen die leërs van Israel. Jerobeam II het Israel se gebied uitgebrei van die Lebo-Hamat af tot by die Dooie See in die Jordaanvallei. Maar Israel het nie erkenning gegee aan die HERE wat daardie veldslae vir hulle laat slaag het, soos die profeet Jona vir hulle gesê het nie (2 Kon 14:25). Israel het gespog dat hulle dit in eie krag gedoen het. Eintlik het hulle die afgelope 200 jaar die HERE heeltemal uit hulle lewe uitgeskakel en op hulle self vertrou, en op die afgodsbeelde wat hulle vir hulleself opgerig het. Samuel het al vir Saul gesê: ‘eiesinnigheid is afgodsdiens’ (1 Sam 15:23), want jy maak die afgod met jou eie hande, en jy glo dat die ding, wat nie kan hoor of praat nie, sal doen wat jy vir hom sê, omdat jy eintlik jou eie god is. Die HERE gaan die leër van die ander nasie stuur om Israel in hulle hele land te onderdruk, van hulle noordelikste dorp LeboHamat af tot by hulle suidelike grens by die wadi, die (droë) rivierbedding, van die Araba, die droë streek of woestyn by die Dooie See (vgl. Numeri 34:7-8,12 vir die noordgrens; 1 Kon 8:65 die land wat die HERE aan hulle gegee het). Die nasie wat die HERE opwek sal Israel onderdruk in die hele gebied van Israel, wat die armes onderdruk. Die HERE gaan ’n einde maak aan Israel se trots en selfversekerdheid. Spreuke 21:31 sê: ‘Perde kan afgerig word vir oorlog, maar dit is die HERE wat die oorwinning gee.’ Amos kondig aan dat die HERE sy oorwinning gaan vier in die totale vernietiging van Israel. Agt-en-dertig jaar ná die strafaankondiging van die HERE deur Amos (760 v.C.) het die Assiriërs in 722 v.C. Samaria ingeneem. Hulle hoofstad Samaria was die laaste van Israel se stede wat geval het, en die inwoners is in ballingskap weggevoer (2 Kon 18:9-12).

