Jattie vra

Wat beteken dit om gedoop te wees met die Heilige Gees? Volgens my ontvang ek die Gees van die Here wanneer ek tot bekering kom. Ons gemeente staan sterk daarop dat jy gedoop moet wees met die Heilige Gees, en ek verstaan dit nie.
Ek het nog niemand gekry wat dit vir my so kon verduidelik dat ek dit verstaan het nie. As dit ’n bonus is as kind van God wil ek dit nie misloop nie, maar ek wil nie hê dit moet so ’n obsessie word dat dit my verhouding met die Here beïnvloed nie.

Antwoord

Pof Hermie van Zyl antwoord:

Om hierdie vraag na behore te antwoord, is dit nodig om allereers ’n bietjie op die verskillende verstaanstradisies rakende die doop met die Heilige Gees in te gaan.

Verskillende verstaanstradisies

In sommige charismatiese kringe word die doop met die Heilige Gees as ‘n noodsaaklike “second blessing” voorgestel. Bo en behalwe dat jy glo in Jesus Christus moet jy ook met die Gees gedoop word voordat jy ‘n ware (of geseënde) gelowige kan wees. Dit is veral tekste soos Hand 2:38 en 8:14-17 wat ingespan word vir die gedagte dat geloof en bekering, enersyds, en doop met die Gees, andersyds, twee afsonderlike gebeure is; geloof moet opgevolg word deur die doop met die Gees. En as bewys van laasgenoemde dien besondere ervarings soos byvoorbeeld tongespraak, of ander ekstatiese belewings.

As antwoord hierop – en soms as heftige reaksie daarteen – het kerke van gereformeerde karakter tradisioneel ‘n onderskeid tussen die doop en vervulling met die Heilige Gees getref. Eersgenoemde sou dan na die uitstorting van die Gees op die pinksterdag in Jerusalem as ‘n eenmalige handeling verwys, en laasgenoemde na die voortgaande werking van die Gees in die lewe van gelowiges. Om die doop met die Heilige Gees mag dus nie meer gebid word nie. Ons moet ‘n “streep” ná die gebeure op die pinksterdag trek, en so ook ná die sigbare, ekstatiese tekens waarmee dit gepaard gegaan het. (Om hierdie rede word gereformeerdes soms van ’n “streep”-teologie beskuldig.) Maar om die vervulling met die Heilige Gees as ‘n voortgaande gebeure – sónder die sigbare, ekstatiese tekens – móét die gelowige bid. Want so lê God al meer beslag op jou lewe en kom die vrug van die Gees (Gal 5:22) na vore wat die bewys lewer dat die gelowige deur die Gees van God beheers word.

Bybelkundige gegewens

Ontleed ons egter die Bybelse gegewens, sien ons dat in Handelinge daar nie ‘n groot verskil is tussen die terme “doop” met, “uitstorting” van, en “vervulling” met die Heilige Gees, of dat die Gees oor mense “kom” of op hulle “val” nie. Hulle kan nie netjies gesistematiseer word in terme van “doop” met die Gees wat net na die pinksterdag sou verwys en “vervul” met die Gees wat na die voortgaande werking van die Gees sou verwys, soos wat die gereformeerde standpunt dit wil hê nie. Maar eweneens kan “doop” met die Gees ook nie verbind word aan ’n “second blessing”, soos wat die charismatiese tradisie dit wil hê nie. Hoe sien die gegewens in Handelinge daaruit?

In Hand 1:5 wys Jesus vooruit na die pinksterdaggebeure as “doop” met die Heilige Gees. Op die pinksterdag self word egter gesê dat almal met die Heilige Gees “vervul” is (2:4). In 2:17-18,33 word oor dieselfde gebeure weer as die “uitstorting” van die Heilige Gees gepraat (vgl ook 10:45-46). Hand 1:8 verwys daarna as ‘n “kom” van die Heilige Gees oor die dissipels, en in 11:15 “val” Hy op die aanwesiges soos op die gelowiges tydens die pinksterdaggebeure (die 1983-Vertaling vertaal “val” met “kom”). Daar word dus met ten minste vyf verskillende terme na dieselfde pinksterdaggebeure verwys.

Die res van die Nuwe Testament dra nie werklik by tot die verdere verstaan van die term “doop” met die Heilige Gees nie. Laasgenoemde kom slegs voor in kontekste wat na die pinksterdaggebeure verwys (vgl Matt 3:11 en die parallelle gedeeltes Mark 1:8; Luk 3:15; Joh 1:33; kyk ook Hand 11:16), of na die waterdoop (1 Kor 12:13) of na die doop in die Naam van die Drie-enige God (Matt 28:19). Laasgenoemde teks hou streng-tegnies nie met ons onderwerp verband nie.

