Die Groot Geloofswoordeboek: Woord as titel vir Jesus

Woord as titel vir Jesus

Daar word ses keer na Jesus as “die Woord” verwys, almal in Johannes se geskrifte (Joh 1:1, 34; 1 Joh 1:1; Op 19:13). Veral die verwysings in Johannes 1 herinner sterk aan die betekenis van “die woord” of “die woorde” van God, en ook aan die gebruik van die begrip “die wysheid” in die Ou Testament.

God se woorde of bevele doen iets in die Ou Testament (Ps 107:20; Jes 55:11; Jer 23:29). Hy sê of beveel dat daar lig moet wees, en dan is daar lig (Gen 1:3). (*Skepping) Trouens, Johannes 1 is duidelik ’n verwysing na Genesis 1. Terwyl God in Genesis 1 die lig deur sy woord skep, is alles volgens Johannes deur “die Woord” geskep. Jesus word dus direk met die skepping in verband gebring. Ons glo dat Hy voor sy geboorte uit Maria alreeds bestaan het as die ewige Seun van God en as sodanig by die skeppingswerk van God betrokke was. Trouens, Hebreërs 1:2 praat direk daarvan dat Hy “die Seun” is deur wie God alles geskep het. Ook Paulus meld dat alles deur Hom geskep is (Kol 1:16).

Skeppingsmiddelaar

Daar is ’n wydverspreide gedagte dat Jesus net die Skeppingsmiddelaar is, en nie regtig self die Skepper net soos en saam met die Vader nie. Dit is so ’n sterk oortuiging dat vertalers dit selfs in die Bybel indra waar dit nie staan nie. In Kolossense 1:16 lees die 1983-vertaling: “God het deur Hom (Christus) alles geskep,” maar die Grieks lui: “Alles is deur Hom geskape.” Die Grieks is die passiewe vorm van die aktief: “Hy (Christus) het alles geskape,” nie: “God het deur Hom alles geskape” nie. Trouens, daar was geen rede om die Griekse passief in ’n aktief te verander nie, behalwe die vertalers se oortuiging dat Jesus nie regtig Skepper was nie, maar net Skeppingsmiddelaar.

Die Nuwe Testament het ’n paar duidelike uitsprake oor Jesus as die Skepper, net soos en op dieselfde vlak as die Vader. Johannes herhaal dit selfs om dit te beklemtoon.

1. Alles het deur Hom tot stand gekom
2. nie ’n enkele ding wat bestaan, het sonder Hom tot stand gekom nie (Joh 1:3).

En Kolossense 1:16 lees in werklikheid: “Alles is deur Hom geskep,” en ook in hierdie geval herhaal Paulus dit in dieselfde vers: “Alles is deur Hom geskep” (1:16). Net in Hebreërs 1:3 het ons ’n uitspraak oor Christus as Skeppingsmiddelaar, maar dit bots nie met die nadruk op Christus as self ook Skepper nie. Dit bevestig eerder die ingewikkelde verhouding tussen Vader en Seun wat ons ook in Johannes 1:1-2 kry.

Terwyl Jesus dus as die ewige Seun van God self Skepper is, is dit des te merkwaardiger dat Hy self ’n skepsel geword het om sy skepsels te verlos. Dit is daarom nie vreemd nie dat die hele skepping ook deur Hom in stand gehou word, op Hom gerig is en onder Hom as Hoof verenig sal word (Kol 1:16-17; Ef 1:10). Dit is die kulminasie van die feit dat God se woord in die Ou Testament ’n bepaalde selfstandigheid ontwikkel. Ons lees nie net dat God deur sy woord bepaalde dinge doen nie, maar dat sy woord dinge doen (Jes 55:11; Jer 23:29). Uiteindelik is sy Woord ’n bepaalde Goddelike Persoon naas die Vader.

Dit beteken verder dat daar ’n unieke verhouding moet wees tussen Jesus as die Woord en God self. Johannes bring Hom in die allernouste verband met God. Maar Johannes doen dit op ’n besondere manier (1:1-2). Hy stel Hom so na moontlik aan God sonder om Hom totaal in God te laat opgaan of God in Hom asof daar in God niks meer as net Hy is nie.

1. Hy was by God

2. Hy was God

3. Hy was by God

Let op die herhaling in 1 en 3. In 2 word Hy totaal met God geïdentifiseer, maar in 1 en 3 is daar weer differensiasie tussen Hom en God. Hy is God, maar daar is meer in God as net Hy. Dit is die agtergrond vir die *Drie-eenheidsleer wat soms hoogs omstrede is en moeilik verstaanbaar, maar waarsonder ons tog moeilik sal kan klaarkom, al sou die verhouding tussen die Vader en die Seun en die Gees sekerlik ook anders omskryf kon word.

