Hierdie spiraal moet gebreek word, anders sluk dit ’n mens net dieper en dieper in. Om die spiraal te breek moet ’n mens gemotiveerd wees om dit te wil doen. Dit help nie om te maak soos die ou wat die sielkundige gaan sien nie. Hy kla dat hy elke aand droom hy speel krieket, maar hy is elke keer vir ’n nul uit. Hy sê hy kan sy swak spel nie meer vat nie.

Die dokter sê toe vir hom dat hy positief moet begin dink voor hy gaan slaap. Hy moet aan ander dinge dink wat vir hom lekker is.

“Wat,” sê die ou vir die dokter, “en my kolfbeurt mis?” Hy wou nie regtig iets aan sy probleem doen nie. So vorder ’n mens nie. Maar jy kan vorder as jy wil. Jy moet bewustelik jou negatiwiteit ontkom deur werk daarvan te maak. Daar is verskillende maniere om dit te doen. Hier is so ’n paar:

• Toets jouself. Skryf alles neer wat jy vir jouself vertel verkeerd kan loop. Kyk hoeveel van jou doemprofesieë word regtig waar. Jy sal verbaas wees hoe ’n swak profeet jy regtig is. As jy die hele tyd verwag dat iets iewers verkeerd gaan loop, moet jy nie verbaas wees as dit tog eendag gebeur nie. Dinge loop soms verkeerd. Maar dit hang alles af van hoe jy met jouself gesels oor hierdie ding wat verkeerd geloop het.

Hier moet ons ’n bietjie stilstaan by die manier hoe gebeure ons selfgesprek beïnvloed. Dit werk amper soos ’n storie. As jy na ’n vakansie by die huis kom en jy vertel vir jou buurvrou hoe die vakansie was, vertel jy haar nie elke stukkie detail wat gebeur het nie. Jy begin nie met ’n minuut-vir-minuut- weer­gawe van hoe julle gepak het, die motor aangeskakel het en weggery het nie. Nee, jy vertel vir haar die dinge wat vir jóú interessant en belangrik was: die weer was lekker en ons het vir so en so op die strand gesien. Jý kies dus waarop jy wil kon­­sentreer en dit word jou storie van die vakansie. As jy ’n klomp lekker dinge uitkies om te vertel, sal die storie van jou vakansie lekker klink en sal jy ook sê die vakansie was lekker. Kies jy ’n klomp slegte dinge uit (byvoorbeeld, dit het een dag ge­reën of die kar wou nie aan die gang kom toe ons wou gaan uiteet nie), sal jou vakansie vir jou sleg klink en sommer sleg gewees het ook. Die feit is dus: ons kies wat ons uit elke gebeurtenis wil onthou. Dit wat ons kies om te onthou word ons belewenis en “storie” van daardie gebeurtenis. Jy moet dus mooi kyk na hoe jy dinge beleef wat met jou gebeur. Wat kies jy uit? As jy gaan piekniek hou: Waaroor praat jy daarna? Praat jy oor hoe lekker dit was om saam met die familie uit te gaan of kla jy oor die miere wat in die poeding gekom het en goggas wat jou gepla het? Jy kan dus jou eie storie maak en so kies hoe jy oor die piekniek wil voel. Daar sal altyd lekker en slegte dinge wees om uit te kies.

Deur so ’n biet­jie op jouself te let sal jy gou agterkom waar jy staan. Werk daar­aan om bewustelik beter en positiewer keuses te maak. Jou selfgesprek sal geleidelik daarby aanpas. Moenie net altyd kyk wat verkeerd kan loop en dit dan opblaas asof dit al is wat gebeur het nie. Een swaeltjie maak nie ’n so-mer nie. Kyk ook wat reg geloop het en wat jy gewoonlik sommer as vanselfsprekend aanvaar. Tel jou seëninge en jy sal verbaas wees oor wat God jou skenk. As jy begin sien dat die dinge wat verkeerd loop maar ’n druppeltjie in die emmer is, sal jou geloof dat jou negatiewe profesieë altyd bewaarheid word, begin wankel, en die negatiewe siklus sal stadig maar seker uitmekaar begin val.

• Ken jouself. Jy is die waarmaker van jou eie vrese en drome. As jy dink dinge gaan verkeerd loop, gebeur dit gewoonlik. As jy egter positief dink en jouself positief motiveer, sal jou prentjie baie rooskleuriger lyk. Daar is ’n opname gemaak onder inge­nieurs om te probeer vasstel wie die kreatiefste is. Die bevin-ding was dat dit nie die slimstes was nie, maar daardie persone wat gegló het dat hulle kreatief is en kan wees. Hulle drome het vir hulle werklikheid geword.

So moet jy jouself leer ken, jou eie drome begin droom en besluit om daardie drome waar te maak. Dit sal ’n groot verskil in jou lewe maak. Dit sal maak dat jy nie meer soek vir wat alles verkeerd kan loop nie. Jy sal te besig wees om planne te maak om jou drome te verwesenlik.

Op avontuurkampe sien ’n mens duidelik hoe so iets werk. Daar’s mos gewoonlik een of ander rivier of moddergat of so iets waaroor ’n mens met ’n tou moet kom. Daar is natuurlik twee moontlikhede: of jy land in die water of jy kom droog ander­kant uit. As jy die “kandidate” dophou, kan jy sommer vooraf sien wie dit gaan maak en wie nie (met miskien so       5-10%-moontlikheid vir ’n fout). Dié ouens wat met ’n “ge-oe” en “ge-aah” en groot oë kyk, land gewoonlik in die water. Dan sê ons hulle het nie selfvertroue nie.

Wat ons eintlik sê, is dat hulle hulleself met hulle selfgesprek so bang gepraat het, dat hulle eintlik vooraf besluit het hulle kan dit nie maak nie. Al wat gebeur het, is dat hulle hulle eie drome waar gemaak het.

Dan is daar gewoonlik ook die groep wat gedetermineerd die tou bekyk en hulle tegnieke voor die tyd oefen. Hulle wil oorkom, en gáán gewoonlik ook oorkom.