Wat die term “vervul” met of “vol” van die Heilige Gees betref, kom dit op een uitsondering na (Ef 5:18) slegs in Lukas-Handelinge voor (Luk 1:15,41,67; 4:1, Hand 2:4; 4:8,31; 6:3,5; 7:55; 9:17; 11:24; 13:9,52). Dit is dus ‘n tipiese term van Lukas wat nie in die res van die Nuwe Testament weerklank vind nie. En waar “vervul” wel in Ef 5:18 gebruik word, kom dit as ‘n opdrag aan gelowiges voor: “word vervul met die Heilige Gees”, of, soos die 1983-Afrikaanse Vertaling dit weergee: “laat die Gees julle vervul”. Dit is dus enersyds ’n verantwoordelikheid wat gelowiges aanvaar om hulleself voortdurend onder die invloed van die Gees te stel, maar die passiewe vorm waarin die opdrag gestel word dui andersyds ook daarop dat dit iets is wat net die Gees kan bewerkstellig. Slegs Hy kan ’n mens se lewe so verander dat jy God met jou lewe loof (5:19-20) en ook jouself tot beskikking stel van ander (5:21).

Dit moet ook genoem word dat die saak rondom die doop en vervulling met die Heilige Gees uiteindelik nie net oor die terme “doop” en “vervulling” kan gaan nie. ‘n Vlugtige ondersoek toon dat ‘n ryke verskeidenheid van terme in die Nuwe Testament na die werk van die Heilige Gees in die lewe van die gelowige verwys. Ek noem die volgende (sonder om die lys uit te put): Die Heilige Gees salf, word gegee, rus toe, beseël, voer mee, leer, lei, besny die hart, beheers, bevry, bring lewe en vrede, woon in, getuig met ons gees, wek liefde, sonder af, bly op/in. En die gelowige ontváng (as gawe), hét, en is/word gebore uit die Gees.

Dit begin nou duidelik word dat dit ‘n oorvereenvoudiging van die gegewens is om die werk van die Heilige Gees in die gelowige te laat opgaan in die terme “doop” en “vervulling”, en in ‘n bespreking van die onderskeid tussen die twee. Verder, hoewel dit lyk asof die tradisionele gereformeerde siening dat die doop met die Heilige Gees slegs na die pinksterdaggebeure verwys, ondersteun word deur die feit dat “doop” met die Gees vir alle praktiese doeleindes slegs in Handelinge voorkom, en dan spesifiek as beskrywing van die pinksterdaggebeure, is die saak van die doop met die Gees daarmee nie afgehandel nie. Want hierbo is reeds daarop gewys dat “doop” nie die enigste manier is waarop na die pinksterdaggebeure verwys word nie. Ten minste “uitstort”, “kom”, “val” en “vervul” word ook daarvoor gebruik. En wat “vervul” betref moet ook gesê word dat hierdie term, wat volgens die gereformeerde siening vir die voortgaande werking van die Heilige Gees “gereserveer” word, in Handelinge juis ten opsigte van die eenmalige pinksterdaggebeure gebruik word (2:4). In 4:31 word “vervul” ook vir gebeure gebruik wat sterk herinner aan die pinksterdag. Die terme word dus nie in sulke netjiese kompartemente aangetref soos tradisioneel voorgestel nie.

Sover wat betref ’n analise van die Bybelse terminologie wat na doop en vervulling met die Heilige Gees verwys. Kom ons probeer vervolgens die gegewens interpreteer binne ’n breër teologiese raamwerk.

Breër teologiese raamwerk

Allereers moet ons sê dat die pastorale oogmerke van die gereformeerde “streepteologie” ‘n element van waarheid bevat wat nie geïgnoreer kan word nie. Dit was kennelik daarop gemik om die eensydige aansprake en rigiede voorskrifte waarmee die Geestesdoop partykeer in sommige charismatiese kringe beoefen is, teen te werk. Maar dit was en mag nooit die bedoeling wees om die werk van die Gees te dwarsboom nie, hoewel dit soms daardie persepsie kon laat ontstaan het. Daar kan tog geen twyfel wees nie dat God se Gees volledig van elke gelowige besit wil neem. Hy wíl ons beheer en beheers. Die hele oogmerk van die Gees is om gelowiges aan God en aan mekaar te bind, asook toe te rus en te bekragtig vir hulle taak in die kerk en in die wêreld (Hand 1:8). Gelowiges moet inderdaad die beeld van Christus vertoon deur die vrug van die Gees in hulle lewe na vore te bring: Selfbeheersing, vreugde, vrede, geduld, liefde, ensovoorts (Gal 5:22-23).

Uit die voorafgaande behoort dit duidelik te wees dat die verhouding met God nie iets staties is nie. Net soos dit natuurlik vir ‘n kind is om tot volle wasdom te groei, selfs oud en wys te word, so is dit in die verhouding met God. Dis ‘n lewenslange en dinamiese groeiproses waar daar baie struikel en val, opstaan en loop, selfs hardloop en “vlieg” is. Daar moet ingegroei word in die verhouding met God. As daar nie groei is nie, kan tereg gevra word of daar nie êrens iets skort nie. Let wel: “groei” het niks te make met ‘n vals optimisme en triomfantelisme waar alles net beter en beter word nie. Lyding, swaarkry en aanvegtinge is so dikwels deel van die groeiproses. Hier kan ons slegs verwys na Jesus se lydensweg en Paulus se ontberinge waarvan hy so graag ontslae wou wees (2 Kor 12:7-10).

As ons sê dat die verhouding met God ’n groeiproses is, kan ons ‘n God- en ‘n mensfaktor onderskei. Ons let vervolgens op elkeen.

