DIE WÊRELD SAL NOOIT WEER DIESELFDE WEES NIE – Die geborteverhaal volgens Matteus (vervolg) – Jan van der Watt

  1. c) ‘n Verhaal in die profesieë van die OT toegedraai

 Gaan 1:18-2:23 weer deur en kyk hoeveel aanhalings uit die Ou Testament jy kan kry:

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Elke afdeling van die verhaal bevat ‘n aanhaling uit die Ou Testament:

 

AANHALINGS UIT DIE OU TESTAMENT IN DIE KERSVERHAAL

Verse in Matteus

Ou Testamentiese aanhalings

Waar dit voorkom in die verhaal

1:23

Jesaja 7:14

Die geboorteverhaal – Jesus se naam

2:6

Miga 5:1

Herodusverhaal – oor die leierskap van Jesus

2:15

Hosea 11:1

Vlug na Egipte – Jesus sal uit Egipte geroep word

2:17-18

Jeremia 31:15

Kindermoord – oor die hartseer

2:23

Nie seker waar dit staan nie

Terugkeer uit Egipte – oor Jesus se naam

 

Matteus is die evangelie vir die Jode. Die Ou-Testamentiese aanhalings wys dus dat die profesieë van die Ou Testament in Jesus vervul is. Die God van die Ou Testament is dus die Een wat in Jesus aan die werk is, want wat Hy beloof het word daar waar.

Dit was vir die Jode nogal belangrik. Jesus het nie ‘n nuwe godsdiens kom stig nie, maar is die voorsetting van die pad wat God met sy volk wil loop. Waar Jesus nou is, is God teenwoordig. ‘n Mens besef eers hoe groot die krisis vir die Jode moes wees as jy besef dat die Jode wat Jesus verwerp het, eintlik volgens die boodskap God verwerp het en nie meer sy volk was nie. Dit bring ons by die volgende belangrike saak.

  1. d) Moord op kersfees

Die geboorteverhaal weerspieël eintlik die latere lewe van Jesus. Hy is Immanuel, God by ons, die leier wat voorspel is (1:23; 2:6) maar soos Herodus Hom wil doodmaak en inderdaad kinders, so gaan die werklikheid van die sonde, die haat en geweld, Jesus se lewe ook omvou. Jesus het nie in ‘n perfekte wêreld gekom nie, maar juis daarom het Hy gekom. Om die geweld van die sonde van die wêreld weg te neem en vrede te bring (1:21).

Die kersverhaal van Jesus in Matteus is nie “mooi” nie; dit is geweldadig; maar dit illustreer ook waar die enigste hoop in so wêreld lê. By die een wat ons van ons sondes verlos omdat Hy God na ons toe bring in so wêreld.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt




DIE WÊRELD SAL NOOIT WEER DIESELFDE WEES NIE – DIE VERHALE VAN MATTEUS EN LUKAS – Jan van der Watt

Die verhaal van Jesus se geboorte (die kersverhaal) word in Matteus 1-2 en Lukas 1-2 vertel. Behalwe vir die engel wat na Maria toe kom en Jesus wat gebore word, verskil die verhale heeltemal. Dit beteken nie een is verkeerd en die ander een reg nie. Dit beteken net dat die twee verhale op verskillende dinge wat gebeur het, fokus. Dit is nie ‘n geval van òf-òf nie maar van èn-èn. Daarom gaan ons die twee verhale afsonderlik bekyk.

 2.1) Matteus se verhaal van die geboorte van Jesus.

Matteus se verhaal begin met die geslagsregister. Ons het klaar daarna gekyk en gaan dit nie weer bespreek nie. Kom ons kry i) ‘n kort oorsig oor die verhaal van Matteus en dan ii) kyk ons na ‘n paar van die uitstaande kenmerke.

* Lees Matt 1:18-2:23. Skryf die opvallendste kenmerke van die verhaal neer.

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

  1. i) Die verloop van Matteus se kersverhaal

Daar is ‘n hele klomp interessanthede in die kersverhaal van Matteus:

  1. a) Die name van Jesus

Jesus word twee name gegee:

  • jy moet Hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos.” (1:21)
  • hulle sal Hom Immanuel noem.” Die naam beteken God by ons. (1:23)

Watter betekenis lê hierin volgens jou? ………………………………………………………………………………….

