Aan die einde van hoofstuk 12 het die draak op die strand gaan staan en roep om versterkings uit die see en die aarde vir sy stryd teen die gelowiges op aarde (12:18). In hoofstuk 14 staan die Lam wat oorwin het, op die berg Sion en roep sy ‘leër’ van 144,000 om die twee diere te weerstaan deur te volhard in hulle gehoorsamheid aan die gebooie van God, en in Jesus te bly glo (14:12). Hoofstuk 13 het ‘n oorsig gegee van die konflik tussen goed en kwaad in die wêreld; nou word ‘n kykie gegee van die oplossing van die konflik. Telkens in Openbaring word die ellende op aarde belig met die uitsig van Bo af, om gelowiges se geloof te versterk om te kan volhard in die ellende.

Die hoofstuk word in 4 dele verdeel deur vier letterkundige merkers:

Ek het gesien, en kyk (v1) die verlostes en die Lam op Sion (1-5)

Toe het ek gesien (v6) die val van Babilon en die komende oordeel oor die dier en sy volgelinge (6-12)

Toe het ek gehoor (v13) die tweede van die sewe saligsprekings in Openbaring

Toe het ek gesien, en kyk (v14) twee oeste: die graanoes van gelowiges (14-16); die druiwe-oes van ongelowiges 17-20).

Sionsberg vir die 144,000 losgekooptes (14:1-5)

14:1 Die simboliese berg Sion is die toevlugsoord, soos die woestyn (12:6,14) en die afgemete tempel (11:1), vir die 144,000 met die Naam van die Lam en van sy Vader op hulle voorkoppe.

Verskillende verklarings is al aangebied vir die 144,000 wat duidelik almal aandui wat aan die Lam en sy Vader behoort. Moontlik verwys dit na die gelowiges uit die Ou en Nuwe Verbond (12×12) soos verteenwoordig deur die twaalf stamme van Israel (21:12) en die twaalf apostels van die Lam (21:14) vermenigvuldig met 10x10x10=1,000, ‘n afgronde getal, soos die Nuwe Jerusalem se 12,000 stadioi (21:16).

In Ps 2:6-12 is Sion ‘n toevlugsoord waar God met sy Messias (Gesalfde) regeer. In Openbaring is Sion ‘n simbool vir God se teenwoordigheid. Teenoor Sion staan Babilon, die stad wat op sewe berge sit (17:9; soos Rome). Die twee stede verteenwoordig twee teenoorgestelde uitkyke op die lewe en op God, met die verskillende tekens op hulle volgelinge se voorkoppe (denke) en hande (optrede), twee verskillende uiteindes tussen die graanoes en die druiwe-oes, die toorn van God (hoofstukke 17-20) teenoor sy seën (hoofstukke 21-22; 14:10 teenoor 14:13), hulle kuisheid teenoor haar prostitusie (14:4,8 teenoor 17:1). Jy kan òf die Lam òf die dier volg. Openbaring is juis geskryf vir Christene wat probeer om in altwee stede te bly, aan te pas by die maatstawwe, waardes en gelowe van die heersende kultuur. Dit is reeds gekritiseer in die briewe aan die sewe gemeentes (2:14,20).

14:2 Soos die gedruis van ‘n groot watermassa, so klink die uitbundige en welluidende koorsang uit die hemel (19:6); ‘n gerammel van swaar donderweer, soos toe God se teenwoordigheid op Sinai opgeklink het (Eks 19:16-17); soos siterspel se soetklinkende melodieë op 10 snare by die tempeldienste (Ps 33:2; 57:9).

14:3 Die name op die gelowiges se voorkoppe definiëer hulle karakter: gekoop deur die Lam en behoort aan die Vader en die Lam. Vyf verdere van hulle kenmerke word genoem: (i) Hulle leer ‘n nuwe vreugdelied, om saam te sing met die koorsang uit die hemel, van hulle loskoping/bevryding uit sonde en uit die slawehuis van die Farao’s van hierdie wêreld, om nuut te lewe voor God, en Hom as hulle Vader in liefde te dien – hulle sing die lied voor die troon!.

14:4 (ii) Onthouding is ‘n simbool vir die geestelike getroues wat hulle nie vermeng met die heersende kultuur nie, wat op sy beurt gesimboliseer word deur prositusie, ‘n simbool vir afgodsdiens (17:1). Letterlik word die woord ‘maagde’ hier gebruik vir die gelowiges, maar dit moet nie letterlik opgeneem word nie, net soos die getal 144,000 nie letterlik opgeneem moet word nie, maar as simbole, ‘maagde’ vir die hele kerk se gelowiges, 144,000 uit die Ou Testament en Nuwe Testamentiese tye. ‘Onbesoedeld’ dui op gelowige volharding. Die beeld van maagdelikheid kom ooreen met die onbesoedelde klere van party lidmate in Sardis (3:4), soos die fyn linneklere van die bruid van die Lam as die gelowiges se regverdige dade (19:7-8). So lewe die sangers van die nuwe lied.

(iii) Die ‘sangers’ volg die Lam waar Hy ookal gaan, soos skape hulle herder volg, 7:17; Jn 10:11 wat sy lewe aflê vir die skape – dieselfde woord wat Jesus gebruik in Mk 8:34 as iemand agter My wil aankom, moet hy homself verloën, sy kruis opneem en My volg. Om Jesus te volg is figuurlike taal wat verwys na ‘n lewe op die weg van Jesus se getuienis, van sy verwerping deur die volk, en van sy liefdesoffer vir ons, teenoor ‘n lewe in selfsug en die weelde van Babilon (18:3).

(iv) Christus het hulle uit die mense met sy bloed gekoop vir God en die Lam (die dier laat nie dié met sy merk toe om te koop en te verkoop nie (13:17), en verbied God se gekooptes om te koop of te verkoop. Die gelowiges is egter die ‘eerste vrugte,’ die keurvrugte, aan God en die Lam gewy (vgl. Jer.2:2-3; Jak 1:18).

(v) Oor hulle lippe kom geen leuen nie – in Openbaring staan die teenstelling leuen-waarheid voorop, dat jy sê dat jy die Lam volg, maar tog die wêreld se norme volg (2:2 van die Nikolaïete; 3:9 van die skyn-Jode). Volgens 21:8 word alle leuenaars uitgesluit uit die nuwe Jerusalem. In Jn 8:44 sê Jesus: die duiwel is die vader van die leuen. Openb. 19:11 noem Jesus getrou en waar. Sy volgelinge ken die waarheid, bly onberispelik by die waarheid wat hulle vrymaak (Jn 8:32) en word nie besoedel deur die verkeerde te behandel asof dit reg is, dwaling as waarheid, onreg as morele norm nie (vgl. Flp 2:13-16).

Skrywer:  Prof Francois Malan

13:11 Die dier wat uit die land opkom met twee horings wat ‘n lam naboots, maak dit moeilik om goed en kwaad te kan onderskei. Maar sy draakagtige stem openbaar sy vernietigende aard. Dié dier is ook bekend as die valse profeet (16:13; 19:20; 20:10). Soos Christus die woorde van die Vader aan die mensdom meedeel (Jn 7:16-18), is die vals profeet die mondstuk van die Satan.

13:12-15 Met sy twee horings is hy die teenbeeld van die twee getuies van hoofstuk 11. Terwyl die dier uit die see die valse Christus is, is die dier uit die aarde die valse Elia. Soos die twee getuies die wonders gedoen het wat Elia gedoen het (11:5,6; vuur afbid, en die reën laat ophou 1 Kon 18:38; 2 Kon 1:9-10) en soos Moses water in bloed verander het (11:6), so sal hierdie dier vuur uit die hemel laat afkom (13:13).