• Die God-faktor

Allereers moet ons sê dat God nie gemanipuleer kan word nie. Daar is geen tegniek of towerformule waarmee God se arm “gedraai” kan word om Homself vir jou te gee nie. Dit moes Simon die towenaar al tot sy skade uitvind (Hand 8:18-19). Gód bepaal die tye en geleenthede wanneer Hy in die besonder werk. Daar was tye in Israel se bestaan toe God deur die begenadiging van besondere mense sy volk gelei het. En toe die volheid van die tyd gekom het, stort God sy Gees mateloos op die kerk uit om hulle toe te rus vir die opbou- en uitboutaak wat voorgelê het. En so kan dit deur die geskiedenis aangetoon word hoe God deur sy Gees telkens nuwe stimulus, visie en insig gee sodat die kerk God se wil vir ‘n spesifieke tyd weer helder kan sien en uitvoer. Die belangrike punt hier is dat Israel en die kerk nie altyd bewus was van die behoefte aan ’n nuwe visie of dat hulle nood het aan God se kragtige werking nie. Dit lê ten diepste vas in God se raad en wysheid, wat die tye in sy hand hou, om daardie momente te bepaal. Weer eens lei dit tot die konklusie dat ons God nie kan manipuleer nie. Ons kan Hom nie in optredes “inbid” waarvoor Hy die tyd nog nie voorberei het nie. Hierdie insig bring rustigheid in die kerk en individuele gelowiges se lewe. God ken ons tye en omstandighede deur en deur, beter as onsself. Hy weet wanneer om nuwe visie, moed en krag – selfs bó wat ons vra of op hoop – te gee. Daarvoor kan ons Hom vertrou.

• Die mensfaktor

Dit wil lyk of God Hom in sy vrymag ook aan menslike resepsie en sensitiwiteit bind. God gee Hom graag daar waar Hy welkom is. Natuurlik moet hierdie aspek nie verabsoluteer word nie, maar dit is so dat God se Gees bedroef en teengestaan kan word (Ef 4:30; 1 Tess 5:19). Punt is, die mate waarin en die wyse waarop die werking van God se Gees ervaar word, hang ook saam met menslike gehoorsaamheid en sensitiwiteit vir die roeringe van God se Gees, en selfs ook met verskillende persoonlikheidstipes. Sommige mense is “van nature” meer vertrouend en gee hulleself makliker vir ander (en vir God) in ’n verhouding; ander is meer terughoudend. Sommige is meer gevoelsmatig ingestel, ander meer verstandelik-krities. Hierdie insigte verklaar ten dele waarom daar soveel verskillende belewings van die één God is. Vir almal is daar egter ’n plekkie onder God se son.

Iets van hierdie verskillende belewings van God vind ook neerslag in sekere Skriftradisies. So is daar die wysheidstradisie (veral Spreuke) wat ‘n baie nugter, plat-op-die-aarde ingesteldheid tot die lewe verteenwoordig. Die klem is op die praktiese lewenskuns – hoe om in hierdie lewe met sy verskillende kante, met insig en wysheid op te tree. Maar daar is ook die profeties-charismatiese tradisie waar die visioenêre, simboliese, ekstatiese, buitengewone, selfs die eienaardige en bisarre, vooropgaan. Baie van die profete se optredes in die Ou Testament doen nie net vandag vreemd aan nie, maar is ook destyds so beleef. So moes Jesaja vir drie jaar kaal rondloop om te demonstreer hoe die Egiptiese ballinge kaal weggevoer sou word (Jes 20:2-4). Hieruit moes Israel die boodskap kry dat dit dwaas sou wees om op Egipte te vertrou. Jeremia moes weer met ‘n juk op sy nek rondloop as simbool van Israel se komende onderhorigheid aan Babel (Jer 27:2; 28:1-17). En Esegiël moes vir 390 dae lank op sy linkersy en vir 40 dae op regtersy lê om simbolies die neerdrukkende sondelas van Israel en Juda voor te stel (Eseg 4:4-6). Oor die algemeen was die “profete-professie” nie altyd in hoë aansien onder die volk nie, onder andere vanweë hierdie vreemde optredes. Hulle is dikwels as “malles” gebrandmerk (vgl 2 Kon 9:11; Jer 29:26; Hos 9:7). Natuurlik was daar ook die vals profete wat met hulle eksentrieke optredes wou aandag trek en geld maak (vir laasgenoemde kyk ‘n Nuwe Testament-voorbeeld, Hand 8:18-19). Maar dit neem nie weg nie dat ook die ware profete deel van hierdie tradisie was.

Die punt is dat beide die wysheids- en (egte) profeties-charismatiese tradisies outentieke manifestasies van die Gees van God verteenwoordig. Ons mag daarom nie in rigiede voorskriftelikheid na die een of ander kant toe verval nie. Vir almal geld die eis tot volledige oopstelling vir die werking van God se Gees. Maar hoe dit beleef sal word, hang van die genoemde God- en mensfaktor af. In elk geval is dit so dat ons dit nie met ‘n verwysing na die onderskeid tussen doop en vervulling met die Gees kan “reguleer” nie. Veral nie as hierdie onderskeiding die bedoeling het om ‘n streep na die pinksterdaggebeure in Jerusalem te trek nie. Want of die Gees Hom met allerlei sigbare tekens manifesteer (die sogenaamde doop met die Gees) of stil- en gaandeweg van iemand besit neem (die sogenaamde vervulling met die Gees), dit bly dieselfde Gees aan die werk. En wat die sigbare tekens betref, waarom net die meer ekstatiese uitsonder? Ten minste Hand 4:31; 6:3,10 wys dat Geesvervuldheid ook met vrymoedige getuienislewering, barmhartigheid en kragtige redeneervermoë gepaard gaan.

