Die Groot Geloofswoordeboek: Hervorming

Hervorming/Reformasie • Anglikaanse Kerk

Die woorde “Hervorming” (Kerkhervorming) en “Reformasie” is wis­selterme vir die groot beweging in die sestiende eeu toe daar sterk protes (Protestante) gekom het teen sekere praktyke en leerstellings in die Katolieke Kerk. Leidende figure was onder an­­de­re Martin Luther, Johannes Calvyn, Ulrich Zwingli en Mar­tin Bucer. Die datum wat gewoonlik as die begin van die Kerk­her­vorming aangegee word, is 31 Oktober 1517, die dag waarop Luther sy 95 stel­lings teen die Katolieke Kerk se leer en praktyk teen die kerkdeur van die katedraal in Wittenberg vasgespyker het.

Verskillende kerke en kerkgroepe is uit dié beweging gevorm:

•             Die Lutherse Kerk (hoofsaaklik in Duitsland).

•             Die Gereformeerde Kerke (in Holland, Switserland, Frankryk, wat hoofsaaklik Calvyn gevolg het).

•             Die Presbiteriaanse Kerk in Skotland (wat ook hoofsaaklik Calvyn nagevolg het).

•             Die Wederdopers of Anabaptiste wat oor die *kinderdoop van die ander Protestantse kerke weggebreek het en net die *groot­doop beoefen het. Uit hierdie groepe het later die ver­skil­lende Baptistekerke gegroei.

•             Die Anglikaanse Kerk het as deel van die Hervorming in Enge­land ontstaan. Daar is heelwat insigte van Calvyn opgeneem, maar die vorm van die erediens het formeler en nader aan die Ka­to­lieke Kerk s’n gebly. Die Book of Common Prayer is ken­merkend van die Anglikaanse Kerk. Die ontstaan van die kerk het met heelwat politieke woelings gepaardgegaan en dit het uiteindelik die staatskerk in Engeland geword, waaraan die koninklike familie nog behoort. Die koningin is die hoof van die kerk.

•             Die Metodistekerk het in Engeland uit die Anglikaanse Kerk gekom.

Die leer van die Kerkhervormers het in ‘n paar sterk slag­spreuke ontwikkel:

Net Christus (solus Christus)

Net uit genade (sola gratia)

Net deur geloof (sola fide)

Net die Woord (sola scriptura)

Al hierdie kernoortuigings het gestaan teenoor bepaalde Ka­tolieke leerstellings wat die Protestante/Hervormers as dwalings beskou het. Hulle beklemtoning van Christus, *genade en *geloof het gestaan teenoor die Katolieke Kerk se nadruk op die on­ont­beerlikheid van goeie werke. In die algemeen is aanvaar dat die Ka­tolieke geleer het dat jy met jou *goeie werke ‘n bydrae moet maak om gered te word. (*Goeie werke) Volgens die Protestante sou dit be­teken dat Christus se kruisdood nie genoeg was om ons te red nie. Daarom het die Protestante met krag daarteenoor gestel dat Chris­tus genoeg gedoen het om ons te verlos, dat ons daarom net uit sy goedheid/genade gered word en nie omdat ons iets bydra nie, en dat ons dus net moet glo om gered te word en nie ‘n bydrae hoef te maak deur goeie werke nie.

Daar is twee dinge wat nie misverstand moet wek nie. Die een is dat geloof dan vreeslik baie werd moet wees, selfs meer as goeie werke. Die teendeel is egter waar. *Geloof het geen eie waarde nie. Die Kerkhervormers het selfs van geloof as “leeg” gepraat. Om in Jesus te glo beteken om te erken dat ek niks kan doen om myself te red nie, dat ek dus leeg is, dat ek heeltemal op Hom aangewese is, dat alles net van Hom af moet kom. Geloof is die leë hand wat ek uitsteek om deur Christus gevul te word.

Die tweede misverstand is dat goeie werke dus nie belangrik is nie. Immers, ons word net uit genade en net deur geloof gered, en dus nie deur goeie werke nie. Dit is volkome waar, maar dit beteken net dat goeie werke nie ‘n bydrae tot ons redding lewer nie. Maar goeie werke is onontbeerlik as deel van ons dankbaarheid. En as ons nie ware dankbaarheid vir ons verlossing toon nie, is dit goed moontlik dat ons nie regtig gered is nie. Dieselfde Calvyn wat met nadruk gesê het dat ons nie deur ons goeie werke gered word nie, het ook gesê dat ons nie sonder goeie werke gered word nie. As ons lewe nie verander nie, is dit ‘n teken dat ons nog nie waarlik glo nie.