Ons sien baie keer atlete konsentreer ernstig voor hulle oor die hoogspringlat seil. Dit lyk of hulle presies in hulle kop laat gebeur wat eintlik netnou regtig moet gebeur. Weten­skaplike toetse het bewys dat dit inderdaad die geval is. Jy kan hoër spring omdat jy dink en vir jouself sê dat jy hoër kan spring. Daarom word rekords gedurig verbeter. As die ander ou dit kan doen, kan ek ook. Dit beteken natuurlik nie dat al-mal rekords in hoogspring kan opstel net omdat hulle so dink nie. Daar kom darem ander dinge ook by. As jy egter die talent het, kan die manier waarop jy oor jouself dink jou help om nog beter te doen. As jy Doemprofeet is en voel dat jy die “profetiese roeping” vaarwel wil toewens, gaan dit beteken dat jy jou gewete op ’n ander manier fiks sal moet hou. Jy sal dit nie meer fiks hoef te hou met al jou bekommernisse nie, maar met die positiewe gedagtes. Dit verg oefening. As jy agter-kom jy dink negatief oor iets wat jy moet doen, probeer dadelik positiewe redes soek waarom jy daardie betrokke ding moet doen. Gaan doen dit en leef so jou vrese dood. Dan breek jy nie alleen die spiraal by die punt af waar jy net altyd die ver-keerde dinge soek nie, maar ook waar jy bang begin raak om te gaan leef.

• Ken jou helpers. As jy regtig ernstig is om daardie siklus van negatiewe denke te breek, moet jy steun op die mense wat die naaste aan jou is. Vra vir hulle om jou te help, want hulle is die mense wat jou negatiewe gedagtes moet aanhoor. Kry vir julle een of ander simboliese teken (’n gesigtrek, ’n boete of wat ook al) om die persoon wat van die negatiewe gedagtes ontslae wil raak te beloon of te “straf”. Dit moet nie te ernstig word dat julle later baklei nie; doen dit speels en ge­-niet dit. Vra die mense rondom jou om op ’n mooi manier vir jou te help om jou selfgesprek positief te maak. Vra hulle om jou net ’n teken te gee as jy begin negatief raak, sodat jy dit kan regstel.

So, stadig maar seker sal die gety swaai en sal die positiewe winde van verandering begin waai. Dit sal jou lewe skoon waai sodat daar weer plek is vir die skoon lug van die genot van die lewe. Jy sal dan sien dat jy skielik die gevoel van nie cope nie begin verloor. Skielik sal die wêreld met sy uitdagings en genot vir jou begin oopgaan. Jy gaan anders voel, want jy dink an­ders.

Die geheim om die negatiewe gedagtes met positiewe gedagtes te vervang bly steeds: doen dit bewustelik; doen dit bepland; doen dit doelgerig.

 Ou Skeidsregter, dis ek

’n Fout sal ek kry, dis verseker

Iemand het eenmaal gesê: “My vrou is bly ek is nie perfek nie. Sy hou daarvan om fout te vind.” Daar is oorkritiese mense wat met alles fout vind. Hulle kop werk eenvoudig so. Hulle is soos skeidsregters. Al wanneer jy gewoonlik van ’n skeids­regter hoor, is as daar iets verkeerd is en al waarna hy soek, is foute. So kry jy mense wat dink hulle taak in hierdie wêreld is om met alles fout te vind en te kritiseer. Hulle is ge­durig besig om te beoordeel en te evalueer. Op die geringste fout sak hulle toe soos ’n klomp tieners op ’n bak roomys, en hul­le kritiek hou nie op voordat elke druppel afgelek is nie. Dis die tipe mens wat met die viering van hulle vyf en twintigste huweliks-herdenking met geboë hoof vir ’n minuut stilte sal vra. Alles is altyd verkeerd, vra maar net vir hierdie persoon: hy sal vir jou iets kan wys wat verkeerd is. Gee die persoon vir jou ’n kolle-tjies- en ’n gestreepte das vir Kersfees en jy sit die kolletjiesdas vir die Kersdiens aan, wil die persoon dadelik weet of jy nie van die strepiesdas hou nie. Nie die positiewe nie, maar die negatiewe staan altyd voor in die ry.

’n Ander se sukses is my neerlaag

Hoewel ’n mens nie heeltemal kan veralgemeen nie, is sulke mense gewoonlik maar onseker van hulleself. As jy by hulle selfgesprek kan gaan insit, sal jy hoor dat die eerste ding wat hulle gewoonlik doen as hulle iets hoor of as iets met hulle ge-beur, is om te vergelyk. Hulle is so bang iemand is dalk beter as hulle. Daarom vergelyk hulle die hele tyd, en bewaar die persoon wat beter is, want as ander beter is as hulle, gaan dit hulle slegter laat lyk.

Die lewe is vir hierdie mense net nie meer eenvoudig nie. Hulle kan die lewe nie sommer net meer geniet vir wat dit is nie. Die lewe word vir hulle een groot stryd (of wedstryd) waarin hulle die hele tyd net moet keer dat hulle nie verloor nie. Dit is of hulle ’n figuurlike liniaal in hulle kop saamdra wat so lank is soos hulle eie vermoëns. As hulle iets van iemand hoor, meet hulle dit met daardie liniaal en alles wat langer is as hulle liniaal probeer hulle met die kritiek van ’n skerp tong afsny. Om te voel dat hulleself iets is moet hulle ander mense met hulle kritiek tot niet maak. ’n Ander se prestasie is dus vir hulle ’n neerlaag. Die skeidsregter sal mooi met jou kan gesels oor alles wat skeef geloop het. Dit is waarvoor hy gekyk en gesoek het. Maar het hy werklik die genot en prag van die lewenspel raak gesien?

’n Skeidsregter blaas ook teen homself

Daar is ongelukkig nog ’n ander sy ook; die van vernietigende selfkritiek. Hierdie mense is in hulle eie selfgesprek gewoonlik hulle eie grootste vyand. Hulle voel hulle doen nie goed genoeg nie; stel ander teleur en is maar in die verloorspan. Daarom kritiseer hulle hulleself gedurig, want hulle voel hulle is misluk-kings en soek dan ook die redes daarvoor. Daarom het hulle gewoonlik ’n swak selfbeeld, want hulle voel nooit dat hulle goed genoeg is nie. Hulle is die hele tyd besig om vir hulleself wys te maak dat hulle nie eintlik is wat hulle moet wees nie en hulle glo dit ook. As jy vir so iemand vra hoe gaan dit met die nuwe baba, sal hy vir jou sê: “Hy lyk na my, maar is darem gesond.” Geen wonder dat so iemand nie kan cope nie. As jy heeltyd jouself afbreek, kan daar tog niks staande bly nie.