Vir sommige mag die resultaat van die oopstel en ruimte maak vir God, die nadergroei na Hom toe, inderdaad soos ‘n “second blessing” voel, soos ‘n tweede gawe, soos ‘n toegevoegde waarde tot hulle lewe, ja, soos ‘n “Geestesdoop”. Die kontras tussen die vorige en die nuwe lewe saam met God kan baie skerp ervaar word, in so ‘n mate dat dit vir iemand mag voel asof hy/sy voorheen nie ‘n ware gelowige was nie. Dit mag in bepaalde gevalle inderdaad so wees, maar dit beteken nie noodwendig dat so iemand voorheen ongelowig of verlore was nie. Dis net dat die kontras so oorweldigend ervaar word dat dit so voel. Maar selfs al word die oorgang tussen die “oue” en die “nuwe” as ‘n bruisende stroomversnelling beleef, moet daar noodwendig weer in kalmer waters gevaar word. Ander (die meeste?) ervaar die oopstel vir die Heilige Gees nooit as ‘n radikale breuk met die voorafgaande lewe nie, maar eerder as ‘n geleidelike oormeestering of beïnvloeding waar Hy algaande jou lewenskoers verander, jou beheer, lei, onderrig en bevry van baie wanpersepsies oor God en oor ander mense, sonder enige noemenswaardige buitengewone belewenisse.

Uiteindelik geld vir almal dieselfde reël: dat ons meer mens sal word na God se hart, volgens die beeld van sy Seun; dat vrede, barmhartigheid en diensvaardigheid ons lewe sal versier. Bo alles, dat die liefde soos ‘n reënboog al ons lewensuitinge sal oorspan, want daarsonder is ons net leë blikke wat geraas maak (1 Kor 13:1), maak nie saak op watter manifestasies en gawes van die Gees jy kan roem nie. Immers, van alle gawes is die liefde die grootste (1 Kor 13:13).

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Ek is nou al so deurmekaar! Die een sê die wegraping geskied vóór die verdrukking en die kerk gaan nie deur die verdrukking nie, ander sê weer die wegraping is in die middel van die verdrukking, en ander sê weer dis aan die einde van die verdrukking. Kan u my help hiermee met Bybelverse om dit te staaf asseblief?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die vraagsteller gaan blykbaar van die veronderstelling uit dat die sogenaamde wegraping ’n voldonge feit is, ’n onteenseglike lering van die Nuwe Testament. Al waaroor sy net wonder, is presies wanneer dit sal plaasvind – vóór, tydens of ná die groot verdrukking. Daar word egter deur meer as een artikel op Bybelkennis.co.za breedvoerig verduidelik dat die wegraping alles behalwe ’n duidelike lering van die Nuwe Testament is; inteendeel, dit is eintlik ’n ondeurdagte interpretasie van ’n paar tekste wat op ’n fundamentalistiese en arbitrêre wyse saamgehark word om dan by ’n groter skema ingeskakel te word van presies hoe – ten minste volgens hierdie siening – die einde van die tyd “stap vir stap” sal verloop. Ek wil die vraagsteller dus uitnooi om hierdie artikels op Bybelkennis se webblad te lees ten einde ’n weldeurdagte en goed begronde teologiese siening te bekom oor sake soos die wegraping, die chiliasme, die groot verdrukking, die verskillende dispensasie-teorieë, die eindtyd, ens. Die mees uitvoerige artikel is dié van prof Adrio König, met die titel: http://www.bybelkennis.co.za/die-groot-geloofswoordeboek-die-eindtyd/. Dan is daar ook een deur myself geskryf, wat by http://www.bybelkennnis.co.za/eindtyd/ te vinde is. Daar is heelwat ander ook, sleutel net die soekwoord “eindtyd” in en ontdek hulle almal.

Aangesien die vraagsteller navraag doen oor watter tekste ter sprake is by ’n kwessie soos die verhouding tussen verdrukking en wegraping sal ek tog kortliks hierop ingaan. Ek wil dit egter aan die begin duidelik stel dat wat onder volg nie my eie standpunt is nie, maar dat ek dit slegs by wyse van ’n voorbeeld aanbied van hoe voorstanders van die wegraping redeneer.

Die vraagsteller is reg: Oor die presiese tydstip van die wegraping is daar ten minste drie sieninge wat deur wegraping-voorstanders gehuldig word: vóór, tydens en ná die groot verdrukking. (Bloot hierdie verskille dui al klaar daarop dat die wegraping-siening deur ernstige uitlegkundige probleme in die gesig gestaar word.) Nietemin, laat ek die voorstanders van die wegraping aan die woord stel om te illustreer hoe hulle Bybeltekste hanteer ten einde hulle standpunte te regverdig. Ek stel kortliks die drie sieninge aan die orde oor wanneer die wegraping in verhouding tot die groot verdrukking plaasvind.