Vandag meen baie teoloë dat daar misverstande in die stryd tus­sen die Katolieke en die Protestante was. Nasate van die Protestan­te kan in elk geval nie meer so maklik van die *pous as die *antichris praat nie, iets wat sommige van die Her­vor­mers nogal gedoen het. Maar daar bly nog altyd sekere ernstige verskille oor, veral dié oor *Maria en oor die onfeil­baarheid van die *pous.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Here

Here

• Adon, Adonai Jahwe/Jehovah Kurios

Dit gaan hier oor die Naam van God. Elders is oor *God ge­skryf.

Die titel “Here” word in die Bybel in drie betekenisse ge­bruik.

1.            Dit is ‘n vertaling van die Naam van God (Jahwe).

2.            Dis ‘n vertaling van die Hebreeus (Adon, Adonai) vir heer­ser/ gebieder/eienaar.

3.            Dis ‘n vertaling van die Griekse woord kurios wat heerser, be­skikker kan beteken.

• Adon, Adonai

Die Hebreeuse woord Adon beteken heer/ge­bieder, en staan teenoor slaaf/bediende. In die Ou Testament word net die vorm Adonai vir God gebruik en met “Here” vertaal.

El Shaddai word in die 1983-vertaling met “die almagtige God” weergegee, maar die betekenis van shaddai is onseker. Dit kan afgelei wees van woorde wat sterk of hoog of genoeg beteken.

Jehovah Jireh moet eintlik Jahwe Jireh wees. Dit kan iets beteken soos die Here sien of die Here sal voorsien.

• Jahwe/Jehovah

Jahwe of Jehovah is die Naam van God. Dit is die Naam wat ons nie mag misbruik (ydellik gebruik) nie. Ons kan dit met ‘n sagte g uitspreek: Jagwe. Dit is in die 1953-vertaling met “Here” vertaal om dit te onderskei van die titel “Here” (Adonai) sodat ons die ou bekende “Here Here” gekry het, wat dus iets beteken het soos: Die heer/beskikker/eienaar Jahwe. In die 1983-vertaling is Ja­hwe egter, net soos Adonai, met “Here” vertaal. Dit sou beteken dat die ou bekende dubbelvorm dan “Here Here” sou wees, met geen onderskeid meer tussen ‘n titel vir God (Adonai) en sy Naam (Ja­h­we) nie. Miskien is dit die rede waarom die 1983-vertaling toe die dubbelvorm vertaal het met “die Here my God” of soms “Here my God”. Dit is egter nie regtig meer ‘n vertaling van die He­breeus nie en het die besef dat God ‘n Naam het, heeltemal verdof. Die Afrikaanse woord “Here” is immers ‘n titel en nie ‘n naam nie. Dis dus nie vreemd dat mense dink as iemand die woord “God” as stopwoord gebruik, hy of sy die Naam van God misbruik nie. Dis nie korrek nie. “God” is nie ‘n eienaam nie. Sy Naam wat ons nie mag misbruik nie, is Jahwe. Maar dis natuurlik ook nie aanvaarbaar om die woord “God” links en regs rond te gooi nie.

Uitspraak

Daar is nie sekerheid oor die oorsprong of betekenis van die Naam Jahwe nie, selfs nie oor die uitspraak nie. Uit eerbied vir sy Naam het die Jode dit nooit gebruik nie. Omdat die Hebreeuse Bybel net medeklinkers gehad het en geen klinkers nie, het hulle later nie meer geweet hoe dit uitgespreek moet word nie. Daar het net JHWH gestaan. Jy sal ook nie weet hoe om ls uit te spreek nie. Is dit los, las, lis, of lus? Vroeër het geleerdes gemeen dit was Jehovah, maar vandag meen hulle dis Jahwe met ‘n sagte g, iets soos Jagwe.

Betekenis

Wat die betekenis betref, is daar ook onsekerheid. Die wyse waar­op dit in die gebeurtenis van die brandende doringbos gebruik word, word verskillend geïnterpreteer. Moses vra aan God wat sy Naam is. Hy antwoord: “Ek is wat Ek is. Jy moet vir die Israeliete sê: ‘Ek is’ het my na julle toe gestuur” (Eks 3:14). Sommige meen God wil hiermee juis nie sy Naam gee nie. “Ek is wat Ek is” is nie ‘n naam nie. God is so totaal anders as ons dat Hy glad nie ‘n naam het nie.

