65:8 Die tweede uitspraak van die Here (‘So sê die Here’) verander skielik van ‘n veroordeling na ‘n versekering van verlossing: ‘soos nuwe wyn in druiwe gevind word en iemand sê: moenie dit verwoes nie (vgl. die titel van Ps 57-59), want daarin is seën…’ – die eerste druiwe word gewoonlik uitgesny omdat dit nie die beste wyn lewer nie, maar wyn van die eerste trossies word aan die Here gewy as dankoffer vir die oes (vgl. Num 18:12).  ‘…so sal Ek ter wille van my dienaars nie die hele (volk) uitroei nie.’ Die oordeel is bedoel om ontslae te raak van die opstandiges teen die wil van die Here, maar ter willle van die enkele getroues wat aan die Here toegewy lewe, word die hele volk nie uitgewis nie (vgl. Jesus se gelykenis van die onkruid tussen die koring, Mat 13:29-30; Gen 18:26). Hulle is die ‘oorblyfsel’ van Jes 1:9; 10:21,22; 11:11,16 die stomp van Jes 6:13.

65:9 Die vers is vol van die belofte van die land aan Abraham en Jakob en hulle saad/nageslag, van die land wat hulle sal kry, hier genoem die bergland na aanleiding van die bergreeks of hoogland wat van noord na suid in Palestina strek. Hier word gepraat van ‘saad’ en ‘erfenis’ en ‘woon’ wat hulle sal erf; en van die Here se uitverkorenes en dienaars. Die ou beloftes wat nog in Israel se verbeelding draal, is nog steeds van krag na meer as ‘n millennium na Abraham en Jakob, al het sommiges tydens die ballingskap en daarna besluit dat die beloftes verval het.

65:10 Die belofte in vers 9 word hier uitgespel: Saron is die vlakte tussen die bergreeks en die see, Israel se westelike grens, en die Agorlaagte is die vallei tussen die bergreeks en die Jordaanrivier, Israel se oostelike grens. Saron verteenwoordig voorspoed en landbou-oorvloed (Jes 35:2; Hooglied 2:1) en die Agorlaagte (Agor hang saam met ‘die dood oor ons gebring’), waar Akan deur die hele Israel met klippe doodgegooi moes word na sy diefstal van  goed wat aan die Here gewy is (Jos 7:11,25-26),  maar word in Hosea 2:14 deur die Here ‘n poort na ‘n nuwe toekoms met wingerde gemaak. Die twee valleie weerskante van die hoogland verteenwoordig die land wat die Here gee aan dié wat Hom gesoek het (1983-vertaling: wat vra na sy wil; Hos 2:1: wat weer sy liefde beantwoord).

Dié gedig met sy oordeel en verlossing wys dat dit geskryf is aan ‘n gemeenskap wat diep verdeeld is tussen soekers om die wil van die Here te doen, en hulle wat nie daarna soek nie, maar hulle eie kop volg, teen die wil en weg van die Here, soos uit Esra en Nehemia blyk. In 65:1 het die Here gesê: Ek het my laat vind deur mense wat my nie gesoek het nie – die Here laat hulle sy oordeel oor hulle vind. Maar aan dié wat Hom soek gee Hy sy vrugbaarheid en voorspoed, anders as Baäl, die afgod van vrugbaarheid.

65:11 Die ander deel van Israel het die Here (Jahweh die Ek is) verlaat en die berg van sy heiligheid vergeet – hulle het die Here prys gegee en na ander gode toe gegaan vir hulle geluk en voorspoed, en op berge en heuwels gaan offer (v7) omdat hulle die berg waarop die tempel staan vergeet. Gad (geluk) is die god van geluk (soos in ‘n dobbelspel) wat geluk sou bring, en Meni (noodlot) die god wat die lotsbestemming/ wat die noodlot bepaal. Israel dek die tafel vir ‘n fees om die god van geluk se guns te wen in plaas van die jaarlikse offers vir die Here; en vul die bekers vir die drankoffers aan die god van die lotsbestemming om hom gunstig te stem, in plaas van die drankoffer wat hulle stamvader Jakob by Bet-el vir die Here uitgegiet het (Gen 35:14), of die daaglikse drankoffer vir die Here by die heiligdom (Num 28:7).