Die pre-verdrukking standpunt

Hierdie standpunt sê dat die wegraping vóór die verdrukking plaasvind. Daar word byvoorbeeld na Openbaring gekyk en dan gesê dat die kerk reeds vóór die verdrukking wat in Op 6-19 beskryf word, weggeraap is. Hierdie siening word gegrond op Op 4:1 waar aan Johannes gesê word: “Kom op hierheen …”, wat dan na die wegraping sou verwys. Verder word daarop gewys dat die woord “kerk” nie in Op 4-19 voorkom nie (eers weer in Op 22:16), wat ook ’n aanduiding is daarvan dat die kerk (gelowiges) nie deel het aan die verdrukking wat in Op 6-19 beskryf word nie. Volgens hierdie standpunt is dit ondenkbaar dat Johannes wat detailopdragte aan die kerk gee in Op 1-3, in Op 4-19 heeltemal oor die kerk se bestaan op aarde sou swyg as daar nie ’n goeie rede daarvoor is nie. En die rede is dan dat die kerk weggeraap is voor die verdrukking.

(Op hierdie punt moet net die onderlinge debat tussen die wegraping-teoloë betrek word deur die standpunt van die post-verdrukking teoloë hieroor te noem. Volgens laasgenoemde teoloë is bogenoemde ’n foutiewe siening, aangesien gelowiges [die kerk] beslis in Op 6-19 genoem word en dus op aarde teenwoordig is tydens die groot verdrukking. Die woord “heiliges” (= gelowiges) kom dikwels voor, ook in uitdrukkings waar die heiliges opgeroep word om te volhard (13:10; 14:12), wat ’n duidelike aanduiding is dat gelowiges deel is van die verdrukking. En in elk geval, sê die post-verdrukking teoloë, het Op 4:1 niks met die wegraping te doen nie, maar met die visioen wat Johannes in die hemelse troonsaal gesien het.)

Tweedens, die kerk word nêrens elders in die Nuwe Testament voorberei vir ’n groot verdrukking soos in Op 6-19 beskryf word nie. Ja, vir die gewone lewensprobleme en die regte etiese optrede in hierdie situasies is daar oorvloedige opdragte, maar niks wat vir die situasie van Op 6-19 voorberei nie. Hoekom nie? Omdat die kerk nie sulke voorbereiding nodig het nie; hulle is dan reeds deur die wegraping verwyder van die aarde.

1 Tess 4:13-18 (die klassieke teks vir die wegraping) is net verstaanbaar in terme van ’n pre-verdrukking interpretasie. (Let op hoedat dit presies die teenoorgestelde is van wat die post-verdrukking standpunt sê, waarby ons later kom.) Want indien die kerk deel sou hê aan die groot verdrukking, sê die pre-verdrukking standpunt, sou mens hier opdragte en voorskrifte verwag het wat leiding gee aan die kerk met die oog op so ’n ekstreme tyd van toetsing wat voorlê. Maar niks hiervan kom voor nie, gewoon omdat Paulus geweet het dat die kerk nie deel van hierdie verdrukking sou wees nie.

Daar is ’n noue verband tussen Joh 14:1-3 en 1 Tess 4:13-18. Dit is net logies dat eersgenoemde ook van die wegraping praat, aangesien hier sprake is van ’n tyd saam met Jesus in sy hemelse wonings, soos waarvan 1 Tess 4:13-18 ook praat. En om van ’n sinvolle periode van lewe saam met Jesus in die hemel te praat, moet die wegraping voor die verdrukking plaasvind. Indien dit eers na die verdrukking gebeur, is daar nie genoeg tyd oor voor die finale koms van die Here om hierdie verblyf in die wonings wat die Here in die hemel gereed gemaak het, sinvol te benut nie.

Mid-verdrukking standpunt

Voorstanders van die mid-verdrukking standpunt is van oordeel dat die kerk net die eerste helfte van die groot verdrukking sal deurmaak. In die middel daarvan, d w s, drie en ’n half jaar na die aanvang van die verdrukking, sal die wegraping plaasvind. Die kerk word dus die ergste van die verdrukking gespaar. Hoe kom hulle daarby uit?

