14:1-2  Omkeer, deernis en tuiskoms.

14:1 Die hoofstuk begin met ‘n ’maar!’ Die geweldige en harde aftakeling wat vir Babel in hoofstuk 13 voorsien is, het belangrike nagevolge vir die Joodse gemeenskappe in die Babiloniese ryk. Soos teenoor al sy kolonies van volke wat hy onderwerp het, was Babel ook meedoënloos teenoor Israel (Jes 47:6). Maar ná Israel se straf uitgedien is, sal die Here ‘Jakob met hartstog liefhê (die Hebreeuse woord vir hartstogtelik liefhê, regêm, word ook gebruik vir die baarmoeder, om die Here se liefde vir Israel met onselfsugtige moederliefde te omskryf) en Israel weer uitkies.’ Terwyl Babel se trots omskep is in vernietiging, sal die Here vir Jakob genadig wees en sy lyding omskep in ‘n lewe onder die ontferming van die Here, met godsdienstige en sosio-politiese gevolge. Die Here sal Israel weer sy uitverkore volk maak, ‘en Hy sal hulle laat rus/vestig in hulle land/grond’).

Die oorblyfsel van die tien stamme van Israel wat in 722 v.C. in die Assiriese ryk verstrooi is en deur Babel oorgeneem is, en die oorblyfsel van die twee stamme van Juda wat deur Babilonië in 587 v.C. as ballinge weggevoer is, is nou weer een volk, na hulle loutering van 185 en 70 jaar onderskeidelik, waardeur die oorblyfsel geleer het om die Here lief te kry en te vertrou (vgl. Hosea 1:11; 2:13-14;  3:5; 5:15-6:3; 11:12; 12:7).

Soos tydens die uittog uit Egipte sal vreemdelinge (lede van ander volke) hulle by Israel aansluit en hulle verbind aan die huis van Jakob (Eks 12:38).

14:2 Benewens die vreemdelinge wat vrywillig met hulle saamgaan, sal lede van ander volke die Jode na hulle land toe bring, hulle help dra en voortaan as slawe in hulle diens wees, soos die huis/volk van Israel in die Babiloniërs se diens was tydens die ballingskap. Israel sal heers oor die slawe-eienaars wat hulle onderdruk het. Israel sal weer gerespekteer word.

14:3-4a is die aankondiging van ‘n spotlied (spreuk/gelykenis) oor die koning van Babilon (14:4b-23). Die lied het dieselfde ritme as ‘n begrafnislied, wat met spot gesing word oor die ballingskap se lyding, verdrukking en harde werk as slawe. Dit sal gesing word op die dag wanneer die Here vir Israel rus gee van hulle swaarkry. Israel se slaweskap in Babel herinner aan hulle slawerny in Egipte waaruit die Here verlos het, en hulle vreugdeliedere daarna in Eksodus 15. Die lied kondig ‘n toekoms vir Israel aan, soos hoofstuk 11dit reeds vir Jerusalem aangekondig het en hoofstuk 12 waar hulle lof aan die Here uitgesing word.

14:4b-7 Uiteindelik Sabbatsrus

14:4 ‘Hoe (spottend gesê) het die verdrukker tot rus gekom (sjabat)! die verdrukker, eintlik sy arrogansie het tot rus gekom

14:5-6 ‘Die Here het die staf van die goddeloses verbreek, (nl.) die septer van die heersers, wat die volke in toorn geslaan het, houe sonder ophou, wat nasies in woede vertrap en oorheers het, wat sonder selfbeheersing vervolg het.’

Die verdrukker het roekeloos te kere gegaan. Maar die verdrukking het opgehou omdat die Here die mag van die heersers gebreek het. Die Here is vertoorn op Babel wat eens sy roede was, maar hy het die doel van sy straf geskend/verkrag met sy woede teen mens en dier en skepping, en weens sy arrogansie teen God.

14:7-8 Dit is stil en rustig in die skepping, wat verteenwoordig word deur die sipresse en die seders van die Lebanon wat onder die verdrukker se byl gely het. Die mensdom wat vertrap en sonder medelye vervolg is, breek uit in ‘n gejuig en ‘n vreugde uitroep oor die val van die verdrukker. In Mesopotamië is daar nie bome nie, en hulle konings het dikwels togte gereël om hout in Lebanon te kap vir die bou van hulle paleise en tempels. Verdrukkers wat mense verslaaf, is arrogant teenoor die mense, en vernietig die omgewing sorgeloos vir hulle eie gewin. Die nuwe heerskappy van die Here is ‘n versekering aan alle skepsels en daarom sing hulle soos in Ps 96:10-13. Nou dat Israel vry is, is selfs die bome veilig.

