Alle Paaie lei na Jesus: Spesifieke vervullings (2) – Adrio König

7.2.3 Herodes se kindermoord

Herodes se kindermoord en die moeders se droefheid is volgens Matteus 2:16-18 die vervulling van Jeremia 31:15. Is hier sprake van letterlike vervulling? Jeremia 31:15 is deel van ’n omvattende profesie wat uit drie verse bestaan:

15 So sê die Here: ’n Gekerm word in Rama gehoor, ’n gehuil vol hartseer: Ragel treur oor haar kinders, sy wil haar nie laat troos nie, want haar kinders is weg.

16 So sê die Here: Bly stil, moenie huil nie, moenie trane in jou oë hê nie! Vir al jou swaarkry sal jy vergoed word, sê die Here, jou kinders sal uit die vyand se land terugkom.

17 Daar is ’n toekoms vir jou nageslag, sê die Here, jou kinders sal na hulle besitting toe terugkom.

Net soos Hosea 11:1 is vers 15 waarna Matteus verwys, nie ’n profesie nie, maar geskiedenis. Dit vertel van die hartseer van moeders oor hulle kinders wat in ballingskap weggevoer is. Ragel is die stammoeder van Josef en Benjamin, en dit is twee van die stamme van die Noordryk wat teen hierdie tyd alreeds in die ballingskap van 722 vC weggevoer is. Sy is dus die simbool van die moeders wat huil oor hulle kinders. Daar is ingrypende verskille tussen Jeremia 31:15-17 en die kindermoord in Matteus.

Eerstens is Jeremia 31:15, net soos Hosea 11:1, nie ’n profesie nie. Matteus interpreteer dit as een.

Verder gaan dit in Jeremia nie om babas soos in Matteus nie, maar om jongmense wat in ballingskap weggevoer is. Hierdie jongmense is dus nie vermoor soos die babas van Matteus 2 nie, maar as slawe weggevoer.

Dit beteken dat daar nog hoop is vir die huilende moeders van Jeremia, want die belofte is dat die kinders nog weer gaan terugkom,  iets wat nie moontlik is in Matteus nie omdat die babas dood is. Dit is dan waarskynlik ook die rede waarom Matteus nie die volle deel uit Jeremia aanhaal nie. Die moeders in Matteus kan nie hoop dat hul vermoorde babas weer sal terugkom nie. Die grootste deel van Jeremia 31:15-17 is dus eenvoudig nie vervul in Herodes se kindermoord nie. Al ooreenkoms wat daar regtig is, is die moeders wat oor hul kinders treur.

In die lig van al hierdie verskille is dit nie moontlik om van die letterlike vervulling van Jeremia 31:15-17 te praat nie, selfs nie eers net van vers 15 nie. Daar is net een punt van ooreenkoms: Moeders wat huil oor kinders. Verder verskil die situasies hemelsbreed. Maar hierdie uiters beperkte ooreenkoms is genoeg vir Matteus om te skryf dat Jeremia 31:15 in Matteus 2 vervul is, net soos die uiters beperkte ooreenkoms tussen Israel se uittog en die Kindjie Jesus se terugkeer uit Egipte vir Matteus voldoende grond is om vergelykenderwys te praat van ’n “vervulling” van die geskiedenis uit Hosea 11. Wat hy onder vervulling bedoel, is dus dat daar ’n mate van ooreenkoms is tussen wat nou gebeur en wat al vroeër gebeur het: Moeders huil oor kinders. Dit beteken dat daar net ’n baie losse verband tussen die “profesie” (eintlik geskiedenis) van Jeremia en die geskiedenis van Matteus is, met net een punt van ooreenkoms.

7.2.4 Judas se loon vir sy verraad

Volgens Matteus is Judas se verraad die vervulling van wat Jeremia gesê het (Matt 27:9-10). Ons weet dat Judas 30 silwer muntstukke van die priesterhoofde en familiehoofde gekry het om Jesus te verraai. Het ons hier met ’n letterlike vervulling van ’n profesie te doen?

Die eerste vraag is waar Matteus hierdie profesie gekry het. Dit kom nie uit Jeremia nie. Al wat ons in Jeremia kry, is die geskiedenis van Jeremia wat die opdrag kry om ’n stuk grond van sy oom se seun in Anatot vir 17 sikkels silwer te koop. Daar kan ’n baie vae ooreenkoms wees met die stuk grond wat die priesters toe uiteindelik volgens Matteus gekoop het met die geld wat Judas vir hulle teruggegee het. Maar dié ooreenkoms is so vaag dat ’n mens glad nie meer van vervulling kan praat nie.

Bowendien was die verhaal in Jeremia ook nie ’n profesie nie. Daar is wel in Sagaria 11 ’n allegorie wat ’n beperkte ooreenkoms met Judas se verraad het. Ons lees in Sagaria dat die Here ontevrede is met die leiers van die volk wat die volk skreiend verwaarloos. Die beeld van herders en skape word gebruik. Sagaria kry dan die opdrag om hulle herder te gaan wees. Hy pas hulle dan ’n maand lank op, maar dan versuur die verhouding tussen hom en hulle. Hy vra dan die kleinveehandelaars om hom vir sy werk te betaal, en hulle gee hom 30 stukke silwer. Die feit dat dit ’n “kosbare” loon genoem word, is sarkasme, want dit is vernederend min. Die Here beveel hom dan om die loon vir die pottebakker in die tempel te gooi. Tot sover Sagaria.

Matteus haal nou uit hierdie allegorie twee verse aan (12-13) en noem Judas se reaksie ’n vervulling hiervan. Tussen die twee is inderdaad beperkte ooreenkomste. In beide is sprake van:

• geld wat betaal word vir dienste,
• 30 silwermuntstukke,
• die geld word uiteindelik weggegee,
• die tempel en ’n pottebakker is betrokke.

Maar hier eindig die beperkte ooreenkomste.

Die verskille is enorm.

• Sagaria 11 is nie ’n profesie nie, maar Matteus interpreteer dit as een. Ons het nou gesien dat dit herhaaldelik gebeur.
• In Sagaria ontvang die profeet die geld vir eerlike werk, in Matteus ontvang Judas dit vir verraad.
• In Sagaria betaal die kleinveehandelaars die profeet, in Matteus betaal die priesters die verraaier.
• In Sagaria gooi die profeet die geld vir die pottebakker, in Matteus gooi Judas dit vir die priesters en hulle koop die grond van die pottebakker, en in Jeremia koop die profeet die grond van sy oom se seun.

Hoe kan Matteus skryf dat Jeremia (Sagaria?) in die verraad van Judas vervul is? Ons het nou al meer sulke voorbeelde gehad. Solank daar net ’n punt van ooreenkoms is, hoe vaag ook al, sien Matteus dit as vervulling van ’n profesie, selfs al is dit nie oorspronklik ’n profesie nie. In hierdie geval is daar twee punte van ooreenkoms:

• die 30 stukke silwer,
• die geld word teruggegee.

Hoe sou ’n mens ooit uit die geskiedenis van Jeremia of van Sagaria kon aflei hoe Judas Jesus sou verraai? Daar is dus geen manier om die standpunt te verdedig dat profesieë letterlik vervul word nie. In die gevalle waarna ons gekyk het, is daar op sy beste net vae ooreenkomste tussen die profesie of die geskiedenis, en die vervulling daarvan. Dit beteken dat daar geen manier is waarop ’n mens vooraf uit die profesie of die geskiedenis sou kon afl ei hoe die vervulling sal lyk nie. ’n Mens moet wag vir die vervulling, en dan eers sal jy weet hoe dit vervul is. Dit het natuurlik geweldige implikasies vir die uitleg van die visioene (profesieë) in Openbaring.

In die volgende artikel kyk ons verder na spesifieke vervullings van profesieë.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer:Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Spesifieke vervullings (1) – Adrio König

7.2 Spesifieke vervullings

Ons kies sewe profesieë uit die Ou Testament wat in die Nuwe vervul is, waarvan die eerste vier uit Matteus en dan drie uit Handelinge is.

• Die geboorte van Jesus in Betlehem.
• Die baba Jesus se terugkeer uit Egipte.
• Herodes se kindermoord.
• Judas se loon vir sy verraad.
• Die opstanding.
• Die koms/uitstorting van die Gees.
• Die sending.

7.2.1 Die geboorte van Jesus

Dispensasionaliste verwys graag na Miga 5 wat dan letterlik vervul sou wees in Jesus se geboorte in Betlehem. En dit is inderdaad waar dat Betlehem sowel in Miga 5:1 as Matteus 2:1 genoem word as die geboorteplek van Jesus. Maar dis nie die einde van die saak nie.

Miga 5:1 is die inleiding tot ’n omvattende profesie, 5:1-5. In opgesomde vorm sê hierdie profesie dat die Messias in Betlehem gebore sal word, en dat sy eerste groot werk sal wees om Israel te bevry van die bedreiging deur Assirië wat juis in die tyd van Miga ernstig was. Daar sal eers nog ’n tyd van lyding wees (5:2), maar dan sal die Messias wat gebore is, met sterk optrede na vore kom (5:3), en wanneer die dreigende Assiriese leër dan die stad binneval, sal daar genoeg militêre leiers wees om teen hulle op te tree en hulle te oorweldig (5:4-5a). En dit alles sal die inisiatief wees van die Messias (5:5b).

Van hierdie profesie haal Matteus nou net die geboorte in Betlehem aan en ’n mens sou hier van letterlike vervulling kon praat. Maar wat van die res van die profesie? In die kwessie van letterlike vervulling is die vraag of ’n mens vooraf uit die profesie sou kon aflei hoe dit vervul sal word. En die antwoord is eenvoudig: Nee. Ons sou nie eens naastenby vooraf kon aflei hoe hierdie profesie in Jesus vervul sou word nie. Uit die profesie soos ons dit in Miga het, sou ons vooraf net kon dink aan ’n aanval deur Assirië en ’n oorwinning deur Israel onder die aanvoering van die Messias. Ons sou dus eenvoudig moes wag tot dit vervul is om te sien hoe dit werklik vervul word.

Die oorgrote deel van die profesie is trouens glad nie in Jesus se aardse optrede vervul nie. Net een klein sinnetjie is vervul, en daar was geen manier om vooraf vas te stel watter deeltjie dit sou wees nie.

Ons sal verder aan ook sien dat dit gewoonlik so gebeur. Nie die volle profesie nie, maar net ’n onderdeel daarvan word vervul, en daar is geen manier om vooraf te wete te kom watter deel dit sal wees nie.

7.2.2 Die baba Jesus se terugkeer uit Egipte

Matteus vertel hoe Josef met Maria en die Kindjie na Egipte vlug. En dan sien hy in hulle terugkeer uit Egipte die vervulling van Hosea 11:1 (Matt 2:15). ’n Mens kan net terloops sê dat ons hier te doen het met een van die geweldigste perspektiewe van Matteus oor die betekenis van Jesus. Hy is oortuig dat Jesus eenvoudig die rol van Israel oorneem omdat Israel misluk het in die Here se doel met hulle, en dat Jesus dus aan die begin van sy lewe net soos Israel ’n uittog uit Egipte gehad het. Die uittog van Eksodus was immers ook die “geboorte” van Israel. Maar dit net terloops. Dit is breedvoeriger behandel onder 9.3.3.

En die vervulling? Is Jesus se terugkeer uit Egipte die letterlike vervulling van hierdie profesie? Eintlik is dit ’n moeilike vraag. Nee, want Hosea 11:1 is in werklikheid glad nie ’n profesie nie. Dit vertel iets uit die geskiedenis van die uittog, van die wonderlike wyse waarop die Here die volk uit Egipte “gedra” het soos ’n moeder haar kindjie, maar daarteenoor dan die skokkende ontrou van die volk aan die Here (Hos 11:1-4). Uit hierdie verhaal neem Matteus nou net ’n enkele sinsnede en sien die terugkoms van die kindjie Jesus uit Egipte as ’n vervulling daarvan. Hy haal dus glad nie eens ’n profesie aan nie. Hy interpreteer ’n stukkie geskiedenis as ’n profesie omdat hy glo Jesus neem die plek van Israel in.

Weer die vraag: Sou ’n mens vooraf uit hierdie geskiedenis in Hosea iets oor die bewegings van Jesus kon aflei? Antwoord:  Nee, want ’n mens sou vooraf geen idee gehad het dat Matteus in ’n deel van hierdie geskiedenis ’n profesie sou sien wat in die lewe van Jesus vervul is nie. Daar is dispensasionaliste wat deur ’n baie ingewikkelde proses probeer aantoon dat ons wel in Hosea 11 ’n profesie het. Maar selfs as hulle reg is, sou niemand natuurlik daaruit kon aflei hoe Jesus se “uittog” uit Egipte sou lyk nie, dat Hy as baba op ’n donkie teruggedra sou word deur sy ouers nie. Dit is tog wat ’n mens sou kon doen as ons van letterlike vervulling praat.

In die volgende artikel kyk ons verder na spesifieke vervullings van profesieë.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer:Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Die Vervulling van profesieë – Adrio König

Hoofstuk 7

In die volgende paar artikels hanteer ons die vervulling van profesieë. Ons begin deur na verskillende standpunte te kyk.

Die vervulling van profesieë

7.1 Verskillende standpunte

Die vervulling van profesieë het altyd baie aandag getrek, en bepaald nie die minste nie die profesieë wat in Jesus se lewe vervul is. Veral Matteus gaan uit sy pad uit om te toon hoeveel profesieë in Jesus se geboorte en aardse bediening vervul is. Net in die eerste vier hoofstukke behandel hy ses van hierdie profesieë.

As ons vra hoe profesieë in die toekoms vervul gaan word, is dit natuurlik vanselfsprekend dat ons sal kyk na dié wat reeds vervul is. En daarmee kan juis Matteus ons baie help. Waarskynlik juis omdat hy Jode probeer oortuig dat Jesus die verwagte Messias is, werk hy doelbewus met profesieë uit die Ou Testament wat in Jesus vervul is. Kom ons kyk hoe hulle volgens Matteus vervul is, en dan ook na ’n paar uit Handelinge.

Dit gaan hier oor twee vrae:

• Word profesieë letterlik vervul?
• Word ’n profesie net een keer vervul?

Daar is naamlik mense wat baie sterk daarop staan dat profesieë letterlik vervul word, wat beteken dat ’n mens voor die tyd uit die profesie kan aflei hoe die vervulling sal lyk. Dit beteken dat ons uit profesieë wat nog nie vervul is nie, presies kan aflei hoe dit sal gebeur. Ons kan as ’t ware vooraf ’n prentjie teken van hoe Jesus weer sal kom, en presies wat dan alles sal gebeur. Hierdie mense teken dan ook inderdaad detailprentjies van hoe die toekoms sal lyk, byvoorbeeld hoe die antichris sal optree, hoe die groot verdrukking sal verloop, hoe Christus tydens die duisend jarige vrederyk vanuit Jerusalem oor die hele aarde sal regeer. Hulle uitgangspunt is dat dit duidelik uit die Nuwe Testament blyk dat al die profesieë oor Jesus letterlik vervul is. Daaruit lei hulle dan af dat dit ook sal gebeur met alle profesieë wat nog vervul moet word.

Hierdie standpunt dat profesieë letterlik vervul word, het inderdaad ’n bepaalde waarde. Die waarde is dat dit die sogenaamde vergeesteliking van profesieë afwys. Alreeds in die vroeë kerk was daar die oortuiging dat elke uitspraak in die Bybel eintlik meer as een betekenis het. Origenes van Alexandrië was oortuig dat daar in elke Skrifgedagte ’n dieper betekenis is. Die letterlike betekenis is vir die ongeleerdes, en dis genoeg vir hulle om salig te word. Maar die gekultiveerde gelowige soek dieper, en kry dan die geestelike of dieper betekenis. Eintlik het hy soms selfs drie verskillende betekenisse onderskei: die letterlike, die morele, en die geestelike betekenis.

Hierdie beginsel is natuurlik oop vir erge subjektiwiteit. Daar is immers nie duidelike reëls oor hoe ’n mens die geestelike betekenis sou kon vasstel nie. Ons het al almal afgekom op die vreemde maniere wat sommige Christene het. In alles wat rooi is in die Ou Testament sal hulle die “geestelike betekenis” of die “dieper betekenis” van die kruis en die bloed van Jesus “ontdek”, soos die rooi tou van Ragab.

Teen hierdie manier van interpretasie moet ons inderdaad standpunt inneem, eenvoudig omdat ons nie in die Bybel enige gronde hiervoor kry nie. Tereg beklemtoon die dispensasionaliste dan: Letterlike interpretasie, waaronder hulle verstaan die gewone, alledaagse betekenis wat ons aan woorde gee.

Maar dit beantwoord nie regtig die vraag hoe profesieë vervul word nie. Daarvoor moet ons eenvoudig gaan kyk hoe spesifieke profesieë alreeds in die tyd van die Nuwe Testament vervul is. Ons vraag sal wees of ons bloot uit die profesie soos ons dit in die Ou Testament het, sou kon aflei hoe die vervulling sou lyk. Onthou ons het twee vorms van die profesie: die profesie self in die Ou Testament, en die vervulling in die Nuwe. Maar as ons geleef het in die tyd van die Ou Testament, vóór die vervulling in die Nuwe Testament, en toe ons die profesie gelees het, sou ons kon aflei hoe die vervulling uiteindelik in die Nuwe sou lyk?

In die volgende aantal artikels gaan ons na spesifieke vervullings kyk.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer:Prof Adrio König

Alle Paaie lei na Jesus: Die gesag van die Septuagint – Adrio König

6.7 Die gesag van die Septuagint

Die kwessie van die Septuagint het nou telkens na vore gekom. Kom ons kyk in meer besonderhede daarna.

• Die vroeë Christene het die Septuagint verkies bo die oorspronklike Hebreeuse teks.
• Die Septuagint was eerder ’n verwerking van die oorspronklike Hebreeus as ’n noukeurige vertaling. En juis dit was een van die redes waarom die Christene dit verkies het. Die afwykings in die Septuagint het hulle saak baie goed gedien.
• Amos 9:11-12 en Psalm 16:8-11 is klassieke voorbeelde. In beide gevalle bou die skrywers van die Nuwe Testament hulle hele argument op die teks van die Septuagint.
• Hulle het die Septuagint so effektief gebruik in hulle argumente met die Jode dat die Jode later hierdie vertaling verwerp het wat hulle self van die Ou Testament gemaak het.
• ’n Saak waaraan ons nie aandag gegee het nie, is dat daar meer boeke in die Septuagint is as in die oorspronklike Hebreeus (ons Ou Testament). Daar is omtrent agt sulke boeke en ook toevoegings tot sekere boeke soos Jeremia en Daniël. Die meeste van hierdie boeke is geskiedenisboeke of wysheidsboeke. Die geskiedenisboeke dek hoofsaaklik die byna 400 jaar tussen ons Ou Testament en ons Nuwe. Dit is ’n waardevolle toevoeging tot ons kennis omdat heelwat oortuigings wat in hierdie eeue na vore gekom het, later ’n belangrike rol speel in die Nuwe Testament, soos die prominensie van bose magte.
• Dit alles het natuurlik radikale implikasies vir ons siening van die inspirasie en gesag van die Ou Testament. Die feit dat die skrywers van die Nuwe Testament die Septuagint so vrylik gebruik het en selfs bo die Hebreeus verkies het, beteken dat hulle dit op presies dieselfde vlak as die oorspronklike Hebreeus aanvaar het as die Woord van God.
• Trouens waarna ons nie gekyk het nie, is dat hulle selfs uit boeke wat nie in ons Ou Testament is nie, aangehaal het (Jud v 14-15) en dan op presies dieselfde wyse as hulle aanhalings uit die Ou Testament.
• As ons dit alles regtig ernstig neem, kan ons nie woordinspirasie aanvaar nie. Woordinspirasie beteken dat elke woord in die Bybel geïnspireer is. As die vroeë Christene geglo het elke woord is geïnspireer, kon hulle nooit die Septuagint as die Woord van God aanvaar het nie.
• Waarskynlik het hulle wel geglo dat die boodskap geïnspireer is, want wat hulle uit die Septuagint gebruik, klop met wat hulle oor Jesus en oor die boodskap van die Ou Testament geglo het.
• Kom ons kyk net weer na ons twee voorbeelde. Hulle aanvaar die vreemde vertalings van sekere tekste wat makliker op Jesus as die Messias toegepas kan word. Maar dit is omdat hulle klaar geglo het Jesus is die Messias, en omdat daar in elk geval baie ander Messiaanse tekste in die Ou Testament was.
• En hulle het ook dankbaar gebruik gemaak van die tekste wat in die Septuagint as sendingtekste vertaal is, maar dis weer omdat hulle klaar geglo het dat die evangelie vir die hele wêreld bedoel is en daar in elk geval duidelike uitsprake by die profete was dat die Here wil hê dat alle nasies Hom sal dien.

Ons kan die vroeë Christene dankbaar hierin volg: Nie spesifiek elke woord nie, maar die boodskap van die Bybel is die woord van God. En as ons nou terugkyk na hierdie hoofstuk, staan Jesus in die middelpunt. Dit is Hom en sy boodskap wat die skrywers van die Nuwe Testament in die Oue gesoek en gekry het.

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Alle Paaie lei na Jesus (2010) deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van die die middelpunt van ons geloof: Jesus Christus.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer:Prof Adrio König