Hulle gaan uit van die kronologie wat volgens hulle deur 2 Tess 2:1-3 verskaf word. Hiervolgens verloop die eindgebeure soos volg: 1. die laaste afvalligheid, 2. die verskyning van die wettelose mens / die Antichris, en 3. die aanbreek van die dag van die Here. Die Antichris sal egter nie verskyn voordat “die ding wat ’n gruwel is vir God en wat verwoesting aanrig” (Matt 24:15) opgerig is nie. Die “gruwel” is ontleen aan Dan 9:27, en verwys na die afskaffing van die offers in die tempel en die oprigting van ’n ding van gruwel op die een hoek van die tempel. Dit gebeur “teen die helfte van die tydperk”. Om laasgenoemde te verstaan, moet Daniël se kronologie van sewentig tydperke wat elk uit sewe jaar bestaan (Dan 9:24), in gedagte gehou word. Die laaste sewe jaar van hierdie sewentig tydperke is dan die tyd van die groot verdrukking. Verder, die gedagte van “teen die helfte van die tydperk” van Dan 9:27 moet op sy beurt in verband gebring word met Dan 7:25, waarvolgens die heiliges verdruk sal word vir ’n “vasgestelde tyd”. In die 1933/53 Afrikaanse Vertaling lui dit: “’n tyd en tye en die helfte van ’n tyd”, wat as drie en ’n half jaar geïnterpreteer kan word. Dus, “teen die helfte van die tydperk” van Dan 9: 27 is dan drie en ’n half jaar nadat die verdrukking van sewe jaar begin het; die verdrukking van die gelowiges kom dan tot ’n einde. Die punt is: die heiliges (= die gelowiges, die kerk) sal slegs deel hê aan die eerste helfte van hierdie tyd van sewe jaar verdrukking, dan word hulle verlos. Volgens die mid-verdrukking standpunt gebeur dié verlossing op die dag van die Here (2 Tess 2:3), wat as die wegraping vertolk word.

Hulle sê verder dat die wegraping ook in Op 11:15 beskryf word, wat dan die laaste drie en ’n half jaar van die groot verdrukking inlui. Die trompet van Op 11:15 word gesien as gelyk aan die blaas van die laaste trompet in 1 Kor 15:51-52, wanneer dié wat nog lewe in ’n oogwink verander sal word (die wegraping). Verder, die mid-verdrukking standpunt betrek ook 1 Tess 5:9 waar staan dat die gelowiges nie gestraf sal word nie, maar verlos sal word. “Verlos” word dan geneem as die wegraping, en die “nie gestraf” as aanduiding dat die gelowiges nie die laaste deel van die verdrukking sal ervaar nie.

Dit is dus duidelik dat die mid-verdrukking teoloë ’n eie manier van teksinterpretasie gebruik om by die standpunt uit te kom dat die wegraping in die middel van die groot verdrukking sal plaasvind.

Post-verdrukking standpunt

Volgens hierdie standpunt sal die wegraping eers ná die groot verdrukking plaasvind. Die groot verdrukking word gewoonlik gesien as die gebeure wat in Matt 24:9 genoem word. Die Griekse woord wat hier met “mishandel” vertaal word, is na regte “verdrukking” (thlipsis). En dit kom vóór die gebeure van v10-14 waar sprake is van gelowiges wat afvallig sal word en die liefde wat sal verkoel. Volgens hierdie verse het die wegraping van gelowiges dus duidelik nog nie plaasgevind nie. Ook nie wanneer in v21 van die “groot verdrukking” gepraat word nie, wat blykbaar oor die hele wêreld sal kom. En dan word in v22 gesê dat God hierdie tyd sal verkort ter wille van die uitverkorenes. Die gelowiges is dus duidelik nog op aarde, hulle is nog nie weggeraap wanneer die groot verdrukking aanbreek nie. Dis eers ná die verdrukking dat die son sal verduister, die maan sy glans sal verloor, die sterre uit die hemel sal val en die Seun van die Mens op die wolke sal verskyn (v29-30). Laasgenoemde slaan dan op die koms van Christus met die oog op die wegraping, want in v40-41 word genoem dat sommige aanvaar (= weggeraap) sal word terwyl ander sal agterbly op die aarde. Die redenasie is dus: éérs die verdrukking, dan die wegraping.

Op sy beurt word Matt 24 gekoppel met 1 Tess 4:13-18, wat, soos reeds genoem, die klassieke teks vir die wegraping-standpunt is. Hier word gepraat van die ontslape gelowiges wat eerste sal opstaan, en dan dié wat nog op aarde lewe, en dan sal beide groepe gelowiges saam weggevoer word om die Here in die lug te ontmoet. Dit is veral die woord “weggevoer” (Grieks: harpadzō) in v17 wat die verbeelding van wegraping-teoloë aangryp. Daar staan letterlik dat hulle “opgeraap” of “weggeraap” sal word (Engels: snatched up). Wegraping-teoloë gee toe dat daar in hierdie verse niks van die verhouding tussen verdrukking en wegraping gepraat word nie. Maar dan word gesê dat die implikasie in 1 Tess 4 is dat daar geen verdrukking ná die wegraping is nie. Daar staan nie in v17 dat gelowiges ná die wegraping, van die komende verdrukking gevrywaar sal word nie, maar wel dat hulle by die Here sal wees. Verder, in 1 Tess 3:2-4 sê Paulus dat hy vir Timoteus na die Tessalonisense gestuur het om hulle te bemoedig sodat hulle nie onder die vervolginge sou begin wankel nie. Die Griekse woord wat hier met “vervolginge” vertaal word, is thlipsis, dieselfde woord wat in Matt 24 met “verdrukking” vertaal word. En aangesien hoofstuk 3 (vervolginge) vóór hoofstuk 4 (wegraping) kom, is dit duidelik dat die wegraping eers ná die verdrukking plaasvind.