’n Skeidsregter vergeet dikwels van die Here

As Christene is ons nogal geneig om onsself tussen twee diewe te kruisig, naamlik “skuld vir gister” en “vrees vir môre”. Om-dat ons so skeidsregter speel, is ons so deeglik bewus van al ons foute. Ons kan nou maar eenmaal nie loskom van ons skuld van gister nie. Dit pla en ry ons. Ons voel altyd skuldig en dus nie goed genoeg nie. Omdat ons so bewus is van ons eie tekortkominge is ons ook onseker en bang vir die toekoms. Ons kry die gevoel van: “Jy flop so maklik; moet niks aanpak nie, want jy gaan buitendien flop. Dan oorweldig daardie ge­voel jou dat jy nie behoorlik cope nie. In die hele proses ver­-geet ons van die Here. Dikwels jaag skeidsregters die Here van die speelveld van hulle lewe af. Ons vergeet dat ons nie tus­sen die twee diewe hoef te hang nie, maar dat Hy in ons plek daar gehang het. Hy het met die skuld van gister af­gereken. Ons hoef dit nie meer te dra nie. En die vrese van môre? Daarvoor sal Hy ook sorg, want Hy sal saam met ons daar wees. Die vrees sal jou nie kan oorweldig nie. Sy vre-     de gee Hy vir jou (vgl. Joh. 14:27). Moet dus nie die Here      se werk probeer doen nie. Vertrou Hom, Hy kan dit beter doen as jy.

Kritiek maak seer

Die mense wat skeidsregters is, is ook baie sensitief en fyn­ge-voelig as iemand hulle kritiseer. Hulle voel al klaar dat hulle nie regtig die pyp rook nie. Nou kom ander dit nog invryf ook. Daarom reageer hierdie mense baie keer aggressief op enige kritiek. As hy kritiek hoor, hoor hy eintlik dat hy sleg is, en wie gaan homself dan nie verdedig nie? Kritiek, al is dit hoe goed bedoel, maak vir Skeidsregter seer en plaas hom op die ver­­dediging.

’n Eienskap van dié verdediging is dat dit eintlik buite ver­houding is. Die persoon wat die eerste opmerking gemaak het, voel dit gewoonlik die duidelikste aan, want die ander persoon reageer heeltemal anders as wat hy dit bedoel het. Dit is soos die persoon wat in ’n restourant instap en sê: “Sjoe, ek het tien maande gelede laas iets hier gehad,” en dan kom die antwoord van die kelner: “Wees geduldig; dit is my eerste aand hier en ek werk so vinnig as wat ek kan.”

Ek weet tog beter as jy

Om hulleself so ’n bietjie te probeer beskerm en hulle eie on-sekerheid weg te steek is sulke mense dikwels die groot beter-weters. Hulle weet altyd wat die beste of die grootste of die sterkste is, soos die twee wat oor krieket gesels het.

“Wat is jou hoogste telling?” vra Stefanus.

“Honderd en vyftig,” antwoord Loutjie.

“O, myne is honderd en sestig,” sê Stefanus. “En wat is die meeste paaltjies wat jy in ’n boulbeurt gevat het?”

“Nee,” sê Loutjie, “dit is nou jou beurt om eerste te ant­woord.”

Agter die bravade van beterweterigheid steek mense ge­woon­lik hulle eie vrese en onsekerheid weg. Dit gee vir hulle die gevoel dat hulle darem ook iéts is, al is dit net om te wys dat hulle van iets meer weet as die ander.

Stel die regte reëls vir jou lewe op

As so iemand begin leer om op ’n ander manier met homself te praat, gaan dit al klaar baie help. Ons het reeds elders gesien dat ons ons eie reëls vir ons lewe maak. Hierdie reëls en waar­des beheer dan ons lewe. En dit is presies een van die probleme van Skeidsregter. Skeidsregter moet tog reëls hê waarvolgens hy moet optree. Die reëls gaan vir hom sê waar die foute lê en waar nie. So stel jy ook self die reëls vir jou eie lewe op en dan kri­ti­­seer jy jouself en sommer al die ander mense ook aan die hand van daardie reëls.

Iewers het jy die idee gekry dat jy altyd die sen­trum van aandag in ’n gesprek moet wees: almal moet al­tyd na jou luister. Nou kom jy agter dit gebeur nie en hoe meer jy probeer om die “lekker ou” in die gesprek te wees, hoe minder gebeur dit. Nou voel jy uiters terneergedruk; sommer ’n flop.

Maar waar lê die probleem eintlik? Dit lê beslis nie daarin dat jy regtig ’n flop is nie; jy voel maar net so. Die probleem lê in die verwagting of reël wat jy vir jouself gemaak het. Dit is ’n reël wat nie nodig is nie en ook nie by jou pas nie. Hoekom moet jy die sentrum van ’n gesprek wees? As dit nie by jou persoonlikheid pas nie, hoekom moet jy dit wees?

Vra jou elke keer weer af: “Waarom is die reël so belangrik?” Dan sal jy agterkom dat ons baie reëls vir onsself maak wat eintlik nie nodig is nie. Dit krap net jou lewe om en maak dit vir jou baie moeiliker om te cope. Verander daardie reël; sê vir dit vir ewig totsiens. Begin eerlik met jouself wees en stel reëls op wat jou lewe sin gee en nie jou lewe aan bande lê nie.

Dit is nie altyd so maklik nie, want as ’n mens jou hele lewe gewoond is om skeidsregter te speel, leer ’n mens dit nie sommer in ’n dag af nie. ’n Mens moet hier eintlik ernstig met jouself praat. Jy moet jou reëls weer in oënskou neem en vra of die dinge wat vir jou so belangrik is, regtig so belangrik is. Luister maar wat ouer afgetredenes sê as hulle gevra word wat hulle in hulle lewe anders sou doen. ’n Mens hoor baie dat hulle sê: “Ek sou meer tyd aan my gesin gegee het,” of “Ek sou nie agtien uur ’n dag gewerk het nie, en meer met my mense op vakansie gegaan het of my stokperdjie beoefen het.” Wat sê hulle eintlik? Hulle sê dat die reëls wat hulle vir hulle lewe gemaak het, nie heeltemal in die kol was nie. Daar­om is ’n mens dit aan jouself verskuldig om na te dink oor die reëls waarvolgens jy skeidsregter speel in jou lewe.

Dit is juis hier waar dit dus belangrik is om jouself te leer ken. Luister na jouself en jou eie drome; jy hoef nie skaam te wees daaroor nie. Jy het die volste reg om jouself te wees, en dan presies soos jy is! Jy hoef nie na die pype van ander te dans nie, want dit is al klaar moeilik genoeg om na jou eie py­-pe te dans. Konsentreer meer op wie jy is, as wat jy omgee oor wat ander dink. Leef vir jouself en nie vir ander nie, en pas jou selfgesprek so aan.

Luister na Salomo oor wat ’n sinvolle lewe is

Salomo sê in Prediker dat hy die sin in hierdie lewe wou ontdek. Hy wou agterkom wat die regte reëls is waarvolgens ’n mens moes lewe. Hy het hom daarop toegelê om alles wat in hierdie wêreld gebeur, te ondersoek en behoorlik te deurdink (vgl. Pred. 1:13, NAV).

• Hy het begin en geld bymekaargemaak soos nog nooit tevore nie. Hy het groot besighede, plase en wat nog alles begin, en ’n groot sukses daarvan gemaak (lees maar Pred. 2:3-10). Toe hy uiteindelik so oor al die rykdomme van hom kyk, moes hy vir homself ’n vraag beantwoord: Wat het al hierdie moeite en sukses nou regtig aan hom gedoen en vir hom beteken? Hy antwoord self: Maar toe ek goed nadink oor alles wat ek gedoen het en oor alles waarmee ek my met soveel sorg besig gehou het, het ek gesien dat alles niks was, ’n gejaag na wind … (Pred. 2:11, NAV). Die werklike sin in die lewe kon hy nie daar kry nie.

Hy gee in Prediker 4:9 (NAV) en verder ’n hele paar redes waarom hy so sê:

• In 5:9 (NAV) sê hy: Die mens vir wie geld alles is, het nooit genoeg geld nie … Om belangrikheid en status jou doel te maak, maak van jou ’n baie onaangename skeidsregter. Jy sal altyd ontevrede wees en fout vind, want jy sal nooit genoeg hê nie. Jou kar is nooit blink genoeg nie en jou bankrekening nooit groot genoeg nie. Nou vra Salomo wat die sin daarvan is: Wil jy kies om jou lewe te leef in ’n donker tonnel van be-geerte na nog meer en nog meer wat geen einde het nie? Dan kan jy dit maar doen, maar jy moet weet daardie lewe gaan jou uiteindelik los met die gevoel van ’n gejaag na wind.
• Dan is daar die feit dat as die goeie dinge in die lewe baie word, word die eters ook baie (vgl. Pred 5:10, NAV). Dit bete-ken dat mense graag agter ander aanloop wat geld het. Geld lok vrien­de soos vlieë. Maar wil jy vriende hê omdat jy baie geld het, met ander woorde, wil jy ook maar net toevallig die vriend wees van jou geld se vriende? Of wil jy liewer vriende hê wat jou vriende is omdat jy jy is? Moenie dink geld en status bring egte vriende nie; dit het Salomo blykbaar al uitgevind.
• In Prediker 5:11(NAV) noem Salomo ’n heeltemal ander rede waarom hy nie dink dat ons ons lewensreëls so moet maak dat ons agter status en geld aanhardloop nie. Hy sê die arbeider (of arm man) slaap lekker, terwyl die ryke die hele aand lê en rond­rol, natuurlik omdat hy so baie het om hom oor te bekommer. As jy graag wil lê en rondrol omdat jy bed-maats het met die name stres en bekommernis, kan jy dit maar doen.
• Toe Salomo agterkom geld werk nie so lekker nie, het hy hom in die poele van plesier gaan begeef, soos hy in Prediker 2:1 sê. Hy het homself oorgegee aan plesier en gedink hy kan die lewe so geniet. Wat was sy slotsom? Van lag moes ek sê: dis sinloos, en van plesier: wat bring dit? (Pred. 2:2, NAV) As jy die volgende og­gend met hoopyn opstaan, wonder jy of die vorige aand se ge­rin­kink die moeite werd was. Is daar nie iets meer in die lewe nie?
• Dan was daar prestasie en harde werk: Sou dit nie ’n mens se lewe sinvol kon maak nie? het Salomo gewonder. In Prediker 4:13-16 (NAV) vertel hy ’n mooi storie van ’n jongman wat arm was en in die tronk gegooi is. Toe hy uitkom, het hy so pre­steer dat die mense hom uiteindelik koning gemaak het. Duisende der duisende het agter hom aangeloop, te veel om te tel. Die arm tronkvoël het die magtige koning geword. Toe sterf hy en … (t)og het die nageslag nie met vreugde aan hom gedink nie … (Pred. 5:16, NAV). ’n Paar jaar later het niemand eers meer van hom geweet nie. Dit is maar die beloop van die lewe. As jy dink mense gaan vreeslik hande klap oor alles waarvoor jy jou so afsloof en opoffer, maak jy ’n groot fout. Moenie vir die gehoor speel nie. Na die vertoning staan hulle op, stap uit en vergeet van jou.

Hierdie is maar ’n paar voorbeelde wat Salomo noem om ons aan die dink te sit. Waarom plaas ons soveel druk op onsself om dinge na te jaag wat lewenslus uit ons tap, ons ongelukkig maak en die lewe sinloos by ons laat verbygaan? Jy sal sekerlik hier en daar redes daarvoor kan uitdink waarom jy dit doen, maar Salomo vra dat jy weer ’n keer daaroor sal dink.

Jy het die reg om jouself te wees, om jou eie opinies en wil te hê en om te besluit wat jy met jou lewe wil maak. Maak vir jou reëls in jou lewe waar die skeidsregter omtrent niks te doen het nie, en ook die genot van die lewe kan smaak. Dit is ook deel van Salomo se raad. Geniet dit wat God vir jou gee en moe­nie toelaat dat dit by jou verby gaan nie (vgl. Pred. 2:24-25; 3:10-13, NAV).

Weereens, soos in die geval van Doemprofeet, moet jy ou Skeids­­regter in jou lewe bewustelik groet en die mense naaste aan jou vra om jou te help. Verklaar bewustelik oorlog teen alle negatiewe gepraat of gedink. Jaag die skeidsregter in jou kop van die veld af sodat daar nie net meer op die foute gekon­sentreer word nie. Stuur vir Beterweter en Fyn­gevoeligheid op ’n safari in Afrika en laat hulle daar vir altyd verdwaal. Begin die positiewe raak sien en neem dit wat die Here vir jou be­loof ernstig op. Dit kan ’n reuseverskil in jou lewe maak.

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

“Sien julle, ek het julle gesê!”