Die eerste naam (Jesus) dui daarop dat Jesus mense van hulle sonde verlos sodat hulle weer by God kan uitkom. Hy maak ons pad oop na God toe.

Die tweede naam (Immanuel) sê dat God na ons toe gekom het. God kom weer by ons uit!

Dit vorm die perfekte sirkel – ons by God en God by ons. Dit is wat Jesus gedoen het: Hy het die mens na God toe kom lei en God na die mense gebring. Daarom bereik die evangelie ‘n soort van hoogtepunt as die soldaat by die kruis uitroep: Waarlik, Hy is die Seun van God (27:54). Dit is wat ‘n mens moet raaksien as jy na Jesus kyk.

  1. b) ‘n Spesiale geboorte

Daar is al genoem dat geboortes eintlik ‘n refleksie is van die persoon se latere lewe omdat die karakter van die baba nie van die latere volwasse persoon verskil nie. Daarom was dit tipies van antieke geboorteverhale dat met die geboorteverhale van “groot persone” die tekens van sy grootheid reeds met sy geboorte sigbaar word.

Wat sou jy dink is spesiaal aan die geboorteverhaal van Jesus wat reeds op sy “grootheid” dui?

……………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………….

In Jesus se geval is daar verskeie dinge wat spesiaal is, bv. die maagdelike geboorte, die drome, die ster… dit wys wat se “tipe grootheid” Jesus het.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt




DIE WÊRELD SAL NOOIT WEER DIESELFDE WEES NIE – Waarom was Kersfees vir die vroeë Christene nie so belangrik as wat dit vir ons is nie? – Jan van der Watt

Ons weet ook dat die vroeë Christene nie kersfees (met ander woorde, die geboorte van Jesus) gevier het nie. Dit het eers baie later (hier in die vierde eeu) gebruik geword.

Waarom was Kersfees vir die vroeë Christene nie so belangrik as wat dit vir ons is nie?

  1. In die antieke tyd (die tyd van Jesus) het mense nie die datums van geboortes aangeteken nie. Hulle het in die eerste plek nie behoorlike kalenders gehad nie. (Daarom weet ons nie presies wanneer Jesus gebore is nie – hy is beslis nie op 25 Desember gebore nie; ons vier maar net sy geboorte dan). In die tweede plek het mense nie verjaardae gevier nie en in die derde plek het hulle nie geweet of die baba belangrik gaan wees of nie – waarom dan sy geboortedag onthou as jy nie weet of dit belangrik gaan wees of nie.
  2. Die lewe en veral die dood van iemand was eerder belangrik. Hoe jy gesterf het, het eintlik alles gesê van hoe dapper en belangrik jy was. Die sterfdae van belangrike persone is dus onthou. (Ons weet Jesus is gedurende die paasfees dood). Mense het dus baie meer in die sterfdag as in die geboortedag ingelees. Dit was so met die meeste van die belangrike persone in daardie tyd.
  3. As die geboorteverhaal van so belangrike persoon dan geskryf is, is dit altyd in die lig van sy latere lewe geskryf. Jy sal nooit in so verhaal ‘n pap babatjie kry wat met rooi wangetjies met sy beentjies in die lug skop nie. Nee, in die geboorteverhale lê die merke van die persoon se latere lewe reeds baie duidelik, of so is die verhale geskryf. Die rede was omdat die vertellers wou beklemtoon dat die persoon wat gesterf het dieselfde is as die kind wat gebore is – toe hy gebore is, het hy reeds hierdie karaktertrekke gehad.
  • Dink na oor dit wat jy van die geboorteverhale weet in die lig van bogenoemde gegewens. Lees Matteus 1:18-2:23 en kyk of jy “tekens van Jesus se latere lewe” in die verhaal kry.

………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2) ‘n Storie begin soos ‘n telefoonboek??