Jesus as die Wysheid

Daar is ook interessante ooreenkomste of minstens raakpunte tussen Jesus as die Woord en die wysheidsfiguur in die Ou Testament. Hierdie wysheidsfiguur was nie die wysheidsleraars van die Ou Testament nie. Van vroeg af was daar al wysheidsleraars, mense wat allerlei interessante wyshede kwytgeraak het en ander baie laat dink het. Die skrywer van Spreuke was so ’n wysheidsleraar. Hy het wyse dinge gesê oor die konkrete lewe, oor ’n rein lewe, deugde, geluk, geld, die opvoeding van kinders en baie meer. Jesus was self so ’n wysheidsleraar, al was Hy natuurlik ook baie meer. Die hele bergrede is ’n versameling spreuke oor hoe ons moet leef.

Maar die figuur wat self “Wysheid” en “Insig” genoem word, was iemand anders as net ’n wysheidsleraar. Sy word as ’n vrou voorgestel (Spr 8:1), en veral in Spreuke 8:22-36 word haar verhouding met God bespreek.

Wat nou merkwaardig is, is die ooreenkoms tussen haar verhouding met God en Jesus s’n. Na elk van die volgende stellings oor haar verhouding met God volg direk ’n stelling oor Jesus s’n.

1. Sy het in ’n unieke verhouding met God gestaan, Jesus ook.

2. Sy was die eerste skepsel, Jesus nie

3. Sy was al by God voor die aarde geskape is, Jesus ook

4. Sy was van die begin af die vreugde van God, wat seker ook van Jesus geld

5. Wie haar vind, vind die lewe. Jesus word self die lewe genoem.

Die vroeë Christene het meer boeke in hul Ou Testament gehad as ons. (*Bybel, *Septuagint) In twee van daardie boeke het nog meer oor die vroulike figuur “wysheid” gestaan (Die Wysheid van Salomo 7:26; 8:3-4; 9:1-18; en Jesus Sirag 24:3, 6, 23).

6. Sy is vereenselwig met die skeppingswoorde van God. Jesus ook.

7. Sy is die wet van God, iets wat nie van Jesus gesê word nie.

8. Sy regeer net soos God oor alle dinge, wat ook van Jesus geld.

9. Sy is die beeld van God se goedheid; Jesus is die beeld van God.

10. Sy maak alles nuut, wat nie direk van Jesus gesê word nie, maar netsowel waar kan wees.

11. Sy besluit vir God wat Hy moet doen, wat nie van Jesus gesê word nie.

12. Sy beskerm en onderhou die mense, wat ook van Jesus geld.

13. Sy sit langs God op sy troon, wat ook van Jesus geld.

14. Sy deel God se lewe met Hom, wat ook van Jesus geld.

In meer as die helfte van die gevalle word van Wysheid en van Jesus dieselfde gesê. Maar dit is nie al nie. In die Nuwe Testament word Jesus ’n hele paar keer direk met haar verbind. Paulus noem Jesus twee keer “die wysheid van God” (1 Kor 1:24, 30). Matteus lê ’n uitspraak in Jesus se mond wat volgens Lukas deur “die wysheid van God” gesê is (Matt 23:34; Luk 11:49). En dan is daar die besonder interessante uitspraak (Matt 11:19; Luk 7:35) waarin Jesus Hom direk vereenselwig met die vroulike wysheid van Spreuke. Ongelukkig het die 1983-vertaling dit heeltemal verknoei. Dit behoort te lees: “Maar die wysheid is geregverdig deur haar werke,” en die verband wys dat dit op Jesus self betrekking het.

’n Vroulike Jesus?

Hierdie kwessie sluit direk aan by die vraag of Jesus noodwendig manlik moes gewees het om God te openbaar en om ons te verlos. (*Feminisme) Daar is groepe wat oortuig is daarvan. Die *Katolieke Kerk voel so sterk daaroor dat ’n vrou nie eens ’n priester mag word nie. Hulle is oortuig dat priesters God op aarde moet verteenwoordig, en omdat God dan manlik sou wees, kan ’n vrou Hom nie verteenwoordig nie en dus nie ’n priester word nie. Ander groepe is oortuig dat dit nie maar net deel van die kultuur van daardie tyd was dat God in die Bybel manlik voorgestel word nie, maar deel van die openbaring. Net so is dit deel van die openbaring dat Jesus juis ’n man moes wees om God te openbaar.