14:9-11 Interessant is die digter se gedagtes oor die tafereel wat afspeel in Sjeool, die doderyk, of onderwêreld, die plek van die dooies. Toe die onderdrukker in Sjeool aanland, gestroop van al sy gesag en totaal onmagtig, sien die digter ‘n verwelkoming vir hom deur almal wat ook onmagtig is en van hulle magte gestroop is. Hy word erken as heeltemal gebroke en irrelevant, wat geen aandag werd is nie. Met dié beeld word vir die maghebber ingevryf wat hy werklik is. Die doderyk wat gewoonlik stil is, word geroer deur die koms van hierdie verdrukker, veral die gebied in Sjeool waar die vorige heersers is, wat opstaan om hom te ontmoet. Hulle ‘praat’ selfs (of ‘sing’) in ‘n koor: jy is nou gemaak soos ons is: swak, sonder klanke, en hulpeloos teen die maaiers. Hy wat op ‘n bed lê en luister het na musiek, lê nou tussen maaiers; hy wat beklee was met koninklike klere is nou bedek met wurms. Dit is ‘n beeld van die niksbeduidendheid van maghebbers wat hulle mag misbruik. Hulle tyd gaan verby.

Die wêreldbeeld van die oudheid het die doderyk voorgestel as ‘n gebied diep onder die aarde (Num 16:30) of onder die see (Job 38:16-17). Daar voer die dooies ‘n soort skaduweebestaan, sonder lig, sonder kontak met mense wat nog lewe (1 Sam 28 se verskyning van Samuel het slegs bestaan in die verbeelding van die heks van Endor), sonder gemeenskap met God (Job 10:21-22; Ps 88:6; 115:17). Die woord Sjeool kom 65 maal in die OT voor,  en word dikwels gebruik as sinoniem vir ‘graf’ en ‘dood’ (Ps 18:6; 30:4; 49:15). Dit verwys na God se ewige straf in die hel (Ps 9:18, en soos hier in Jes 14:9,11,14 ).

Skrywer:  Prof Francois Malan

13:14-16  Mense sal so kwesbaar wees soos skape sonder herders en wildsbokke, wat blootgestel is aan roofdiere wat tevergeefs vir hulle lewe weghardloop. Die opstandelinge teen die Here vlug voor die leërs, maar word deur die wrede soldate mishandel, verkrag en vermoor word. Dit is nie slegs die soldate wat val nie, maar ook hulle babas en vroue en huise val voor die aankomende leër en sy wrede soldate, wat optree volgens die oorlogsgebruike van die Assiriërs en die Babiloniërs. Soos die Babiloniërs met die ander volke en Juda gemaak het, sal met hulle gemaak word.

Die inwoners van Babel wat betyds gevlug het na hulle lande van herkoms, mense uit Israel en Juda wat terugkeer na die Here vir wie hulle verlaat het, kan die geweld en die toorn van die Here ontkom. Hulle is soos die takkie uit die stomp van Dawid (11:1), die skaars klompie waarvan vers 12 praat,  die oorblyfsel van Jes. 1:9; 10:21,22.

Hoewel 13:1 vir Babel aanwys as die skuldige wat aangespreek word, is die gedig in verse 2-16 heel algemeen en nie net op Babel van toepassing nie. Dit sluit selfs die hemellggame in en dit pas by enige tyd en optrede van mense wat teen die Here en sy woord lewe, en die kinders van die Here vervolg. So word Babilon, soos Sodom en Gomorra, ‘n model en voorbeeld vir enige mag wat teen die wil van die Here optree. In Openb. 18 word Babel steeds gebruik as simbool vir die bose, en toe het die stad Babilon vir eeue reeds nie meer bestaan nie.

In die volgende verse word weer spesifiek verwys na die hoogsontwikkelde en magtige maar arrogante Babel en sy bevolking, wat vir ‘n tyd lank Galdeërs genoem is toe ‘n suidelike Galdeërstam seggenskap gekry het oor die regering en 5 agtereenvolgens leiers opgelewer het, o.a. Nebukadneser.13:17 Die agente van die Here, wat sy oordeel oor Babilon voltrek, is die Meders wat sterker geword het en die Babiloniërs bedreig het. Eintlik is Babel deur die Pers Kores oorgeneem. Medië (noord) en Persië (suid) het aan die oostekant van Babel/Mesopotamië gelê. Babilonië is rofweg die huidige Irak en Medië-Persië die huidige Iran. Die Mediërs was reeds in Gen 10:2 genoem as afstammelinge van Jafet.

Van dié leërs van Medië-Persië en hulle leiers word gesê dat hulle nie omgekoop kan word – om Babel te spaar met ’n loskoopprys van ’n jaarlikse belasting nie. Hulle gaan Babel verwoes, al die groepe van Babel wat in vers 16 genoem is. Van die invalsmag sê die Here letterlik: ‘Kyk! Ek spoor/wek die Meders aan/op teen hulle…’ (dieselfde werkwoord word in Jes 45:1,13 gebruik, dat die Here vir Kores opgewek of aangespoor het om reg te doen en my ballinge terug te stuur). Die Here sit die hele aksie aan die gang om van Babel rekenskap te eis en sy mag te verbreek.

13:18 herhaal, met ander woorde, wat in 13:16 gesê is (letterlik: jongmanne sal hulle boë in stukke slaan, en op die vrug van die baarmoeder sal hulle geen genade hê nie, op kinders sal hulle oog nie met deernis kyk nie). Hulle word terugbetaal vir wat hulle Juda aangedoen het (Ps 137:8-9).

13:19-22 Babilon verkry nuwe status in die plek van Sodom-Gomorra, wat die ou simbool van God se straf op die sonde was (vgl. Jes 1:9). Die trotse arrogante stad sal ‘n permanente ruïne word, so vernietig en met die grond gelykgemaak dat dit nooit weer sal herstel nie. Weens Babel en sy Galdeër-volk se roem en arrogansie teen die Here en sy volk, word nou aan hulle gedoen wat hulle aan Juda gedoen het (vgl. Jes 47:6; 2 Kron 36:17-20; Jer 50:33) en word hulle verwoes. Die ‘wonderstad van die wêreld’ (sy ‘hangende tuine’ is beskryf as een van die 7 wonders van die antieke wêreld), sentrum van kuns, kultuur en wetenskap, word verlaag tot die status van Sodom en Gomorra, die hoof simbole van die Here se straf en vernietiging.

Nie eers die Bedoeïene skaapwagters sal naby die verwoeste stad kom nie, want roofdiere en wilde diere (o.a. ‘veldduiwels’ letterlik: harige wesens soos bokramme; vgl. Lev 16:21-22) maak dit ‘n verlate en gevaarlike plek, die stad wat eens die sentrum van ‘n wêreldmag was. Dit gebeur nie dadelik nie, al is die waarskuwing bedoel vir enige tiran dat sy ondergang hier is (letterlik: naby om te kom vir haar, en haar dae sal nie verleng word nie). So sluit die paragraaf af, wat in 13:6 begin het met die dag van die Here wat naby is vir sy verwoesting van Babel.

Die eerste verwoesting van Babel (net na Jesaja se tyd) was deur die Assiriese koning Sanherib in 689 v.C. Honderd en vyftig jaar later, in 539 v.C., het die Meders en Perse onder Kores Babel ingeneem. In 518-465 v.C. het die stad agteruitgegaan onder Darius I en Xerxes. In 312 v.C. het die Griek Seleukes-Nikator, Alexander die Grote se generaal, die stad verwoes. Vierhonderd jaar later is Babel nog steeds ’n simbool van die bose. In die Nuwe Testament word na Babel verwys as ‘n simbool van die sedelose vrou (Openb 17) en die antichristelike ryk (Openb. 18).