Skrywer: Prof Francois Malan

Amos 6 vers 6-7

6:6 ‘Die drinkers uit komme wyn en hulle koppe gesalf met olie gemeng met parfuum, word nie siek oor die verbreking van Josef nie. LXX Die wat gefilterde wyn drink en hulle salf met die beste olie, ly geensins oor die verplettering van Josef nie. 2020: Hulle drink offerbakke vol wyn; met die beste olies salf hulle hulleself; maar hulle treur nie oor die ondergang van Josef nie. Amos teken Israel se oormatige drankverslawing met ’n ongewone woord, komme vol wyn wat hulle drink, komme waaruit die bloed van die offers op die altaar gesprinkel word en waarin die wyn met kruie gemeng word (nie die gewone drinkbekers nie). Die salwing behels ook insmeer van die liggaam met gekruide olie om die vel geurig te voed. In plaas daarvan dat hulle siek word van bekommernis oor die verbreking van hulle band met die HERE, hulle uitbuiting van die armes en die eventuele ondergang van Israel, volhard hulle om sekuriteit te soek in hulle persoonlike welstand en genot. Die swaartepunt van hulle lewe is nie meer God nie maar hulle self. Die HERE wat Israel se lyding as slawe in Egipte ter harte geneem het, kan nie die lyding van die armes verdra onder die verdrukking van die rykes wat in onbedagsame brassery lewe nie. Josef se twee seuns Efraim en Manasse was die leidende stamme in Israel. 6:7 ‘Daarom sal hulle nou aan die voorpunt van die ballinge in ballingskap gaan, en die feesmaaltye van dié wat uitgestrek gelê het, verdwyn.’ LXX Daarom sal hulle nou krygsgevangenes wees, van die eerste van die leiers af, en die gerunnik van perde sal afgesny wees uit Efraim. 2020: Daarom sal hulle nou in ballingskap gaan aan die voorpunt van die ballinge, die gefuif van dié wat rondluier kom tot ’n einde. Vers een het met ’n weeklaag begin, gevolg deur ’n lang beskrywing van die sorgelose welvarende Israel. In vers 7 word hulle naderende einde met ‘daarom nou’ ingelei en heel kort gestel: ballingskap! Skuld en straf word ironies teenoor mekaar gestel: vers 1 se ‘hoof (r’ōsjit ‘kop’) van die nasies’ as die HERE se uitverkore volk, word in vers 7 toegepas op die leiers van die volk – ‘aan die voorpunt (ber’ōsj ‘aan die kop’) van die ballinge. Die leiers wat ‘uitgestrek lê by feesmaaltye’ (ook in vers 4) se sorgelose selfvertroue en onderdrukking van armes word met die ballingskap kortgeknip. Vers 5 se dronk lawaai by hulle feeste word versmoor in hulle stilte in vers 7 se ballingskapstog. Israel se selfversekerde sekuriteitsgevoel (v1), wat die bose dag van oordeel wegstoot (v3) met feeste van uitgesoekte lekkernye (v4), met begeleiding van luidrugtige singery en musiekmakery (v5) en onbeteuelde drinkery en kwistige parfuum (6). Hulle luukse lewe, gebou op onreg, bring die dag van oordeel en onheil vir hulle vinnig nader. In 722 v.C. vertrek die inwoners van Samaria in ballingskap, as die laaste van die verwoeste stede van Israel om ook in Assirië verstrooi te word (2 Kon 17:6). Dit is die HERE se straf oor Israel se eeuelange verwerping van die HERE. Die weeklaag van Jesus oor die rykes in Lukas 6:24-26 is ’n weerklank van Amos 6:1-6. Die oordeel van die HERE en die val van die stad Samaria (Amos 6:8-11). Na die poëtiese vorm in 6:1-7 verse, is hierdie verse in prosa geskryf. 