Leser vra

Wat sê die engele en demone oor Jesus?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Wat sê die engele oor Jesus? Dit sal nogal lekker wees om te weet, want hulle is immers die hemelse diensknegte van God. Dit sê ‘n engel self in Op 19:10 (sien ook Heb 1:14). Om dit so te stel: die engele weet presies wat in die wandelgange van die hemel oor Jesus gesê word. En hulle is nie skaam om dit vir mense te kom vertel nie.

As diensknegte in die hemelse huis van die Koning van die konings, was die engele baie beskermend oor Jesus. Met sy versoeking was dit hulle wat hom versorg het (Mat 4:11; Mk 1:13). Dit is ook die engele wat Jesus in die tuin van Getsemane versterk (Luk 22:43) en Hom beskerm (Mat 4:6); om die waarheid te sê, hulle aanbid Jesus ook (Heb 1:6).

Hierdie dienende, aanbiddende houding hoor ons ook in die woorde van die engele oor Jesus. Die engele praat nie so baie nie. Eintlik hoor ons hulle net by Jesus se geboorte en sy dood en opstanding. En dan is daar die boek Openbaring waar ons ook die engele hoor praat. Wat sou die engele presies oor Jesus sê? Watter temas of onderwerpe sou vir hulle belangrik wees om oor te praat?

Kom ons gaan luister na die engele as Jesus gebore word. Die nuus van Jesus se geboorte word deur ‘n engel aan Maria gebreek. Dit is nogal ‘n lang boodskap: ‘Moenie bang wees nie, Maria, want God bewys genade aan jou. Jy sal swanger word en ’n seun in die wêreld bring, en jy moet Hom die naam Jesus gee. Hy sal groot wees en die Seun van die Allerhoogste genoem word. Die Here God sal Hom die troon van sy voorvader Dawid gee, en Hy sal as koning oor die nageslag van Jakob heers tot in ewigheid. Aan sy koningskap sal daar geen einde wees nie’ (Luk 1:29-33). ‘n Rukkie later lewer die engel Gabriël ‘n soortgelyke boodskap by Josef af: ‘Josef seun van Dawid, moenie bang wees om met Maria te trou nie, want wat in haar verwek is, kom van die Heilige Gees. ²¹Sy sal ’n Seun in die wêreld bring, en jy moet Hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos’.

Die engele sê ‘n paar baie belangrike dinge van Jesus:

• Hulle vertel vir Maria en Josef wat geen mens anders kan weet of vasstel nie: Jesus is deur die Heilige Gees verwek. So ‘n boodskap is tipies van die engele – waar mense nie mooi kan verstaan of begryp nie, help hulle deur te vertel hoe dinge verstaan moet word. Hoe anders sou ons kon weet dat die Heilige Gees Jesus verwek het? Juis daarom kan Hy die Seun van God, die Allerhoogste, wees. Maria self het gewonder hoe dit moontlik is om sonder omgang met ‘n man ‘n kind te hê. Die engel het antwoord geweet: ‘Die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek. Daarom sal die een wat gebore word, heilig genoem word, die Seun van God… Niks is vir God onmoontlik nie’ (Luk 1:35-37). Ja, die krag van God is aan die werk in Jesus, dit weet almal in die wandelgange van die hemel.
• As boodskappers van God gee ook vir die kind ‘n naam – dit was mos destyds die pa se werk om name uit te deel. Noem hom Jesus, want Hy gaan sy volk van hulle sonde verlos. Ons hoef nie verder as Jesus te soek om van ons sonde ontslae te raak nie – dit is die boodskap uit die hemel. Die boodskap kon nie stil gehou word nie, want as die engele in die veld vir die herders moet vertel wat daar in Betlehem gebeur, kon hulle hulle blydskap nie bedwing nie. Hulle sing hulle dit weer uit: ‘Moenie bang wees nie, want kyk, ek bring vir julle ’n goeie tyding van groot blydskap wat vir die hele volk bestem is. Vandag is daar vir julle in die stad van Dawid die Verlosser gebore, Christus die Here!’ (Luk 2:10-11). Ja-nee, die hemele weet, God se gesalfde Koning, sal die wêreld verlos. En Jesus is sy naam.
• Jesus is die Koning waarop God se mense gewag het om vir ewig oor hulle te heers. God het immers aan Dawid beloof dat sy koningskap nooit sal eindig nie en dat sy troon vir ewig vas sal staan… en hier is die Koning van die konings nou. God self kondig die koms van hierdie Koning deur sy boodskappers aan.