Nog ’n plek waar die uitdrukking “groot verdrukking” voorkom, is Op 7:14. Hier word vertel van die groot menigte (v9) met wit klere aan wat uit die groot verdrukking kom en hulle klere gewas en wit gemaak het in die bloed van die Lam. Die post-verdrukking wegraping-teoloë verklaar dit so dat “uit die verdrukking” nie beteken dat hulle nie deel gehad het aan die verdrukking nie, maar eerder dat hulle dit deurgemaak en oorleef het. Hulle is die 144 000 wat gemerk is met God se seël (7:3). Hulle het dus nie aan die verdrukking ontsnap nie, maar hulle is verseël deur God vir beskerming terwyl hulle dit beleef het. Verder, al hierdie dinge gebeur vóór die wederkoms van Christus wat in Op 19 beskryf word. Die punt is: die wegraping vind eers ná die verdrukking plaas.

Slotsom

Uit bostaande oorsig is dit duidelik dat wegraping-teoloë op verskillende maniere met die Nuwe Testament omgaan om hulle standpunte te regverdig. Dit bevredig nie omdat (a) die wegraping in tekste ingelees word waarvoor daar geen noodsaak is nie; daar word met ’n vooropgesette idee gewerk (die wegraping) wat as sleutel gebruik word om tekste teen hulle natuurlike betekenis in te “ontsluit”; (b) daar is weinig pogings om die Bybeltekste vanuit hulle historiese en literêre kontekste te verstaan. Tekste word op ’n fundamentalistiese en lukraak manier met mekaar in verband gebring waarvoor daar geen noodsaak of regverdiging is nie. Persoonlik kan ek dus nie die wegraping-standpunt ondersteun nie. Volledige beredenering hiervan kan gevind word in die artikels waarna in die begin verwys is.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Anna vra:

Ek het, vir my, ’n komplekse vraag. Kan iemand vir my die volgorde van gebeure gee, vanaf Jesus se kruisiging tot Jesus weer kom. Ek weet dis die kruisiging, dan die opstanding, dan hemelvaart. Maar wat gebeur daarna, en wanneer? Wanneer is die wederkoms? Waar gaan die nuwe aarde wees en dan ook die nuwe hemel? Wie gaan waar heers? Wanneer gebeur Armageddon, wanneer is die wegraping, duisendjarige vasbind van satan, wanneer gaan God met sy een voet op die Olyfberg staan?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Wat die volgorde van die eindtydgebeure betref, hang dit af van watter siening ’n mens huldig oor sake soos die duisendjarige vrederyk, die wegraping en die groot verdrukking. ’n Tipies chiliastiese standpunt (dat daar letterlik ’n tydperk van ’n duisend jaar sal kom waar Christus op aarde regeer en die Satan gebind sal wees, en dat Christus se wederkoms vóór die duisendjarige vrederyk sal plaasvind – die sg premillennialistiese standpunt) sal byvoorbeeld die onderstaande volgorde van gebeure tot gevolg hê (ek laat kruisiging, opstanding en hemelvaart uit aangesien dié reeds plaasgevind het):

• die wegraping van alle lewende gelowiges
• die opstanding van gelowiges wat reeds gesterf het
• die oordeel oor alle gelowiges
• die bruilof van die Lam in die lug
• die verskyning van die Antichris op aarde
• die groot verdrukking wat sewe jaar lank duur (in hierdie tyd sal slegs diegene wat die merk van die dier [666] op hulle hand of voorkop het, kan koop of verkoop)
• die wederkoms van Christus
• die slag van Armageddon
• die massabekering van die Jode
• die binding van Satan
• die duisendjarige vrederyk waar Christus vanuit Jerusalem die wêreld sal regeer
• die ontbinding van die Satan ná die millennium
• die oorlog van Gog en Magog
• die vernietiging van Satan en die bose magte
• die opstanding van die ongelowiges en dié se veroordeling
• die vernuwing van die hemel en die aarde

By bogenoemde volgorde is daar kleiner verskille tussen chiliaste, byvoorbeeld dié wat sê dat die wegraping nie vóór nie maar in die middel van die verdrukking plaasvind, en ander wat weer sê dat dit ná die verdrukking sal gebeur. Daar is ook die standpunt van die sogenaamde postmillennialisme wat sê dat die wederkoms van Christus eers ná die duisendjarige vrederyk sal plaasvind.

Die Chiliastiese standpunt word veral aangehang in die meer fundamentalisties-evangelikaliese stroom van die Protestantisme.

Dié wat die duisendjarige vrederyk nie letterlik opneem nie maar as ’n simboliese tydperk van (relatiewe) vrede op aarde sien, ingelui deur die eerste koms van Christus na die aarde en moontlik gemaak deur die daaropvolgende wêreldwye prediking van die evangelie, se toekomsverwagting van die eindgebeure en dié se volgorde is eintlik baie eenvoudig in vergelyking met dié van die chiliastiese standpunt. Dit behels:

• kruisiging, opstanding, hemelvaart en uitstorting van die Heilige Gees (hierdie gebeure het reeds plaasgevind)
• ’n voortgang van die huidige tyd tot die wederkoms van Christus
• die wederkoms van Christus
• die opstanding van alle dooies (gelowiges én ongelowiges)
• gelyktydig daarmee die transformasie en verheerliking van alle lewende gelowiges
• die laaste oordeel
• die ewige straf van die bose
• die koms van die nuwe hemel en die nuwe aarde waar God alles in almal sal wees, waar Hy tot in alle ewigheid sal regeer en die gelowiges ewige heerlikheid saam met God sal geniet

Hierdie standpunt word deur die meeste hoofstroomkerke in die Oosters-Ortodokse, Anglikaanse en Rooms-Katolieke tradisies gehuldig, asook in ’n groot deel van die Protestantisme.