6:8 Dit is die tweede eedswering van die HERE in Amos (vgl. 4:2). ‘My Heer, die HERE, het by Homself gesweer. Die Godspraak van die HERE, die God van die leërskare lui: “Ek verafsku die hoogmoed van Jakob, en sy paleishuise haat Ek. Ek lewer die stad en alles daarin oor.” (LXX het chōras ‘sy plekke/dorpe/landerye’ in plaas van ‘sy paleishuise;’ 2020: ‘sy vestings’) Die HERE self, sy heiligheid, staan agter sy besluit oor Israel en hulle hoofstad Samaria. Hy wat gesê het: Wees heilig, want Ek is heilig (Lev 11:45), sou nie die Heilige gewees het as Hy die hoogmoed van Jakob teenoor hulle God ongestraf gelaat het nie. Heilig beteken om aan die HERE en sy woord toegewy te lewe. Die God van die leërskare gaan die stad en die hele Israel aan die leërs van ’n vyand oorlewer (3:11). Die deelwoordvorm van ‘afsku’ beteken dat die HERE se afsku al lank duur en aanhou. Hoogmoed lê aan die wortel van die kwaad. Israel se hoogmoed het die HERE uitgeskuif as die fondament van hulle bestaan en het gelei tot hulle ongehoorsaamheid aan sy wyse onderrig, sy torāh. In hoogmoed sien hulle op ander neer, verkoop onskuldige mense (2:6), lewe weelderig in paleishuise wat deur geweld verkry is en self vol geweld is (3:10). Hulle dink dat hulle volksbestaan in hulle eie hande is (Amos 6:1). Die HERE gaan sy beskemende hand van hulle terugtrek en hulle in die hande van ’n vyand oorhandig. 6:9 ‘As daar tien mense in een huis oorbly, sal hulle sterwe…’ Die totale uitwissing van Israel word op ’n lewendige manier geskilder. Naas die vernietiging van die hele stad Samaria word die verhaal van een huis wat nog oorbly beskryf. Tien oorblywendes uit ’n stad vlug in die enigste oorblywende huis in. Maar van die tien word kortweg net gesê: Hulle sal ook sterf. Hulle word nie aan ’n vyand oorgelewer nie, maar die HERE sorg dat hulle sterf – aan ’n pes? Dit beklemtoon die totale en omvattende oordeel van die HERE wat oor Israel kom. 6:10 ‘As sy oom (dōd, vader se broer, of familielid) en sy verbrander die lyke (bene) optel om uit die huis te dra, en vir iemand wat in die agterkant van die huis mag wees sê, ‘is daar nog by jou,’ en hy sê ‘nee,’ dan sê hy ‘bly stil, want die Naam van die HERE mag nie genoem word nie.’ Verbranding van lyke was ’n misdaad (Amos 2:1). Lyke van misdadigers is verbrand (Lev 20:14), maar tydens die pes is lyke blykbaar verbrand om verdere verspreiding te keer. Toe die oom sou vra of daar nog (lyke of mense?) oor is, antwoord iemand agter in die huis dat daar niemand is nie. Voor hy verder praat waarsku die oom hom om nie in die Naam van die HERE iets te noem nie. Hulle wat so verlang na die dag van die HERE se lig, en sy Naam by hulle bulafgod en in hulle dronkenskap noem, word doodsbenoud vir die klank van sy Naam in die verskrikking van die dood. 6:11 ‘Want kyk! die HERE gee opdrag en Hy slaan die groot huis in stukke en die klein huise in splinters.’ Vers 11 gee die rede (want) waarom hulle vrees om die Naam van die Here te gebruik (v10). Want die HERE beveel ‘n totale vernietiging. Die bedreiging van die groot en kleiner huise ondersteun die eed van die HERE oor die stad en sy paleishuise (v8). Alle huise sal verkrummel onder die aanslag van die HERE en dit word ’n veld vol ruïnes. Die HERE is die eintlike teenstander van Israel oor hulle sondige, vrot lewenswyse. Daar bly niks oor van hulle trots en die sorgeloosheid van hulle lewenswyse nie. Met Israel se arrogansie het hulle die HERE se reg en geregtigheid vervang met hulle eie-reg en eie-geregtigheid, maar geen selfgeboude beveiliging kan beskerming bied teen die HERE se oordeel nie.

