Die Apokriewe Boeke (11) – Jan van der Watt

2 Makkabeërs 12: 40 – 45:

Toe hulle die liggame optel kry hulle onder die klere van die dooies gelukbringers wat aan die afgode van Jamnia behoort. Die wet het verbied dat Jode sulke dinge mag dra. Nou het hulle verstaan hoekom hierdie manne in die geveg dood is. 41) Hulle het die Here geloof, want Hy is ʼn regverdige Regter. Hy bring die dinge wat weggesteek is aan die lig. 42) Weer het hulle gebid en God gevra om hierdie sondes heeltemal te vergeet. Die edel Judas het sy soldate gewaarsku om van die sonde af weg te bly. Hulle kon nou met hulle eie oë sien wat gebeur as ʼn mens sonde doen.

43) Hy het toe ʼn kollekte onder sy manne opgeneem. Die 2,000 silwer dragmas het hy Jerusalem toe gestuur om vir ʼn offer te betaal sodat hulle sonde vergewe kon word. Wat hy gedoen het, was baie goed en edel. Hy het in gedagte gehou dat dooies weer opgewek gaan word. 44) Immers, as hy nie verwag het dat daardie dooie mans weer lewendig sou word nie, sou dit geen sin gemaak het om vir die dooies te bid nie. Dit sou eintlik belaglik gewees het. 45) Maar as hy dit gedoen het met die oog op die wonderlike beloning wat op die vroom mense wag wat reeds dood is, is dit ʼn heilige en baie goeie daad. Daarom het hy ʼn offer gebring, sodat hulle sondes vergewe kon word en hulle weer God se vriende kon wees

Uit hierdie verhaal kan ons agterkom waarom daar in sekere Christelike kerke geglo word dat ʼn mens vir dooie gelowiges kan voorbidding doen. Hierdie Jode was vroom, maar het net voor hulle dood ʼn sonde gedoen deur op gelukbringers in plaas van op God te vertrou. Toe sneuwel hulle. Judas, die leier van die Jode, bid en offer toe vir God en vra dat die mense vergewe word sodat hulle die ewige lewe kan kry. Dit beteken dus: jy kan om vergifnis vra vir dooies se sonde.

2 Makkabeërs 7: 3 – 14:

Die koning het hom liederlik vererg en beveel dat panne en ketels oor die vuur warm gemaak moes word. 4) Terwyl dit warm gemaak word, het die koning gesê dat die tong van die een wat namens die ander gepraat het uitgesny moes word. Sy kopvel moes afgesny word saam met sy hande en sy voete – dit voor die oë van die res van sy broers en sy ma. 5) Totaal vermink en hulpeloos maar steeds by sy positiewe, het hulle hom in die pan gesit en gebraai, soos die koning beveel het.

… 9) Net voor hy sy laaste asem uitblaas, sê hy: “Jou vervloekte mens. Jy neem ons lewe in hierdie wêreld weg, maar die Koning van die wêreld sal ons weer vir ewig lewendig maak – dit is immers vir sy wette dat ons sterf.”

14) Toe hy op die punt was om dood te gaan het hy gesê: “Ek wil graag deur mense doodgemaak word omdat ek op God hoop om my lewe weer vir my terug te gee. Maar wat julle betref: vir julle sal daar geen tweede kans vir ʼn opstanding tot  ʼn nuwe lewe wees nie.”

Hierdie is een van die heel eerste beskrywings van Jode wat vir hulle geloof gemartel word. Hulle gee egter nie om nie, want hulle het ʼn verwagting dat die Here sy regverdige mense weer gaan opwek. Hy gaan vir hulle ʼn nuwe lewe gee. Hier kry ons van die eerste verwysings in die Jodedom na die ewige lewe wat gaan kom.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Boeke (10) – Jan van der Watt

Die Openbaring van Petrus (1)

Hoe lyk dit in die hemel? Omdat daar in die Nuwe Testament nie veel detail oor die hemel gegee word nie, het Christene later verhale uitgedink waarin baie meer detail oor die hemel gegee word. Sulke boeke word “apokalipse” genoem. Een van die bekende Nuwe-Testamentiese apokalipse is Die Openbaring van Petrus (nie regtig deur Petrus geskryf nie!). Die uittreksel hieronder wys hoe die hemel in hierdie boek beskryf word.

