Die gedeelte 10:20-23 handel oor die oorblyfsel uit die tien stamme van Israel wat ontvlug het uit die vernietiging van die huis van Jakob (hulle voorvader; die naam Israel beteken ‘God veg/worstel’ soos Hy met Jakob geworstel het om van die sterk Jakob ’n swak kreupele te maak wat net op die Here vertrou (Gen 32:28,31). Sy ou naam was Jakob, ‘bedrieër,’ Gen 28:37). Die volgende gedeelte, 10:24-27, handel oor Sion/Jerusalem. Op daardie dag (1983-vertaling: in dié tyd) van die Here se oordeel oor Assirië, sal die klein oorblyfsel waarna 10:19 verwys het, ‘nie meer leun op Assirië wat aan kom is/of besig is om hulle te vertap nie. Maar hulle sal in waarheid/waarlik leun op die Here, die Heilige van Israel (die woord ‘heilig’ het ook die element van toewyding, die Here is aan Israel toegewy).’

10:20 Een van die groot selfmisleidings van die mense wat die Here wantrou is die sterk versoeking om juis te vertrou op die instansie wat hulle gaan vernietig (soos bv. sekuriteit en bewapening, wat nie veiligheid kan waarborg nie – vgl. egter Ps 91:1-16 vir ware beskerming). Van die oorblyfsel word egter verwag dat hulle eg op die Here sal vertrou en van Hom afhanklik sal wees, en nie op politieke en militêre mag te vertrou nie.

10:21 Die oorblyfsel is dié mense wat sal terugkom na die magtige God toe, soos die naam van Jesaja se eerste kind bevestig het: Sear-Jasub ‘’n oorblyfsel kom terug’ (7:3). Dit impliseer nie net ‘n terugkeer na Noord-Israel nie, maar veral ‘n terugkeer na die Here, die magtige (sterk vegter) God, wat hulle groepie laat oorbly en laat ontvlug het, om Hom te vertrou en te dien, selfs in die ballingskap.

10:22-23 Die nag toe Jakob se naam verander is na Israel, het Jakob die Here herinner aan sy belofte dat Hy sy nageslag so baie soos die sand van die see sal maak (Gen 32:12; vgl. 22:16-17; 28:13-15; Hebr 11:12). Maar anders as Jakob, wat sy hulp by die Here gesoek het en op Hom vertrou het, het sy nageslag die Here verlaat en wil hulle nie op Hom vertrou in hulle vrees en nood nie. Daarom sal die ontelbare skare krimp tot ‘n klein oorblyfsel wat op die Here vertrou. ‘n Oorblyfsel van hulle kom terug (Sear-Jasub). ‘vernietiging is bepaal, geregtigheid oorstroom’ – die Here se besluit om Israel te vernietig staan vas en sy geregtigheid, wat deur Assirië toegedien word, sal Israel oorstroom (8:8). Die Here HERE van die leërskare het vas besluit op hulle vernietiging.

10:24 Verse 24-27 handel oor Sion, oor die tweestamme ryk van Juda. ‘Daarom so sê die Here HERE van die leërskare (vir wie Jesaja gesien het, 6:5) wat mag het oor al die leërs van die wêreld. Hy spreek ‘n woord van redding om die vrees van Juda, wat hulle dwaas en radeloos maak, te laat bedaar. Assirië is die Here se stok en staf om Jerusalem te slaan (1983-vertaling: julle vertrap en slawe maak).

10:25 Die toorn van die Here teen Juda sal egter nog ‘n klein rukkie duur, en daarna sal die toorn van die Here Assirië uitroei. Met die versekering van die klein rukkie word Juda uitgenooi om op die Here te vertrou en te hoop terwyl die Here se toorn nog steeds oor hulle woed.