Met sy valse propaganda verlei hy die mense van die aarde tot aanbidding van die dier uit die see, wat Christus na-aap met sy swaardwond wat genees het. Soos Christus sy gesag van die Vader ontvang het (Mt 11:27), ontvang die dier uit die see sy gesag van die draak (Op 13:4), en soos die Heilige Gees Christus verheerlik (Jn 16:14), verheerlik die vals profeet die dier uit die see, die valse christus (13:12). Waar die dier uit die see die politieke mag is wat oorlog maak en verdruk, kom die dier uit die aarde, as die ekonomiese mag wat handel toelaat aan die gemerktes, die mensdom verlei om die draak, die godsdienstige mag, te aanbid.

Die dier uit die aarde mislei die mense om sy valshede as die waarheid te aanvaar. Hy laat hulle ‘n beeld van die dier uit die see maak, in wie hy asem blaas (in nabootsing van God; vgl. 11:11) en wat hy laat praat sodat hulle glo dat die aanbidding van hulle eie handewerk die manier is om God te dien (vgl. Eks 34:4-5 waar die goue kalf ‘die Here’ genoem word). [die beeld in die rooibaksteentempel van die god Serapis in Pergamum was hol, met ‘n ondergrondse gangetjie waarlangs die priester opgeklim het om deur die mond van die beeld te praat]. Dié mense wat weier om die beeld te aanbid, word doodgemaak (soos Nebukadneser vir Sadrag, Mesag en Abednego; Dan 3:6,11,15) sodat mense begin glo dat dit die laaste oordeel is.

Terwyl dié dier die norme en waardes van die Romeinse samelewing, hulle verleidelike sosiale, godsdientige en ekonomiese strukture verteenwoordig, simboliseer hy alle menslike strukture wat onafhanklik van God opgerig word, en enige godsdienstige sisteem wat vyandig is teen die geloof in Jesus Christus.

13:16-17 Die dier verplig alle mense om gemerk te word op hulle voorkoppe, wat hulle innerlike toewyding en denke aandui, en op hulle regterhande wat die praktiese uitoefening van hulle toewyding aan die dier, aandui. Dit staan teenoor die seël op die gelowiges se voorkoppe (7:3-4; 9:4; Eseg 9:4). Soos die seël God se kinders identifiseer as syne en hulle beskerm teen die oordeel (9:4), beskerm die merk van die dier uit die see mense teen ekonomiese en sosiale uitsluiting. Dit is nie ‘n letterlike merk nie, maar verteenwoordig die mense se lojaliteite, besluite en toewydings.

13:18 Die merk op hulle voorkoppe en regterhande dra die naam van die dier, of die getal van sy naam wat identies is met sy naam. Dit is die getal van ‘n mens (of:’n menslike getal) nl. seshonderd-ses-en-sestig. (baie verklarings is al vir die 666 gegee). Dit is waarskynlik ‘n simboliese getal waar 6 net een tekortskiet op die volmaakte getal 7 van God omdat hulle self god wil wees. So slaag die draak, die dier uit die see, en die dier uit die aarde, met 666, nie om soos God volmaak te wees nie: 777 vir die Vader, Seun en Heilige Gees. Dit is vir die bose drie-eenheid onmoontlik om die Heilige Drie-eenheid te vervang – dít is die wysheid wat nodig is om die bedrieglike en dierlike aard van die 666, bose drie-eenheid, te verstaan, sowel as die selfverheerlikkende magte en strukture van die samelewing wat hulle perke oorskrei en die ware Godheid probeer vervang. As mense en menslike instansies probeer om soos God te wees en lojaliteit vereis wat aan God alleen toekom, word hulle dierlik in denke en optrede. Met die beeld van die dier uit die aarde waarsku Johannes teen kompromieë en vereenselwiging met die waardes, norme en gelowe van die sekulêre kultuur. Navolgers van Jesus lewe nie vir hulleself nie, maar om ander in liefde te dien.

Skrywer:  Prof Francois Malan

12:18 Die draak gaan staan op die strand by die see en roep sy gevolmagtigdes uit die see en uit die aarde. In 11:7 is reeds verwys na die dier wat uit die bodemlose diepte verrys om teen die kerk te kom oorlog maak, die oorhand oor hulle te kry, en hulle dood te maak. Die draak en die twee diere rond die trio, wat teen God stelling inneem, af: teenoor God staan die draak, teenoor Jesus die monster uit die see (antichris), en teenoor die Heilige Gees die dier uit die aarde (die valse profeet).