Maar ander wys op die ooreenkoms tussen die Naam Jahwe en die Hebreeus vir “Ek is”. Hulle meen daar is genoeg ooreenkoms dat ‘n mens kan aanvaar dat daar ‘n verband in betekenis is en dat ons hier by die doringbos-gebeurtenis inderdaad ‘n doelbewuste woordspeling tussen “Ek is” en Jahwe het.

In Hebreeus word ‘n vorm van “is” gebruik om ‘n verhaal in te lei. In die 1953-vertaling het ons nog soms iets gelees soos: “Dit het gebeur dat … ” As die Naam Jahwe hiervan afgelei is, kan dit be­te­ken dat God daarmee wil beklemtoon dat Hy dinge laat gebeur, dat Hy betrokke is. Dit sou dan verband hê met die verbond waarin Hy Hom aan ons verbind het om ons God te wees wat vir ons ver­ant­woordelikheid aanvaar het.

• Kurios

Kurios is deurgaans (in die Griekse Ou Testament en Nuwe) met “Here” vertaal as dit vir God/Jesus/die Gees gebruik word. Dit word ook vir mense gebruik en is dan gewoonlik vertaal met woor­de soos werkgewer, eienaar, baas, en in aanspreekvorm met me­-neer (Luk 16:3, 5, 8; Matt 10:24; 20:8; 15:27; 13:27).

Kurios is van die vroegste tye af gebruik vir iemand wat mag/gesag/outoriteit het; iemand wat oor ander beskik. Dit is ook van vroeg af vir gode gebruik, en later vir die keiser in Rome. In die Griek­se vertaling wat die Jode van die Ou Testament gemaak het, die *Septuagint, is sowel Adonai as Jahwe met Kurios vertaal. Die Nu­we Testament (Grieks) het die Septuagint hierin gevolg, en die mees­te Westerse vertalings ook. Slegs hier en daar, en veral in By­bel­vertalings in sendingsituasies in die negentiende en vroeg twin­tigste eeu, is die Naam van God behou en wel in die vorm Jehovah en nie Jahwe nie. Hierdie vertalings is die enigste wat die besef helder laat deurkom dat God ‘n Naam het. Nóg in Afrikaans, nóg in ander Westerse tale, nóg in Grieks skep kurios die indruk van ‘n Naam. Dis ‘n titel: Meneer/Here/Lord.

Dit sal wonderlik wees as ons ‘n vertaling kan kry wat ons be­wus maak dat God ‘n Naam het. Ek kan nie sien waarom die Naam Jahwe nie gebruik kan word nie. In vertalings in Afrikatale het Jehovah goed gewerk.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Die Hemelvaart

Hemelvaart

Die hemelvaart van Jesus staan baie sterk in die skadu van sy won­derwerke, kruis en opstanding waaraan baie meer aandag gegee word in die Bybel en in die kerklike lewe. Dit is net Lukas wat dit beskryf (Luk 24:51; Hand 1:2, 9-11, 22; 2:33-34), maar daar is ‘n aantal direkte en indirekte verwysings daarna (Ef 4:8-10; 1 Tim 3:16; Heb 4:14; 7:26; 9:24). Die verwysing in Markus 16:19 is deel van 16:9-20 wat waarskynlik nie oorspronklik in die Evangelie van Markus ingesluit was nie, maar later bygevoeg is.

Wat die hemelvaart nie beteken nie

Jesus se hemelvaart het be­sondere betekenis. Maar kom ons kyk eers na wat dit nie be­te­ken nie. Jesus se hemelvaart beteken nie dat Hy weg is en ‘n plaasvervanger in sy plek gestuur het nie (by­voorbeeld die Hei­li­ge Gees of die pous). Dit is tog opvallend dat Matteus sy Evan­gelie afsluit met Jesus se woorde dat Hy altyd by ons bly (28:20) sonder enige verwysing na sy hemelvaart. Indien Jesus se he­melvaart sy vertrek was, kon Matteus dit tog nie gedoen het nie. Dis net so opvallend dat Johannes skynbaar impliseer dat Jesus wel ‘n hemelvaart gehad het, maar daarna weer by die dissi­pels was. Maria mag nog nie aan Hom vat nie omdat Hy nog nie na die Vader opgevaar het nie (20:17). Maar daarna mag Tomas wel (20:27). Beteken dit dat Johannes die voorstelling het dat Jesus tussen hemel en aarde beweeg?