Ek nooi die leser wat meer oor die besonderhede van bogenoemde gebeure wil weet om die artikels op Bybelkennis se webblad te lees wat oor hierdie sake handel ten einde ’n weldeurdagte en goed begronde teologiese siening te bekom. Die mees uitvoerige artikel is dié van prof Adrio König, met die titel: http://www.bybelkennis.co.za/die-groot-geloofswoordeboek-die-eindtyd/. Dan is daar ook een deur myself geskryf, wat by http://www.bybelkennnis.co.za/eindtyd/ te vinde is. Daar is egter heelwat ander artikels ook; sleutel net die soekwoord “eindtyd” in en ontdek hulle almal.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Thea vra:

Het Jesus self opgestaan of is Hy opgewek?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die kort antwoord is dat in die Bybel beide die uitdrukkings “opgestaan” en “opgewek” van Jesus se opstanding gebruik word. Beide verwys na dieselfde gebeure, daar is dus geen inhoudelike verskil tussen die twee uitdrukkings nie. Tog lê daar vermoedelik ’n bepaalde ontwikkelingsgeskiedenis agter die uitdrukkings wat interessant en die moeite werd is om na te gaan. Ons let kortliks daarop.

In die Nuwe Testament is daar basies twee formules wat die opstanding van Jesus beskryf: 1. “God het Jesus uit die dood opgewek” (Grieks: egeirō) (bv Rom 10:9: 1 Kor 6:14; 15:15). Dit kom ook in die passief voor: “Christus is opgewek” (bv Rom 6:4,9; 8:34; 1 Kor 15:4; 2 Tim 2:8). In al hierdie gevalle is God die subjek van die handeling, die Een wat die opwekking doen en Jesus die Een wat die opwekking ondergaan; en 2. “Jesus het uit die dood opgestaan” (Grieks: anistēmi) (bv 1 Tess 4:14; Mark 8:31; 9:9; 10:34; Luk 24:7; Joh 20:9). Hier is Jesus/Christus/die Seun van die Mens die subjek van die handeling; Hy is self die Een wat opstaan.

Die vermoede is dat die “opgewek”-formule die oudste is, nie net omdat dit die meeste voorkom nie, maar ook omdat dit in die ouer boeke van die Nuwe Testament aangetref word. Ons moet onthou dat Paulus se geskrifte ouer is as die Evangelies, en dis juis by Paulus dat die “opgewek”-formule oorwegend teenwoordig is, terwyl die “opgestaan”-formule merendeels in die Evangelies – die jonger boeke – voorkom. (Die enigste uitsondering is 1 Tess 4:14, waarskynlik die oudste brief van Paulus, waar “opgestaan” gebruik word.) Die rede waarom “opgewek” ouer sou wees, is omdat dit ’n natuurlike gedagte by ’n Joodse skrywer soos Paulus sou wees om aan Jesus se opstanding te dink as iets wat deur God bewerkstellig is. Die gedagte het baie sterk by die Jode geleef dat God oor lewe en dood beskik, en dat Hy die Een is wat deur sy Gees lewend maak. Dink hier aan Eseg 37:1-14 waar vertel word hoe God ’n laagte vol dooie bene bymekaar bring en lewend maak, simbolies van hoe Hy Israel sal laat terugkeer uit die ballingskap. Jes 26:19 praat ook van die doderyk wat sy dooies sal teruggee omdat die Here kragtig is. In die buite-Bybelse Joodse geskrifte van die sogenaamde inter-Testamentêre tydvak was daar ook die algemene verwagting dat God die dooies in die eindtyd sal laat herleef. En dit is presies wat God nou doen met die opstanding van Jesus: Hy wek Jesus op, Hy laat Hom uit die dood opstaan; die eindtyd het aangebreek! Dit is daarom geen wonder nie dat Matteus berig dat een van die begeleidende tekens van Jesus se dood en opstanding juis was dat van die ander grafte ook oopgegaan het en die dooies lewendig geword en aan baie mense in Jerusalem verskyn het (Matt 27:52-53). Alles teken daarvan dat die eindtyd aangebreek het.

Maar al gou het die gedagte ook ontstaan dat Jesus, synde die Seun van God en self God (vgl Joh 1:1), self opgestaan het. Vanuit die al sterker wordende insig onder die eerste geslag-gelowiges dat Jesus as die Seun gelyk aan die God van die Ou Testament is, is dit ook te verstane dat Jesus se opstanding beskryf sou word as dat Hy self opgestaan het. Dit is alles deel van die insig dat in Jesus se opstanding daar maar één Goddelike werksaamheid is wat vanuit twee perspektiewe beskryf kan word – dat God Jesus opgewek het én dat Jesus self opgestaan het.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl