Die Groot Geloofswoordeboek: Leiding van die Gees

Leiding van die Gees

Die Heilige Gees word baie sterk verbind met leiding. Dit is deel van Jesus se belofte dat die Gees ons in die hele waarheid sal lei (Joh 16:13). Alhoewel dit direk aan die dissipels beloof is, is daar geen rede om te meen dit het nie op ons ook betrekking nie. Die meeste Christene glo wel dat daar nie meer nuwe openbarings deur die Gees kom nie omdat Jesus die volheid van God is en omdat Hy die apostels afgerig en voorberei het om hierdie vol­heid aan die gelowiges deur te gee. Ons aanvaar dus dat ons in die *Bybel alles het wat ons nodig het om gered te word en God met ons hele lewe te dien. Daarom sal ons alle nuwe insigte wat gelowiges kry, aan die Woord probeer toets. Ons bely dan ook dat God ons lei deur sy Woord en sy Gees.

Maar gelowiges het nog altyd groot behoefte aan die leiding van die Gees. Enkelinge en groepe staan altyd voor nuwe uit­da­gings. Hulle moet telkens nuwe besluite neem oor hoe hulle God gaan dien in ‘n veranderende wêreld. Dit is ook nie net in “geestelike” sake wat ons leiding nodig het nie. En dis veral nie net die “geestelike” mense soos die pre­dikant/pastoor/priester wat daaraan behoefte het nie. Alle gelowiges het behoefte aan die leiding van die Woord en Gees.

Mense glo dat hulle die leiding van die Gees op verskillende maniere ontvang.

•             Sommige mense kry net eenvoudig ‘n sterk oortuiging.

•             Ander getuig dat die Gees direk met hulle praat.

•             Mense kry dikwels direkte leiding uit die Bybel.

•             Sommige maak net die Bybel oop en aanvaar die teks waarop hulle oë val as leiding van die Gees.

•             Ander maak baie van die gemeenskap van die kinders van God. Hulle sal hulle probleem met hul selgemeente deel of met ander kinders van die Here.

•             Nog ander neem ‘n besluit en kyk dan of hulle vrede daaroor het.

En daar sal wel ook nog ander maniere wees.

‘n Mens sou kritiek op hierdie metodes kon lewer. Die Bybel-oopslaan-metode lyk baie willekeurig. Dikwels moet mense die teks waarop hulle oog val, baie aanpas of rek om regtig dui­delikheid te kry. Soms is sterk vergeesteliking ook nodig. En ‘n mens sou ook kon vra na die oortuiging dat mense die stem van die Gees direk hoor.

Maar hierdie ervarings is nie eintlik op die vlak van rasionele denke en vrae nie. Dis baie sterk op ‘n ervaringsvlak. En dit lei min twyfel dat daar mense is met merkwaardige getuienisse van leiding wat hulle op hierdie maniere gekry het.

Dit word moeiliker as mense ander mense aan hierdie leiding wil bind. Veral wanneer Christene verskil oor ‘n saak en die een kant verklaar dat die Gees hulle gelei het, laat dit die ander kant in skaakmat. Hulle kan tog nie sê dat hulle nie die leiding van die Gees wil volg nie. Die gesprek beland dan gewoonlik in ‘n dood­loopstraat.

Dit is meer respekvol teenoor ander Christene om liewer te praat in terme van: “Ek is oortuig dat … ” Dit laat ruimte vir die ander om sinvol te reageer met hulle oortuiging.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Leë Graf

Leë graf

As ‘n mens ‘n duidelike aanduiding soek of iemand werklik in die opstanding van Jesus glo, vra jy of Jesus se graf leeg was. As sy graf nie leeg was na sy *opstanding nie, was die opstanding iets anders as wat ons in die Bybel lees.

Daar is teoloë wat meen dat Jesus “geestelik” opgestaan het. Daar is verskillende voorstellings hieroor. Sommige dink net sy gees het voortgeleef, sommige dink Hy het net “in die harte van sy dissipels opgestaan”, wat dan waarskynlik iets beteken soos sy dissipels het ‘n nuwe waardering vir Hom gekry, of Hy het ‘n nuwe betekenis vir hulle gekry. Soms word die woord “hal­lusinasie” gebruik. Hierdie mense meen dat die opstanding deel is van ‘n ver­ouder­de wêreldbeeld toe mense nog geglo het iemand wat dood is, kan weer lewendig word. Maar vandag sou ons dan weet dit kan nie gebeur nie, en dan moet ons nie aanhou om iets onsinnigs te glo nie.

Enersyds moet ‘n mens hulle argumente baie ernstig opneem. Andersyds moet ‘n mens besef ons gee daarmee die evangelie self prys.

Ons moet mooi kyk na hulle beswaar: ons weet mense word nie weer lewendig nie. Maar dit het die dissipels ook geweet. Daarom het hulle nie die vrouens geglo toe hulle vertel hulle het die Here Jesus gesien nie (Luk 24:8-11). Die geleerde Grieke lag selfs oor die opstanding (Hand 17:32). Dis dus ‘n bietjie naïef om te dink ons is die eerste mense wat so slim is dat ons weet mense word nie weer lewendig nie.

En tog het hulle later wel geglo. Die opgestane Here Jesus het hulle oortuig. Dink maar aan Tomas wat sterk daarop gestaan het dat hy nie sal glo nie, totdat die Here Jesus hom ontmoet het. Dit pas dus nie eintlik goed in die prentjie in om te beweer dat Jesus maar net in hulle harte opgestaan het of dat hulle gehallusineer het nie. Hulle is deur ervarings oortuig van: “Ek sal nie glo nie” tot: “Ek glo, Here.”

Maar daar is wel een verskil. Natuurlik word mense wat dood is nie weer lewendig nie. Maar Jesus het nie maar net weer le­wendig geword nie. Hy het opgestaan. Dit is heeltemal iets an­ders. Iemand wat net weer lewendig word, gaan na ‘n ruk maar weer dood. Maar Jesus het deur die dood deurgegaan en ander­kant uitgekom, Hy het die dood oorwin, Hy het die dood agter die rug. En dit is die eerste en enigste keer wat dit nog ooit gebeur het. Die tweede keer moet nog kom, wanneer sy kinders Hom hierin sal volg.

Om dus uit die feit dat ons nie beleef dat iemand weer le­wen­dig word nie, af te lei dat Jesus nie opgestaan het nie, is om te vergeet dit was ‘n unieke gebeurtenis waarvan daar nog geen ander voorbeelde was nie. En om te ontken dat ‘n unieke gebeurtenis eenmaal eeue gelede plaasgevind het, terwyl jy geen toegang daartoe het nie, is nogal baie gevra.

Ten slotte net nog ‘n woord oor die leë graf. Geen Jood wat die Ou Testament ken, sou gepraat het van opstanding as die graf nie leeg was nie. Daarvoor is daar te veel nadruk op die fisieke as­pek van menswees. Begrippe soos “*heil” en “*vrede” het alles te doen met die konkrete lewe van die mens. En Paulus maak die evan­ge­lie volkome afhanklik van die liggaamlike opstanding. En onder “*opstandingsliggaam” verstaan hy nie net ‘n deel van die mens nie, maar die mens as sodanig (1 Kor 15). Daar is by hom geen moont­lik­heid dat daar ‘n opstanding kan wees, maar dat die lig­gaam nog in die graf is nie.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Lankmoedigheid/Geduld

Lankmoedigheid/Geduld

“Lankmoedigheid” is ‘n ouer woord wat soms ook ‘n negatiewe konnotasie het soos in “die lankmoedige Neelsie”, wat ‘n mens aandui wat lammerig en papperig is. Ons praat deesdae eerder van “geduld”. Dit word ingesluit onder die *vrug van die Gees, en verwys daarna dat ‘n mens aanhou om rustig en vriendelik te wees al moet jy ‘n bietjie wag, of al word jy die soveelste keer met die probleem van ‘n ander opgesaal. Dit het niks met pap­perigheid te doen nie.

Trouens, die teendeel is eerder waar: daar is aktiwiteit in ge­duld, en dit vra baie emosionele krag. In die Ou Testament is dit deel van die bekendste beskrywende Naam van God: “Hy is barmhar­tig en genadig, lankmoedig, vol liefde en trou” (Eks 34:6; Neh 9:17; Ps 86:15; 103:8; 145:8; Joël 2:13). Die ouer Engelse ver­talings het “lankmoedigheid” pragtig vertaal met “slow to anger”. Die geduld van *God is nie ‘n blote passiewe gewag nie. Wan­neer mense in Petrus se tyd gedink het die Here moes al gekom het, verwys hy hulle na die geduld van God wat “nie wil hê dat iemand verlore gaan nie: Hy wil hê dat almal hulle moet bekeer” (2 Pet 3:9). En ons weet God wag nie passief in die hemel nie, maar Hy het sy Gees gegee om mense se harte sag te maak sodat hulle hulle sal bekeer. Dit is dus aktiewe geduld.

Jy verstaan lankmoedigheid/geduld dus heeltemal verkeerd as jy met ‘n dik mond in die hoek van die kar sit en wag vir jou vrou of man. As jy haar of hom help om gouer klaar te kry, het jy beter verstaan.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Die Kruis

Kruis

Die kruisiging van Jesus het ‘n ongelooflike ryk betekenis in die Nuwe Testament. Maar ‘n mens moet baie duidelik onderskei tus­sen die aanvanklike interpretasie van die kruis en die later inter­pretasie.

Jesus praat ‘n hele paar keer van die feit dat Hy doodgemaak gaan word (Mark 8:31 ev; 9:30 ev; 10:32 ev), en ‘n keer of twee gee Hy ook ‘n interpretasie daaraan: sy dood sal ‘n losprys wees vir baie (Mark 10:45).

Die kruis ‘n skanddaad

Soos baie ander dinge het die dissipels dit egter nie verstaan nie. Daarom gee hulle aanvanklik (dit is net na Pinkster) ‘n heel­temal negatiewe betekenis aan die kruis. Dis interessant om Petrus se preke in Handelinge na te gaan en te kyk hoe hy die Jode beskuldig dat hulle Jesus doodgemaak, selfs vermoor het (2:23-32; 3:15; 4:10; 5:30). Daar word nog geen besondere heilsbetekenis in hierdie tyd aan die kruis gegee nie. Selfs waar Petrus na sondevergifnis ver­wys (Hand 3:19; 5:31), verbind hy dit nie aan die kruis nie, maar bied dit eenvoudig aan soos in die Ou Testament: as jy jou sonde bely, sal God dit vergewe (2 Sam 12:13).

 

Die kruis ‘n heilsdaad

Elders (*Opstanding) is daarop gewys dat die evangelie aan­vank­lik die opstandingsevangelie was, en dat die kruisevangelie eers la­ter bygekom het. Dit het by Paulus gebeur. In sy brief aan die Galasiërs lees ons die eerste keer van die waarde van die kruis: “Christus wat Homself vir ons sondes gegee het” (1:3-4). Onthou dat Petrus sy preke net na die opstanding en hemelvaart van Jesus le­wer, dus om­trent in die jaar 30 nC, terwyl Paulus die brief aan die Galasiërs in omtrent 49 nC skryf, dus eers byna twintig jaar later. Dit is in hierdie tyd dat die oortuiging posgevat het dat die kruis nie net ‘n skanddaad van die Jode was nie, maar tegelyk ook ‘n ongeloof­like heilsdaad: die offer op grond waarvan God ons sonde vergewe. Die briewe van Paulus wat later geskryf is, en ook die ander briewe, is vol daarvan. (Om maar net ‘n paar te noem: Rom 8:3; 1 Kor 15:3; 2 Kor 5:18 ev; Ef 1:7; 2:14 ev; 5:2; Heb 9:12 ev; 9:26 ev.) Dit beteken dat hierdie oortuiging hoe langer hoe sterker geword het en van­dag nog deel van die geloof van die hele Christelike kerk is.

 

‘n Wrede God?

Hierdie betekenis van die kruis word egter ook al lankal aan he­wige kritiek onderwerp as sou dit ‘n onaanvaarbaar wre­de God veronderstel. “Wil God dan eers bloed sien voor Hy ver­ge­we?” is die vraag. (*”Nuwe Hervorming”) In die jongste tyd word daar dan ook nog ‘n “verduideliking” bygevoeg: Die tem­pel is in 70 nC ver­woes en toe kon daar nie meer offers ge­bring word nie. Toe moes daar iets in die plek daarvan kom, en die storie wat toe uitgedink is, is dat offers nie meer nodig was nie omdat die kruis van Christus hierdie offers oorbodig gemaak het.

Maar dis lagwekkend. Die Christen-Jode het lank voor 70 al­reeds opgehou om offers vir die sonde te bring. En verder is Paulus se briewe almal lank voor hierdie tyd geskryf, en hulle is vol van die oortuiging dat Christus se kruis die offer was wat alle sonde-offers finaal oorbodig gemaak het.