Skrywer: Prof Francois Malan

Die sesde profesie (Amos 6:1-14)

Die sesde profesie gaan oor Israel as welvarende gemeenskap wat nie hulle ondergang verwag of sien kom nie, en die HERE se besluit om hulle oor te gee aan die gevolge van hulle lewenswyse, omdat hulle Hom en sy wet nie gehoorsaam en daarvolgens lewe nie. 6:1-7 Ballingskap kom vir die welvarende Israel. 6:1 ‘Wee (Hoi) dié wat hulle sorgeloos verlaat op Sion, dié wat hulle veilig voel op berg Samaria, (Wee) die vernames van die (twee) eersteling-volke na wie die volk van Israel kom.’ LXX Wee (Ouaì) aan die wat Sion as niks beskou en vertrou op die berg Samaria, wat voordeel trek van die heersers van die nasies (hulle vrugte gaan pluk) en in hulle self gekeer het. 2020: Wee dié wat gerus is in Sion, dié wat hulle veilig voel op die berg Samaria, die hooggeplaastes van die mees vooraanstaande nasies, na wie die volk van Israel kom. Amos huil, weeklaag, oor die twee hoofstede van Juda en Israel – Jerusalem wat Dawid op die berg Sion as koningstad gebou het (2 Sam 4:6-7;9-12), en Samaria wat koning Obed van Israel as sy koningstad gebou het (1 Kon 16:24). Soos in Amos 2:4-5 word Juda aangespreek saam met Israel (die LXX het die deelwoord ‘sorgeloses’ vertaal met ‘as niks beskou nie’ en dit geformuleer as ’n aanklag teen Israel wat neersien op Sion se godsdiens). Amos huil egter ook oor Juda wat sonder sorge is omdat hulle dink die HERE is tevrede met hulle lewe. Die argeloses in Israel het nie erg aan die woord van die HERE nie. Hulle sorgeloosheid het gegroei uit Juda en Israel se mening dat hulle beter is as die ander nasies. Hulle dink hulle is die twee hoof-volke, vir wie die HERE uit die nasies uitgekies het as sy volk (Amos 3:2). Amos huil oor die argelose leiers, die vernames na wie die volk kom vir raad, hulp en bystand. Maar die ironie is dat die HERE se twee uitverkore volke en hulle leiers die ander nasies se gode dien en hulle heidense lewenswyse aanvaar. Daarom huil Amos oor hulle, want hy weet ook wat die HERE se besluit oor hulle toekoms is. 6:2 ‘Gaan oor na Kalne en kyk, en loop vandaar na Hamat-Rabba (groot Hamat) en gaan af na Gat van die Filistyne. Is julle beter as hierdie koninkryke of hulle grondgebied groter as julle s’n? Israel se gebied is ’n bietjie groter as die stede rondom hom: Hamat noord van Israel, Kalne nog verder noord, Gat in die suide van Juda. Dit veral ná Jerobeam II se uitbreiding van sy gebied, en dit nogal soos die HERE gesê het omdat Hy hulle jammer gekry het (2 Kon 14:25-28). Maar Israel is baie kleiner as die groot magte, Assirië verder noord en Egipte verder suid. Amos spot eintlik deur hulle met die kleiner bure te vergelyk wat nie hulle groot bedreiging is nie. Eintlik is hulle grootste bedreiging die HERE, want sy uitverkore volk volhard met hulle afgodsdiens en heidense selfsugtige lewenswyse, teen sy duidelike opdragte en waarskuwings aan hulle (2 Kon 14:23-24). Die HERE het hulle juis uitgekies om sy Naam onder die volke uit te dra deur te lewe volgens sy woord. Sy opdrag is ‘wees heilig want Ek is heilig’ (Lev 11:45; 19:2; 20:7,26; 1 Petr 1:15-16). 6:3 ‘Julle wat meen die dag van onheil is nog ver, en die setel (troon) van geweld aanbring.’ LXX Julle wat na die dag van onheil toe beweeg, wat nader kom en valse Sabbatte aankleef (‘setel’ in Hebreeus sjêbêt; LXX se ‘Sabbatte’ in Hebreeus sjābbat – die vokale verskil). In Amos 5:18-20 is reeds gesê dat die dag van die HERE duisternis bring en nie lig nie. In die voorspoedige dae van Jerobeam II se bewind stel die leiers die bose dag ver weg in hulle gedagtes en woorde en optrede. Sorgeloos bring hulle die setel of troon van geweld nader. Dit het twee betekenisse. Hulle sorgelose lewenswyse is gebou op hulle geweld teenoor die swakkes. Dit bring egter ook die geweld van die HERE se toorn oor hulleself. Hoe dit in hulle troonsaal van ongeregtigheid gaan, word in verse 4-6 beskryf. Dit gaan oor die wantoestande in die binnelandse bestuur en in die ekonomiese lewe. Die ironie is dat hulle deur hulle geweld teen medeburgers die dag van die HERE se geweld oor hulle nader bring (vgl. Amos 3:10). 6:4 Julle wat op rusbanke met ivoorinlegsels aanlê (aan feestafels), wat uitgestrek lê op julle divans, wat jong ramme uit die kudde eet, en jong bulletjies uit die midde van die vetgemaakte kalwers.’ LXX Julle wat op ivoorbeddens slaap, wat losbandig/wellustig verkeer op julle oopgespreide beddens, julle wat jong bokkies uit julle kudde eet, en jong bulletjies uit die suigkalwers. Die lewe in weelde word deur Amos met unieke konkreetheid geskilder, met luukse rusbanke wat ryklik met ivoorinlegsels versier is waarop hulle aanlê aan tafel en nie meer sit soos in die vroeër dae nie (1 Sam. 20:5 – dit is die eerste keer dat aanlê aan tafel in Israel genoem word, ’n buitelandse vorm van hoogkultuur wat in later tye die gebruik by eetmale word, vgl Joh 13:12, 23). Maar dit is nie net blote gemaksugtigheid nie. Hulle hang (sāruach hang oor) ook dronk (vers 6) en dik gevreet oor die sofas, te dronk en oorvol om te loop. Hulle soek die sagste en vetste vleis uit die vetmaakkamp, waar die diere versorg word wat nie werk nie, maar net vetgemaak word vir slag. Die prominente mense in die samelewing aanvaar slegs uitsoekvleis. 6:5 Hulle improviseer (liedere) op die klank van die luit; soos Dawid dink hulle vir hulle musiek op instrumente uit.’ LXX Dié wat die geluid van musiekinstrumente (órganon) beheer wat hulle as permanent beskou en nie van verbygaande aard nie. 2020: Hulle neurie met begeleiding van die harp, soos Dawid improviseer hulle op musiekinstrumente. Van die Hebreeuse woorde is moeilik verklaarbaar. Die Hebreeuse woord vir ‘improviseerders’ (poretim) kom nêrens anders voor nie, en het moontlik verband met ‘n Samaritaanse woord vir sing. Moontlik gebruik Amos dit in ’n veragtelike sin van ’n onsamehangende gejubel van ’n groep papdronkes wat saam eet en met harpbegeleiding probeer sing. Feeste gaan gepaard met musiek. Die luit, ‘die tiensnarige instrument’ met ’n hol klankbord,’is reeds in 5:23 genoem. 2 Kron 29:27 praat van die musiekinstrumente van Dawid wat in Hiskia se dae gebruik is vir die herinwyding van die tempel. Amos spot met hulle wat probeer om soos Dawid liedere vir musiekinstrumente uit te dink. Amos het blykbaar die lawaai van die dronk mans se geïmproviseerde liedere beskou as tekens van die sorgelose selfvertroue van die vooraanstaandes in Samaria. Hulle dink blykbaar dat hulle met hulle dronkmansliedere in die spore van Dawid loop, wat die regverdiges oproep om te jubel oor die HERE met begeleide lofliedere (Ps 33: 1-5; 81:1-4; 98:4-6 .

Skrywer: Prof Francois Malan