⁴Die Here Jesus het verder gesê: “Kom ons gaan na die berg toe om te gaan bid.” ⁵Ons twaalf dissipels het saam met Hom gegaan en Hom gesmeek om vir ons een van sy volgelinge te wys wie se lewe reg was, maar wat al dood was. Ons wou graag sien hoe hulle lyk en dan moed skep sodat ons die mense wat na ons luister, kon aanmoedig. ⁶Toe, terwyl ons nog besig was om te bid, het daar skielik twee mans voor die Here gestaan! Ons kon nie na hulle kyk nie, ⁷want hulle gesigte het geskitter soos ‘n sonstraal, hulle klere het geblink soos iets wat geen mens nog ooit gesien het nie! Ja, geen mens kan beskryf of begryp hoe wonderlik hulle aangetrek was en hoe pragtig hulle gesigte was nie! ⁸Toe ons hulle sien, was ons verbaas, want hulle lywe was witter as die witste sneeu en rooier as die rooiste roos. ⁹Die rooi en die wit kleure het gemeng en was so mooi dat ek eenvoudig net nie kan verduidelik hoe mooi dit was nie! ¹⁰Hulle hare was gekrul en baie mooi. Dit het pragtig om hulle gesigte en oor hulle skouers gehang, soos ‘n krans wat gevleg is van nardusbloeisels en blomme van allerhande kleure of soos ‘n reënboog in die lug. Ja, hulle het pragtig gelyk! ¹¹Toe ons sien hoe mooi hulle lyk, was ons verbaas, want hulle het sommer skielik net verskyn.

¹²Ek het na die Here toe gegaan en vir Hom gevra: “Wie is hierdie twee mense?” ¹³Hy het vir my gesê: “Dit is twee van my volgelinge wie se lewe reg was toe hulle op aarde was. Julle wou mos gesien het hoe hulle lyk.”

Die Openbaring van Petrus (2)

Hoe lyk dit in die hel? Omdat daar in die Nuwe Testament nie veel detail oor die hel gegee word nie, het Christene later verhale uitgedink waarin baie meer detail oor die hel gegee word. Sulke boeke word “apokalipse” genoem. Een van die bekende Nuwe-Testamentiese apokalipse is Die Openbaring van Petrus (nie regtig deur Petrus geskryf nie!). Die uittreksel hieronder wys hoe die hel in hierdie boek beskryf word.

²¹Maar reg oorkant daardie plek het ek nog ‘n plek gesien, ‘n donker, droewige plek. Dit is die plek waar mense gestraf word. Die mense wat daar gestraf word en die engele wat hulle gestraf het, het almal donker klere aangehad, net so donker soos die lug daar was.

²²Party van die mense wat daar was, het aan hulle tonge gehang. Dit is die mense wat afskuwelike dinge gesê het oor mense wie se lewe reg was. Onder hulle is vuur gemaak wat hulle gebrand en gepynig het.

²³Daar was ook ‘n groot meer vol brandende slyk. Binne-in die brandende slyk was mense wie se lewe op aarde net vir ‘n tyd reg was. Engele wie se werk dit was om hulle te straf, was oor hulle aangestel. ²⁴Daar was ook ander mense, vrouens wat aan hulle hare opgehang was bokant die kokende slyk. Dit is die vrouens wat hulleself mooi gemaak het om met mans te gaan seks hê. Die mans wat met hulle seks gehad het en hulleself onrein gemaak het, was ook daar. Hulle was aan hulle voete opgehang en hulle koppe was binne-in die slyk. Hulle het geskreeu: “Ons het nooit gedink ons sal in hierdie plek kom nie!”

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Briewe (9) – Jan van der Watt

Die Kindheidsevangelie van Tomas

Watter soort kind was Jesus? Omdat daar in die Nuwe Testament so min oor Jesus se kinderjare vertel word, het Christene later allerhande verhale uitgedink oor watter soort kind Jesus was. Sommige van hierdie verhale is opgeteken in Die Kindheidsevangelie van Tomas. Hier is een van hierdie verhale:

¹Toe die Kind Jesus vyf jaar oud was, was Hy besig om by ‘n drif in ‘n rivier wat sterk afgekom het, te speel. Hy het die lopende water in poeletjies laat inloop en dit dadelik skoon gemaak – deur net ‘n enkele bevel aan die water te gee. ²Toe het Hy sagte klei gemaak en daaruit twaalf mossies gevorm. Hy het dit op die Sabbat gedoen. ‘n Klomp ander kinders het saam met Hom gespeel.

³Een van die Jode het gesien wat Jesus gedoen het terwyl Hy op die Sabbat speel. Hy het dadelik vir Josef, Jesus se pa, gaan sê: “Jy weet, jou seun is by die drif en hy het modder gevat en twaalf voëls daaruit gemaak. So het hy die Sabbatswette oortree!”