65:12 Die straf van die Here begin met die werkwoord bestem (Menah met dieselfde stam as Meni) : Ek sal jou bestem vir die swaard en julle sal almal kniel vir die slagtery. Swaard en slag beskryf hulle treurige vooruitsig op ‘n skielike dood. Die rede vir die harde oordeel is Israel se onverskilligheid teenoor die Here. Hulle het nie geantwoord en nie geluister nie, maar was ongehoorsaam en het die Here mishaag (twee negatiewe en twee positiewe aanklagte). Die Here wat sê: ‘Hier is Ek’ (v1), kan dit nie sê vir dié wat Hom nie soek of Hom antwoord of na Hom luister nie. Wat hulle gekies het is boos en krenk die Here.  Die eie-wil wat vir God wil dwing om vir hulle te doen wat hulle van Hom verwag, slaan orals deur.

65:13-14 Die sosiale en godsdienstige verdeling in die gemeenskap kom duidelik na vore. Dit is ‘n konflik tussen ‘my dienaars’ en ‘julle,’ die mense wat die afskuwelikhede van verse 2,5,11 beoefen, die opstandelinge teen die Here se wil. Die kontras word uitgespel met vier eweredige stellings wat ‘n weerklank is van Deutr. 28 se seëninge en strawwe. Die digwerk wil elke aspek van die lewe onder  die Here se seën of vervloeking bring (vgl. Mt 25:31-46). Elke stelling word ingelei met die oproep: Kyk! wat dramaties die aandag vra: my dienaars sal deur die Here geseën word om te kan eet/drink/bly wees/sing; maar ‘julle’ sal gestraf word met  honger/dors/skreeu van pyn/huil. Dit raak die materiële bronne van die lewe (hulle liggame), en die sosiale morele toekoms van insluiting en uitsluiting uit die Here se seënende teenwoordigheid (soos Jesus se gelykenis van die 10 jongmeisies wat wag op die bruidegom (Mt 25:1- 13).

65:15 Die simmetriese stellings in verse 13-14 word verder verduidelik in verse 15-16. Julle (die opstandelinge teen die Here se leiding) sal ‘n kenmerk en ‘n leuse word vir die Here se dienaars om iemand te beskryf wat hulle rug op die Here gedraai het (‘n rugsteker word bv. ‘n Judas genoem) of hulle sal vir ‘n teenstander iets sê soos: mag dit met jou soos met die mense van Sodom gaan. Teenoor vers 8 se belofte dat die Here nie die toegewydes sal vernietig nie, sal die Here almal wat daarin volhard om Hom te verwerp, vernietig. Die dienaars van die Here word hier sy uitverkorenes genoem, wat aan hulle die goedkeuring deur die Here se verkiesing gee, teenoor die Here se afkeer van die pad wat die ‘julle’ gekies het (65:12b). En Hy sal hulle met ‘n ander naam noem, soos Jerusalem en Israel nuwe name sal kry (64:4,11). Dit beteken ‘n nuwe identiteit, ‘n nuwe verhouding en ‘n nuwe toekoms vir die gelowiges.

65:16 Dit is ‘n oorgangsvers van die negatiewes en vernietiging van die vorige verse, na die wonderlike beloftes in die volgende verse, en sluit aan by die Here se uitverkore dienaars in vers 15,  ‘(elke dienaar) wat homself in die land (op die aarde?) seën (1983 verduidelik: wat om voorspoed bid) sal homself  met die God van getrouheid seën, en wat in die land (op aarde) sweer, sal sweer by die God van getrouheid…’ Die gedig verander en fokus net op die seën wat berus op God se absolute getrouheid selfs in tye van diepe krisis, ‘want die vorige moeilikhede sal vergeet wees, omdat hulle verberg sal wees vir my oë’ – Die Here vergeet van hulle sonde, teenoor sy onthou daarvan in hoofstukke 63-64 (Jes 31:24; 38:17 letterlik: U het al my sondes agter U gewerp; 43:25;  Jer 31:34; Ps 103:8-12). Die vertroubare God is die grond waarop Israel se daaglikse vertroue op Hom gebou word, ook in haglike en gevaarlike omstandighede.

Verse 1-16 is ‘n ernstige oproep tot die geloofsgemeenskap om te kies. Dié wat die Here soek, sal lewe en geseënd wees. Vir dié wat anders kies, bestem die Here die swaard (v12). Die gedig beklemtoon dat die Here die toekoms van Israel en hulle lewenswyse in sy hand hou.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Dwarsdeur die boek Jesaja gaan dit om die Here. Hier praat Hy self en eis dat almal tot ‘n vergelyk met Hom moet kom. Daar is twee moontlikhede: oordeel of versekering. Albei verwys na die Here se alleenheerskappy wat op twee verskillende maniere beleef word deur gelowiges en ongelowiges.

65:1-2a  ‘Ek het My laat soek deur hulle wat nie gevra het nie; Ek het My laat vind deur hulle wat My nie gesoek het nie; Ek het gesê: Hier is Ek, Hier is Ek, aan ‘n nasie wat My naam nie aanroep nie. Ek het die hele tyd my hande uitgestrek na ‘n opstandige volk wat wandel op ‘n pad wat nie goed is nie, volgens hulle eie gedagtes.’

Die Here antwoord op die klagtes en twyfelvrae van Israel in hoofstukke 63-64 en hulle beskuldigings dat dit sy skuld is dat hulle afgedwaal het en dat dit daarom nou met hulle sleg gaan. Dit is egter nie waar dat die Here Hom verberg of afwesig is, ver is of nie beskikbaar is nie. Die Here sê dat Hy inderdaad beskikbaar is, gereed om gesoek te word, gereed om sy teenwoordigheid aan te kondig. Sy hande is deurentyd in liefde uitgesteek om hulle te verwelkom en te beskerm. Dit het Moses reeds belowe in Deutr 4:29-30, en tydens die ballingskap het die Here dit bevestig in Jeremia 29:10-14.

Uit vers 2 se ‘opstandige volk’ lyk dit of verse 1-2 op Israel van toepassing is, so ook in Hosea 1:10; maar in Romeine 9:24-26 word Hosea aangehaal en toegepas op alle volke; en in Rom 10:20-21 word Jesaja 65:1 op alle volke en vers 2 op Israel toegepas.

65:2b Israel word aangekla as die eintlike skuldige party wat sy rug op die Here gedraai het om hulle eie gedagtes/oogmerke na te jaag  – dieselfde woord vir gedagtes/oogmerke word in 55:8-9 gebruik: ‘My gedagtes is nie julle gedagtes nie….soos die hemel hoër is as die aarde, is my gedagtes bo julle gedagtes.’ Israel bid vir die herstel van hulle koningskap soos van Dawid om oor hulleself te heers en die ander volke te oorwin met die swaard – ‘die pad wat nie goed is (in die oë van die Here) nie.’ Die Here se gedagtes is egter anders. Hy het Israel uit ballingskap teruggebring om hulle sy getuies en voorbeelde van reg, geregtigheid en barmhartigheid  te maak, wat, soos Hy, ‘die hele tyd met uitgstrekte hande’ ander volke verwelkom om, soos Israel behoort te wees, die Here te dien, want dit is net Hy wat mense leer en in staat stel om in liefde saam te leef.

65:3-5 Die opsomming van die aanklag in vers 2b teen die opstandige/rebelse volk wat hulle eie kop volg word in besonderhede uitgewerk in verse 3-5 met ‘n reeks sinne wat met deelwoorde begin en vertaald ingelei word met ‘wat…’

65:3 Die volk wat my voortdurend in my gesig beledig/uittart; wat in tuine offer en wat offerandes in rook opstuur op die plaveisels; – die heidense ritusse is ‘n direkte belediging van die Here. Die woord uittart word reeds in Moses se lied gebruik vir Israel se afgodsdiens (Deutr. 32:16,21; vgl. Jer 7:18; 11:17). Die vrugbaarheidsritusse onder die groen bome van die Kanaäniete is reeds in Jes 1:29 veroordeel. So ook die wierookoffers wat op die huise se dakke gebring is aan die son, maan en sterre (Jer 19:13; Sef 1:5). Die Kanaäniete se land is juis aan Israel gegee weens die afstootlike dinge wat die Kanaäniete  gedoen het (Lev 18:27-30; Gen 15:16).

65:4 wat tussen die grafte sit en wat die nag in rotse deurbring – waar hulle probeer om kontak te maak met die dooies om leiding by hulle te vra; ‘n ou Palestynse kultus (Jes 8:19; Deutr 18:11).

wat varkvleis eet, wat deur die wet verbied is (Lev 11:7-8; Deutr 14:8) waarskynlik omdat dit juis in die heidense offers gebruik is.

wat onrein offervleis in hulle houers het – vleis van onrein diere of offervleis wat lank gestaan het  (Jer 4:14; Lev 11; Deutr 14:6-7);

65:5 wat sê: hou jou by jouself, moenie nader aan my kom nie want ek is heiliger as jy – Eseg 44:5,13,15 beskryf die afsondering van die priesters vir die diens van die Here. Hulle werk is juis om vir die volk in te tree by die Here. Maar as hulle hulleself verhoog as te heilig vir die volk, het hulle hulle roeping versaak. Skynheilig maak hulle asof hulle deur die ander mense ontheilig sal word (vgl. Luk 10:31-32 se priester en Leviet wat aan die anderkant verbygegaan het van die man wat deur rowers oorval is). Daarby kan die Here nie hoogmoed verdra nie (Jes 13:11; Spr 8:13). Jesaja 60:21 en 61:6 ken die priesterskap egter toe aan elke gelowige, en as ‘n gelowige hom verhef bo ander mense staan hy/sy die wil van die Here vir hom/haar teen (Filp 2:3-5).

‘hulle is rook in my neus, ‘n vuur wat al die dae  brand.’ Samuel (1 Sam 15:23) het al gesê: ‘Weerspannigheid is net so erg as die sonde van waarsêery; eiesinnigheid net so erg as afgodery.’ Soos die mens wat ‘n waarsêer raadpleeg om bomenslike kennis of mag  te kry teen God, so verhef die weerspannige homself teen God, erken Hom nie, buig nie voor sy wil nie, maar is god vir homself. Sonder om God openlik te verwerp wil so ‘n persoon die Here dien soos hy self wil en volgens sy eie opvatting. Die Here vind hulle optrede aanhoudend irriterend en uitlokkend, soos ‘n vuur wat voortdurend brand, met rook altyd in jou neus.

65:6-7 Die antwoord van die Here op hulle aanklag: ‘Kyk! dit is voor my (gesig) geskryf’ – in teenwoordigheid van die Here is die wet opgeteken wat Hy nou gaan toepas. Dit verwys moontlik na Deutr.28 se seëning en strawwe/vervloekings.– Hy sal nie stilbly oor wat aangaan nie – soos hulle in 64:12 in twyfel gevra het. Maar, anders as wat Israel hoop en verwag het, is dit nie die Here se seën, soos hulle vra nie, maar die straf uit sy mond wat hulle as antwoord ontvang: ‘maar, sê die Here, Ek sal vergeld, ja Ek sal aan hulle liggame vergeld, hulle oortredings saam met die oortredings van hulle vaders, wat wierook gebrand het op die berge, en op die heuwels my belaster het (die teruggekeerdes uit ballingskap se heidense offers, v3, is ‘n herhaling van dié van hulle vaders voor die ballingskap gedoen het, Eseg 20:27-2), Ek sal hulle vorige werke afmeet op hulle bors/skoot. Dieselfde heidense praktyke van hulle vaders in die 8e eeu v.C. word steeds deur hulle in die 5e eeu v.C. beoefen. Die jarelange ballingskap het Israel nog nie geleer hoe om die volk van hulle God, die Here, te wees nie. Daarom gaan die Here hulle straf soos wat hulle verdien deur hulle heidense geloof en lewe. Hulle bors/skoot wat hulle misbruik het vir die onsedelikheid met hulle diens aan die afgode, sal deur hulle vyande onteer en kasty word (om God se straf daarvoor te betaal is Jesus se mishandelde liggaam naak aan ‘n kruis gespyker; Mat 27:29-30; Luk 23:34).

Skrywer:  Prof Francois Malan

64:8 ‘Maar nou, Here, U is ons Vader! Ons is die (rooi) klei en U is besig om ons te vorm; ons is almal die werk van U hand (die Dooie See Manuskripte lees: hande).’

Alles wat gesê is oor wat hulle is en wat hulle gedoen het, word deur die digter agtergelaat, as dinge wat nie van belang is nie, en hy beweeg na die nóú, die huidige tyd, van Israel se nood. Wat nou tel is niks van ons nie; al wat tel kom nou alles van die Here af, van sy oorspronklike verhouding en basiese verbindtenis sedert Abraham, wat nie deur omstandighede bepaal word nie, of deur hulle reaksie daarop beïnvloed word nie. Afgesien van alles wat tot nou toe gesê is, is God ons Vader en ons Pottebakker/Formeerder, wat daarom die hele verantwoordelikheid vir Israel het, en Israel is totaal afhanklik en gevorm deur die Here se initiatief (sy hand). So bid Israel nou met die woorde van die Here self in 45:9-1, dat Hy hulle Vader, Formeerder en Maker (die werk van U hand) is. Dit is die grond waarop die volgende smeekgebed berus:

64:9 Die drie dele van die smeekgebed word telkens met imperatiewe ingelei, twee negatief en een positief: ‘Here, moet tog nie vir altyd  toornig wees nie, en nie vir ewig ons sonde onthou nie. Kyk! Sien ons tog as U volk, ons almal’.

Die profeet pleit om vergifnis vir hulle sonde en Hy vertrou op die Here se verbondenheid aan die volk, as sy volk wat Hy uitgekies (Abraham)  en gevorm het (deur sy woord en sy straf). Die digter maak aanspraak op die Here se liefde, die liefde van ‘n Vader (64:8) wat deur sy liefde vir sy kinders hulle oortredings vergewe (vgl. Luk 15:24), op sy verbond (hulle sal my volk wees en Ek sal hulle God wees), en op sy verbondsbeloftes soos o.a. tydens die ballingskap oorgedra is deur Jeremia 31:31,34; 32:38; en Esegiël 16:59-63).

64:10-11 Die twee verse beskryf, met tipiese digterlike oordrywings, die ellende van Israel om die Here se simpatie te wek om Hom te oortuig om in te gryp. ‘Die stede van U heiligheid – Israel se stede waaraan die Here toegewy is – het ‘n wildernis geword, Sion (die ou stad van Dawid, 2 Sam 5:7 en later ook die tempelplein) het ‘n wildernis geword, Jerusalem (die uitgebreide Sion) ‘n verlate plek.’

‘Ons heilige en pragtige Huis (die tempel van Salomo) waar ons vaders U geloof het, is deur vuur verteer; en al ons kosbaarhede (magemadim) het ‘n ruïne/verlate plek (garebbah) geword.’

64:12  Die smeekgebed sluit met ‘n geloofsvraag: ‘In die lig van hierdie dinge (die ellende waarin hulle tans verkeer, en die lang geskiedenis van die Here se reddingsdade, en dat Hy hulle as sy kinders uitgekies en gevorm het) sal U, Here, U inhou/beheer, sal U stilbly en ons so erg verdruk?

Die vraag is of die Here weer, soos lank gelede, gaan ingryp. Sal die gebed die Here beweeg om op te tree soos hulle vra? Die boek Klaagliedere eindig met dieselfde vraag (Klaag 5:20-21). Voor sy hemelvaart het die dissipels ook vir Jesus gevra: Here, is dit nou die tyd dat U weer die koninkryk vir Israel gaan oprig? (Hand 1:6). Maar in plaas van ‘n koninkryk vir Israel, het Jesus hulle ‘n ander opdrag en toerusting gegee: om, met die Heilige Gees toegerus, sy getuies te wees in Jerusalem sowel as in die hele Judea en in Samaria en tot in die uithoeke van die wêreld (Hand 1:8). Dit was ook die Here se doel met Israel ná die ballingskap, maar hulle wou ‘n koninkryk net vir Israel self hê (vgl. die drie maal wat die Heilige Gees in hoofstuk 63:10,11,14 genoem word, al het Israel die Gees nog nie as ‘n Persoon in die Drie-eenheid geken nie, maar aan die Here self gedink het, vir wie hulle bedroef het, wat onder hulle was en hulle gelei het). Met die teenwoordigheid van die Heilige Gees van God by hulle, wil die Here dat hulle sy getuies voor die wêreld moet wees, ‘n lig vir die nasies, waarheen die nasies sal stroom (Jes 42:6; 49:6; 52:10,15;  60:3).

Maar die gebed is tog merkwaardig met sy teensprake wat ‘n kenmerk is van geloof. Israel moet so bid omdat daar geen alternatief is as om na terug te draai as na die Here toe nie. Hy is die fondament van Israel se toekoms, van hulle hoop, sonder versekering of waarborg dat die Here sal doen wat hulle vra.

Die hymne in 63:1-6 is seker van die Here se dag van wraak. Maar in die tussentyd is dinge deurmekaar en benodig voortdurende gebed. Die geskiedenis van die Here se genadige dade is die agtergrond van hulle vertroue op God (vgl. Jesus se gelykenis in Luk 18:1-8 om te verduidelik dat ‘n mens altyd moet aanhou bid sonder om moedeloos te word; soos die weduwee se herhaaldelike versoeke aan die onregverdige regter). Dit is die God wat aan sy uitverkorenes, wat dag en nag tot Hom roep, reg sal doen en hulle gou sal help – nie soos ons wil nie, maar soos Hy wil. Gebed is die praktyk van geloof wat steeds moed hou. Dit is ons vertroue op God op wie ons in die Onse Vader ons lewe oorgee aan sy inisiatief, sorg en leiding tot sy eer.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die Hebreeuse teks eindig hoofstuk 63 met vers 19a en begin 64:1 met 63:19b. Die Griekse vertaling, gevolg deur die tradisionele vertalings, begin egter hoofstuk 64:1 met die Hebreeuse 63:19b, en het daarom 12 verse in hoofstuk 64, teenoor die Hebreeuse 11 verse.

64:1-3 ‘O, as U maar die hemele sou oopskeur en afkom!  Voor U aangesig (teenwoordigheid) sal berge bewe/skud’ (Griekse vertaling: hulle sal wegsmelt; Latynse vertaling: wegvloei).

Die Here word gevra om die skeiding tusen die hemel, waar die Here is, en die aarde (waar Jerusalem is) oop te skeur om in hulle noodsituasie af te daal. In 63:15 is slegs gevra dat Hy sal afkyk na hulle omstandighede. Hier word gevra dat die Here sal ingryp soos by Sinai (Gen 19:18).

64:2 ‘Soos vuur’n ruigte kreupelhout aan die brand steek en water borrel/kook deur vuur – om U Naam bekend te maak aan U teenstanders/vyande (hulle is aan die brand), deur U gesig/teenwoordigheid bewe/skud die nasies’ (soos water wat borrel as dit kook).

Die Here word gevra om af te kom vir ‘n sigbare vertoning van ontsaglike krag wat die Here se vyande sal beïndruk en so ruimte te maak vir Israel om in te lewe. Vuur is hier ‘n metafoor vir God se direkte ingryping. Vuur laat dinge gebeur: bosse brand en water kook – so was die brandende braambos ‘n teken van die Here se teenwoordigheid (Eks 3:2); so het die Here swael en vuur op Sodom en Gomorra laat reën (Gen 19:24); vuur gestuur om die 250 Israelitiese leiers wat teen Moses en Aäron in opstand gekom het, te verteer (Num 16:35). Dawid sê, toe hy in die nood was het die Here so opgetree (Ps 18:8; vgl. Nahum 1:5; Hab 3:6). Die berge is ook simbole vir die farao en vir die versterkte stede in Palestina waarvan die mure geval het. Israel vra dat die Here met geweld die nasies sal skud sodat Israel die Here se getuies sal word deur sy magtige dade (soos met uittog uit Egipte). Die nasionaliste in Israel wou politieke mag verkry deur die Here se magtige optrede teen die nasies. Die Here wil egter hê dat mense uit die nasies in sy tempel kom aanbid, aangetrek deur Israel se regverdige lewe in vrede (2:2; 11:10; 42:1,6; 51:4;  55:5;  60:3; 61:9,11; 66:18).

64:3 ‘Toe U vreeswekkende dade gedoen het, wat ons nie verwag het nie, het U afgekom en die berge het gebewe voor U aangesig.’ Die digter beroep hom op die ou tradisie dat die Here hardhandig optree teen sy vyande – waarom nie nou weer in hulle noodsituasie nie?

64:4 Van die ou tyd af het niemand gehoor of geluister of met die oog gesien wat ‘n god buiten U kon doen vir dié een wat op U wag nie – by implikasie nie vir die ongeduldige aktivis, wat nie geduldig op die Here vertrou nie. Die digvers is ‘n tussenspel wat die Here se onvergelykbaarheid besing, soos Eks 15:11 in Moses se loflied ná Israel se verlossing uit Egipte. ‘n Terugblik uit vers 4 na verse 1-3, sien die Here se onvergelykbaarheid in sy ongeëwenaarde krag en vermoë om teenstanders van die Here te intimideer. In die volgende verse word die Here se onvergelykbaarheid baie anders gestel.

64:5 ‘U ontmoet/aanvaar dié een wat hom verbly en reg doen deur U te onthou in U optrede; Kyk! U, U het in die ou tyd toornig geword wanneer ons sonde doen en daardeur skuld bring oor die volk, maar ons kon tog nog (deur U) verlos word’ (1983 maak daarvan ‘n vraag wat twyfel of dit nog kan). Die Here vra van hulle: blydskap, reg, en ‘n lewe volgens sy wil. Die mense wat gesondig het kon nog vergewe word, soos ná die goue kalf, Eks 34:4-14 (1983 se vraag impliseer dat hulle nie meer vergewe kon word nie).

64:6 Die toon van die gedig verander en erken dat die huidige ellende waarin hulle verkeer, verdiende ellende is. Almal in Israel is ritueel onrein – onbevoeg om in die teenwoordigheid van die Here te kom; al hulle geregtighede/goeie werke is soos vuil klere – met verborge selfsugtige motiewe. ‘Ons verdroog soos ‘n blaar, ons almal, en ons oortredings/sonde (of skuld weens die sonde) waai ons weg soos die wind blare wegwaai. Gedryf deur hulle sonde is Israel van geen waarde nie, en daarom is dit te verstane dat Israel se ganse bestaan op die spel is.

64:7 Die belydenis bereik sy toppunt in die erkenning van hulle totale mislukking, en dat die Here goeie rede het om Homself vir hulle te verberg, en nie vir hulle beskikbaar is nie. Daar is niemand wat die Here aanroep nie (parallel met 63:19b soos diegene oor wie die Naam van die Here nie uitgeroep is nie), niemand wat homself opwek om aan U vas te hou nie, want U het U gesig vir ons verberg en ons laat wegsmelt – oorgegee aan die vernietigende hand (krag) van ons oortredings – deur die mag van hulle sonde is hulle weggesleur van die Here af. Die verbinding tussen die Here en Israel is tot niet. Dit is die logiese uitkoms van die erkenning, maar die gebed eindig met ‘n geloofsbelydenis in 64:8-12.

Skrywer:  Prof Francois Malan