Dit alles beteken dat Jesus vandag nog by ons is, net op ‘n an­der manier as by die dissipels. Hy was in persoon by hulle, maar Hy is deur die Heilige Gees by ons. Hy en die Vader het beide deur die Gees in die gemeente kom woon (Joh 14:23) en Jesus sit sy werk on­der ons voort (Hand 2:47). Ons is sy liggaam en Hy ons hoof (kop), en ‘n liggaam kan tog nie sonder ‘n kop wees nie.

En tog is Hy ook in die hemel aan die regterhand van die Vader (Matt 26:64; Hand 2:33; 3:21; 5:31). En juis in hierdie opsig het sy hemelvaart vir ons besondere betekenis.

Wat sy hemelvaart wel beteken

Eerstens is sy hemelvaart die voltooiing van sy verhoging. Meestal word daar onderskei tus­sen Jesus se vernedering en sy verhoging. Sy vernedering was sy menswording, aardse be­die­ning, kruisi­­ging, dood, begrafnis en hellevaart. (*Ter helle neergedaal) Sy verho­­ging is sy opstanding en sy hemelvaart. Sy opstanding is die teken dat die Vader sy kruisoffer aanvaar het. Sy hemelvaart is sy terug­keer na waar Hy was, maar met baie meer heerlikheid (Fil 2:9-11).

Tweedens is daar nou al klaar ‘n mens by die Vader, of liewer dié Mens Jesus. Dit gee ons die dubbele versekering dat die Vader ons altyd voor oë het en ons nooit sal vergeet nie. Trouens, daar is ‘n sin waarin ons self klaar in die hemel is (Ef 2:6). Ons is met Jesus verenig. Ons is sy liggaam. Hy is ons lewe (Kol 3:4). Hy kan tog nie sonder sy liggaam by die Vader wees nie. Miskien help dit ons ook om iets te probeer verstaan van ons lewe na ons dood. (*Tussentoestand) Ons is klaar met Christus ver­enig. Hy het op­gestaan in ‘n verheerlikte lewe waaroor die dood geen mag het nie. Ons deel in hierdie lewe. Daarom kan die dood ons nie van Hom skei nie. Die dood is ‘n beëindiging van ons lewe, maar nie van ons aandeel aan sy lewe nie.

Derdens tree Hy voortdurend by die Vader in vir ons (Heb 7:25). Die feit dat Hy in die direkte teenwoordigheid van die Vader is, word op ‘n interessante manier beklemtoon. Ons lees dat Hy “deur die hemele gegaan het” (Heb 4:14). Die “hemele” sien waarskyn­lik op die wolkehemel en die firmament of blou koepel bo die aarde. Die derde hemel, die eintlike woonplek van God, is dan bokant hier­die hemele. As Jesus dan deur hierdie hemele gegaan het, beteken dit dat Hy nie net op aarde deur die voorhangsel in die tempel tot in die Allerheiligste gegaan het soos die priesters van die Ou Testa­ment nie, maar deur die hemele om direk in die teenwoordigheid van God te wees (“die heiligdom,” die ware “allerheiligste”, Heb 9:12) om daar vir ons in te tree.

Maar daar is nog iets. Tomas se eis om die wonde van die krui­siging aan Jesus te sien, en Jesus se uitnodiging dat hy kan kom kyk en voel (Joh 20), veronderstel dat Jesus ná sy opstanding nog die merke van sy kruisdood dra. Dit beteken dat Hy dit as’t ware in die hemel voor die Vader kan ophou wanneer Hy op grond van sy offer vir ons by die Vader intree.

Die feit dat Jesus deur die hemele gegaan het, het nog ‘n bete­kenis. Hy het “alles met sy teenwoordigheid vervul” (Ef 4:10). Dit is die vierde betekenis van sy hemelvaart. Dit herinner ‘n mens aan die ander omvattende uitsprake oor Jesus, soos dat Hy alles in almal vervul (Ef 1:23), dat dit God se doel is om alles onder Hom as Hoof te verenig (Ef 1:10), dat alles vir Hom geskep is en deur Hom in stand bly (Kol 1:16-17). Terwyl dit nie regtig duidelik is wat dit alles beteken nie, bring dit ‘n mens nogtans in aanbidding voor Hom. Hy is wonderlik!