Skrywer:  Prof Francois Malan

13:6-8 Na vers 4 se beskrywing van die geluid van die aankomende leër waarna die leser moet luister, word dit hier dringerder gestel met ‘n opdrag om te huil (heliloe klanknabootsing), om in angs te weeklaag voor die nabyheid van ‘die dag van die Here.’  In 2:12 word reeds verwys na dié dag. In 9:4 is verwys na ‘die dag van Midian,’ toe die Here in Gideon se tyd die Midianiete wat Israel verdruk het, laat uitwis het. Hier breek die dag van die Here vir Babel aan, wat vir Israel in ballingskap weggevoer het met onmenslike wreedheid (13:16,18). Amos 6:20 het al vir Israel ‘die dag van die Here’ voorspel. Sefanja 1 verkondig in Juda dat die dag van die Here ‘n einde gaan maak van alles op aarde (vgl. Eseg 13:5; Hos 9:5 noem dit die Feesdag van die Here, die ander kleiner profete praat van ‘die dag van oordeel/toorn.’  Die politieke mag is nie bestand teen die aanslag van die Here nie. Die verwoesting (sjood) kom van die Verwoester (sjaddai) af – El sjaddai is die ou Naam van die Here wat getuig van geweldige mag, wat in Grieks 16 maal in Job vertaal is as Almagtige (pantokratoor ‘regeerder oor alles.’ In Grieks word pantokratoor ook vir Sebaot ‘van die leërskare’ gebruik). Die verwoesting geld vir al die vyande van God, hier veral vir die Babiloniese oorheersers van die wêreld, wat verlam word deur hulle skrik en vrees vir die Here met sy leërskare (vgl. Jesus se woord in Mt 26:53; en Elisa se gesig in 2 Kon 6:17).

Die paniek en magteloosheid van die slagoffers word geskilder met die beeld van die angs en benoudheid van ‘n vrou in kraam. Die digter skilder die groot ommekeer van die stabiele politieke gesag van Babel met die beeld van ‘n vrou in kraam. ‘n Man sal sy vriend verbaas aankyk (1983-vert: beangs aankyk) met gloeiende gesigte na mekaar  (1983- kyk verbaas na mekaar (1983-vertaling: ‘beangs’) soos mense wat nooit in hulle wildste drome kon dink dat so’n algehele omverwerping van hulle lewenswyse met hulle sou gebeur nie;  ‘wit van die skrik’ is letterlik: ‘hulle gesigte is vlammende/brandende gesigte’ wat eerder aan skaamte oor hulle voorkoms en posisie laat dink.  Die digter fokus egter nie op die Here se koms nie, maar op die gevolge vir dié wat deur die oordeelsdag van die Here  getref word – Babel se ‘edeles’van  vers 2. Die vers beskryf die paniek en magteloosheid van die slagoffers voor die aanslag van die Here. Die woord ‘alle’ wat herhaal word, kan verwys na al die Babiloniërs, maar ook na die eindoordeel oor alle mense wat hulle rug op die Here gedraai het, soos die ‘dag van die Here’ telkens impliseer.

13:9  Die lang gedig in 13:9-16 oor die dag van die Here se inval en die gevolge daarvan word in vers 9 met drie toorn woorde ingelei om die verskrikking van die dag te beklemtoon: ‘n wrede dag van gramskap en gloeiende toorn, beeldende taal om die aftakeling van die openbare lewe deur die heiligheid van die Here te beskryf. Die woord ‘kom’ staan in die voltooide tyd, dit is vir seker. ‘om die aarde (land) tot ‘n verwoesting (sjammah) te maak en haar sondaars uit haar midde uit te roei (sjammid), soos met die sondvloed (Gen 6:13), vgl. Jes 2:12-17 se oordeel oor die hoogmoediges.

13:10 Soos 13:5 die hele skepping, met die hele aarde en die eindes van die hemel, betrek, word die lig van die sterre, son en maan uitgedoof op die dag van die Here. Daarvan was die drie dae pikdonker in die hele land Egipte (Eks 10:22) ’n voorsmaak van die Here se oordeel (vgl. later die drie uur duisternis in die hele land met Jesus se kruisiging; Mt 27:45). Dit verwys na die optrede van die Heerser oor die skepping teenoor Babilon; teenoor die sonaanbidders (hulle songod sjamasj), die maanaanbidders (hulle maangod sin, wat in Abraham se land van herkoms aanbid is in Ur in die suide van Mesopotamië en Haran in die noorde van die land), en hulle magié/sterrewiggelaars, Jes 47:13 (Babel se hoofgod Marduk was geassosieer met die son, water, plante, oorlog en magié; hy word in Jes 46:1 en Jer 50:2;51:44 Bel genoem word).

Die eindoordeel word ook in Openb 6:12-17 beskryf met ‘n son, maan en sterre wat uitgedoof word (vgl. Mt 24:29 en die verbod in Deutr 4:19). 13:11 In verse 11 tot 13 is die Here self aan die woord, met sinne wat telkens met  ‘Ek’ begin. Hier: ‘En Ek sal die vasteland (land) se boosheid tot verantwoording roep (pakad dieselfde woord pakad wat in 13:4 vir oproep van die leërs gebruik is), en die skuldiges/goddeloses van die vasteland hulle oortredings/sondes straf, en Ek sal verwaandes se arrogansie stopsit en die hoogmoed van tiranne sal Ek verneder.’  Dit sluit almal in wat die heerskappy van die Here uitdaag. Dit sal nie geduld word nie. Hulle sal uitgeroei word. Mense se trotse arrogansie as rede vir God se oordeel word ook in 2:12-22; 10:12-14; 25:3 genoem.

13:12  ‘Skaarsmaak’ ( ’okir) aan die begin van die sin is ook ‘n skaars woord, maar word in die gedig waarskynlik gebruik om te klink soos ‘Ofir’ (’ofir) aan die einde van die sin.  Daar sal so min mense in Babel oorbly dat hulle so skaars soos die goud van Ofir sal wees. Twee woorde word vir mens gebruik: ‘Ek sal mense  (’enosj) skaarser (en daarom kosbaarder) maak as suiwer (kosbare) goud, en die mensdom (’adam) as die goud van Ofir.’ Dit beskryf die toorn van die Here oor Babel se mense, maar sien ook vooruit na sy toorn oor die ganse mensdom, wat die meeste mense gaan uitwis. Dit hou egter ook die hoop in dat Hy ‘n kosbare klompie in Babel en van die mensdom laat oorbly, al is hulle skaars/kosbaar – die Hebreeuse woord word gebruik vir kosbaar maak en vir min maak (vgl. Mt 7:13-14=Lk 13:23-24; Openb 22:14-15). Vir ‘n oorblyfsel ook uit die heidennasies, vgl. Jes 16:14; 21:17; 24:6.

13:13 Die gedig gebruik eindtydterme van hemelliggame wat geskud word en berge wat bewe (Jes 5:25, soos Joël 3:15-16 ook die dag van die Here beskryf met die hemel en aarde wat bewe) op die dag van sy toorn. Die rede vir sy oordeel is die boosheid van die land,  die sonde van die goddeloses en hulle hoogmoed (13:11). Die vastighede waarop mense vertrou word geskud en maak hulle hulpeloos omdat die Here van die leërskare nie sulke instansies laat voortbestaan nie. Die digter sien dat die ganse skepping deur die sonde van die mens geraak word. Die Here van die leërskares van hemel en aarde sal die hemel in beweging bring en die aarde uit haar plek skud. Alle sekerhede in die wêreld word geskud en die spoggeboue van Babel word vernietig (Dan 5:30) – die groot beeld van Nebukadnesar se visioen word verpletter (Dan 2:34), maar in Babel se geweldige vuuroond loop vier manne ongedeerd (Dan 3:25 ).

Vir die Here se aanslag word die hemelliggame gebruik as ’n beeld van sy mag. Lukas 21:11 voorspel ook aardbewings en tekens van die hemel af  voor die einde kom.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die Here se heerskappy in wêreldperspektief (hoofstukke 13-23)

Hierdie elf hoofstukke bevat uitsprake van die Here teen Jerusalem en sy omringende volke, wat nie een die Here se heerskappy en oordeel oor die wêreld wil erken nie, maar hulleself verhef en wil optree en regeer soos hulle wil. Waar hulle wel die wil van die Here begin uitvoer, word hulle sy diensknegte en ervaar hulle sy seën. Daar is ‘n wye variasie tussen die verskillende uitsprake wat die historiese werklikhede van elkeen in ag neem en hoe die Here op elkeen reageer. Die boek Jesaja bly gefokus op die tweeptrap visie van oordeel en straf wat onontwykbaar is en die versekering van die Here se genade.

13:1 Die boek begin in 1:1 met  ‘n gesig’ (gazon verskyning, visioen) wat Jesaja oor Juda en Jerusalem gesien het. Hoofstukke 2-12 word ingelei met die woord/saak (dabar) wat Jesaja ‘gesien het’ (gaza) oor Juda en Jerusalem. Hoofstuk 13-23 begin met ‘n las/swaarkry/uitspraak (masah) wat Jesaja gesien het (gaza) oor Babel – die Here het aan Jesaja ‘n kykie gegee in hoe die Here se planne met die mense en hulle leiers ontwikkel om in te pas by sy bedoeling met sy skepping.

Die Here het Assirië geroep as ‘die roede van sy toorn’ om sy volk te straf omdat hulle die Here en sy voorskrifte vir die lewe verlaat het (Jes 7:18-19; 10:5-6). Die koning van Assirië, Tiglat-Pileser III, het homself ook as koning ook oor Babel gekroon in 728-727 v.C., maar Babilon het in opstand gekom teen sy twee opvolgers, en het daarom Assirië se aandag van Israel afgetrek. Jesaja se gesig oor Babel dateer moontlik uit hierdie tyd (later, in 625 v.C., word Babel die oorheersende gesag en word Nineve verwoes en Assirië oorgeneem).

Die naam Babel, herinner aan die toring van Babel in Genesis 11:1-9. Die naam beteken ‘Die hek van god’ en was reeds die sentrum van Hammurabi se koninkryk in die tyd van Abraham (18e eeu v.C.).

13:2 Hierdie beeldende gedig skilder met drie werkwoorde, ‘lig op’, ‘verhef’, ‘wink’, die groot invalsleërmag wat opgeroep word om teen die gevestigde gesag aan te tree: ‘lig ‘n vaandel op ‘n kaal heuwel’ – sodat almal kan sien waar hulle moet aanmeld; ‘verhef jou stem tot hulle’ – ontbied die leërmag; ‘wink vir hulle met jou hand om in te gaan.’ Die doelwit is om in te gaan in die poorte van die edeles – die inname van die stad van die hoogmoediges – die trotse nasie, as verwysing na Babel as die wêreldheersers van daardie tyd,. Soos Babel van ouds, wat vir hulle ‘n naam wou maak om tot in die hemel te klim met hulle toring (Gen 11:4; vgl. Daniël 3:4-5; 4:22), is die stad Babel simbool van hulle arrogante mag en prag. Dit is ‘n luidrugtige, uitbundige, opgeruimde skare soldate wat teen Babel opruk.

13:3 Die bevelvoerder wat die leër saamroep gee die bevel om gereed te maak vir die mars. Die soldate wat opgeroep word, word met drie beskrywings genoem: ‘my heiliges’ – dit wil sê, dié wat aan die Opperbevelvoerder toegewy is; ‘my kragtige helde’ om ‘my toorn’ uit te voer. (in Jes 10:5 was Assirië die stok van die Here se toorn wat sy straf oor die tien stamme van Israel toegepas het (vgl. Ps 103:20).  ‘hulle wat hulle verheug in my hoogheid’ – hulle opmars is eintlik ‘n bewys wie die heerser oor die hele skepping en oor alle volke is. Sonder om die bevelvoerder of sy manskappe te identifiseer (in verse 1 en 3 voeg die 1983-vertaling ‘die Here’ in) wil die gedig die leser prikkel om vir homself ‘n voorstelling te maak van die aanvalsmag teen die heersende  selfversekerde gevestigde belange van die trotse Babel, wat in vers 1 genoem word.

13:4-5 Die geraas van die aankomende leërmag teen Babel word beskryf met drie woorde wat die geluide namaak van runnikende perde (hamoon), vloekende soldate (demut),  en wapengekletter (sje’oon): ‘n (veraf) gedreun op die berge soos van baie volke en die lawaai  (soos die gedruis van baie waters) van die koninkryke van die heidense volke wat saamkom  om ‘n massiewe leër te vorm. Die lesers en Babel word opgeroep om te luister na die aankomende geluide. Hier hoor ons vir die eerste keer wie die bevelvoerder is: die Here van die leërskare (wat Jesaja in hoofstuk 6:5 leer ken het) tree op met die beeld van ‘n magtige leër waarvan Hy eintlik die aanvoerder is.

Hulle (die soldate van die groot leër) kom van ‘n ver land af; van die einde van die hemele af (!). Die leërs kom van die eindes van die hemele af om die hele aarde, as die voorwerp van die Here se toorn, te oorstroom (dink aan die sondvloed). Die ‘Here van die leërskare’ beheer die aarde soos in hemel.

Skrywer:  Prof Francois Malan