Die feit dat Jesus in die allernouste verband gestel word met die vroulike wysheidsfiguur laat ’n mens egter hieroor wonder. Wat God betref, is dit inderdaad korrek dat Hy meestal manlik voorgestel word in die Bybel. (*Manlikheid van God) Maar daar word ook sulke sterk vroulike beelde van Hom gebruik dat sy manlikheid nie regtig ernstig bedoel kan word nie. God word dikwels vergelyk met ’n ma in haar verhouding met haar kind, en ook met die sorg van ’n vrou vir haar gesin (Num 11:12; Deut 32:18; Jes 49:15; 66:13; Hos 11:3).

Dit kan dus beswaarlik waar wees dat die Bybelskrywers ernstig bedoel het dat God van die manlike geslag is. Hulle skryf ook niks aan Hom toe wat met geslagtelikheid te doen het nie. Terwyl die volke rondom Israel manlike en vroulike gode gehad het en hierdie gode allerlei geoorloofde én ongeoorloofde verhoudings met mekaar aangegaan het, kom niks daarvan in die Bybel na vore nie. Terwyl manlike gode kinders verwek en vroulike gode aan hulle geboorte gegee het, is dit vreemd aan die Bybel. Selfs vir die skepping van die mens word geen beelde van geboorte uit God gebruik nie, iets wat rondom Israel algemeen was. Dit beteken eenvoudig dat die manlikheid van God ’n kultuurverskynsel is wat ook ruimte laat vir die moontlikheid om God vroulik voor te stel.

In hierdie lig is dit nie aanvaarbaar om te meen dat Jesus juis ’n man moes gewees het om God te openbaar nie. Dit wat God God maak, soos sy liefde, genade, geregtigheid, heiligheid, oordeel, kan netsowel deur ’n vrou openbaar word.

En wat Jesus as ons Verlosser betref, daar is nooit enige verband in die Bybel tussen sy manlikheid en sy verlossingswerk nie.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Wonderwerke

Wonderwerke

Die vergeesteliking van die wonderwerke

In die meeste historiese kerke speel die wonderwerke van Jesus nie ’n belangrike rol nie. Daar word selde oor die wonderwerke gepreek, en indien wel, word dit gewoonlik vergeestelik. As Jesus ’n blinde weer laat sien, is die toepassing gewoonlik iets soos dat Hy ons geestelike blinde oë wil oopmaak om die kanse raak te sien om Hom te dien. As Hy ’n lam man se bene weer sterk maak, beteken dit dat Hy ons geestelike lam bene wil sterk maak dat ons Hom voluit kan dien. ’n Mens kan ’n paar opmerkings hieroor maak.

Eerstens is dit nie die eintlike betekenis van Jesus se wondergenesings nie. Dit was letterlike wonders waardeur fisiek siek of gebreklike mense herstel is. Hieraan gaan ons baie aandag gee.

Tweedens is dit waar dat ons by Johannes wel iets van hierdie geestelike toepassing van die wonderwerk kry. As Jesus volgens die Johannesevangelie die blinde se sig herstel en daar kom ’n redenasie van die kant van die Joodse leiers, gee Jesus die volgende geestelike betekenis aan die genesing: die Fariseërs dink hulle sien, maar in werklikheid is hulle blind omdat hulle nie in Jesus die Messias sien nie (Joh 9:39-41). ’n Mens moet in hierdie verband onthou dat Johannes heeltemal anders oor die wonderwerke berig as die *Sinoptiese Evangelies. Hy vertel van baie minder wonderwerke, en hy noem hulle “tekens” of “wondertekens” (Joh 2:11, 23; 3:2; 4:48; 6:2), wat daarop dui dat hy ’n ekstra betekenis in die wonderwerke sien. Maar dit beteken nog nie dat hy die wonderwerke self vergeestelik nie. Ook by hom is dit werklike, fisieke wondergenesings. Dit kry net ’n “geestelike” dimensie by.

Derdens is dit interessant dat die geestelike betekenis wat mense gewoonlik aan die wonderwerke heg, wel met die evangelie verband hou. Jesus wil inderdaad ons geestelike blinde oë oopmaak of ons geestelike lam bene sterk maak. Maar die punt wat nou hier gemaak word, is dat dit nie regtig die betekenis van die wonderwerke is nie.

Wat is dan hulle betekenis?