⁴Josef het soontoe gegaan. Toe hy sien wat Jesus gedoen het, het hy vir Hom geskree: “Hoekom doen jy iets wat ‘n mens nie op die Sabbat mag doen nie?” Maar Jesus het net sy hande geklap en vir die mossies geskree: “Weg is julle!” Die mossies het raas-raas terwyl hulle ‘n klomp lawaai maak.

⁵Die Jode wat dit gesien het, was baie verbaas. Hulle is daar weg en het aan hulle leiers gaan vertel wat hulle vir Jesus sien doen het.

Die Proto-Evangelie van Jakobus

In die Nuwe Testament is daar nie baie inligting oor Maria, Jesus se ma, nie. Daar word byvoorbeeld niks oor haar kinderjare gesê nie. Sommige Christene het later verhale oor Maria uitgedink waarin vertel word watter soort kind sy was, hoe sy grootgeword het en hoe Jesus gebore is. Sommige van hierdie verhale is in Die Proto-Evangelie van Jakobus opgeteken. Hier is een wat vertel van haar kinderjare:

¹Maria het elke dag sterker geword. Toe sy ses maande oud was, het Anna, haar ma, haar op die grond laat staan om te sien of sy self kan staan. Maria het sewe treë gestap en omgedraai en teruggestap in haar ma se arms in! Anna het haar opgetel en gesê: “Ek sweer, so waar as die Here my God leef, jy sal nie weer op die grond loop voordat ek jou na die tempel van die Here geneem het nie!” Toe het Anna vir Maria ‘n heilige plek in haar slaapkamer gemaak en niks wat onrein was of nie aan die Here gewy was daar toegelaat nie. Anna het ook rein Hebreeuse meisies laat kom en hulle het met Maria gespeel.

²Toe Maria een jaar oud word, het Joagim ‘n groot fees gehou. Hy het die hoëpriesters, die priesters, die Skrifgeleerdes, die Joodse Raad en al die ander mense uitgenooi. Joagim het die kind na die priesters gebring en hulle het gebid en vir God gevra om vir haar goed te wees: “God van ons voorouers, wees tog goed vir hierdie kind! Maak haar vir altyd beroemd onder al die mense!” Al die mense het gesê: “Mag dit so wees! Amen.” Toe neem hulle haar na die hoëpriesters. Hulle het ook gebid en vir God gevra om vir haar goed te wees: “Grote God wat bo alles is, wees tog goed vir hierdie kind! Gee vir haar die heel beste wat U het!”

³Anna het vir Maria teruggevat na die heilige plek in haar slaapkamer en haar laat drink. Toe het sy vir die Here God ‘n lied gesing: “Ek sing ‘n heilige lied vir die Here my God, want Hy het my kom help en die skande van kinderloosheid waaroor my vyande my gespot het, weggeneem! Hy wat altyd doen wat reg is, het aan my laat reg geskied op ‘n manier wat niemand sou kon droom nie, en nog met oorvloed ook! Wie sal vir die kinders van Rubel gaan vertel dat Anna ‘n kind laat drink? Julle moet hoor, al twaalf stamme van Israel: Anna laat ‘n kind drink!”

Sy het die kind neergelê in die heilige plek in haar slaapkamer en uitgegaan en die gaste gaan bedien. Toe die ete verby was, is almal huis toe. Hulle het goed gevoel en die God van Israel geprys.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Die Apokriewe Boeke (8) – Jan van der Watt

Die Evangelie van Nikodemus

Een van die kenmerke van die Nuwe-Testamentiese apokriewe is dat hulle baie soos die Nuwe-Testamentiese boeke lyk, maar ‘n klomp ekstra gedagtes en idees byvoeg wat nie in die Nuwe Testament voorkom nie – gewoonlik die resultaat van die vrugbare verbeelding van latere gelowiges. Kyk byvoorbeeld na die ekstra gedagtes in die volgende gedeelte uit Die Evangelie van Nikodemus:

Pilatus het die boodskapper geroep en vir hom gesê: “Laat Jesus ingebring word, maar moet Hom nie hardhandig behandel nie.” Die boodskapper het uitgegaan en toe hy Jesus herken, het hy gekniel en Hom geëer en die doek wat hy in sy hand gehad het, gevat en op die grond oopgegooi en vir Hom gesê: “Here, loop daarop en gaan in, want die goewerneur roep U.” Toe die Jode sien wat die boodskapper doen, was hulle kwaad en het vir Pilatus geskree: “Hoekom het u ‘n boodskapper beveel om hom te laat inkom en nie ‘n aankondiger nie? Kyk, toe die boodskapper hom sien, het hy gekniel en hom geëer en sy doek op die grond gegooi en hom soos ‘n koning daarop laat loop!”