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Die Hemel

Hemel

Daar is minstens drie betekenisse vir die woord “hemel” in die Ou Testament:

1.            Die hele groot ruimte bo die aarde wat saam met die aarde die volle skepping van God is (“hemel en aarde” Gen 1:1).

2.            Die firmament of blou koepel wat die water daarbo afskei van die water op die aarde, en waarin die “vensters” is waardeur die reën val (Gen 1:7-8; Mal 3:10).

3.            Die eintlike woonplek van God wat teenoor die aarde staan wat Hy as die woonplek van die mense gemaak het (Ps 115:16).

In die Nuwe Testament is dit veral die hemel as die woonplek van God wat na vore kom. Christus leer die dissipels bid tot ons Vader wat in die hemel is (Matt 6:9). Christus het van die hemel gekom en na die hemel teruggekeer (Joh 3:13; Luk 24:51). Veral die brief aan die Hebreërs het heelwat oor Christus se huidige teenwoordigheid en werk vir ons in die hemel, in die “heiligdom” na aanleiding van die heiligdom in die tempel (Heb 8:1 ev; 9:23 ev). Die Heilige Gees is uit die hemel gestuur (1 Pet 1:12), en dit is ook die woonplek van die engele (Matt 18:10).

Waar is die hemel?

Dit is ‘n vraag wat nooit in die Bybeltye gevra sou word nie, maar vandag word dit dikwels gevra. In die Bybel word ‘n drieverdie­ping-*wêreldbeeld veronderstel: die hemel is daarbo (nie te ver van die aarde af nie), die aarde in die middel, en die doderyk onder die aarde. Tydens sy hemelvaart sien die dissipels dan ook hoe Jesus opvaar en deur ‘n wolk weggeneem word.

Vandag het ons ‘n ander wêreldbeeld. Daar is nie regtig ‘n bo en ‘n onder in die heelal nie. Op aarde is “bo” na alle kante wat weg­wys van die aarde af, wat beteken dat “bo” in Suid-Afrika en Austra­lië in twee teenoorgestelde rigtings is. Die heelal is ook onein­dig gro­ter as wat die Bybelskrywers gedink het. Ons kan dus nou moei­lik nog die voorstelling deel dat Jesus iewers heen deur die ruim­te beweeg het. Selfs teen die spoed van lig sou Hy nou nog maar net 2 000 ligjare van die aarde af gewees het, en dit sal Hom 100 000 jaar neem om net uit ons melkweg te kom.

In terme van ons wêreldbeeld is dit dus makliker om te aan­vaar dat die hemel ‘n ander soort “plek” is, soms sê ons dit is in ‘n an­der “dimensie” al weet ons ook nie presies wat ons daar­mee bedoel nie. Wat ons wel weet, is dat die hemel die woonplek van God is. En dit is dalk onnodig om die “plek” so ver van die aarde af te soek. Dalk is dit baie “nader” aan ons as wat ons dink. Immers, God is naby dié wat eerbied vir Hom het, maar Hy is ver van die goddelose af. “Na­by” en “ver” het dus in hierdie ge­val ander betekenisse.

Gaan ons “eendag hemel toe”?

Die verwagting dat die kinders van God hemel toe gaan, is baie algemeen en beteken soveel vir baie van hulle. Hulle grond hierdie verwagting op ‘n aan­tal uitsprake in die Nuwe Testament. Die be­kendste is seker: “In die huis van my Vader is daar baie woonplek. En as Ek gegaan het en vir julle plek gereed ge­maak het, kom Ek terug en sal julle na My toe neem” (Joh 14:2 ev). Verder is daar Paulus se uitsprake: “Die Here sal my red van elke onheil en my behoue in sy hemelse koninkryk bring” (2 Tim 4:18) en: “Ons weet dat, wanneer ons aardse woning wat maar ‘n tent is, afgebreek word, ons ‘n vaste gebou in die hemel het” (2 Kor 5:1). Op grond van hierdie uitsprake glo baie Christene dat ons “eendag hemel toe gaan”.

Hierby kom ook nog ‘n paar uitsprake wat verwys na loon of ‘n erfenis of skatte in die hemel (Matt 5:12; 6:20; Luk 6:23; 1 Pet 1:4).

Beteken dit dat ons van die aarde af wegge­neem sal word hemel toe om dáár ewig by die Here te wees? Indien wel is daar twee vrae: Wat gebeur dan met die aarde? En verander God dan sy plan? Hy het die aarde tog gemaak as ons woonplek. Vat Hy ons nou weg van die aarde af hemel toe? En vernietig Hy die woonplek wat Hy vir ons gemaak het? Sou hier­die gedagte nie dalk beteken dat ons ons verantwoordelikheid teen­oor die aarde hier en nou verwaarloos nie? Daar is beskuldigings dat Christene se hemel­verlange hulle aandag van omgewingsbe­wa­ring wegtrek. Soms word selfs gesê: “They are so heavenly-minded that they are of no earthly use.”

In die lig van hierdie vrae kan ons teruggaan na die Bybel en weer kyk. Eerstens is daar ‘n interessante samehang tussen he­mel en aarde. Die Bybel begin (Gen 1:1) én eindig (Op 21; 22) met ‘n be­spreking van hemel en aarde, maar elke keer is die nadruk op die aarde en nie op die hemel nie. Tweedens is daar deur die hele Bybel ‘n soort eenrigtingverkeer van die hemel na die aarde.

God maak die aarde en kom besoek die mense hier. Hy vat hulle nie hemel toe as Hy hulle by Hom wil hê nie.

Hy kies Abraham om op aarde ‘n volk vir Hom te bou.

Hy kom woon onder hulle op aarde in die Allerheiligste in die tempel in Jerusalem.

Hy kom in Jesus aarde toe om ons te verlos.

Hy stuur die Gees aarde toe om in sy gemeente te kom woon, om ons te inspireer om die wêreld tot geloof op te roep, en om ons as sy bruid voor te berei.

En aan die einde laat Hy die nuwe Jerusalem uit die hemel op die nuwe aarde neerdaal en kom self op die nuwe aarde in die nuwe Jerusalem onder die nuwe mensdom woon.

Tussen die hemel en die aarde is daar deur die hele Bybel ‘n een­rigtingverkeer van die hemel na die aarde. Is dit dan nie vreemd dat ons ewige bestemming die hemel sal wees nie? En sê Jesus nie self dat die sagmoediges die nuwe aarde sal ontvang nie? (Matt 5:5)

Kan ‘n mens nie dalk die “hemel toe gaan”-tekste anders ver­staan nie? As ons lees dat daar vir ons ‘n loon of ‘n erfenis of skatte in die hemel bewaar word (Matt 5:12; 6:20; Luk 6:23; 1 Pet 1:4), sou dit kon beteken dat dit uiteindelik by wyse van spreke saam met die nuwe Jerusalem uit die hemel sal neerdaal op die nuwe aarde?

En dan die gedagte dat die Here Jesus vir ons gaan plek berei het en ons dan na Hom toe sal kom haal, en dat ons na ons dood in die hemel ‘n vaste gebou het, en dat Paulus op pad is na die hemelse koninkryk (Joh 14:2 ev; 2 Tim 4:18; 2 Kor 5:1). Sou dit kon beteken dat Jesus ons by sy wederkoms kom haal na die plekke wat Hy in die nuwe Jerusalem vir ons voorberei het, die plek wat op die nuwe aarde gaan neerdaal waarheen Hy ons dan neem om ewig by Hom te wees? En net so ons gebou in die hemel en die hemelse koninkryk? Daal dit nie saam met die nuwe Jerusalem uit die hemel op die nuwe aarde neer nie?

En ons hemelverlange? Dit behoort tog nie iets anders te wees as ons verlange na God en sy teenwoordigheid nie? Maar Hy kom mos self uit die hemel neer om op die nuwe aarde by ons te bly. Is dit dan nie op die ou end “hemel op aarde” nie? Dan behou ons die hemel én die aarde, maar dit is die hemel op die aarde, wat beteken dat God sy plan met ons en die aarde uitvoer: Hy saam met ons op die (nuut gemaakte) aarde in sy hemelse teenwoordigheid. (*Tussentoestand, *Nuwe aarde)

Die een nadeel van ‘n eensydige “hemelverlange” en “hemel toe gaan” is dat dit neig om ons te vervreem van die aarde. Die aar­­de is ons woonplek, nou en vir altyd. Op die aarde lê ons ver­antwoordelikheid, nou en vir altyd. Vir die aarde is ons ver­ant­woordelik, nou en vir altyd. Ons het in Genesis 2 selfs die beeld dat ons uit die stof van die aarde gemaak is, en die woord Adam kan verwys na die rooi stof.

Skrywer: Prof Adrio König