10:26 Die oorwinning van Gideon se bende met 300 man oor die Midianiete is reeds in 9:3 as voorbeeld van die Here se wonderlike optrede genoem (Rigt. 6:33-7:25). Omdat die Israeliete destyds gedoen het wat verkeerd was in die oë van die Here, het Hy hulle vir 7 jaar oorgegee aan die mag van die Midianiete, wat hulle hard behandel het en die land kaal gestroop het (Rigt. 6:1-5). En toe het Israel tot die Here geroep om hulp. In opdrag van die Here het Gideon in die nag sy pa Joas se altaar vir Baäl en sy Asjerapaal afgebreek en sy pa se 7 jaar oud bul geoffer op die altaar wat Gideon vir die Here gebou het (6:24-28). Na die Here se sifting het Gideon se 300 man in die nag met fakkels en met die blaas op ramshorings die Midianiete en hulle bure in die kamp wakker geskud en die Here het die Midianiete onder mekaar laat veg en op die vlug laat slaan (7:21-22; vir die Orebrots vgl. Rigt 7:25; Ps 83:10-13). Die ander voorbeeld van die Here se wonder-uitredding verwys na Eksodus 14:26-28, toe Moses, in opdrag van die Here, sy hand oor die see uitgesteek het, en nie een van die hele agtervolgende leërmag van die farao oorgebly het nie. So sal die Here ook die leërmag van Assirië, wat die land oorstroom het, uitwis. Assirië was ‘n stok en staf in die hand van die Here om Juda te straf (10:5,24). Maar Assirië sal met ‘n sweep geslaan word.

10:27 Die juk is beeld van onderworpenheid en knegskap aan die Assiriërs (9:3; Ps 2:3). Die Here sal hulle daaruit verlos, soos vir Israel van ouds uit die slawehuis van Egipte en die onderworpenheid aan Midian. Die Here het dieselfde gebly. Vertrou op Hom!

Opmars en vernietiging van Assirië (10:28-34)

10:28-32 Die opmars van Assirië se magtige leër word beskryf met ritse woorde met alliterasies in Hebreeus. Dit begin by Aja (Ai van Josua 7-8) noord van Jerusalem oor die berge; hulle bêre hulle voorade in die kloof by Mikmas, waar die Filistyne 300 jaar tevore kamp opgeslaan het teen Saul (1 Sam 13:11); hulle trek oor die bergpas tussen Migron en Geba op pad na Jerusalem – die omliggende dorpies bewe en vlug weg; hulle slaan kamp op in Nob aan die bergreeks waarvan die Olyfberg deel is, vanwaar hulle afkyk op Jerusalem en die hand dreigend waai na die heuwel waarop Jerusalem en die tempel gebou is. Die groot goddelike drama ontvou in die majestieuse woorde van die teks. Die Here kom in majesteit en krag as die Here ook van hierdie leërskare.

10:33-34 ’Kyk! – hier volg ‘n belangrike aankondiging: ‘Die Here HERE van die leërskare is besig om die takke met geweld af te kap…’ Die Libanon-berg in die noorde van Israel met sy digte bosse wat afgekap word, is ‘n beeld van Jerusalem wat deur die ‘magtige’ afgekap word, die hoë bome van die leiers van Jerusalem, en die digte bosse van die bevolking. Die ‘magtige’ verwys na die magtige leërs van die Assiriërs wat onder die aanvoering van die HERE van die leërskare staan (die 1983-vertaling sien Assirië as die Libanonbos wat deur die magtige God afgekap word).

Skrywer: Prof Francois Malan

Dié komposisie is een van die sterkste litterêre meesterstukke in die hele boek, met balans tussen woorde en hulle samestellings en klanke. Vir dié mense wat meen dat die Here ‘n besonder band met Jerusalem het, is dit onreëlmatig dat die Here hulle vyand teen hulle gebruik as sy verkose instrument (10:7,15). In 10:5-6 word sy opdrag aan Assirië gegee en in 10:12,16-17 belowe Hy om die ambisie van die konng van Assirië te straf. Die leser word in die groot en veeleisende wêreld van die wêreldpolitiek gedompel. Hier en daar word Assirië ‘n simbool vir die super-moonhede van alle tye.

10:5-7 Hier is die Here aan die woord om Assirië se posisie te verduidelik. Die Here het hulle uitgestuur om sy volk, wat Hom diep teleurgestel het deur ‘n godlose nasie te word (9:16 teen Israel, hier teen Juda), te beroof, hulle land te plunder en te vertrap. Assirië is die stok waarmee die Here straf. Maar Assirië het verder gegaan as hulle opdrag en het arrogant opgetree met lafhartige genadeloosheid. Die verkore instrument het te groot geword in sy eie oë en het onafhanklik van God opgetree; hy wou nie net tugtig (as slaanstok en septer, 10:5) nie, maar het probeer om baie nasies te vernietig en uit te roei (10:7). Daarom begin die gedeelte met die klaagsang wat dood voorspel: ‘O wee,’ dié keer nie oor Juda, soos in 5:8-23, en oor Israel in 10:1 nie, maar oor hulle vyand. Die tema wêreldryk teenoor Godsryk wat in hoofstuk 7 begin, word voortgesit.

In 10:8-11 gee die profeet die arrogante woorde van Assirië weer.

10:8-9 Sy grootdoenerigheid baseer hy op sy militêre en administratiewe mag en die suksesse wat hy al in oorloë behaal het. Sy vorste is konings, soos hy state verower, stel hy hulle konings aan as sy vorste wat hom verteenwoordig. Die stede (stadstate) wat genoem word, lê op die roete van sy opmars van Ninevé na Jerusalem.

10:10-11 Die Assiriese koning roem: ‘soos my hand die koningryke van die nietige godjies en hulle afgodsbeelde gevat het, wie is Jerusalem en Samaria dan?’ – die Hebreeuse woord vir dié afgode is minagtend. Die Assiriese koning Tiglat-Pileser erken die rol van godsdiens in elke stadstaat wat hy ingeneem het, maar het nie veel respek vir die god van die mense wat hy platloop nie. Dit was in 733 v.C., toe Peka doodgemaak is, en Hosea in sy plek deur die Assiriese koning aangestel is (2 Kon 15:29-30). Tiglat-Pileser reken die stadstate van Sirië, wat hy ingeneem het – Damaskus in 732 v.C. – het meer en belangriker afgodjies en afgodsbeelde gehad as Jerusalem en Samaria. Wat hy met Samaria van Israel en haar afgodjies gedoen het, sal hy mos met Jerusalem en haar afgodsbeeltjie kan doen. Hoe kan Jerusalem teen hom standhou? (Tiglat-Pileser sterf in 727 v.C., Salmaneser volg hom op, Hosea rebeleer, Salmaneser gooi Hosea in die tronk, Samaria word vir 3 jaar lank beleër, en finaal in 722 v.C. oorwin deur Salmaneser se opvolger, Sargon II; vgl. 2 Kon 17:3-6).

10:12 ‘Die Here wag tot sy werk op Sionsberg en in Jerusalem afgehandel is’ – sy straf word afgehandel deur hulle in 597 v.C. en 587 v.C. in ballingskap na Babel toe te laat gaan – ‘dan sal Hy die koning van Assirië straf oor die vrug van sy astrante brutale hart (houding) en die selfverheerlikking van sy trotse oë/voorkoms.’ Assirië, soos enige nasie of magsbasis val onder die Here se heerskappy, hoewel hulle dit nie weet nie, en waarop Juda in sy vrees nie vertrou nie. Die profete let nie op die nasies se kennis en vrees nie, maar stippel die alternatiewe wêreld van geloof in die Here uit.

10:13-14 In die koning van Assirië se tweede gedig beskuldig hy homself met sy trotse verklarings dat hy die internasionale orde geskend het deur nasionale grense te verskuif. Dit ondersteun die Here se oordeel oor Assirië. Die koning spog oor sy eie mag, insig en verstand (daarteenoor staan die Kneg van die Here in 9:5: ‘n wonderbare raadsman, en sterke God, wat soos ‘n Vader optree en die Vredevors is). Assirië se roofsug om sy grense uit te brei, het duidelik ernstige politieke wanorde veroorsaak – deur die leiers van die onafhanklike volke af te maai; en dit het baie lyding en ontberings veroorsaak – al hulle voorrade is geplunder, om sy strooptogte en sy ryk te finansier; dit word skerp geskets met die beeld van Assirië wat maklik eiers onder ‘n broeihen uithaal, soos ‘n jakkals in ‘n hoenderhok. Daar word egter geen protes aangeteken nie, want niemand waag dit nie.

In 10:15-19 word die uitspraak en vonnis van die Here voltrek oor Assirië se wrede uitvoering van die Here se opdrag aan hom in 10:5-6.

10:15 Die retoriese vrae in 10:15 moet negatief beantwoord word: Die byl kan homself nie verheerlik teen die houtkapper wat hom swaai nie! Die saag kan nie homself grootmaak teenoor die een wat hom heen-en-weer stoot en trek nie (menifo)! So kan die stok ook nie swaai (hanif) teen die een wat hom oplig nie (merimaw)! Ook kan die staf homself nie oplig (harim) teen die hout/boom waaruit hy gesny is nie. Assirië was die byl, saag, stok, staf, die instrument in die Hand van die Here, die Heerser oor alle nasies, om sy volk te straf. Maar Assirië plaas homself in die plek van God, wat hom swaai.

10:16 Daarom – na die beredenering van Assirië se houding en optrede, volg die vonnis – stuur die Here HERE van die leërskare vermaering/uitmergeling onder sy vet prinse (die woord vir prinse beteken ook vettes), en onder (tagat) sy glorie (kebod reputasie, luisterrykheid, maar ook gewig, besit, aansien, en ‘n las) brand (jekad) ‘n vuur (jekod) soos die brand (jekod) van ‘n vuur.’ Die koning van Assirië het hom op sy vorste beroem (10:8) maar die Here sal hulle laat krepeer van ellende; sy onbeskryflik groot geroofde besittings (10:14) sal deur vuur verteer word.

10:17 Die Lig-van-Israel (9:1) sal die vuur wees (nie ‘n vuur veroorsaak nie, maar self die vuur wees), en sy Heilige die vlam – in 5:19,24 is die Heilige die aanvoerder van die Heilige oorlog teen Juda en Jerusalem wat hulle rug op Hom gedraai het met hulle onheilige lewe; hier teen Assirië, die Here se byl om Juda te straf, maar homself bo die Here verhef (10:15). Dat die Here die Lig-van-Israel genoem word impliseer dat die oordeel oor Assirië, Israel se redding sal beteken. Hier gaan dit egter nog eers oor die oordeel oor Assirië. En dit sal sy dorings en sy distels op een dag brand en verteer – in 5:6; 7:23-24 word die stad Jerusalem ‘n woesteny met dorings en distels (vgl. Adam se straf in Gen 3:18); in Jes 9:17 is die goddeloosheid van Israel ‘n vuur wat begin by hulle ‘dorings en distels.’ Dorings en distels wat oorneem is eers ‘n dreiging teen die land van Juda, dan as beeld vir Israel se goddeloosheid en hier van Assirië se goddeloses (1983-vertaling beskou dit as hulle geringes).

10:18-19 ‘En die heerlikheid (1983-vertaling: vernames) van sy bos en sy vrugbare land, van beide sal Hy siel en liggaam vernietig soos ‘n sieke (siek boom?) wat wegkwyn.’ Maar ook van hierdie arrogante koninkryk sal ‘n paar (‘n res) oorbly, so min dat ‘n seuntjie hulle kan tel. Die profeet sien in die geloof dat die Here in staat is om die magtige Assiriese volk, wat in 2,500 v.C. klein begin het (die stad Assur dateer uit 2,600 v.C., hulle hoofgod Assur reeds vanaf 3,000 v.C.), uit te roei tot net enkeles oorbly. Van 634 v.C. af het die Assiriërs onder mekaar begin baklei. In die jaar 612 v.C. het hulle (by Assur en Nineve) geval voor die magte van die   Babiloniërs en die Meders en twee jaar later in 610 v.C. het Haran, die laaste bastion van die Assiriërs, geval, en is die ryk van die Assiriërs beëindig. Die oorblyfsel het deel van die Babiloniese ryk geword, maar het in die helfte van die 7e eeu n.C. onder die Moslems byna heeltemal verdwyn. Vandag is daar nog oorblyfsels in die noorde van Irak, Iran, Sirië en die weste van Turkye, waarvan die meeste Christene is (Tiglat Pileser III het die Akadies van die Assiriërs met die Aramese alfabet van die Siriërs vervang, en dit het die omgangstaal van die hele Midde-Ooste geword, wat ook in die tyd van Jesus gebruik is).

Skrywer:  Prof Francois Malan

9:7-8 Na die wonderlike verwagting van ‘n nuwe lewe van 7:1-6, volg ‘n lang oordeelsuitspraak teen Israel/Jakob, die tien stammeryk, waar Efraim die leidende stam is met hulle hoofstad Samaria. Die uitspraak is simmetries opgebou met vier afdelings wat elkeen afsluit met dieselfde refein/keervers: 11,16,20; 10:4: ‘Ondanks dit alles word sy toorn nie weggedraai nie’ (1983-vertaling: bedaar die toorn van die Here nie); sy hand bly uitgesteek (teen hulle). Dit alles verwys na Israel se weiering om hulle lewe in te stem op die Here se bedoeling met hulle. Sy toorn bly op hulle omdat die Here nie verdra dat van sy alleenheerskappy ‘n bespotting gemaak word nie. Sy hand wat uitgestrek bly is dieselfde hand wat hulle uit Egipte gelei het (Eks 6:6 letterlik: Ek sal julle red met ‘n uitgestrekte arm, met groot oordele). In weerwil van al sy oordele, die tien plae oor Egipte as bewys van sy uitredding, en later Israel se 40 jaar in die woestyn, het die volk hulle nie tot die Here bekeer nie. Die aanleiding tot die Here se oordeel is: Die hele volk is trots-arrogant en selfversekerd (letterlik: praat met grootheid van hart).

9:9 Jesaja 26:9 sê: ‘Wanneer U die aarde straf leer sy inwoners wat geregtigheid is;’ maar die Here se eie volk verstaan nie die Here se woorde wat Jesaja aankondig nie. Ten spyte van die Here se oordeel, met huise wat val en bome wat afgekap is deur die Assiriërs, sê die volk, hulle sal self hulle eie herstel behartig. Daarom volg daar nog oordele.

9:10 Peka was wel Israel se koning, maar Resin van Damaskus het eintlik die seggenskap ook oor Israel gehad. Nou sê die Here, omdat Israel so trots en selfversekerd nie sy oordele ter harte neem nie, gaan Hy Resin versterk om dit vir Israel nog moeiliker te maak en dele van Israel laat oorneem waar hy met gekapte klip wil bou en seders plant.

9:11-12 Israel word bedreig deur sy vroeëre vriende, die Arameërs onder Resin (7:4) uit die noord-ooste, en die Filistyne uit die suid-weste. Van weerskante af, word Israel met een hap verslind. Maar selfs daarna bly die Here se straffende hand teen Israel uitgesteek omdat hulle nie nederig terugdraai na Hom toe nie. Hulle vra nie eers na die wil van die Here (Jahweh die Ek is aktief teenwoordige) van die leërskare (ook van Aram en Filistia se leërs) nie, Hy wat die volke bestier en gebruik as sy instrumente, ook om te straf.

9:13-16 Daarom sal die Here op een dag Israel se kop en stert (leiers en valse profete), palmtak en biesie (jongmense en weduwees en wese) van hom afsny (deur die brutaliteit van die oorlog). Die leiers het die volkmislei, en die volk het hulle laat mislei. Die jongmense is nie meer vir die Here ‘n vreugde nie, en die vaderloses en weduwees geniet nie meer sy barmhartigheid nie (soos blyk uit die optrede van die soldate se optrede teen hulle), want elkeen neig weg van die regte verhouding met God, is sleg/’n kwaaddoener, en elke mond praat dwase/skandelike/bose/ongoddelike woorde. Daarom bly die toorn en die straffende hand van die Here teen hulle uitgestrek.

In 9:17-20 word ‘n ooreenkoms geskilder tussen die sonde van die volk en die straf van die Here.

9:17 Die gooddeloosheid van die volk word voorgestel as ‘n vuur wat in hulle brand. Dit begin by dorings en dissels (7:24) wat maklik brand, en versprei soos ‘n bosbrand in die digte takke, tot alles in rook ‘opgaan’ (dieselfde woord ‘opgaan’ word ook vir trots/arrogansie gebruik). Dit is die resultaat van goddeloosheid wat al verder brand en harte verhard, wat nie deur bekering gestuit word nie (1:18-20).

9:18 Die oordeel van die Here is ‘n vuur wat die volk verwoes, deurdat hulle goddeloosheid die vuur is wat hulle lewens verwoes. So word die weduwees en wese in die steek gelaat deur die hardheid van die mense se harte wat hulle nie oor ander bekommmer nie. Die volk, wat God se instrumente moet wees om die weduwees en wese te versorg (1:17,23), het hulle roeping versaak en word gedryf deur die vuur van hulle goddeloosheid (vol silwer en goud, vol perde, vol afgode, 2:7-8).

9:19-20 Die lede van die Here se volk veg teen mekaar in ‘n orgie van selfvernietiging, en die samestelling van die sosiale en politieke lewe word gedompel in die chaos van geweld (vol perde). Niemand kry genoeg nie (vol silwer en goud), verslind mekaar en verteeer sy eie krag (letterlik: hy gryp aan die regterkant en is honger, hy eet aan die linkerkant en word nie versadig nie. Elkeen sal die vleis van sy eie arm eet – sommige verander ‘sy eie arm’ na ‘sy naaste’ deur een Hebreeuse konsonant uit te laat: re‘wo i..p.v. zero‘wo). Efraim en Manasse, Josef se twee kinders se stamme, was die grootste van die 10 stammeryk en verteenwoordig al tien se bevolking wat nou teen mekaar veg en ook vir Juda bykom. So lyk ‘n samelewing wat sy rug op die Here gedraai het en vir wie die Here in sy toorn aan hulle eie begeertes oorgee om hulleself te vernietig (Rom 1:18,23-24,28).

10:1-4 is ‘n reaksie op die donker prentjie van Israel se toestand, en kla oor die slegte leierskap, wat die huidige toestand veroorsaak het. Onderdrukkende wette teen die swakkes om daardeur ‘n onregverdige voordeel te verkry het die samestelling van die gemeenskap verswak en kan nie druk van buite weerstaan nie. Die uitbuiters sal soos die ander ly. Soos in 5:8-23 se ses weeklagte van ‘ellende’ is daar noodlottige gevolge in die dwaasheid van die oortredings teen die Here se aanwysings. ‘n Verkeerde lewenswyse bring sy eie ondergang.

10:1-2 ‘n Klaagsang word aangehef teen die wetgewers wat met hulle dwase selfsugtige wette die armes laat ly (vgl. Jer 8:8) en so ‘n gesonde en vredevolle samelewing ondermyn en vernietig. Die staat is dood, die rouklaershuil, en die leiers is vasgevang in hulle eie strik. Die Here roep leiers om as sy diensknegte die volk met reg en geregtigheid te lei en die gemeenskap te dien (1:17; 5:7). Maar as hulle deur eersug en hebsug gedryf word tree hulle reëlreg teen die Here se wil en wet op. Die misleiers van die volk (9:15) verdraai die reg en staan onder die oordeel van die Here (Eks 22:22-24). Hulle sien nie, en wil nie verstaan nie, hoe ‘n dienskneg van die Here moet optree nie (Jes 11:3-5), maar buit die swakkes uit en plunder dié wat magteloos staan onder hulle wette, waarmee hulle hulle probeer regverdig.

10:3-4 Die digter-profeet skilder die prentjie van die lot van die uitbuiters op die dag van afrekening (letterlik: dag van besoeking/straf). Die dag is nog vér maar die Assiriërs is aan die kom en daarmee die volk se ballingskap, wanneer niks van hulle besittings saamgaan, of vir die Assiriese soldate weggesteek kan word nie. Die keuse is tussen ‘n lewe as slaaf in ballingskap of die dood vir dié wat weerstand bied teen die aankomende leërs (2 Kon 17:6,23). Die profeet probeer met die baie beelde wat hy skilder om sy tydgenote in staat te stel om hulle lewens in te rig soos die Here dit wil hê. Hy wys daarop dat die Here aktief teenwoordig is as die fokus vir ons lewe. Sonder die Here as ons fokus, is die openbare lewe en samelewing van die volk verkeerd saamgestel, word dit vals verstaan en aangepak, en word gelewe sonder geloof en ‘n vaste hoop. Maar so’n siening op die werklikheid, met die Here in die sentrum, word deur die samelewing grondig misverstaan en vir hulle lyk dit asof dit nooit sekerheid, welsyn of vreugde kan bring nie. Daarom jaag hulle na hulle eie vernietiging.

Skrywer:  Prof Francois Malan

8:23 Hierdie uitspraak van die Here bied aan Juda ‘n ander moontlikheid. Teen die donker agtergrond van hulle politieke, militêre en ekonomiese nood, sien die profeet die lig van redding uit die ellende. Dit kom deur die geboorte van ‘n seun en onverdeelde trou aan die Here. Sebulon en Naftali, die noordelike stamme van die tienstammeryk, se gebiede is deur die Assiërs verwoes en die mense weggevoer in ballingskap (732 v.C., 2 Kon 15:29). Die pad na die see van Galilea toe en die Jordaanstreek word genoem die gebied van die heidene – die gebiede sal in die toekoms in ere herstel word (Nasaret is in die ou gebied van Sebulon en Kapernaum in Naftali). Die toekoms word teenoor die verlede gestel: die verlede se ellende as die tyd van Agas en die hoopvolle toekoms van sy seun Hiskia se regering; in die lig van die hele boek Jesaja is die verlede die tyd van die twee ballingskappe van Israel 722 v.C. en Juda 597 v.C. en die toekoms as die terugkoms ná die ballingskap. Met die koms van Jesus Christus is die verlede die tyd van die Ou Testament en die toekoms die tyd van die Nuwe Testament; die toekoms word telkens ingelei deur ‘n koning uit die geslag van Dawid. Maar die boodskap is ‘n heerlike bevestiging dat die Here, deur ‘n menslike koning uit die geslag van Dawid, telkens ‘n nuwe moontlikheid skep, selfs in die ellendigste van tye.

9:1-6 is ‘n gedig, ‘n loflied, wat uitdrukking gee aan die vreugde van die volk van die Here oor hulle verlossing uit die ballingskap deur die Here, en sy herstel van die land en sy mense. Die gedig word gekenmerk deur drie momente:

9:1-2 Die eerste eienskap: die skitterende nuutheid van die sosio-politiese horison van Juda. Die duisternis verwys na die wanhoop en verdrukking onder die hand van Assirië (8:22-23). Maar nou lig! Die lig van redding en bevryding sal weer oor die volk van die Here skyn. Lig word gereeld verbind aan die koms van die Here se ‘heerlikheid’(6:3), die sigbare bewys van die Here (Jahweh die Ek is) se aktiewe teenwoordigheid waar dit vir Juda gelyk het dat die Here totaal afwesig was.

Matteus 4:12-17 verbind hierdie teks aan Jesus se vestiging in die gebied van Sebulon en Naftali.

Om die diepte en krag van die vreugde te verduidelik, gebruik die digter twee situasies wat groot vreugde bring:

Die een is die vreugde oor die oes, wanneer die oes ingesamel is, veilig teen weersomstandighede, en waar die oorvloed die waarborg is vir die volgende seisoen.

Die tweede toneel skilder die verdeling van buit ná die vyand oorweldig is. Met sy teenwoordigheid by hulle, verbly die Here hulle met ‘n groot blydskap, vir die nasie wat nie meer ‘n nasie was nie, maar nou, ná die ballingskap, deur die Here baie gemaak is. Die toekoms is so seker dat dit reeds in die teenwoordige tyd gestel word.

9:3-4 Die tweede moment: die groot verandering word teweeg gebring deur lewendige militêre optrede deur die Here. Die volk se lot is deur die Here verander deurdat die Here die mag van hulle verdrukkers verbreek het. Die juk en die slaanstok verwys na Assirië in die hand van die Here van die leërskare. Die redding word vergelyk met die Here se optrede aan die hand van die Midianiete (Rigt 6:2-6), en Israel se verlossing deur Gideon en sy klein bende van 300 man (Rigt 7:6-7). Die gedagte om oorlog te voer en elke herinnering aan die ellende van die oorlog se geweld, word deur die Here uitgewis. Die Assirieers (en later die Babiloniërs) word uitgewis (deur die Meders en die Perse as werktuie van die Here van die leërskare).

9:5-6 In die derde deel van die gedig word die koninklike agent wat die Here gebruik genoem, ‘n seun wat die troonopvolger gaan wees, en van wie ‘n baie beter bedeling verwag word. Dit is ‘n rede vir groot vreugde. Die reeks oordrewe koninklike name dui aan dat die nuwe koning al die verwagtinge van die volk sal vervul en verantwoordelik sal regeer oor die Here se volk: ‘n wonderlike raadgewer – ‘n wyse koning wat baie goed kan onderskei en nie die dwaashede van sy voorgangers sal herhaal nie; magtige God – met al die mag wat nodig is vir ‘n leier sal hy sy volk teen elke moontlike bedreiging kan beskerm; ewige Vader – sy koninklike titel, onder wie se vaderlike sorg die volk rustig kan lewe na die angsvolle jare onder die vorige konings; Vredevors – wat die deurmekaar lewe en onderlinge stryd tot rus sal bring ook in die verhouding tot die ander nasies, en die vrede, welvaart en voorspoed van sy volk sal bevorder.

Die prysname was tipies van die Midde-Ooste en Egipte se lof aan hulle konings, en word hier in Israel se verbond met die Here opgeneem om die koning, wat die Here aanwys, te prys. Vir Juda was dit Hiskia wat sy pa opgevolg het en in Israel se geskiedenis opgeteken is as iemand wat gedoen het wat reg is in die oë van die Here (2 Kon 18:1-3). Soos Dawid sal sy heerskappy uitbrei, maar anders as Dawid sal dit nie met militêre geweld uitbrei nie, maar onder sy koningskap sal daar vrede en voorspoed heers. Hy sal op die troon van Dawid sit soos die Here beloof het in 2 Sam 7:12,16. Hy sal sy koninkryk vestig en in standhou, nie met wapengeweld soos Assirië nie (10:7), of deur verdrukking en politieke dienstigheid nie, soos dit voor hom geskied het nie (1:17,23; 3:14; 5:7), maar met reg en geregtigheid, van nou af en vir altyd. Die waarborg dat dit alles so sal wees, lê in die onverdeelde trou (letterlik: ywer – wat toewyding of jaloesie kan aandui) van die Here van die leërskare. Met sy toewyding sorg die Here vir Juda en Jerusalem se vooruitgang; met sy jaloesie beskerm die Here sy reputasie en geloofwaardigheid. Die nuwe Dawid se regering deur reg en geregtigheid sal die sigbare teken wees van die Here se ywer. In die koningin van Skeba se oordeel oor Salamo se regering besing sy sy wysheid, en dat hy reg en geregtigheid oor Israel handhaaf (1 Kon 10:8-9; 1983- vertaling: orde en reg). Dit is wat die Here van ‘n volk en ‘n regeerder verwag (Jes 5:7). Die poësie van hierdie visioen strek egter ook verder as die tyd van Jesaja, Agas en Hiskia. In Matteus 4:13-17 word die Jesaja-teks opnuut gehoor en toegepas op die geweldige verandering wat Jesus teweegbring. Hy is die groot Lig wat alles nuut maak, juis in die tyd toe Johannes die Doper in die tronk sit (Mt 4:12) en die volk verdruk word deur die mag van die Romeinse heersers. Jesus verkondig die koninkryk van die hemel (Mt 4:17) teenoor die heerskappy van Herodes.

So is die Jesaja-teks ook van toepassing op elke eeu, dat ons die groot Lig sal sien en ons tot God bekeer om te lewe as burgers van die hemelse koninkryk, met wysheid, reg en geregtigheid te midde van die duisternis van die aardse magsspel wat om ons woed.

Skrywer:  Prof Francois Malan