³Toe roep Pilatus die boodskapper en vra vir hom: “Hoekom het jy dit gedoen? Hoekom het jy jou doek op die grond gegooi en Jesus daarop laat loop?” Die boodskapper het geantwoord: “Geagte goewerneur, toe u my na Alexander in Jerusalem gestuur het, het ek vir Jesus op ‘n donkie sien sit en die Joodse kinders het takke in hulle hande gehad en Hom toegejuig. Ander het hulle klere vir Hom oopgegooi en gesê: ‘Red ons, Allerhoogste! Ons prys Hom wat deur die Here gestuur is!'” ⁴Maar die Jode het geskreeu: “Die Joodse kinders het in Hebreeus geskree! Hoe weet jy dan kamstig wat dit in Grieks is?” Die boodskapper het geantwoord: “Ek het vir een van die Jode gevra wat dit is wat hulle in Hebreeus skree en hy het dit vir my vertaal.” Pilatus het vir die Jode gevra: “Wat het hulle in Hebreeus geskree?” Hulle het vir hom gesê: “Hosanna menbrome baroegamma adonai.” Toe vra Pilatus: “Hoe vertaal ‘n mens ‘Hosanna’ en die ander woorde in Grieks?” Die Jode het hom geantwoord: “Red ons, Allerhoogste! Ons prys Hom wat deur die Here gestuur is!” Pilatus sê vir hulle: “As julle self die woorde wat die kinders gesê het, bevestig, watter fout het die boodskapper dan gemaak?” Die Jode het toe stilgebly.

Die goewerneur het vir die boodskapper gesê: “Gaan haal hom op enige manier wat jy wil!” Die boodskapper het gegaan en weer gemaak soos die vorige keer. Hy het vir Jesus gesê: “Gaan in, Here; die goewerneur roep U!”

⁵Jesus het ingekom. Die vaandeldraers het die vaandels vasgehou en die afbeeldings van die keiser wat op die vaandels was, het gekniel en Jesus geëer. Toe die Jode sien wat die vaandels doen, hoe hulle kniel en Jesus eer, het hulle vreeslik kwaad geword en op die vaandeldraers geskree. Maar Pilatus het vir hulle gevra: “Is julle nie verbaas dat die afbeeldings op die vaandels gekniel en Jesus vereer het nie?” Die Jode het vir hom gesê: “Ons het gesien hoe die vaandeldraers hulle laat kniel het en vir Jesus laat vereer het.” Toe roep Pilatus die vaandeldraers en vra vir hulle: “Hoekom het julle dit aangevang?” Hulle het Pilatus geantwoord: “Ons is Grieke en werk by die tempel! Ons sal nie voor daardie man buig en hom vereer nie! Ons het die vaandels met die afbeeldings vasgehou, maar hulle het uit hulle eie gekniel en hom vereer!”

10.Die Evangelie van Tomas

Die Evangelie van Tomas is een van die bekende apokriewe Evangelies. Dit is nie regtig deur Tomas geskryf nie, maar ‘n hele ruk ná die Nuwe Testament deur iemand anders. Dit is nie ‘n Evangelie soos die vier Evangelies wat ons in die Nuwe Testament het nie, maar bestaan net uit ‘n lys goed wat Jesus sou gesê het. Hierdie evangelie begin só:

Wat hier volg, is die geheime uitsprake van die lewende Jesus. Didimus Judas Tomas het dit neergeskryf:

1. Jesus het gesê: “Almal wat die betekenis van hierdie woorde ontdek, sal nooit doodgaan nie.”

2. Jesus het gesê: “Almal wat soek, moet aanhou soek totdat hulle kry wat hulle soek. Wanneer hulle kry wat hulle soek, sal hulle ontsteld wees. Wanneer hulle ontsteld is, sal hulle verbaas wees, en hulle sal oor alles regeer.

3. Jesus het gesê: “Julle leiers sê dalk vir julle die Koninkryk is in die lug. Maar dan sal die voëls wat in die lug vlieg, voor julle in die Koninkryk ingaan! Of hulle sê dalk vir julle dit is in die see. Maar dan sal die visse voor julle in die Koninkryk ingaan! Nee, dit is nie waar nie! Die Koninkryk is binne julle en ook buite julle! As julle julleself ken, sal julle geken word, en julle sal besef julle is kinders van die lewende Vader. Maar as julle julleself nie ken nie, sal julle in armoede leef. Ja, júlle sal self die armoede wees.”

4. Jesus het gesê: “Mense wat al stokoud is, sal nie huiwer om ‘n kind van sewe dae te vra waar ‘n mens die ware lewe kry nie, en dan sal hulle dit kry, want baie wat eerste is, sal laaste wees en hulle sal één word.”

Outeur : Prof Jan van der Watt