Die breër verband van die wonderwerke

Dit lei min twyfel dat die wonderwerke ’n uiters belangrike deel van Jesus se aardse bediening was, en dat dit in die vroeë kerk onder die leiding van die apostels voortgegaan het (Hand 2:43; 3:1 ev; 5:12 ev; 6:8; 8:6; 9:32 ev). Van al die fasette van Jesus se aardse bediening gee die Sinoptiese Evangelies die meeste aandag aan sy wonderwerke. Verder bring hulle sy wonders in direkte verband met die koms van die koninkryk. Dit maak die wonders uiters belangrik omdat dit die eintlike boodskap is wat Jesus verkondig het: die koninkryk van God is op hande. Wanneer Hy die soveelste keer ’n bose gees uit ’n mens dryf, verklaar Hy: “Aangesien Ek deur die Gees van God die duiwels uitdryf, het die koninkryk van God inderdaad tot by julle gekom” (Matt 12:28; Luk 11:20).

Die agtergrond hiervan is elders bespreek. (*Koninkryk van God, *Apokaliptiek) Dit kom daarop neer dat die oortuiging tydens die ballingskap in Israel ontstaan het dat die duiwels op aarde oorgeneem het en die skepping, en veral die mense, probeer vernietig. Dit het die heerskappy (koninkryk) van God verduister. Die duiwels het op aarde regeer. As Jesus dan kom om die koninkryk (heerskappy) van God te herstel, moet Hy die bose magte verdryf en hulle heerskappy vernietig. Dit is die rede waarom sy eksorsisme so belangrik is.

Dit bring ook ’n ander faset van die evangelie na vore. Die wonderwerke word so dikwels vergeestelik omdat ons die neiging het om die evangelie te verskraal tot die “geestelike” sake: die vergifnis van sonde, die binnekamer, gebed, heiligmaking, en te vergeet dat daar klipharde kante van die *heil of *evangelie is: die skepping, die opstanding, die nuwe aarde. Ons praat soms van die kosmiese aspekte van die heil.

God het nie net “siele” geskape nie, maar mense van vleis en bene en bloed. Jesus vergeef nie net mense se sonde deur die kruis nie, Hy genees hulle ook. Trouens, Lukas gebruik dieselfde Griekse woord vir genesing en verlossing (Hand 4:9: “gesond gemaak”, en 4:12: “verlos”). Jesus red nie net ons binnekant (“siel”) nie, maar wek ons ook op uit die dood. Daar is nie net ’n nuwe hemel nie, maar ook ’n nuwe aarde. Dit is alles deel van die heil. En dit beteken dat die *heil of saligheid ook fisieke, harde kante het, nie net geestelike, onsigbare kante nie.

Siekte

Verband siekte-sonde

Die feit dat Lukas dieselfde Griekse woord vir genesing en vir verlossing gebruik, bring die vraag na vore wat die verband is tussen siekte en sonde, omdat ’n mens van siekte genees word, en van sonde verlos word.

Daar is in die Bybel twee verskillende standpunte. Die een is dat die Here mense siek maak, dikwels juis oor hulle sonde, en die ander een is dat die duiwel mense siek maak. Vir die eerste een kan ’n mens ’n sterk beroep maak op die Ou Testament, en vir die tweede een op die Nuwe Testament.

Die Ou Testament: Die Here maak mense siek. Dit is die gewone siening van die Ou Testament. Ons kan in hierdie opsig van “monisme” in die Ou Testament praat. Dit kom van die Griekse woord vir “een”, en beteken dan dat daar nie soseer twee magte teenoor mekaar in die Ou Testament staan nie, maar dat God eintlik alleen vir die goeie én die slegte verantwoordelik is. Daar is nog min sprake van die duiwel wat direk téénoor God staan. (*Duiwel, *Voorsienigheid) Ons het byvoorbeeld die bekende uitsprake in Job: “Die Here het gegee en die Here het geneem. Prys die Naam van die Here” en ook: “As ons die goeie van God aanvaar, moet ons nie ook die slegte aanvaar nie?” (Job 1:21; 2:10). Ook uit Hanna se mond hoor ons: “Die Here maak dood en Hy maak lewend” (1 Sam 2:6).

Meer spesifiek oor siekte lees ons: “Julle moet goed luister na wat Ek, die Here julle God, sê! Julle moet doen wat reg is … Dan sal Ek geeneen van die siektes waarmee Ek Egipte getref het, oor julle bring nie, want dit is Ek, die Here, wat julle gesond hou” (Eks 15:26). Hy is dus die Een wat siek én gesond maak.

Daarom kry ons baie voorbeelde in die Ou Testament van mense wat oor hulle sonde deur die Here siek gemaak is: Mirjam, Nabal, Ahasia, Gehasi, Joram (Num 12:1 ev; 1 Sam 25:37-39; 2 Kon 1:16 ev; 5:26 ev; 21:15 ev). En dan is daar ook die algemene uitsprake dat die Here die volk sal siek maak, of alreeds siek gemaak het, oor hulle sonde (Num 32:23; Deut 28:59-61; 29:21; Jes 1:5; Jer 10:17-19). Ook die psalms veronderstel ’n direkte verband tussen siekte en sonde (38:4-5; 39:10-12; 41:5; 107:17).