Op die graf van Doemprofeet gaan eendag staan: “Sien julle, ek het julle mos gesê!” Ons almal ken mense wat altyd die bob­bejaan agter die bult gaan haal en altyd net die slegste ver­wag. As ons so ’n bietjie in hulle kop kan inklim en luister na hul­­le selfgesprek sal ons byna in elke sin hoor: “Sê nou net dit of dat … ” of “Wat as dit of dat … ” Die “dit of dat” is dan gewoonlik altyd die slegste of ergste wat kan gebeur. Hulle wil nie op vakansie gaan nie, want wat as diewe by die huis gaan inbreek? Hulle wil nie by mense gaan kuier nie, want wat as die kar breek of die verkeer druk is? Hulle kinders mag nie by ander kinders gaan speel of oorslaap nie, want “Sê nou net … ”

’n Mens hoef nie ’n spesialis te wees nie om agter te kom dat hierdie mense se lewe deur hulle negatiewe houding en vre­se toe­­ge­spin word. Hulle word hulle eie gevangenes, toe­gesluit agter die tralies van vrees en oorweldig deur die gevoel dat hulle nie in die lewe cope nie, tensy hulle weghardloop vir al die gevare in die lewe.

Daar is die verhaal van ’n reisiger wat iewers in die Ooste op ’n hofsaak afgekom het. Die koning het die beskuldigde skuldig bevind en ter dood veroordeel. Maar toe sê hy aan die beskuldigde: “Ek gee jou ’n keuse. Wil jy onthoof word hier voor almal, of kies jy om deur my donker, swart deur te gaan?” Die beskuldigde kies toe om voor almal onthoof te word. Net voor die reisiger ’n paar dae later weer vertrek, vra hy vir die koning hoeveel mense al gekies het om deur die donker swart deur te stap.

“Nie een nie,” sê die koning.

“Maar wat lê agter daardie deur?” wou die reisiger nuuskierig weet.

“Vryheid,” antwoord die koning.

Hoe belangrik is die les van hierdie verhaal nie. Die onbe­kende maak ons bang; so bang dat ons dikwels die “dood” in plaas van “vryheid” kies. Op hierdie vrees teer Doemprofeet. Doemprofeet sal vir almal die verskriklikste dinge vertel wat agter die donker swart deur lê en dit ook nog glo. Maar dikwels lê daar iets beters agter die deur.

Jy kan van kleins af leer om negatief te wees

Mense met hierdie soort selfgesprek word gewoond om altyd die heel slegste moontlikhede uit te grawe. Dit lê in die manier waarop hulle gewoond geraak het om met hulleself te gesels. Daar is baie redes waarom sulke mense so negatief is en hulle oor alles bekommer. Ons kan ter illustrasie net na een so ’n rede kyk.

Dikwels gaan dit terug na hulle kinderdae. So ’n per­soon kon in ’n huis grootgeword het waar die ma die arme kind altyd teen alles gewaarsku het (die oorbeskermende ma van vroeër). Hy moes net keer of die wêreld met al die gevare en goggas sou hom insluk. Toe die kind vir homself begin dink het, kon hy nie anders nie as om ook maar bang te wees vir al die gevare en goggas waarvan sy ma altyd gepraat het. Hy is dus gekondisioneer om altyd die slegste of die lelikste of die ne­ga­tief­ste raak te sien en hom daaroor te bekommer. Deur die oë van daardie persoon is die wêreld nie ’n vriendelike plek waar jy jou lewe kan geniet nie, maar ’n gevaarlike plek wat jou bang, of ten minste onrustig, maak. Die lewe sal dan nie regtig meer vir jou lekker wees nie, want dit sal vir jou die groot, donker bedreiging word wat jou die hele tyd van jou vreug­de en plesier wil beroof.

Doemprofete soek net fout

Die slegste van alles is die houding van Doemprofete: hulle is soekers na die dinge wat hulle voorspel het verkeerd sal gaan. Hulle soek gedurig na bewyse dat wat hulle gesê het verkeerd sal gaan, regtig gaan gebeur. Voor die vakansie sal hulle vir jou breed­voerig inlig oor alles wat verkeerd kan loop. Sodra die vakan­sie begin, begin die soektog. Daar word haarfyn gekyk of daar nie iets verkeerd loop nie. En laat iets net verkeerd loop,  is die res – wat miskien meer positief oor die vakansie was – almal in die moeilikheid. Dan hoor almal: “Sien julle, ek het mos gesê.”

Ons almal weet Doemprofeet sal wel een of ander tyd iets kry waarna hy gesoek het, want dit kan nie net altyd goed gaan nie. Dan is dit “Profeet op sy beste”. Betwyfel dan net weer sy negatiewe denke en jy sal helder en duidelik herinner word: “Onthou jy nog daardie keer … ek het mos gesê.”

So ontstaan ’n bose spiraal van selfgesprek by Doemprofeet. Die ding wat nou uiteindelik verkeerd geloop het, bevestig Doemprofeet se vrese. Dit laat hom glo sy negatiewe ver­wag­tings is reg; hy het mos nou ’n bewys gekry. Hy verloor gelei-delik sy vermoë om raak te sien dat die meeste van sy profesieë nie waar geword het nie. Die dinge wat reg loop, word stilletjies verswyg, maar die enkele ding wat verkeerd loop, word in hoofletters onder elkeen se neus gevryf.

Doemprofete betaal vooruit vir hulle vrese

Sulke mense betaal dus die heeltyd vooruit vir hulle vrese. Hulle is sommer al depressief voordat iets nog gebeur het, of vies voordat die ander persoon nog eers weet waarom. ’n Groot deel van hulle emosionele lewe word beheer deur hierdie spo­ke wat voor hulle opdoem van wat moontlik verkeerd kan loop. Teen daardie vrese en angs waarvan hulle hulself in hulle self­­gesprek oortuig, veg en stry hulle.

In hulle selfgesprek word hulle soos die seuntjie wat bang is vir spoke. Voor hy gaan slaap, vertel sy ma vir hom dat die spoke maar net in sy kop is. Hulle is nie regtig nie. Sy sit die lig af en voor sy nog in die sit­kamer terug is, kom die gil: “Ma, help! Die verduiwelse spoke het nou al weer almal uit­geklim en loop in my kamer rond.”

Negatiewe selfgesprek doen dit aan ’n mens. Dit laat spoke wat nie regtig daar is nie, oral om jou rondloop. Teen hierdie spoke veg jy dan. Dink net hoeveel energie, lewensgenot en ple­sier gaan in die geveg verlore. Die slegste is, dit is jóú lewens­geluk en energie. Natuurlik kom hulle in die meeste gevalle te laat agter dat hulle verniet depressief of vies was … maar dan is die prys klaar betaal.

Doemprofete maak dit swaar vir hulle gesin

Dit is natuurlik alles behalwe aangenaam om saam met so ’n persoon in een huis te woon. Met elke voorstel wat jy maak of ding wat jy wil doen, moet jy luister na ’n lys dinge wat ver-keerd kan loop. As jy ’n positiewe opmerking maak, word jy met tien negatiewes bestook. As jy sê: “Ek sal vanaand vroeg by die huis wees sodat ons lekker kan kuier,” dan hoor jy hoe jy in die verkeer gaan vassit, of by die werk weer iets anders gaan kry om te doen net as jy wil loop, of wat ook al. Teen Doemprofeet kan jy net nooit wen nie. Om dit so te stel, jy word deur die negatiewe denke van Doemprofeet die hele tyd onder druk geplaas en selfs so ’n bietjie van ’n leuenaar gemaak: “Jy sê nou so, maar ek weet … ” (net die slegste gaan gebeur en jy gaan nie doen wat jy sê nie).

Die positiewe wat jy beplan of verwag, gaan nie gebeur nie. Jy is nie die profeet nie, maar Doemprofeet is en daarom moet jy sommer by voorbaat weet jy is verkeerd. Dit laat baie van die pret en avontuur uit die ou lewe verdwyn.

Hierdie houding van Doemprofeet werk so negatief op an­der in dat ’n mens dit regtig nie kan bekostig om so iemand in die modder van sy of haar negatiewe denke te laat bly lê nie. Dit is ook nie nodig nie. Dit kan verander, en die verandering is nie so moeilik nie. Dit is ’n kwessie van fokus. Twee persone kan by ’n tronkvenster uitstaar. Die een kan die sterre sien, die ander een die dik doringdraad. As jy op die regte manier begin kyk, sal jy byvoorbeeld besef dat daar nie werklik pro­bleme is nie, maar net oplossings, behalwe as jy natuurlik wil bly glo aan die probleme en niks daaraan wil doen nie. Die probleem sal net ’n probleem bly as jy nie na ’n oplossing wil gaan soek nie. Laasgenoemde is Doemprofeet se pad en as jy dié pad loop, gaan jy saam met jou probleem agter die  doring­draad van mismoedigheid beland. Maar as jy positief begin dink en verder kyk, sal jy die oplossing tussen die sterre vind.

Die Bybel het ’n positiewe boodskap

Die Bybel het ook ’n positiewe boodskap hieroor. As vrees klop en geloof maak oop, is daar niemand nie, want geloof verdryf vrees. Hoop sien sonskyn waar vrees skadu of storm sien; hoop streef na sukses waar vrees mislukking voorspel; hoop vertrou waar vrees wantrou. Daarom, waar daar hoop, vertroue en doelgerigtheid is, is daar nie vrees of die gevoel dat ’n mens nie cope nie.

Paulus skryf in die brief aan die Filippense dat hy in die tronk is en nie heeltemal seker is of hy lewendig uit daardie tronk gaan stap nie. Dinge het maar vir hom skeef geloop. Daar in die donker sel het hy alle rede gehad om baie negatief oor die situasie te voel. Maar wat skryf hy in so ’n situasie? Wees altyd bly in die Here, ek herhaal, wees bly (vgl. Fil 4:4, NAV). Hy sit nie op ’n knop en bekommer hom dood oor alles wat met hom gebeur het of kan gebeur nie; inteendeel, hy ervaar die vreug­de van die Here se nabyheid. Selfs in die tronk is die lewe vir hom lekker. En waarom? Omdat hy geleer het dat dit ’n mens nêrens bring om Doemprofeet te wees nie. ’n Mens moet jouself positief instel en positief dink. Jy moet weet waar jou krag lê. En doodgewoon die wete dat die Here naby hom is, stel hom in staat om vir alles kans te sien en alles te kan hanteer (vgl. Fil. 4:13). Luister wat sê hy oor selfgesprek in Filippense 4:8 (p. 646): Weet julle waaraan julle moet dink in plaas daarvan om julle te sit en bekommer? Dink aan dit wat vir God saakmaak … dinge wat God sal sê goed is.

As jy positief dink, sal daar nie plek vir die negatiewe gedagtes wees nie. En ons het mos vroeër gesien dat jy eintlik is wat jy dink. As jy positief wil wees, dink positief. Op dié manier sal jy die negatiewe denkpatrone breek.

Dit is egter makliker gesê as gedaan, omdat dit ’n le­wenspa-troon word om negatief te dink. Dit is soos spiraal:

Jy begin negatief dink …

Dan soek jy bewyse dat daar wel dinge verkeerd loop  wat jy natuurlik altyd sal kry en dit bevestig jou vrese.

Dan sê jy “Sien julle, ek het mos gesê,” en jy be-gin jouself glo dat dinge net verkeerd loop en

Jy begin optree soos iemand vir wie daar net ’n negatiewe sy in die lewe is.

Hoe meer jy so leef, hoe meer voel jy jy cope nie en hoe banger word jy vir alles wat verkeerd kan gaan.

 Hoe meer jy so bang begin raak, hoe meer begin  jy negatief dink.

Net so het ons idees oor God, ons godsdiens en wat dit vir ons beteken, oor hoe ons al die dinge sien wat rondom ons gebeur en so aan. Ek sien myself byvoorbeeld in ’n bepaalde ver­houding met God (of dalk nie). Hoe ek daaroor dink, sal maak dat ek God vertrou of nie. Dikwels sê ek maklik ek vertrou God, maar as ek in ’n krisis land, tree ek anders op. Dit wys vir my dat ek in my kop nie ernstig oor God was nie.

Dink nou maar aan Petrus. Hy beloof hoog en laag dat hy die Here nie sal verlaat nie. As hy egter staan en kyk hoe die Here gevang en in die tronk gegooi word en besef dit kan sy lot ook wees, ontken hy skielik dat hy enigiets met Jesus te doen het. Wat het nou skielik verander? Wel, in sy kop het hy ’n waarde aan Jesus en aan sy eie lewe toegeken … en sy eie lewe het gewen. Wat hy gemeen het met hom kon gebeur, was vir hom erger as om Jesus te verraai.

Dit is dus (van die meeste mense?) waar dat ’n mens eers dínk voor jy dóén. Selfs al tree jy impulsief op, is jou reaksie nog gebaseer op hoe jy die situasie in daardie breukdeel van ’n sekonde opsom. Die feit dat jy eers dink voor jy doen, kan jou baie help. As jy die manier waarop jy dink, kan verander, sal die manier waarop jy optree ook verander.

As dit waar is, is die volgende ook waar: As jy goed dink, doen jy goed; as jy goed doen, voel jy goed; as jy goed voel, dink jy goed.

Dink goed en jy sal goed doen en voel

Jy is deel van die wêreld in jou kop; eintlik kan ’n mens sê dat jy die wêreld in jou kop ís. In jou kop is jy heeldag besig om met jouself te gesels, dikwels sonder dat jy dit eers besef. As jy in die oggend opstaan, is jou eerste gedagte al eintlik ’n gesprek, met jouself. As jy jou oë oopforseer en dink: “Ag nee, opstaan-tyd!” is jy besig om met jouself te praat. Dat jy so negatief dink oor die dag gaan dit sommer vir jou moeilik maak om op te staan ook. Die geleerdes praat van ’n selfgesprek of “self-talk” in Engels. Dit is hoe jy oor dinge dink en voel en hoe jy dinge vir jouself verklaar en uitredeneer. Die ergste is dat jy jouself gló as jy so met jouself praat, al is dit hoe ver van die kol af. As jy dink ’n ding is so en jy het vir jouself dit gesê, glo jy dit; dan ís dit so, ten minste vir jou. Daarom is die self­gesprek dikwels irrasioneel en sien die persoon dikwels die slegste scenario, net soos dié vrou wat die omkapmasjien wou gaan leen. Haar gesprek was irrasioneel en onwaar en boonop was dit die slegste scenario moontlik, maar sy het dit geglo. Jou wêreld soos jy dit sien, is dus vir jou die waarheid en daar­volgens reageer jy. Voordat jy iets anders gaan glo, gaan dit eers baie oorreding kos.

Hierdie gesprekke vind eintlik outomaties plaas en word be­paal deur jou wêreld (universum) waarvan ons netnou ge­praat het. Jou “gespreksgenote” in die selfgesprek is jou idees en opvattings in jou kop oor ander mense en dinge. Die hele ge­sprek vind subtiel plaas sodat jy dit baie keer nie eers agter­kom nie. Dikwels is dit net kort, telegrafiese sinne soos “Ag nee,” “Ek het so gedink,” “Al weer hy,” “Verduiwels!” of so iets. Daardie woorde alleen dra ’n hele klomp emosie met hulle saam en vertel ook wat die uitslag van jou selfgesprek is. Dit sê dan ook sommer in ’n sekere sin hoe jy gaan reageer. Ons sê baie keer mense reageer voor hulle dink, maar eintlik is dit nie so nie. Daardie selfgesprek vind plaas, al is dit baie vin­nig. As jy jouself leer om jou selfgesprekke negatief te voer en altyd die slegste moonlike scenario kies, sal dit jou lewens­houding en -styl word. Jy sal spoke oral sien opdoem en alle slegte dinge sal al klaar met jou gebeur het nog lank voordat jy in die situasie is. Dit lei tot vrees en paniek  … en natuurlik die gevoel dat ’n mens nie cope nie. Hoe jy dus jou self­ge­sprek­ke voer, is uiters belangrik.

Jou gesprek wat jy die hele tyd met jouself voer, bepaal jou lewe. Die positiewe is dat dit ook kan help om jou lewe te ver­-ander, want as jy reg met jouself begin praat, sal jy nood­wendig ook reg begin leef. Iemand wat na die sterre reik, sal nooit met ’n hand vol modder sit nie. ’n Gelukkige en sinvolle lewe kan jy nie beveel of daarvoor sit en wag nie; dit moet ver­­­dien word … deur jou. Dit is die positiewe sy van die saak, en dit is waar jy aan die werk moet spring.

Dus:

Ek interpreteer dit binne my “wêreld”. Ek sê vir myself hoe ek daaroor voel en wat ek daarvan dink (selfgesprek).

Negatief: aggressief, bedreigd, onseker

Reageer negatief                                                               

Reageer positief op grond van uitslag van selfgesprek

Kom ons kyk na ’n paar van die tipiese negatiewe maniere waarop mense dink en hoe dit reggestel kan word. Dit is werk­lik een van die kernmaniere waarop jy jouself kan help. Mense wat stres of voel dat hulle nie cope nie, praat hulleself dikwels nog dieper in die gat van mismoedigheid in. Dit is nie nodig nie. Daar is ’n ander pad ook

Laat jou werklikheid deur feite beheers word 

Om die regte doel vir jou lewe te stel en te weet wat jy daar­mee wil maak, moet jy verstaan hoe jou kop werk, want eint­lik gebeur alles in jou kop. Die manier waarop jy oor dinge dink en die dinge waaraan jy dink, bepaal in ’n groot mate wie jy is en hoe jy optree. Dit bepaal dan ook in ’n groot mate of jy kan cope of nie.

Neem nou maar die eenvoudige voorbeeld wat sekerlik nie vir een van ons werklik vreemd sal klink nie. Sannie het nie ’n omkapmasjien om haar rok mooi af te rond nie. Sy wonder of sy nie haar buurvrou moet gaan vra of sy haar om­kap­­masjien kan leen nie. Op pad soontoe spring die on­se­kerheid en twyfel met ’n bekwame spoed aan die werk soos ’n honger mopaniewurm aan ’n blaar: “Sê nou net sy wil nie,” begin Sannie sê. “Dalk gaan sy sleg voel om nee te sê, of mis-kien gaan sy dink ek weet nie hoe om met die ding te werk nie.” Die stryd in Sannie se gemoed word feller: “Sê nou sy sê sommer in my gesig nee of maak dalk nie eers die deur vir my oop nie.” Teen hierdie tyd is Sannie by haar buurvrou se voordeur. Haar buurvrou sien haar aankom en maak oop. Sannie stoom die trappe op. Haar hart klop vinniger, sy hyg effens na haar asem en haar hande is nat van die sweet. Dan trek sy los: “Ek weet jy dink ek kan nie ’n omkapmasjien werk nie en dat ek dit natuurlik sal breek. Vat jou ou masjien. Al is dit die laaste omkapmasjien in die wêreld en jy wil dit vir my gee, sal ek nie met ’n tang daaraan vat nie! Hou die ou ding!” Geen wonder dat die buurvrou verslae byna haar koppie tee laat val nie.

Wat het hier gebeur? Wel, Sannie het in haar kop ’n werk­likheid gekonstrueer volgens wat sy gedink het gaan gebeur. Sy het haarself geglo en gedink dit is regtig soos sy dink. Toe sy uiteindelik by haar buurvrou kom, het sy opgetree volgens wat sy gedink het gaan gebeur en nie volgens die werk­like si­tu­asie nie. Nie die werklikheid nie, maar die persepsies in haar kop het haar optrede bepaal en beheers. Dit het selfs haar liggaam fisiek aangetas; daarom het haar hart begin klop en sy het begin sweet en hyg na haar asem. Die stelling is dus waar dat ons lewe en optrede nie deur die werklikheid beheers word nie, maar deur ons persepsies van dinge.

Dit is soos die man wat in vrede lê en slaap. Skielik gee sy vrou hom so in die slaap ’n taai oorveeg. Uit sy pajamas geskrik, vra hy wat nou aangaan.

“Wel,” sê sy vrou, “ek het gedroom jy soen ’n ander vrou. As jy dit weer doen, skei ek jou, hoor jy!”

Hoe ons dinge sien en daaroor dink, met ander woorde, ons persepsies, bepaal wat ons glo en doen.

Hoe ontstaan dié prentjie in jou kop?

In elkeen van ons se kop is daar eintlik ’n hele wêreld weg­gebêre wat bestaan uit ons idees oor al die persone wat ons ken, hoe ons oor dinge in die samelewing dink, soos die skool, kerk, werk of wat ook al, hoe ons ons verhoudings met ander sien, en so aan. Die geleerdes noem dit jou eie klein universum of wêreld. Dit sluit alles in wat jy ken en weet en hoe jy daaroor voel. Daarvolgens leef jy.

Gestel jy hoor die woorde “my man” (of “vrou”). Dadelik kom daar by jou ’n gevoel en sommer ’n klomp idees op. Jy kan sê wat jou man alles vir jou beteken. Jy kan oor sy karakter en selfs sy geskiedenis praat. As jy gelukkig saam met hom is, sal jy oor jou positiewe gevoelens kan praat, maar as jy onge­lukkig saam met hom is, sal jy emosioneel negatief reageer. Daardie prentjie wat jy in jou kop van jou man het, bepaal hoe jy teenoor hom gaan optree.

Al die idees wat jy oor jou man het, is ook nie ewe belangrik nie. Nee, vir ons is party idees belangriker as ander. As jy byvoorbeeld dink jou man het op een of ander manier ’n ver­houding, al is jy nie seker nie, gaan dit maak dat jy so ’n bietjie agterdogtig gaan begin optree. As jy aan jou man dink, gaan hierdie ding jou die hele tyd pla. Dit word dus vir jou baie belangriker as ander eienskappe van jou man, soos dat hy eintlik nog altyd goed was vir julle, dat hy liefdevol optree teenoor jou en so aan. Daardie dinge is dan vir jou minder belangrik. Jou idee van jou man – wat jyself eintlik maak deur al die indrukke wat jy versamel en bymekaarsit – bepaal dus wat jy gaan doen en sê as jy by hom is of oor hom praat.

Een ding wat ons hier mooi moet besef, is dat daardie indruk jóú indruk is en nie objektief waar is vir almal en alles nie. Dit gebeur mos dat as twee mense van ’n partytjie af terugkom die een sou sê: “Ek hou niks van so en so wat daar was nie,” ter­wyl die ander een sê: “Nee, ek is mal oor hom.” Hoekom is dit so? Omdat ons verskillende prentjies in ons kop gemaak het van daardie persoon. As die twee mense weer daardie “so en so” raak loop, sal die een vriendelik reageer en graag met hom wil gesels, terwyl die ander een met ’n “Hallo, hoe gaan dit? Verskoon my, ek is ’n bietjie haastig!” homself uit die voete gaan maak.

’n Ander voorbeeld: ’n Persoon stap in die kroeg in en skreeu: “Die drankies is op my. Kroegman, jy kan ook sommer een kry.” Toe hy moet betaal, het hy nie ’n sent by hom nie en die kroegman foeter hom dat hy daar trek. Toe hy so half deur die mis weer bykom, skreeu hy weer: “Die drankies is op my, maar hierdie keer niks vir jou nie, kroegman. Jy raak te aggressief as jy drink.”

 Ja-nee, die prentjies van die kroegman en die vrygewige drinker oor wat daar gebeur, verskil hemelsbreed en het hulle totaal verskillend laat optree. So verskil ons interpretasies van dinge en mense. Party mense is vir jou belangriker as an­der, party dinge wil jy eerder hê as ander, en so aan. Al hierdie besluite word in jóú kop geneem aan die hand van hoe jy graag jou wêreld wil organiseer. Wat jy dink, bepaal wat jy doen.

Die voorbeeld hierbo geld alles wat ons ken of doen. Daar­om behoort verskillende mense aan verskillende politieke partye, of gaan hulle na verskillende kerke toe, of hou hulle van verskil­lende vakansieplekke. Die prentjie wat hulle in hulle kop­ het, lyk anders. Ons sê hulle opsomming van die situasie is verskillend, met ander woorde, hoe hulle hulle prentjies aanmekaargesit het, verskil, en daarom verskil wat hulle doen.

Wat belangrik is, is dat jy ook so ’n prentjie van jouself       in jou kop het. As jou prentjie positief is, sal jy positief voel    en positief optree. As jy dink jy is niks werd nie en ander          is belangriker as jy, gaan jy heeltyd minderwaardig voel en terug­staan.

Maar kyk mooi; hierdie is jou prentjie van jouself en nie noodwendig die prentjie wat ander van jou het nie. Jy moet net nie deur jou optrede vir hulle genoeg rede gee om so negatief oor jou te begin dink as wat jy oor jouself voel nie. Dit is jy wat minderwaardig vóél; jy ís dit nie noodwendig nie. Om die waarheid te sê, geen mens hoef minderwaardig te voel nie, want die Here het ons almal gemaak, vir ons almal unieke talente gegee en het vir elkeen van ons ’n spesiale plekkie op hierdie aarde. Maar sê dit nou vir iemand wat minderwaardig voel, dan sal hy vir jou sê: “Ja, maar … dis mý situasie, of mý armoede,” of wat ook al. Hulle sal redes soek om hulle idee te regverdig, want hulle glo hulleself. Jóú wêreld is vir jóú waar, kom wat wil.

Ek interpreteerdit volgens my wêreld.

Reageer

Gebeure

Dit is vir my die waar­heid

wat ek glo.

Skrywer:  Prof JAn van der Watt