As die engele oor Jesus praat, sê hulle dinge waaroor mense sou kon wonder: is Josef nie dalk Jesus se pa nie… hoe sou ‘n mens kon weet? Die engele weet! Vergeef God ons regtig ons sonde? Wie kan in die hemel inkyk, of God se ‘boeke’ nagaan om te kyk of jou sonde vergeef is? Die engele weet hoe… glo in Jesus! En hoe kan ‘n koning aan ‘n kruis hang? Is Hy dan regtig ‘n koning? Daaraan kan ‘n mens nogal twyfel… maar nie die engele nie. Hullle weet God het Jesus as ewige koning verklaar. Hy sal tot in alle ewigheid heers.  

Met Jesus se opstanding was die engele weer daar en weer kom help hulle ons mense om een van die ongelooflike wonders van Jesus te verstaan – g’n mens sou kon uitdink dat Jesus uit die dood opgestaan het nie. Daar was ook nie iemand by toe Jesus opgestaan het om ons te vertel wat gebeur het nie. Maar almal in die hemel weet wat gebeur het en juis dit kom vertel hulle vir die vroue by die graf. Weer is dit ‘n langerige boodskap; die engel sê: ‘Julle moet nie bang wees nie. Ek weet julle soek Jesus wat gekruisig is. Hy is nie hier nie, want Hy is uit die dood opgewek, Gaan gou en sê vir sy dissipels: “Hy is uit die dood opgewek, en Hy gaan julle vooruit na Galilea toe. Daar sal julle Hom sien”’ (Luk 28:5-7). Uit die mond van die engel hoor hulle die vroue die onwaarskynlike: Jesus is uit die dood opgewek. Die woorde sou die belydenis van die kerk van die eeue: Jesus het opgestaan. Maar die engel het dit eerste gesê: die kerk se belydenis is ‘n hemelse belydenis. Dit is die belydenis van God se wonder in Jesus: die dood is oorwin en daar is vir ons nuwe lewe.

In die res van die Nuwe Testament word daar wel oor engele gepraat, maar hulle praat nie self nie, ook nie oor Jesus nie. Dit is eers in die laaste boek van die Nuwe Testament, in Openbaring, dat ons weer hulle stemme hoor.

As die engele in Openbaring praat, praat hulle veral oor Jesus se koningskap: ‘Die koningskap oor die wêreld behoort aan ons Here en sy Gesalfde, en Hy sal as koning heers tot in alle ewigheid’ (Open 11:15). In die woorde hoor ons weer die eggo’s van die engele by Jesus se geboorte – Jesus is en bly koning tot in ewigheid. En wie is groter as ‘n koning en wie het meer krag? Een van die belangrikste take van ‘n koning destyds was om as regter op te tree en die booshede in sy koninkryk te straf. Ook daaroor praat die engele (Open 14:9-11): Jesus sal die mense wat agter die duiwelse diere aangeloop het straf. Soos iemand wat ‘n sekel in ‘n land insteek en die graan afsny, so sal Jesus die bose oordeel (Open 14:14-17). Dit is in ‘n sekere sin die ander sy van die munt: Jesus is redder vir die wat in Hom glo, maar die wat nie glo nie, sal veroordeel word. Dit weet die engele en hulle maak geen geheim daarvan nie.

Die laaste maal dat die engele in die Nuwe Testament oor Jesus praat, praat hulle oor die bruilof van die Lam…  (Op 19:9). Jesus kom sy mense haal, soos ‘n bruidegom sy bruid kom haal… om fees te vier in die nuwe Jerusalem. Die fees is klaar beplan en afgekondig… almal in die hemel weet dit, ook die engele. Daarvan kan ons nou hier op aarde ook seker wees.

Wat sê demone/duiwel oor Hom?

Dis nie net hier in ons eie dag dat almal oor Jesus praat en oor sy identiteit spekuleer nie. Die vraag oor wie Jesus regtig is was reeds met sy optrede op aarde op die tafel. Trouens, Jesus self het hierdie vraag ‘n keer of wat aan sy dissipels gestel toe Hy hulle gevra het wat die mense oor Hom sê. Toe het Hy hy by hulle gehoor dat party mense dink Hy is Johannes die Doper wat uit die dood teruggkeer het. Of Elia, of een van die profete. Ook Jesus se godsdienstige opponente en die duiwels het sterk opinies oor Hom gehad wat hulle op verskillende maniere in die openbaar verwoord het. Bedoelende, hulle het verbaal en nie-verbaal, deur hulle woorde en deur hulle dade, duidelik gekommunikeer wat hulle van Jesus dink. Kom ons gaan stel behoorlik ondersoek in, beginnende by die demoniese magte (vgl ook H. A. Kelly, Satan: A biography, 2006, en Stephan Joubert; Jan van der Watt en Gys du Plessis, Bestaan die duiwel regtig? 2009.)

a.  Vasgevang in ‘n greep van vrees: Bose magte in die Joodse  wêreld rondom die Nuwe-Testamentiese era

Die allerdaagse wêreld waarbinne mense in Palestina hulle rondom die eerste eeu bevind het, was volgens hulle gevul met die teenwoordigheid van bose magte. So het die meeste mense geglo. Hierdie wesens was woonagtig in plekke soos woestyne, in die lug, grond, en in water (vgl ook Matt 12:43; Ef 2:2; Op 13:1vv). Demone kon in verskillende gestaltes verskyn, soos in die vorm van wolwe, honde, paddas, onrein voëls en slange (vgl Op 9:3-7; 12:3; 16:13).

Volgens Joodse opvattinge het demoniese magte hul slagoffers gewoonlik deur liggaamsopeninge binnegedring. Vanweë die gevare verbonde aan demoniese “besoedeling” is kontak met heidene, onrein persone, en siekes daarom ontmoedig. Die eet van kos wat nie aan Joodse reinheidsvoorskrifte voldoen nie was derhalwe verbode; so ook nie-toelaatbare seksuele gedrag, aangesien dit aanleiding tot demoniese besetting kon gee.

Wanneer demone mense beset het, het dit gelei tot onnatuurlike gedrag soos emosionele onstabiliteit, stuiptrekkings, gewelddadige optrede, ensovoorts. Demoniese magte kon mense siek maak en selfs hulle dood veroorsaak. Daarom is demoniese magte dikwels deur Joodse duiweluitdrywers of eksorsiste aangedurf. Hierdie persone het onder andere gebruik gemaak van “eksorsistiese formules” wat ingelei is met die vermelding van die name van God en ander hemelse magte, tesame met gepaardgaande bevele dat die demoniese magte hulle slagoffers moet verlaat (E. Fergusson, Demonology of the early Christian world, 1984:9).

In die bekende Joodse geskrif, Tobit, verneem ons van bepaalde rituele wat ingespan is om demone te verdryf. In Tobit 6 word vertel hoedat Tobias, die seun van Tobit, verlief raak op ‘n vrou genaamd Sara. ‘n Demoon met die naam Asmodeus wat in haar bly verseg egter dat ander mans naby aan haar kom. Die aartsengel Rafael beveel dan vir Tobias om van die as van brandende wierook by die tempel te neem en dit saam met die hart en lewer van ‘n vis te brand, dan sal die demoon padgee. Dit gebeur dan presies net so.

Saam met godsdienstige formules en rituele, het Joodse duiwelbesweerders homeopatiese middels gebruik om duiwels te verjaag. Aan die hand van die sogenaamde similia similibus beginsel is klein dosisse van dieselfde substanse as dié waarin die duiwels hulle sou bevind, soos grond, water of plante, naamlik gebruik om hulle te verdryf. Amulette is soms aan persone gegee om te dra om hulle teen die Bose te beskerm. Ornamente en simbole is ook gereeld in huise aangebring om bose magte te verwilder.

b.  Toe praat die duiwels oor Jesus…

 Jesus se aardse optrede vind plaas binne hierdie Joodse milieu wat gekenmerk is deur ‘n sterk bewussyn van die aktiwiteite van allerlei demoniese magte. Die stryd teen hierdie magte is egter nie die hoofdoel van Jesus se aardse sending nie. Veel eerder staan sy optrede in die teken van die koms van die koninkryk van God (Mark 1:15). Jesus se koms en optrede lei egter die oordeel oor Satan in en vergestalt ook Sy oorwinning. Die Bose word met die aanbreek van die nuwe Messiaanse era soos ‘n weerligstraal uit die hemel gegooi (Luk 10:18; Joh 12:31). Daar bestaan nooit enige twyfel oor die uitslag van die konflik tussen Jesus en die duiwel nie. Wanneer Satan byvoorbeeld as “toetsbeampte” sy opwagting in die woestyn maak om Jesus verbaal van sy sending te laat afsien (Matt 4; Luk 4), tree laasgenoemde as oorwinnaar uit hierdie strydgesprekke.

Verskeie konfrontasies tussen Jesus en Satan se bose handlangers vind deur die loop van sy openbare bediening plaas (Matt 4:23vv; Mark 1:32; Luk 6:17-18). Wanneer hierdie magte menslike liggame as hul nuwe woonplekke beset (Mark 1:25-26; 5:1-20; 9:14-29), volg dramatiese reaksies telkens wanneer hulle met Jesus in aanraking kom. Die demone ken sy identiteit. Hulle spreek Hom daarom onder andere aan as “Jesus van Nasaret” (Mark 1:24); “Seun van die Allerhoogste” (Mark 5:7), of: “die Heilige wat van God af kom” (Mark 1:24). Geen wonder nie dat party demone kliphard aan die skree gaan as Jesus naby hulle kom. Ander kere gooi hulle hul arme slagoffers net daar op die grond neer, of begin Jesus om genade smeek (Mark 1:23; 7:25). By geleentheid probeer van hierdie bose magte selfs om aan die hand van sogenaamde afweer-rites hulleself teen Jesus te beskerm. In Markus 5:7 lees ons byvoorbeeld hoedat ‘n bose mag Jesus beveel om hom nie seer te maak nie. Ook die voorafgaande uitdrukking van hierdie demoniese mag: “wat is daar tussen my en jou?,” funksioneer as ‘n verbale verdedigingsmeganisme teen Jesus se oppermag, soos wat Twelftree (Jesus the exorcist. A contribution to the study of the historical Jesus, 1993:64) skryf.

Die feit dat die demone Jesus se ware identiteit ken en dit woordeliks bevestig, bring geen transformasie in hulle te weeg nie. Inteendeel. Vandaar dat Jesus gebruik maak van “magswoorde” om hierdie demoniese magte te verdryf wanneer Hy hulle raakloop (Mark 9:25; Matt 8:16). Sy eie kragbelaaide woorde is oorgenoeg om sy oorwinning oor die domein van die Bose sigbaar te bevestig.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

‘n Leser vra:

My verloofde is groot gedoop, ek as baba in n NGK. Mag ons in n NGK trou?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Julle mag in die NG Kerk trou. Die huwelik is, wat die staat betref  ’n wettige kontrak tussen twee mense, en die predikante van die NG kerk word deur die regering aangestel om huwelike wettig te bevestig. Die kerk het ook sy eie formulier vir die huwelik wat by so ’n geleentheid ook aan die paartjie voorgehou word, wat die Bybelse deel van die huwelik verduidelik, want die kerk beskou die huwelik as ’n verbintenis deur die Here van die man en die vrou.

Genesis 1:27 sê reeds by die Skepping: God het die mens geskep as sy verteenwoordiger, as beeld van God het die mens geskep, man en vrou het Hy hulle geskep.

Jesus het Genesis 1:27 en Genesis 2:24 aangehaal in Mattheus 19:4-6 en gesê: Het julle nie gelees dat die Skepper hulle van die begin af ‘man en vrou gemaak het nie? Daarom sal ’n man sy vader en sy moeder verlaat en aan sy vrou verbind word, en die twee sal een vlees wees’ sodat hulle nie meer twee is nie, maar een. Daarom sê Jesus: wat God saamgevoeg het, moet ’n mens nie skei nie.

In 1 Korinthiërs 7 antwoord Paulus die gemeente se vrae oor die huwelik. Gaan lees 7:1-8 oor die eenheid tussen man en vrou in die huwelik.

In Efesiërs 5:21-33 bespreek Paulus die huwelik as ’n verhouding waarin man en vrou aan mekaar onderdanig moet wees uit ontsag vir Christus. 

Die doop is die Here se teken en seël wat bevestig dat jy aan Hom behoort.

Groot mense wat tot bekering kom word gedoop omdat hulle in die Here Jesus glo as die Seun van God wat vir hulle sondes gesterf het en van hulle kinders van God maak wie se sondes vergewe is en wie se verhouding met God reggemaak is deur Jesus se sterwe aan die kruis.

Vir babas van gelowige ouers is die doop dieselfde teken en seël van God, op grond van God se verbond met die gelowiges dat Hy hulle God sal wees en ook die God van hulle nageslag. Vir Abraham het die Here gesê sy kinders en hulle nageslag moet hulle seuntjies op die agste dag besny as die teken dat hulle aan die Here behoort (Genesis 17:7-13). Jesus het die genadeverbond van God gemaak met almal wat in Hom glo en hulle kinders. Daarvan is die doop van seuns en dogters die uiterlike teken en seël dat die Here ons aangeneem het as sy kinders en dat ons moet lewe volgens sy woord. Jesus het gesê: ‘..moet die kinders nie verhinder om na My toe te kom nie, want die koninkryk van die hemele behoort aan mense soos hulle (Matt 19:14; Markus 10:13-16; Lukas 18:15-17). Met die uitstorting van die Heilige Gees het Petrus gesê: ‘Bekeer julle, en laat elkeen van julle in die Naam van Jesus Christus tot vergewing van julle sondes gedoop word, en julle sal die gawe van die Heilige Gees ontvang. Want die belofte geld vir julle, en ook vir julle kinders en vir almal wat daar ver is, almal wat die Here God na Hom toe roep (Handelinge 2:38-40).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Johan vra:

Is deelname verkeerd. Deur daarna op tv te kyk is dit so goed as deelname. As jy die oggend of aanddiens bywoon en tussenin aan sport deelneem op n eerder by uitsondering as n reel basis?

Antwoord

Prof Jan van der Watt antwoord:

Nie alle kerke sien deelname aan Sondagsport op dieselfde manier nie. Kerke wat meer protestants is, is geneig om Sondagsport sterker te veroordeel as wat die Rooms-Katolieke doen. Vir Christene gaan dit meer oor die Sondag as die sabbat (wat vir die Jode op Saterdag val). Vir baie Christene het die Sondag egter soos die sabbat vir die Jode geword (die vierde gebod) waarop mens dus nie mag werk nie, maar moes rus. (Hoe die verskuiwing plaasgevind het en of Christene spesifiek die sabbat moet hou, gaan nie hier bespreek word nie).