Tog is dit nodig om aan die beswaar aandag te gee dat dit ‘n wrede God sou wees wat “eers bloed wil sien voordat Hy kan ver­gewe”. Die vraag is inderdaad waarom Christus hierdie offer vir ons sonde moes bring. (*Versoening)

Die antwoord is nie so maklik nie. Natuurlik sou ‘n mens kon antwoord dat die eis van offers vroeg in die Ou Testament al voor­kom, en dat Christus se offer maar net die vervulling of vol­tooiing hiervan is. Maar dit verplaas net die vraag: Waarom is daar in die geheel, dus ook alreeds in die Ou Testament, offers vir sonde­vergifnis nodig? Mense bied verskillende antwoorde: Om God se teenstand en afkeer van die sonde te beklemtoon, om God se heilig­heid te beklemtoon, om goed te maak wat verbrou is, om die eer van God te herstel, en nog ander.

Maar nie een van hierdie redes word in die Skrif gegee nie. Trouens, ek kry geen duidelike rede of verduideliking in die By­bel waarom offers vir sonde in die geheel nodig was nie, ook nie Christus se offer nie.

Maar die feitelikheid van die offers is duidelik: offers is vereis en moes gebring word in die Ou Testament, en Chris­tus se offer was uiteindelik noodsaaklik. Dit is eenvoudig deel van die Bybel se boodskap sonder dat dit verduidelik word.

Maar maak dit God ‘n wreedaard wat bloed moet sien om te vergewe? Ja, as ‘n mens ‘n veldtog teen die Bybel voer en dit op elke moontlike punt belaglik wil maak. Nee, as ‘n mens die Bybel ernstig opneem en probeer verstaan.

 

Die toppunt van genade

God eis ‘n offer. Ons kan die offer nie bring nie. Liewer as om ons dan verlore te laat gaan, gee God self die offer. Is dit wreed? Of is dit die toppunt van genade? Is dit nie net om hierdie rede alleen al oor en oor die moeite werd om in hierdie God te glo nie? Is dit nie juis een van die unieke fasette van die evangelie wat in geen ander godsdiens voorkom nie?

En moenie dink die eintlike wreedheid is juis dat God nie kans sien om self geoffer te word nie en dan so wreed is dat Hy sy Seun gee nie. Het dit nie die Vader meer gekos om sy Seun te gee as om self te kom nie? Sou dit jou nie meer gekos het om jou kind te laat ly as om liewer self te ly nie? En het God nie in Christus in werklikheid Homself gegee nie? (*Drie-eenheid)

 

Die kruis: ‘n rykdom van betekenisse

In plaas daarvan dat die betekenis van die kruis in die Nuwe Testament geminimaliseer word soos sommige dit vandag pro­beer doen, word dit in werklikheid gemaksimaliseer. Kom ons maak ‘n lys wat by die offer vir ons sonde begin en dan al die ander betekenisse insluit.

1.            Hy het aan die kruis vir ons sonde gesterf.

2.            Hy het aan die kruis vir ons siekte gesterf.

3.            Hy het aan die kruis die bose magte oorwin.

4.            Hy het deur die kruis ‘n nuwe wêreldorde geskep.

5.            Hy verenig ons deur die doop en die geloof met sy kruis­dood.

6.            Sy kruis is ‘n simbool van hoe ons moet lewe.

Na die eerste betekenis het ons reeds gekyk. Die tweede beteke­nis is dat Jesus se kruis in verband gebring word met ons siekte. “Deur sy wonde is julle genees,” lees ons in 1 Petrus 2:24. Dit is ‘n vervulling van Jesaja 53 en hou verband met die wondergenesings (*Wonderwerke) van Jesus wat ‘n integrale deel van sy aardse bediening was en dus wesenlik deel van die evangelie is.

Derdens het Jesus se kruisdood nie net vir individue betekenis nie. Deur sy kruis het Hy ‘n hele nuwe wêreldorde geskep, ‘n nu­we skepping! Volgens Paulus het Jesus se kruis ‘n nuwe mensheid en selfs ‘n nuwe skepping tot stand gebring. Deur sy kruis het Hy Jode en nie-Jode (dus die hele mensdom) “tot een nuwe mensheid verenig” (Ef 2:15). Iemand wat aan Christus behoort, is deel van ‘n nuwe skepping (en nie maar net “‘n nuwe mens” nie), die oue is verby, die nuwe het gekom – absoluut omvattend (2 Kor 5:17).

Die vierde betekenis van die kruis hang direk saam met die derde. As daar deur die kruis ‘n nuwe wêreldorde geskep is, moet die bose magte oorwin wees (Kol 2:15). As Jesus alreeds ty­dens sy aardse optrede soveel demone uit mense uitdryf en verklaar dat dít juis is hoe die koninkryk kom (Matt 12:28), is dit te verwagte dat daar die een of ander tyd een beslissende oorwinning oor hulle behaal sal word.