Hoofstuk 12-14 is die hartklop van Openbaring:

Hfs 12:1-14 verwys na die verlede:die oorwinning oor die Satan en die geboorte van die Christuskind

Hfs 12:15-13:18 na die hede: die voortgaande oorlog van die draak en twee monsters teen die gelowiges op aarde

Hfs 14 na die toekoms: die Lam en 144,000 verseëldes op Sionsberg en die bekendmaking van die oordeel.

13:1 Die see verteenwoordig die chaos (na aanleiding van Gen 1:2), die ryk wat vyandig is teen God. Dit is dieselfde as 11:7 en 17:8 se bodemlose diepte, die woonplek van die bose geeste en demone (vgl. 9:1-2 se sataniese sprinkane uit die bodemlose diepte, onderdane van die verwoester Abaddon/Apollion, 9:11, wat die mense kom pynig). Die dier uit die see bring chaos en verwarring op die aarde – in die nuwe hemel en nuwe aarde bestaan die see egter nie meer nie en is die orde in die hele skepping herstel (21:1).

Die dier verskyn stukkie vir stukkie: eers die horings, dan die 7 koppe met 10 krone, en uiteindelik die hele dier. Hy lyk soos die draak (12:3). Die krone as teken van ‘n koning wat heers, word in Openbaring slegs deur drie persone gedra: Satan (12:3), die dier uit die see (13:1) en Christus (19:12). Op die eerste twee se krone is daar geskryf, nie op Christus s’n nie. Satan dra sy krone op sy koppe as tekens van sy heersersgesag, sy agterryer die dier se krone sit op sy horings as tasbare simbole dat sy koningsheerskappy op geweldige mag berus, naamlik op Satan se krag. Die dier se magsbeheptheid het hy van die draak ontvang. Die getal 7 van volheid, en die getal 10 van volledigheid beklemtoon die dier se aanspraak op volle gesag en totale mag (soos bv. van die keisers). Die godslasterlike naam beskryf die karakter en wese van die dier wat God wil vervang as die heerser van die wêreld, soos die titels wat die keisers vir hulleself toegeëien het: heer, redder, seun van god, ons heer en god – die titel ‘god’ is gewoonlik na sy dood aan ‘n keiser toegeken deur die Romeinse senaat, maar Domitianus (81-96 n.C., in Openb se tyd) het tydens sy bewind die titel ‘ons heer en god’ vir hom toegeëien. Die dier uit die see is geassosieer met die Romeinse ryk, wat beskou is as ‘n werktuig van die Satan. In die 300 jaar tussen Augustus en Konstantyn is die titel divus ‘goddelik’ aan 36 Romeinse keisers en 27 familielede toegeken, en keiseraanbidding is wyd beoefen in tempels met hulle beelde.

13:2 Die dier is ook ‘n kruising wat lyk soos ‘n luiperd met beerpote en ‘n leeubek – ‘n samestelling van Daniël 7:1-7 se vier diere om al die vorige bose ryke te verteenwoordig, maar wys daarmee wat met die mensdom gebeur as hulle die lojaliteit en gehoorsaamheid wat God toekom vir hulleself opeis – hulle verloor hulle menslikheid en word dierlik deur die waarheid te verruil vir die leuen, en die regverdigheid en genade van God verruil vir onreg en harteloosheid.

13:3 Die dier is ‘n parodie (spottende nabootsing) op Christus, die Lam wat geslag is en in die hemel opgeneem is na sy opstanding en die boekrol in sy hand hou en die seëls oopbreek (5:5-6) – een van die dier se koppe lyk of dit dodelik verwond was (letterlik ‘geslag was tot die dood’, soos die Lam in 5:6 ) maar genees het (13:14: weer lewend geword het, soos 2:8 van Jesus sê), en dit laat die mense in verwondering agter hom aanloop. Die dier se na-apery van wat God deur Christus gedoen het, is so goed dat dit moeilik word om die egte van die valse te onderskei. Vandaar die bose se buitengewone aantrekkingskrag (daar was ‘n legende in die Joodse apokaliptiek, Nero redivivus, dat Nero,wat in 68 n.C. selfmoord gepleeg het, weer lewend geword het).