Lees Matt 1:1-17 (of sover dit vir jou interessant bly). Matteus skryf die belangrikste verhaal in sy lewe, maar hy begin dit soos ‘n telefoongids. Dit is nou nie die manier waarop jy mense gaan aanmoedig om opgewonde verder te lees nie… of is dit? Wel, dit is, as jy weet hoe om dit te lees en wat Matteus daarmee wou sê.

  • Skryf die dinge wat vir jou die opvallendste is in hierdie genealogie (soos die geslagsregister ook genoem word) neer.

………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………..

Geslagsregisters was vir die antieke mense baie belangrik. Waarom? Omdat hulle geglo het dat die bloed wat in jou are vloei jou karakter direk bepaal. Jy word met sekere eienskappe gebore. As jy dus weet uit watter “bloedlyn” of geslag iemand gebore is, sal jy sommer ook baie weet oor sy persoonlikheid en wat jy van hom of haar kan verwag. Deur Jesus se geslagte op te noem, gee vir die leser ‘n aanduiding wat van Jesus verwag kan word. Wie is Hy? Lees die geslagsregister en jy sal ‘n groot deel van die antwoord kry.

  • Kyk nou weer vinnig na jou antwoorde op die vorige vraag en skryf vir jouself neer wat jy uit die geslagsregister van Jesus oor Hom as persoon kan leer.

……………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………….

Kom ons kyk na ‘n paar lesse wat ons uit die geslagsregister van Jesus oor Hom kan leer:

 

Lesse oor die geslagsregister van Jesus

Voorkoms in Matt

Ou Testament verwysings

Betekenis

1:1 – Die geslagsregister van Jesus Christus, die Seun van Dawid, die seun van Abraham:

Abraham – baie plekke: lees Gen 15:6; 17:7.

Dawid – baie plekke: lees 1 Sam 13:14.

Abraham, die vriend van God genoem, is die een wat God uitgekies het as die beginpunt van sy volk en met wie Hy ‘n verbond gesluit het.

Dawid, die man na God se hart, is die beste koning van die volk.

1:17 – Altesaam was daar dus veertien geslagte van Abraham af tot by Dawid, veertien van Dawid af tot by die Babiloniese ballingskap en veertien van die Babiloniese ballingskap af tot by Christus

 

Veertien… veetien… veertien. As ons presies gaan tel is dit nie presies reg nie, maar dit is nie die punt nie. Die punt is dat alles ordelik verloop het tot by Jesus se geboorte. God se plan word presies uitgevoer, want Hy is in beheer.

Veral die vrouename in die geslagsregister is merkwaardig:

1:3 Serag by Tamar

Lees Tamar se verhaal in Gen 38

Tamar, skoondogter van Juda (wat die geslag van Abraham moes voortsit en seker maak die beloftes van ‘n groot nageslag wat God aan Abraham gemaak het, gaan realiseer) het nie ‘n kind by Juda se seun gehad nie. Toe sy sien dat daar kanse is dat die geslagslyn gaan doodloop het sy haar as prostituut opgemaak en by Juda, haar skoonpa geslaap. So is ‘n kind verwek wat gesorg het dat die geslagslyn aanloop. Sy het nie aan haarself gedink nie en haarself verneder ter wille van die saak van God. Klink dit na Jesus?

1:5 Boas by Ragab

Lees Ragab se verhaal in Jos 2 en 6

Ragab het die ware God geglo en was hom gehoorsaam, soveel so dat sy haar eie lewe gewaag deur die verkenners van Israel te help. Sy het God eerste gestel, bo haarself.

1:5 Obed by Rut

Lees Rut se verhaal in die boek Rut

Rut het alles gelos wat sy gehad het en saam met Orpa, haar skoonma, na ‘n vreemde land gegaan. Haar opoffering en toewyding staan voorop.

1:16 Jakob was die vader van Josef, die man van Maria uit wie gebore is Jesus wat Christus genoem word.

 

Josef word ook in die geslagsregister opgeneem, nie as fisiese vader nie (kyk mooi hoe word dit gestel), maar as regtelike vader (deur adopsie). Mense kon dus destyds kinders as hulle eie erken sonder dat die kind spesifiek uit die pa gebore is. “Op die boeke” sou Josef se naam dus verskyn as sy regtelike pa (hoewel nie fisiese nie).