Intussen bied Eksodus 15:26 natuurlik ook die versekering dat die Here hulle gesond maak. Vir Israel was daar geen teenspraak hierin nie. Daar was duidelike redes waarom die Here hulle siek en gesond maak: Hy maak siek as straf op sonde, en Hy genees as antwoord op bekering.

Baie gelowiges aanvaar nog hierdie siening van die Ou Testament. Hulle is oortuig dat dit die Here is wat mense siek maak, en dat bepaalde sondes die oorsaak van die siekte kan wees. In die Nuwe Testament kry ons egter ’n ander siening.

Die Nuwe Testament: Die Here maak mense gesond. In die Nuwe Testament het die prentjie heeltemal verander. Hier kry ons die duiwel in ’n totaal ander gestalte: nie die dienstige onderdaan soos in Job nie, maar die verbete vyand wat menselewens vernietig. Hier is dit die duiwel en die bose magte wat mense siek maak, en Jesus wat hulle gesond maak. Aan geeneen van die fasette van Jesus se bediening word in die Evangelies meer aandag gegee as aan sy genesings en veral sy duiweluitdrywings nie. (*Eksorsisme)

Die verband tussen siekte en sonde tree op die agtergrond. Die straf van God vir sonde is nog steeds belangrik, maar dit is nou nie meer die fisieke strawwe soos siekte en vyande en slegte oeste nie, maar die verderf.

Dit is opvallend dat die apostels Jesus se hele bediening kon saamvat in terme van genesing-as-verbreking-van-duiwelswerk. Petrus doen dit só in sy preek by Kornelius: “Julle weet van Jesus van Nasaret. Hy het rondgegaan, oral goeie werk gedoen en almal gesond gemaak wat onder die mag van die duiwel was” (Hand 10:38).

Genesing is so ’n wesenlike deel van die bediening van Jesus dat dit selfs met sy kruis in verband gebring word. “Deur sy wonde is julle genees” (1 Pet 2:24) is ’n verwysing na die kruisdood van Jesus. Dit is ’n aanhaling uit Jesaja 53:5, die hoofstuk in die Ou Testament wat die meeste op Jesus toegepas word. Al is dit nie volkome duidelik presies wat dit beteken dat Jesus se kruisdood ook vir ons siekte betekenis het nie, kan hierdie feit nie betwyfel word nie, en bevestig dit dat genesing wesenlik deel van die evangelie is.

Die gedagte dat wonderwerke opgehou het en net tot die vroeë geskiedenis van die kerk beperk was, word elders bespreek. (*Gawes)

Die verband siekte-dood

Veral in die Ou Testament is daar ’n interessante verband tussen siekte en dood. Siekte is eintlik ’n voorvorm van dood. Iemand wat baie siek is, is op pad graf toe en is al in die mag van die dood. Die dood dring as’t ware in ons lewe in en pak ons beet nog voor ons sterf. Iemand wat siek is, is al “in die dood”. Volgens die 1953-vertaling sê iemand wat ernstig siek is: “My lewe raak al aan die doderyk. Ek is soos dié wat in die graf lê” (Ps 88:4 ev). Iemand wat gesond geword het, verklaar: ”Hy het my uit die kuil van vernietiging, uit die modderige slyk opgetrek” (Ps 40:3; ook 30:4).

In hierdie lig is dit nie vreemd nie dat daar by Jesus ’n verband is tussen sy genesings en die feit dat Hy dooies weer lewendig ge-maak het. Hy genees mense se siekte én Hy maak dooies weer le-wendig. Daar is nie so ’n wesenlike verskil tussen sy genesings en die feit dat Hy dooies weer lewendig maak nie.

Dooies lewendig maak en opstanding. Wat wel belangrik is, is dat daar ’n kardinale verskil is tussen hierdie dooies wat weer lewend gemaak word en Jesus se eie opstanding. Soms vind mense dit vreemd dat Jesus die eersteling uit die dood genoem word (1 Kor 15:20; Kol 1:18). Daar is dan sprake van ’n aantal mense wat voor Hom weer lewend geword het, selfs in die Ou Testament. Maar daar is ’n groot verskil. Jesus het nie maar net weer lewend geword om daarna weer die dood in die gesig te staar en later weer te sterf soos die ander nie. *Opstanding is heeltemal iets anders as herleef. Deur sy opstanding het Jesus die *dood oorwin. Hy het die dood agter die rug. Paulus skryf: “Ons weet dat Christus wat uit die dood opgewek is, nie weer kan sterf nie; die dood het nie meer mag oor Hom nie” (Rom 6:9). Jesus se opstanding was selfs baie meer as net sy eie ervaring, dit was die begin van die algemene opstanding. (*Opstanding)

Genesing vandag

Gaan die soort genesings wat ons by Jesus en die apostels gekry het vandag nog voort? Die gedagte dat die gawes net vir ’n tyd lank aan die kerk gegee is, is elders afgewys. (*Gawes) In die meeste historiese kerke is nie veel van hierdie soort genesings bekend nie. Maar daar is kerkgroepe soos veral die *Pinkster- en Charismatiese kerke wat hulle sterk daarop beroep. Dit is nie altyd duidelik of dié nie maar meer “sagte” genesings is, soos ’n been wat ’n bietjie langer word, en of dit werklik die opsienbarende, “harde” genesings van die Nuwe Testament is nie.

Gebedsgenesing/geloofsgenesing of Woordgenesing

Intussen is daar ook ’n diskussie aan die gang oor die wyse waarop hierdie genesings moet plaasvind. Daar is ’n ou gebruik wat “gebedsgenesing/geloofsgenesing” genoem word. Mense bid vir siekes en vra die Here om hulle te genees. Maar ander wys daarop dat daar min of selfs geen sprake van so ’n praktyk in die Nuwe Testament is nie. Dáár genees Jesus en die apostels deur die woord, deur ’n bevel. Petrus spreek ’n woord en die lam man by die Mooipoort is gesond (Hand 3:6). Natuurlik geskied so ’n genesing in die Naam van Jesus, maar die apostel het die gesag om dit in sy Naam te doen.

Dit is net in Jakobus 5:15 waar daar sprake van gebed vir ’n sieke is. Dit kan dus in elk geval ook nie verkeerd wees nie.

Goddelike genesing en wondergenesing

Daar is nog verder vrae hieroor. Sommige praat graag van Goddelike genesing terwyl ander meen dat alle genesing van God is en nie net wondergenesing nie. Daar is selfs mense wat meen dat alle genesing wondergenesing is sodat ’n mens later omtrent nie meer woorde het om te gebruik nie. ’n Mens kry omtrent dieselfde situasie in verband met die *doop. Daar is nie ’n manier om almal tevrede te stel nie.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Die wil van God

Wil van God • Plan van God

Een van die klassieke godsdienstige vrae is: Hoe kan ek weet wat die wil van God vir my lewe is? Dikwels word juis die ander woord gebruik: Wat is die plan van God vir my lewe?

Hieronder stel veral jongmense hulle dan die besonderhede van hul lewe voor: met wie moet ek trou, wat moet ek word, waar moet ek bly, by watter “kerk” moet ek aansluit, moet ek/ons trek, moet ek/ons ’n nuwe motor/huis koop, en nog baie ander. Mense kry dan dikwels in die Bybel “leiding”. Op die vraag of hulle moet trek, kry hulle Esegiël 20:46 en trek dan na ’n plek in die suide. ’n Mense hoor dikwels hoe sulke leiding gewerk het, want mense vertel dit graag. Maar selde hoe dit nié gewerk het nie, want wie sal dit graag vertel?

Die agtergrond van hierdie vrae is dikwels ’n bepaalde siening van God se *voorsienigheid. God het vir my ’n bepaalde vrou, werk, motor, huis beskik, en dit moet my keuse wees. Veral as mense aanvaar dat jy ’n fout kan maak, word dit ’n lastige saak. As een enkele man met die “verkeerde” vrou trou, word dit chaos. Dit beteken immers dat die vrou met wie hy moes getrou het, nou ook met ’n verkeerde man gaan trou, en die man met wie die “verkeerde” vrou moes trou, ook ’n “verkeerde” vrou gaan kry! En hierdie laasgenoemdes se bestemde vrou of man? Met die “regte” huis, werk, motor gaan dit net so. Een enkele fout gooi omtrent die hele sisteem uit rat.

Miskien moet ’n mens oorweeg om die saak anders te benader. Kom ons kyk van twee kante af.

Eerstens is daar inderdaad ’n sin waarin ons seker is oor wat God se wil vir ons lewe is. Sy wil is dat ons Hom bo alles sal liefhê, en ons naaste soos onsself. Sy wil is dat ons sy wet sal onderhou, dat ons aan Hom gehoorsaam sal wees, dat ons eerlik sal leef, dat ons ons lewe aan Hom sal toewy, dat ons na mense in nood sal omsien, en noem maar op. Dit is inderdaad sy konkrete wil vir my lewe, want dit is sy wil vir alle mense.