Die hou van die sabbat as rusdag was vir die Jode in die tyd van Jesus baie belangrik omdat dit een van die basiese maniere was waarop jy Jode van nie-Jode kon onderskei. Dit was vir hulle ’n identiteitmerker wat gesê het: ons is Jode en is gehoorsaam aan die gebooie. As jy dus iemand gesien het wat nie die sabbat hou nie, is hy of sy nie as ’n goeie wetgehoorsame Jood gesien nie. Wat jy mag doen of nie doen op ’n sabbat nie was met baie reëls gerugleer en die basiese vereiste was dat jy nie op die dag mag werk nie, wat beteken het dat jy niks moes doen wat iets skep of verander nie. Dit was dus ’n baie wettiese benadering.

In die Evangelies lyk dit of Jesus nie heeltemal met die wettiese benadering saamgestem het nie. Hy het sy dissipels toegelaat om are uit te vryf (Mark 2:23-28 – met ander woorde die koring korrels uit die koringaar te vryf sodat hulle brood kon bak). Dit was werk, en nogtans het Jesus dit toegelaat. Net so maak Jesus ’n hele paar mense op die sabbat gesond wat die Jode baie kwaad gemaak het (vgl. bv. Joh 5:7-13, 18; 9:14, 24).

Wat was die rede? Jesus gebruik in Mark 2:23-28 die voorbeeld van koning Dawid wat honger was en toe van die wette gebreek het omdat die lewe belangriker as die wet was. Dit is wat dit beteken as Jesus sê dat die sabbat vir die mens gemaak is en nie die mens vir die sabbat nie. Die reëls is nie belangriker as die nood en behoeftes van mense nie. Daarom is Jesus is die Here van die sabbat – Hy is balengriker as die sabbat, soos ’n heer belangriker is as die onderdaan. Mens moet dus die wil van die Jesus doen, wat na die wêreld gekom het om lewe in oorvloed te bring. Dit is presies wat in Matteus staan as hy oor die uitvryf van die are op die sabbat skryf (Matt 12:1-8). Hy sit ’n ekstra rede by – God soek nie offerhandes (dit is wat die wet vereis) nie, maar barmhartigheid (12:7). Die Griekse woord vir barmhartigheid verwys na empatie en meegevoel (die resultate van liefde) wat gemik is om iets goeds met die ander persoon te laat gebeur – met ander woorde, om goed en gaaf te wees teenoor iemand wat dit nodig het.  

Wat Jesus dus hier doen is om die identiteitsmerker van die kind van God te verander van die wettiese hou van die sabbat na die navolging van die Heer vaan daardie sabbat wat liefde, goedheid en meegevoel het met mense. Om te doen wat Jesus gedoen het, om Hom te volg is nou die manier waarop God se kinders in die wêreld uitgeken word (Joh 13:34-35). En Jesus het mense op die sabbat gesonde gemaak, met ander woorde, Jesus het vir die LEWE gekies eerder as vir die wet van die sabbat wat jou verhoed om die keuse te maak.

Gelowiges wat dus meer die wettiese deel beklemtoon sal klem daarop lê dat mens soos die Jode niks regtig op ’n sabbat mag doen nie, dus dat mens moet rus. Dit beteken dat mens kerk toe moet gaan en weinig anders mag doen. Gelowiges wat egter meer klem lê op Jesus se voorbeeld om lewe te skep op die sabbat sal vryer daarmee omgaan en meer klem op die lewe en die positiewe omgang met ander lê. ’n Groot deel van die Christendom het dus geen probleem met sport of die sabbat (of Sondag) nie, juis omdat dit positiewe lewe beteken. Jesus het gewys dat ‘rus’ nie vir hom stilsit beteken het nie, maar dat Hy bereid was om mense te help en geleenthede vir lewe vir ander te skep, veral as hulle in nood is.

Skrywer: Prof Jan van der Watt