Wat kan ons dus hieruit leer?

Dit gaan oor die vraag wie Jesus is. Dit is eintlik wonderlik hoe die geslagsregister vir ons ‘n prentjie van Jesus teken. Hy staan in die lyn van die grootste koning van Israel, Dawid (so Hy self is koning), van die een waar alles begin het en aan wie God trou gesweer het, naamlik Abraham. Hy is waarlik mens, wat sonde verstaan, soos Tamar en Ragab bewys, maar wat tog aan God getrou sal bly, al gebeur wat. Miskien kan jy nog hierop uitbrei.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt




COVID 19 – Hermie van Zyl

Bertus vra:

As die Corona-virus nie deur die Here geskep is nie, wie het dit dan geskep en onder die mensdom ingestuur? Satan? Maar waarom laat die Here dit dan toe, want ons Here Jesus Christus is tog in beheer, nie waar nie? Ons lewe in die laaste dae en Jesus het gewaarsku dat in die laaste dae hier op aarde rampe en pessiektes sal wees. Net wedergebore, bloedgewaste kinders van die Here kan hulle op die beskerming van die bloed van Jesus beroep. Ongereddes is onder die beheer van Satan en blootgestel aan die toorn van God. Verkondig in die koerant redding sodat mense die Here by die kruis kan ontmoet.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Daar lê ten minste drie vrae opgesluit in die vraagsteller se uiteensetting hierbo: 1. Wie is die oorsaak van die Covid-19 pandemie wat tans die wêreld teister? 2. Is hierdie pandemie ’n teken dat ons in die “laaste dae” is? En 3. Is die kinders van die Here gevrywaar van God se oordeel, alternatiewelik: van hierdie pandemie?

Ek probeer so kort as moontlik op hierdie vrae antwoord.

Eerstens, wie is die oorsaak van die Covid-19 pandemie? Hierdie vraag het nie net betrekking op Covid-19 nie, maar slaan op al die vorme van lyding wat in die wêreld teenwoordig is, soos oorloë, peste, natuurrampe, sonde, ensovoorts. Wie is daarvoor verantwoordelik? God? Satan? As ons uitgaan van die veronderstelling dat God in beheer van alles is, beteken dit dan dat Hy agter alles sit wat op aarde gebeur, ook die allerverskriklikste dinge, soos dat duisende mense aan hierdie pandemie sterf? Maar as ons dit aanvaar, hoe bring ons dit in verband met God as ’n God van liefde? Verder, as Hy liefdevol én almagtig is, kan Hy dan nie verhoed dat so ’n pandemie hoegenaamd uitbreek nie?

Daar is nie eenvoudige antwoorde op hierdie vrae nie. Bowendien is dit vrae wat gelowiges al lank besig hou. In die verlede was daar allerlei pogings gewees om die voorkoms van rampe en peste, wat soveel lyding veroorsaak, met God se beheer oor en bestuur van die wêreld te versoen. Die twee gewildste pogings is om te sê (a) dat ons alles uit God se hand moet aanvaar as sy wil (Calvyn), of (b) die sagter opsie dat God nie alles wil nie, veral nie slegte dinge nie, maar dat laasgenoemde ook nie buite sy wil om gebeur nie; Hy laat dit daarom wel toe (Arminius). By beide hierdie oplossings is die kwelvraag egter waarom ons God dan nog as liefdevolle en almagtige Vader kan vertrou as Hy hierdie dinge kán keer maar dit nie dóén nie? (By Calvyn is hierdie kwelvraag net meer prominent teenwoordig as by Arminius.)