13:4 Die hele wêreld se verwondering, wat enigiets teen Christus glo, laat hulle in aanbidding voor die draak en die dier neerval. Verwondering het gelei tot lojaliteit en dit mond uit in aanbidding van die bose wat in die volgende hoofstukke telkens teenoor die aanbidding van God gestel word. Die mense se hoogmoedige vrae: ‘wie is net soos die dier en wie kan teen hom oorlog voer? impliseer die antwoord: niemand nie! soos in Moses se lofsang op God na hulle deurtog deur die Rietsee (Eks 15:11; vgl. Ps 71:19; 89:9; Miga 7:18). Die bose se aanspraak op goddelikheid is oortuigend, en lyk vir baie mense onoorwinlik.

13:5-8 Maar Johannes se ironie is bytend. Hy kom met ‘n reeks werkwoorde in die passief wat God aanwys as die eintlike mag agter die gebeure: ‘aan hom (die dier) is gegee (deur God)’ in v5 tweemaal, v7 twee maal. Die mense val vir die gedierte wat vir hulle lyk of hy God is, wat onbeperkte mag uitoefen op aarde. Maar vir Johannes en sy lesers is die dier ‘n nagemaakte god wat onderwerp is aan God se ondeurgrondelike plan in die boekrol en God se toelating. Vir ‘n beperkte tyd (42 maande = 3½ jaar):

(i) vir 24 maande kan die dier teen God en sy mense grootpraat en laster (Dan 7:11,20,25). God se Naam, sy persoon, sy heiligheid word belaster, i.p.v. geheilig (Mt 6:9). God se woonplek (die hemel) en dié wat saam met Hom woon (wie se burgerskap in die hemel is), alle gelowiges wat sy Naam dra, word grootpraterig belaster.

(ii) vir 24 maande word die dier toegelaat om die gelowiges te oorwin (soos in 11:7)., maar word self deur die Lam en sy gelowiges oorwin (17:14). Satan het Christus ‘oorwin’ deur Judas te verlei, wat tot Christus se dood aan die kruis en die leë graf gelei het, waardeur Hy juis die Satan oorwin het met sy liefdesoffer van Homself vir die mensdom.

(iii) vir 24 maande kan die dier die bewoners van die aarde oorreed om hom te aanbid (‘n parodie op Daniël 7:14), wat slegs aan God en die Lam toekom. Dit geld al die bewoners van die aarde van die skepping af, wie se name nie opgeteken is in die boekrol van die lewe van die Lam wat geslag is nie (Jes 53:7; Jn 1:29,36; Op 5:6,12).

In Romeine 1:18-32 beskryf Paulus die toorn van God oor die mensdom wat die heerlikheid van die onsterflike God verruil het vir ‘n afbeelding soos dié van ‘n sterflike mens en van voëls en diere en kruipende diere. Daarom het God hulle oorgegee aan hulle eie skandelike drange en verwerplike denkwyse sodat hulle skandelik optree (Rom 12:24,28).

13:9-10 Om goed te luister is om te volhard in die geloof deur aktief die maastawwe, waardes en gelowe van die dier en Babilon te weerstaan, en die pad van die Lam te volg, wat Homself in liefde vir ander gegee het. Die manier waarop God besluit het om boosheid te oorwin is (i) deur die offer van die Lam (ii) die volharding en geloof van God se mense. Die swaarkry van Christus se volgelinge weens hulle getuienis kan verskillende vorms aanneem, bv. gevangenisskap en dood (vgl. Openb 2:10; Flp 3:10). In sulke omstandighede moet gelowiges nie hulle vertroue in Christus laat verflou of verloor nie.

Skrywer:  Prof Francois Malan

12:13-14 Die konflik tussen goed en kwaad op aarde word al hewiger. Die vrou as simbool van die kerk gaan egter op ‘n woestyntog, soos Israel se eksodus. Soos die Israeliete die Egiptenaars ontsnap het op die Here se ‘arendsvlerke’ (Eks 19:4; Deutr 32:11-12; Jes 40:31), so word aan die vrou twee arendsvlerke gegee om die agtervolgende Farao van hierdie verhaal te ontvlug. Soos die Israeliete gevoed is met manna, kwartels en water in hulle woestyn-toevlugsoord, word die vrou versorg vir ‘n tyd, tye en ‘n halwe tyd (die aanduiding in Openbaring van die tyd van vervolging van die gelowiges; in 11:2 word hulle vir 42 maande vertrap; in 13:5 tree die dier uit die see vir 42 maande met volmag op; in 11:3 getuig die twee getuies, wat die hele kerk verteenwoordig, in sak geklee, vir 1,260 dae lank; so ook die 1260 dae vir die vrou in die woestyn, 12:6). Die tyd van getuienis en verdrukking word skielik afgebreek. In die ry van: ‘n dag, twee dae, drie dae…verwag ‘n mens vier dae. Maar onverwags breek die eindtyd aan, na ‘n halfvoltooide tyd. Dit lyk of boosheid ongehinderd voortgaan, maar word dan onverwags deur God gestop metdie koms van Christus as die Regter (vgl. Openb 3:3; 16:15; Mat 24:44; Luk 12:40; 1 Kor 15:52; 1Tes 5:2-3).

12:15-16 Die slang (na aanleiding van die verleier in die tuin van Eden) spoeg ‘n stroom lewe-vernietigende water (‘n vloedgolf van vervolging en slinksheid) om die vrou mee te sleur na haar dood. Dit staan teenoor die water van die lewe wat uit die troon van God en van die Lam stroom (22:1). Dood en vernietiging kenmerk die slang se rivier. God se rivier voed lewe, met vrugte en genesing (22:2).

Die aarde (Grieks: ge, ‘n vroulike woord) kom die vrou te hulp en sluk die draak se rivier van versoekings en vervolgings in, soos Israel droogvoets deur die Rietsee getrek het, en die aarde die agtervolgende Egiptenaars ingesluk het (Eks 15:12); soos die aarde die rebelse groep onder Korag tydens die woestyntog ingesluk het (Num 16:32). God is getrou. Hy sal nie toelaat dat julle bo julle vermoë versoek word nie, maar sal saam met die versoeking ook uitkoms gee, sodat julle dit kan verduur (1 Kor 10:13).

12:17 Die gesig van Bo af sien God se beskerming van die kerk, wat ontasbaar in die hemel veranker is (1 Petrus 1:3-5; 2 Petrus 1:4). Die prentjie van onder gesien lyk egter anders. Die kerk word vervolg, onderwerp aan die toorn van die draak en sy trawante. Die gelowige is blootgestel aan fisiese leed deur die draak, die twee diere en die sedelose groot stad Babilon met sy goddelose en afgodiese kultuur. Geestelik word die gelowiges beskerm as burgers van die hemel, maar fisies ly hulle verdrukking in die aardse Babilon, waar mag en geweld en selfsug regeer. Maar al lewe die kerk in Babilon is hulle nie deel van Babilon nie; afhanklik van God moet hulle daarteen stry om nie by Babilon aan te pas of verswelg te word nie. Dit is hulle wat die gebooie van God nakom en vashou aan die getuienis wat Jesus gelewer het. Kerkwees beteken om God se gebooie te gehoorsaam, saamgevat in Jesus se nuwe gebod vir sy volgelinge, om mekaar lief te hê soos Jesus ons liefgehad het, en te getuig oor wat Jesus gesê het; almal sal weet dat ons sy dissipels is as ons liefde teenoor mekaar het (Joh 12:34-35); en selfs ons vyande liefhê, soos ons Vader in die hemel se liefde vir die wêreld (Mat 5:43-48; Joh 3:16).

Skrywer: Prof Francois Malan