Dit klink nou wel nie heeltemal so romanties nie. Ek word dan net een van die massa. Maar dit sal my inderdaad ’n heel besondere mens maak as ek sy wil doen. Daar is nie so vreeslik baie mense wat dit doen nie.

Tweedens sal die familie, vriende en omstandighede my gewoonlik baie help om te besluit oor meer spesifieke dinge, soos my beroep en huweliksmaat. Ek sal natuurlik die leiding van die Here daarin soek, maar nie op so ’n meganiese manier nie. Ek sal Hom wysheid vra om te kan besluit wie met watter agtergrond, geaardheid, karakter, belangstellings by my sal pas. Of kom ons sê dit ’n bietjie minder selfsugtig: Wie is daar met al hierdie eienskappe wat ek gelukkig sal kan maak? Watter beroep sal ek met my besondere samestelling die beste kan doen?

Miskien is die groot vraag uiteindelik nie of ek juis ’n apteker of prokureur of loodgieter of sendeling moet word nie, maar of ek as apteker of prokureur of loodgieter of sendeling regtig die wil van die Here sal doen, regtig die Here en my naaste sal liefhê, regtig vir mense sal omgee. Miskien is die groot vraag nie of ek juis met Sannie of Annie of Sara moet trou nie, maar of ek Sannie of Annie of Sara gelukkig sal maak deur vir haar om te gee.

Maar ’n mens moet nie vergeet dat God dalk tog ’n sin vir humor het nie. Mense kry leiding uit die snaaksste tekste, tekste wat nie naastenby beteken wat hulle daarin lees nie, en later blyk dit tog soms presies die regte besluite te gewees het.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Wet

Wet/Torah/Pentateug • Wet/Tien Gebooie/Dekaloog

Torah is die Hebreeuse woord wat onder andere gebruik word vir die eerste vyf boeke van die Bybel. In die Nuwe Testament word dit “die wet” of “die wet van Moses” genoem (Matt 22:40; Hand 28:23). In die tyd van Jesus het hulle na die Ou Testament verwys as “die wet en die profete”. Soms is daar ook na die “geskrifte” verwys, wat die ander boeke was wat nie onder “die wet en die profete” ingesluit is nie. Die eerste vyf boeke word ook die Pentateug genoem. Baie Christene noem die Tien Gebooie ook die wet. Dit veroorsaak soms verwarring.

Kom ons kyk eers na die woord torah, en dan na die Tien Gebooie.

Torah

Die woord torah word in die Ou Testament op ’n hele paar maniere gebruik.

• Dit kan in die algemeen raad, lering, onderwysing beteken, veral ouers se opvoeding van kinders (Spr 1:8; 4:1 waar dit vertaal is met “onderrig” en “opvoeding”).

• Dit kan verwys na ’n spesifieke boodskap wat die profeet in die Naam van die Here aan die volk gee. Dikwels word dit dan parallel met “woord” gebruik, soos in Jesaja 1:10 wat eintlik lui: “Luister na die woord van die Here, gee ag op wat ons God julle leer (die torah van die Here).” Uit wat volg blyk dit dat torah hier eintlik waarskuwing of selfs veroordeling beteken, want daar volg ’n reeks sterk veroordelings oor die sonde van die volk.

• Maar dit kan ook verwys na dit wat die Here in die algemeen deur die profeet vir die volk gesê het (Jes 5:24: “openbaring”; Jer 6:19: “leer”).

• Jesaja gebruik dit ook vir die volle omvang van dit wat hy verkondig het (8:16 – “prediking”), dus die hele boodskap van die profeet.

• Daar is psalms wat dit gebruik vir die totale wil van die Here (1:2: “woord”; 105:45: “voorskrifte”). Psalm 119 is ’n uitsonderlike torah-psalm.

• Torah word egter ook meer spesifiek gebruik vir die bevele wat Moses aan die volk gegee het (Deut 4:8, 44; 31:9), en moontlik selfs vir een of meer van die eerste vyf boeke (Deut 28:61; Neh 8:2, 4). Gaandeweg word dit dan ook die wet van Moses genoem, en selfs net kortweg die wet (Matt 22:40).

• Uiteindelik word torah dan ’n tegniese term vir die eerste vyf boeke.

Die Torah, dit is die eerste vyf boeke, word deur sommige konserwatiewe Joodse groepe as die eintlike Bybel beskou. In die tyd van Jesus het die *Sadduseërs nog steeds net die Torah as gesaghebbend beskou. Dit is waarom hulle nie aanvaar het dat daar ’n *opstanding sal wees nie (Matt 22:23 ev; Hand 4:2 ev). Daar word niks oor ’n opstanding in die eerste vyf boeke geskryf nie. Dit kom eers baie later in die Ou Testament voor, byvoorbeeld in Daniël 12:2.

In die Nuwe Testament word die Griekse woord nomos vir die wet gebruik, ’n woord wat ons nog herken in ons woorde soos norm en normeer. Die wyse waarop Paulus na “die wet” verwys, is nogal moeilik om te verstaan. Hy kan baie negatief oor die wet wees wanneer die Judaïste vereis dat heidene nog die wet moet hou en daarom ook besny moet word om gered te word (Gal 2:15-21; 3:1-6, 13). Hy noem Christus die einde van die wet (Rom 10:4). Maar aan die ander kant staan hy ook daarop dat die wet heilig en regverdig en goed is (Rom 7:12). Jesus self ontken ten sterkste dat Hy die wet ongeldig wil maak. Hy wil dit juis sy volle betekenis laat kry (Matt 5:17).

’n Verkeerde gebruik van die wet

As ons ’n bepaalde onderskeid maak, kan ons dalk iets verstaan van Paulus se dubbele reaksie op die wet. Die doel waarom die wet by Sinai gegee is, was nooit dat die volk dit moes hou en daardeur verdien om die volk van die Here te word nie. Die Here het glad nie die wet vir ’n heidense volk gegee, en hulle aangemoedig om dit te hou nie. Dis vir sy volk gegee, die volk wat klaar in die *verbond met Abraham opgeneem is. Dit is gegee as rigsnoer vir hulle lewe. Die Here sou hulle ryklik seën as hulle die wet hou, maar swaar straf as hulle dit nie hou nie (Deut 28).

Na die *ballingskap was sekere groepe van die volk baie bekommerd dat so ’n ramp hulle weer in die toekoms kon tref. Die *Fariseërs het uit een van hierdie groepe ontwikkel. Hulle was oortuig dat hulle so ’n moontlikheid sou kon afweer indien hulle die wet in alle besonderhede hou. Hulle het selfs nog meer wette geformuleer.

Die probleem met hierdie houding was dat hulle die oorsaak van Israel se ontrou misgekyk het. Dit was nie dat Israel nie sterk genoeg daarop ingestel was om elke wet te onderhou nie, maar dat hulle hulle verhouding met die Here verbreek het. Dit is wat gelei het tot hulle wetsontrouheid.

Dit is presies teen hierdie wettiese ingesteldheid van die Fariseërs en ander groepe wat Paulus reageer. (*Moralisme) Die Judaïseerders eis dat selfs die heidene die wet moet hou om gered te word. Die wet se oorspronklike bedoeling word dan misken: ’n rigsnoer vir die lewe van die volk van God, nie ’n heilsweg nie.

Daarom is dit duidelik dat Paulus die wet ook in ’n baie positiewe lig sien. En juis dit bring ons by die Tien Gebooie.

Die Tien Gebooie

Dit word ook die dekaloog genoem, letterlik die tien woorde.

Daar is interessante vrae oor die besondere aandag wat ons aan die Tien Gebooie gee. Hulle word nie so uitgesonder in die Ou Testament nie. Hulle word ook nie afsonderlik die wet genoem soos ons dit doen nie. Waar kom ons hieraan? Waarom is dit vir eeue lank in elke erediens van die Gereformeerde Kerke voorgelees?

Miskien kry hulle dit juis by Paulus. Dit lyk of hy spesifiek na die Tien Gebooie as die wet verwys. Wanneer hy ’n aantal van die Tien Gebooie aanhaal, praat hy van “die hele wet”, en ook van “die volle uitvoering van die wet” (Rom 13:8-10). Daar is nog iets wat belangrik is. Onthou dat hy deeglik daarvan bewus was dat die Torah, dit is die hele wet, as rigsnoer gegee is vir die lewe van die volk. Tog sonder hy telkens die Tien Gebooie uit as hy die gemeente oor hulle lewe vermaan. Net in een lang vermaning haal hy ses van die gebooie aan (Ef 4:25-5:5), en in ’n ander vermaning vyf (Kol 3:5-9). In die algemeen kan die Tien Gebooie ook in sy sondelyste herken word (Rom 1:29-31; Gal 5:19-21). Dit is dus duidelik dat hy ’n besondere waarde geheg het aan die Tien Gebooie as rigsnoer vir die gelowiges se lewe. Ons kan maar gerus daarmee voortgaan.

Skrywer: Prof Adrio König