Hierdie eerste vier betekenisse van Jesus se kruis staan almal in ‘n sekere sin los en ver van ons praktiese lewe. Dis vir ons en in ons belang gedoen, en ons geniet net die vrug daarvan, ons was nie daarby betrokke nie. In die volgende betekenisse word ons egter baie meer direk betrek by die kruisgebeure.

Die vyfde betekenis van Jesus se kruis is dat ons saam met Hom aan die kruis was en dus deel het aan sy sterwe vir die sonde. Dit beteken dat die sonde in beginsel net so min oor ons kan heers as oor Hom. Terselfdertyd het ons ook saam met Hom opgestaan sodat ons ook ‘n aandeel het aan sy oorwinningslewe wat Hy net aan God wy (Rom 6; Kol 2-3).

Dit is nogal ‘n vreemde gedagte waaraan ons selde aandag gee. Ons is meer gewoond om te dink aan wat Christus vir ons gedoen het (dit wil sê lank gelede al, buite ons, ver van ons af, in ons plek aan die kruis), as wat Hy (deur die Gees) in ons doen: Hy verenig ons met Hom (die wynstok en die lote in Joh 15). Ons sonde word nie net vergewe omdat Hy aan die kruis daarvoor gesterf het nie, ons kry ook oorwinning oor die sonde omdat ons met Hom verenig word, en daarom kan ons met die sonde ophou.

Ons besef te min dat dit juis hierdie wonderlike waarheid is wat ons die moed gee om met die sonde te breek en ons lewe aan God te wy. Dit is nie ons taak om onsself vir die sonde dood te maak en ons lewe volkome aan God toe te wy nie. Dit is God wat ons ‘n geskenk gee: Hy verenig ons met Christus.

Dink maar net aan Galasiërs 2:19-20. Daar staan nie dat Paulus homself gekruisig het vir die sonde of soos baie mense dink dat hy sy “eie ek” vir die sonde gekruisig het nie. Daar staan dat hy saam met Christus aan Christus se kruis was en daarom vir die sonde dood is.

Hoe is dit moontlik dat Paulus – en ons – wat lank ná Christus se kruisiging tot geloof kom, saam met Hom aan die kruis was en saam met Hom uit sy graf gekom het?

Dit staan duidelik in Paulus se Romeinebrief: “Of weet julle nie dat ons almal wat in Christus Jesus gedoop is, in sy dood gedoop is nie? Deur die doop is ons immers saam met Hom in sy dood begrawe” (6:3-4).

Hoe kry ons deel aan Jesus se dood, begrafnis en opstanding? Deur die *doop! (Rom 6:3-4) Hier word nie spesifiek na ons geloof verwys nie, maar dit word veronderstel.

Ons weet mos as ons onsself vir die sonde probeer dood­maak, as ons dit met ons eie krag probeer doen, werk dit nie. En nou kry ons die wonderlike nuus dat ons nie onsself deur inspan­ning hoef dood te maak vir die sonde nie, maar dat ons deur die doop en die geloof só deel van Hom word (ons word immers deel van sy liggaam) dat ons deel het aan sy hele lewe, dus ook aan sy kruis, dood en opstanding.

As gelowiges het ons nie meer ons eie lewe nie, Hy is ons lewe (Kol 3:4). Daarom kan ons diens aan die tiran “sonde” weier en net ore hê vir God. En dit moet ons dan daadwerklik ook doen (Rom 6:11-12).

Die laaste sin is nie maar net ‘n terloopse opmerking nie. Ons weet goed dat ons nie outomaties met die sonde ophou en ons le­we aan God wy nie. Daarom is die hele tweede helfte van Ro­meine 6 daaraan gewy om vir ons te sê dat ons die gawe van God, ons vereniging met Christus, nou moet gebruik, dat ons in­derdaad diens aan die sonde moet weier en ons lewe volkome tot God se be­skik­king moet stel. Maar nou weet ons ons kan, juis omdat ons aan Christus se sterwe en opstanding deel het. (*Heiligmaking, *In Christus)

Die sesde betekenis van sy kruis word bespreek onder *kruis dra.

Wat ‘n ryk betekenis het die vroeë Christene in die kruisdood van Jesus gesien! Saam met die *opstanding vorm dit inderdaad die hart van ons geloof. Wie daarmee peuter, peuter met die evangelie, en dan kan ons maar die kerkdeure toemaak.

 

Skrywer: Prof Adrio König