Die antwoord wat deesdae as die mees gangbare deur teoloë aanvaar word, is dat ons nie die wreedhede, rampspoed en lyding van die lewe (waaronder ook pandemies soos Covid-19) voor God se deur kan lê nie, nie direk nie (Calvyn), ook nie indirek nie (Arminius). God is nie verantwoordelik daarvoor nie. Ja, Hy is almagtig, maar ons moet die manier waarop God sy almag uitoefen, ook reg verstaan. Hy bewys sy almag veral daarin deur die skepping uit niks daar te stel, en deur in die geskiedenis (soos onder andere in die Bybel beskryf) sy uiteindelike doel met Israel te bereik ten spyte van hulle weerstand en ongehoorsaamheid. Dit maak dat ons kan glo dat Hy ook sy uiteindelike doel van ’n nuwe hemel en aarde sal bereik. Daaraan kan ons onwrikbaar vashou en ons kan ons geloof daarop bou. Maar intussen het Hy die skepping so gemaak, of dit het so geword (hoekom weet ons nie, dis ’n misterie), dat daar ook dinge gebeur wat téén sy wil is en al die ellendes tot gevolg het. Daar is met name ook ander rolspelers in die wêreld teenwoordig, elk met sy “eie agenda”, naamlik die mens, die bose en “die natuur” wat téén God kan werk en dit inderdaad doen. En om een of ander rede kies God om sy almag nie so te gebruik dat Hy in elke moontlike geval van onreg of lyding ingryp en dit keer nie. Veral wat die mens betref, verkies Hy om eerder sy sagte, oorredende mag – die mag van die liefde en die plaasvervangende lyding van sy Seun – te gebruik om die mens te oortuig van sy goedheid, barmhartigheid en liefde. So daag hy as ’t ware die mens uit en maak Hy dit deur sy Gees moontlik dat ons Hom daarin kan volg om van die wêreld ’n beter plek te maak.

Omdat dit waar is, kan ons sê dat God se almag in diens van sy liefde staan. God is liefde, Hy wil daarom nie die kwaad en lyding nie, dit mag onder geen omstandighede op God se rekening geplaas word nie. Omdat God liefde is, het Hy deur sy almag die wêreld in aansyn geroep, en onderhou en bestuur Hy dit steeds op weg na sy eindbestemming. En Hy het ook die mens gemaak, na sy beeld, sodat dié sy Skepper en medemens in vryheid kan dien. Maar die mens draai téén God en sy medemens, en is daarom (ook onder aanhitsing van die Bose, wie se ontstaan in duister gehul is) vir baie van die lyding verantwoordelik. Verder, klaarblyklik is die skepping, die natuur, ook nog nie afgerond nie. Allerlei peste broei uit – letterlik, soos hierdie Covid-19 pandemie – wat groot ellende veroorsaak. God is dus ook met die natuur nog op weg na die volmaakte. Maar waarvan ons seker kan wees, is dat God dit net goed met ons bedoel en dat Hy sy almag so aanwend dat Hy uiteindelik sy liefdesdoel met ons sal bereik, op die nuwe hemel en nuwe aarde waar daar geen teenspraak meer tussen God se almag en liefde sal wees nie.

En intussen kan ons weet dat God selfs uit die grootste lyding, wat téén sy wil is, die goeie kan voortbring. Daaruit blyk sy liefde én almag. Daarom kan ons seker wees dat wanneer die ongeluk ons tref, soos nou met Covid-19, Hy by ons teenwoordig is om ons te omvou met sy liefde (Matt 10:29). En Hy is só teenwoordig dat daar selfs iets goeds uit die pyn en leed kan voortspruit (vgl Rom 8:28). Om net een ding te noem: Hoewel ons nog midde-in die Covid-19 pandemie is, kan mens al klaar sien hoeveel innoverende denke, aksie en uitreiking hierdie uitbreking by mense ontlok. Die liefde en die lewe seëvier te midde van die ellende. En dáárin kan en moet ons die almag van God aan die werk sien. Hy los ons nie in die ellende nie, maar skep daaruit nuwe lewe met die oog op die toekoms waarheen Hy met sy skepping op weg is.

Die tweede vraag wat voortvloei uit ons vraagsteller se stellings aan die begin, is die volgende: Is hierdie pandemie ’n teken dat ons in die “laaste dae” is? Hierdie vraag het as agtergrond ’n teks soos Lukas 21:11 waar daar melding gemaak word van hongersnode en epidemies wat op baie plekke sal voorkom. Dis ’n uitspraak van Jesus wat ons aantref in sy sogenaamde profetiese rede oor die eindtyd (vgl ook die parallelle in Matteus 24 en Markus 13). Hieroor kan ons baie sê, maar kortliks net die volgende:

Die basiese gedagte van die profetiese rede is dat gelowiges nie weet wanneer die einde kom nie en dat mens dit ook nie uit allerlei voortekens kan bereken nie (Lukas 17:20). Die doel van die tekens van die tyd is dus nie dat ons berekenings moet maak nie, maar dat ons altyd gereed sal wees. Met die tekens wil Jesus ten diepste die gelowiges se houding en gedrag bepaal terwyl hulle wag op die einde. Die klem lê op hierdie lewe, nie op die einde van hierdie lewe nie. Ja, daar sal ’n einde wees, maar dis nie vir ons om die tyd en omstandighede te weet wat die Vader in sy eie mag bepaal het nie (Handelinge 1:7). Ons fokus moet op hierdie lewe wees. Die klem van die tekens van die tyd verskuif dus weg van berekening na voortdurende bekering. In elk geval is die tekens nie goed vir berekening nie, want hulle is uiters non-spesifiek. Die rampe en ander gebeure wat genoem word is dinge wat met reëlmaat in die geskiedenis van die wêreld voorkom. Daar is niks uniek aan hulle nie. Daar was byvoorbeeld al baie sulke pandemies in die wêreld soos Covid-19. Dink maar aan die Groot Griep van 1918 wat miljoene mense afgemaai het. Ons mag dus nie op hol gaan elke keer as daar ’n groot natuurramp plaasvind of epidemie uitbreek nie. Natuurlik, dit mag ons nie koud laat nie – inteendeel – maar dit moet die regte reaksie by gelowiges tot gevolg hê, naamlik dat die einde inderdaad aan die kom is, maar dat die dag en datum hiervan nie vir ons beskore is om te weet nie; dit lê in God se mag. Ons taak is net om gereed te lewe. En die manier hoe ons gereed lewe, is om elke dag God se wil en liefde uit te lewe. Dan is ons gereed vir die einde.

Die derde vraag: Is die kinders van die Here gevrywaar van God se oordeel, alternatiewelik: van hierdie pandemie? Dis nie duidelik nie uit die vraagsteller se formulering of hy bedoel dat die kinders van die Here nie deur die laaste oordeel getref sal word nie, met ander woorde, dat hulle ewige heil verseker is omdat hulle onder die bloed van Jesus verkeer, en of hulle beskerm word teen die Covid-19 pandemie. Ek vermoede eersgenoemde. Indien wel, is dit uiteraard reg. Dit is inderdaad so dat ons as kinders van die Here deel het aan die ewige lewe en dat niks of niemand ons daarvan kan beroof nie (Johannes 10:28; Romeine 8:31-39). Ons hoef daarom ook nie die laaste oordeel te vrees nie, maar kan dit met vrymoedigheid tegemoet gaan, omdat ons bedek is met die bloed van Christus (Johannes 3:18; 5:24). Maar indien die vraagsteller bedoel dat die kinders van die Here teen die Covid-19 pandemie beskerm word, kan dit nie aanvaar word nie. Gelowiges was nog nooit gevrywaar van aardse gevare, pyn en leed nie. Dit behoef nie ’n lang betoog nie; die Bybel is boordensvol van gelowiges wat allerlei lyding, pyn en selfs die dood moes trotseer. Om maar net een te noem: Paulus vertel in 1 Korintiërs 4:9-13 en 2 Korintiërs 11:23-29 van al die ontberings wat hy moes deurmaak ter wille van die evangelie van Christus. En uiteindelik het hy, volgens kerklike tradisie, die martelaarsdood gesterf in Rome. En dan praat ons nie eens van Job in die Ou Testament nie wat die allerverskriklikste lyding moes deurmaak. Nee, die bloed van Christus is nie ’n “teenmiddel” teen die Corona-virus nie, of teen watter gevaar of lyding ook al nie. Om bedek te wees met die bloed van Christus is ’n Bybelse metafoor wat sê dat ons deur die geloof deel gekry het aan die lewe en dood van Christus, en so vir tyd en ewigheid geborge is in Hom.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl