In die vorige artikel het ons gesien dat Abraham die vader van die volk was.

1. b) Abraham wys dat besnydenis nie meer nodig is nie. Besnydenis was natuurlik die teken van die ooreenkoms (verbond) wat God met sy volk gemaak het (soos ’n ring van ’n troue). Dit was vir Jode die teken dat hulle die volk van God was. Die vraag was nou of almal, ook die Grieke en ander mense wat nie Joods gebore was nie, nodig gehad het om besny te word om regtig deel van God se volk te wees? Natuurlik nie – want die vader van die geloof, Abraham, is as vriend van God gereken nog voor hy besny is. Besnydenis is dus nie nodig om as kind van God gereken te word nie. Luister hoe sê Paulus dit in Rom 3:9-11 ‘“Deurdat Abraham geglo het, het God hom vrygespreek. ¹⁰Wanneer het dit gebeur? Toe hy reeds besny was of toe hy nog onbesnede was? Dit was nie toe hy besnede was nie, maar toe hy nog onbesnede was… Die doel daarmee was dat hy die vader sou wees van almal wat glo al is hulle nie besny nie. Hulle word dus ook deur God vrygespreek deurdat hulle glo’. Daarom was dit vir Christene nie nodig om hulle te laat besny nie. As Abraham nie besny is nie, so ook nie hulle nie.
2. c) Abraham het veral gewys dat die wet nie nodig is om gered te word nie. In die Joodse godsdiens was die Wet baie belangrik. Dit was die manier waarop ’n mens gewys het dat jy gehoorsaam is en deel van die volk van God gebly het. Toe God met sy volk by Sinaï ‘n ooreenkoms (verbond) gemaak het, het Hy vir hulle die wet gegee wat hulle moes gehoorsaam as hulle deel van die ooreenkoms. Deur dit gehoorsaam na te volg sou hulle bewys dat hulle sy volk is, want hulle kom hulle deel van die ooreenkoms na. Die vraag was nou: is dit vir Christene nodig om die wet te hou om deel van God se volk te word? Weer help die geskiedenis van Abraham met die probleem. Hy was al ‘n vriend van God en is gered lank voordat die wet daar was. As dit vir hom moontlik was, is dit sekerlik vir sy kinders ook moontlik. Daarom word Christene nie deur hulle gehoorsaamheid aan die wet gered nie, maar uit geloof, soos Abraham. Paulus stel dit so: ‘As Abraham op grond van sy dade vrygespreek is, dan het hy ’n rede gehad om te roem. Maar nie by God nie! ³Wat sê die Skrif? “Abraham het in God geglo, en God het hom vrygespreek.”… ⁵Maar die mens wat nie op wetsonderhouding staatmaak nie, maar wat glo in Hom wat die goddelose vryspreek, hy kry die vryspraak deur sy geloof.’ (Rom 4:2-5).

Tog beteken dit nie dat die gelowige nie tog ook moet doen wat God vra nie. As jy regtig in God glo, sal jy ook regtig doen wat hy vra (jy doen wat jy is). Geloof sonder werke is dood, sê Jakobus (Jak 2:14-16). Ook Jakobus verwys na Abraham wat bereid was om te doen wat God vra omdat hy in God geglo het. Geloof en werke gaan hand aan hand. Die een kan eintlik nie sonder die ander een nie. ‘Ons voorvader Abraham het sy seun Isak op die altaar gelê… Jy sien dus dat sy geloof met dade gepaard gegaan het en dat dit eers deur dade volkome geword het’ (Jak 2:21-22). Dit sê Jakobus weer. Sommige mense dink Jakobus weerspreek Paulus hier omdat hy klem op werke ook lê. Jakobus ontken egter nie die belang van die geloof nie, maar onderstreep net dat as jy glo jy ook reg sal optree; daarom kan hy vra: ‘Wat help dit, my broers, as iemand beweer dat hy glo, maar sy dade bevestig dit nie?’ (Jak 2:14).

Die vroeë Christene het graag die lewens van die aartsvaders gebruik as voorbeelde van hoe mens saam met God leef of moet leef. Nie alle voorbeelde was ewe goed nie. Abraham, Isak en Jakob was byvoorbeeld goed, maar daar was ook ‘n paar aartsvaders wat ons liefs nie na-geaap moet word nie, byvoorbeeld Esau of Kaïn.

In die volgende artikel gaan ons voort met ons bespreking van die aartsvaders – ons gaan na Isak en Jakob kyk.

Kom ons kyk hoe hierdie lyne uit die Ou Testament in die Nuwe Testament oorgaan.

1. a) Abraham word as vader van die ware volk van God gesien en Christene was deel van hierdie volk. Volgens die Nuwe Testament was daar nie twyfel nie. In die eerste vers van die Nuwe Testament lees ons reeds van Abraham (Matt 1:1-2: ‘Die geslagsregister van Jesus Christus, die Seun van Dawid, die seun van Abraham: Abraham was die vader van Isak, Isak van Jakob…’) – die geslagsregister van Jesus begin by hom, omdat die unieke volk van God by hom begin. ‘Hy is immers die vader van ons almal, soos daar geskrywe staan: “Ek het jou die vader van baie nasies gemaak.”’. (Rom 4:16-17). Abraham se geskiedenis en Jesus se geskiedenis is dus vervleg.

Maar was al die mense wat bloot in Jesus geglo het, ook kinders van Abraham en daarom deel van God se volk? Hulle het tog nie direk van hom afgestam nie.

In Johannes 8 praat Jesus juis oor hierdie vraag: wie is regtig die kinders van Abraham, ja, die volk van God? Jesus sê in 8:37 dat die Jode wel die fisiese afstammelinge van Abraham is. Maar daar is ‘n groot probleem. Hulle tree nie meer soos Abraham op nie. Hulle doen nie wat hy gedoen het nie en daarmee wys hulle dat hy eintlik nie meer hulle vader is nie (sien ook Rom 9:6-9 vir ‘n ander argument hoekom nie almal wat Joods gebore is as Jode gereken moet word nie) Waarom redeneer Jesus so? In daardie tyd het mense gesê dat deur jou optrede dit duidelik word wie jy is, met ander woorde, deur jou optrede verraai jy jou identitiet. Daarom is daar van kinders in daardie tyd verwag om soos hulle pa’s op te tree. Doen iemand dit nie, beteken dit dat daardie persoon sy eie identiteit verraai en dus nie meer as deel van die gesin gereken word nie. Luister wat Jesus sê: ‘Hulle sê vir hom (8:39-41):“Ons vader is Abraham.” Daarop sê Jesus vir hulle: “As julle kinders van Abraham was, sou julle doen wat Abraham gedoen het. Maar nou wil julle My doodmaak, vir My wat die waarheid wat Ek by God gehoor het, aan julle verkondig. Dít is nie wat Abraham gedoen het nie. Julle doen wat julle vader gedoen het”’ (en daarmee verwys Jesus na die duiwel – sien vers 44). Daarmee het Jesus eintlik die nageslag van Abraham geherdefinieer of herbeskryf – dit is die mense wat in die Seun van God glo wat die werklike nageslag van Abraham is, want hulle tree op soos Abraham, God se vriend, opgetree het. Abraham was gehoorsaam aan God en so is Jesus. Daarom sê Jesus ook in 8:56: ‘Abraham, julle voorvader, het hom daaroor verheug dat hy die dag van my koms sou sien, en hy het dit gesien en was bly.”’ Die ware volk van God, die kinders van Abraham, word nie meer deur fisiese geboorte bepaal nie, maar deur gedrag wat bewys of iemand in die lyn van Abraham en Jesus staan. Daarom is Christen ook deel van die volk van God en so kinders van Abraham. Dit verduidelik Paulus goed.

Abraham was regtig spesiaal omdat hy so ‘n vaste vertroue en geloof in God gehad het. Hy was inderdaad die goeie voorbeeld en so die vader van geloof in God. Almal wat hierdie voorbeeld volg en glo, is kinders van hierdie vader van geloof. Ons lees veral daarvan in Romeine 4 en Galasiërs 3: ‘Daarom het die belofte deur die geloof, en dus uit genade, tot Abraham gekom sodat dit van krag sou bly vir sy hele nageslag. En sy nageslag is nie net dié wat die wet ontvang het nie, maar ook dié wat glo, soos Abraham geglo het. Hy is immers die vader van ons almal… ²²Deurdat Abraham geglo het, het God hom dus vrygespreek. ²³Dat hy vrygespreek is deurdat hy geglo het, is nie net ter wille van hom opgeteken nie, ²⁴maar ook ter wille van ons wat vrygespreek sal word, óns wat in God glo wat vir Jesus, ons Here, uit die dood opgewek het.’ (Rom 4:16, 22-24) en ‘So was dit ook met Abraham: “Hy het in God geglo, en God het hom vrygespreek.” ⁷Julle sien dus dat dié wat glo, kinders van Abraham is. So was dit ook met Abraham: “Hy het in God geglo, en God het hom vrygespreek.” ⁸Die Skrif het vooruit geweet dat God ook mense wat nie Jode is nie, sou vryspreek as hulle glo.’ (Gal 3:6-8).

Volgende keer gaan ons verder met die bespreking van Abraham.

1. b) Die Aardsvaders is goeie en nie sulke goeie voorbeelde vir Christene nie

Elkeen van ons is deel van ‘n geskiedenis wat ons maak wie en wat ons is. Die helde in ons geskiedenis is die simbole van waar ons vandaan kom en waarvoor ons staan. Die vroeë Christene het ook sulke helde gehad wat hulle gehelp het om te verstaan wie hulle is en waar hulle vandaan kom. Dit was mense soos Adam, Abraham, Moses of koning Dawid. Hulle band met hierdie helde het vir hulle betekenis en sin in die lewe gegee. Om hulle goeie voorbeelde na te volg, kon die gelowiges seker wees dat hulle self goed optree. Meer nog, omdat die Jode afstammelinge van hierdie mense was, het hulle hulleself ook op ’n spesiale manier verbonde gevoel aan die mense. Immers, die bloed, met ander woorde, die karaktereienskappe van hierdie manne vloei ook in hulle are.

 Abraham

 Abraham was die belangrikste aartsvader en die Nuwe Testament sê dat ons heelwat van hom kan leer. Hy het ‘n baie spesiale rol in die geskiedenis van die Jode gespeel. Hy het deur die loop van die geskiedenis bekend geword as die vader van die Israeliese volk, die een wat God onvoorwaardelik vertrou het en met wie God ‘n onverbreekbare ooreenkoms (verbond) gemaak het om vir hom te sorg en sy God te wees. Hoe het dit alles gebeur en waarom sou dit een van die goue drade uit die Ou Testament in die Nuwe Testament in word?

Om presies te verstaan waarom Abraham so belangrik was, moet ’n mens teruggaan in die geskiedenis. God het alles goed gemaak, maar deur ongehoorsaamheid, hubris en sonde het die mens se verhouding met God skeefgeloop. God het in ’n sekere sin oor begin met die vloed toe net Noag oorgebly het, maar dit het nie veel gehelp nie, want gou het sonde weer sy kop onder die mense begin uitgesteek (Gen 6-9). So erg het dit geraak dat die mense begin dink het hulle kan soos God wees. Hierdie keer het God nie ‘n vloed van water gestuur nie, maar van tale. Elkeen begin ‘n eie taal praat en so bars die groep arrogante mense uitmekaar, die wêreld vol (Gen 11).

God het toe besluit om nie meer op die mensdom as geheel te fokus nie, maar een man (familie) uit te kies met wie Hy die pad verder sal loop. Die man was Abraham en hy was dus die vader van die volk van God (Gen 12-22). Luister wat sê God in Gen 12:1-4 vir Abraham:

Die Here het vir Abram gesê: “Trek uit jou land uit, weg van jou mense en jou familie af na die land toe wat Ek vir jou sal aanwys. Ek sal jou ’n groot nasie maak, Ek sal jou seën en jou ’n man van groot betekenis maak, en jy moet tot ’n seën wees. Ek sal seën wie jou seën, en hom vervloek wat jou vervloek. In jou sal al die volke van die aarde geseën wees. Abram het toe weggetrek, gehoorsaam aan die woord van die Here…” en Gen 15:1: “Hierna het die woord van die Here in ’n gesig tot Abram gekom: “Moenie bang wees nie, Abram, Ek beskerm jou! Jou beloning sal baie groot wees.”

God het met Abraham ’n spesiale ooreenkoms (verbond) gemaak (Gen 16) en Abraham toon homself waardig van God se vertroue deurdat hy God in alles gehoorsaam het. Dit sou hy keer op keer doen, ook as God hom vra om selfs sy seun Isak te offer (Gen 22). So het Abraham vir sy nageslagte ‘n voorbeeld vir ware geloof en gehoorsaamheid in God gestel. God het ook sy kant van die belofte gehou… Abraham het ’n groot nageslag gekry, waarvan die Christene ook deel geword het.  Kom ons kyk hoe hierdie lyne uit die Ou Testament in die Nuwe Testament oorgaan.

1. Adam, die vader van almal

In die skeppingsverhaal speel Adam ‘n sentrale rol. Volgens Genesis was Adam die eerste mens, wat natuurlik beteken dat Adam die ‘vader’ van die mensdom was. Almal wat na hom gekom het, was ‘soos hy’. Wat hy gedoen het en wat met hom gebeur het, het gevolge vir sy nageslag (die mensdom) gehad. Toe hy en Eva byvoorbeeld uit die paradys gegooi is, het dit beteken dat sy hele nageslag buite die paradys gebore gaan word. Soos Paulus dit stel (Rom 5:12): ‘Deur een mens (Adam) het die sonde in die wêreld gekom en deur die sonde die dood, en so het die dood tot al die mense deurgedring, omdat almal gesondig het’. Die feit dat Adam die eerste mens was deur wie almal se lot ook bepaal is, maak hom uitsonderlik, ook in die Nuwe Testament – wie weet hoe hy is, weet hoe die mensdom is – almal aard na hom (sien ook Jud 14 en Luk 3:38). Soos die pa, so die kinders…

Jesus, as herskepper, het ook alles nuut begin. Wat van Adam geld, geld dus ook van Hom. Soos Hy is, sal almal wat aan Hom glo ook wees. Dit maak Hom ‘n baie goeie ‘anti-tipe’ van Adam: ‘Daar is ooreenkoms tussen Adam en Hom wat sou kom’ (Rom 5:14) – Jesus begin ook ‘n nuwe mensdom, naamlik, die gelowiges wat soos Hy is, kinders van God. As ‘n mens dus in Hom glo en jy deel word van sy mense aard jy na Hom en kry jy die nuwe lewe. So verander Jesus die loop van die geskiedenis van die wêreld – nou is daar ‘n nuwe geslag mense. Wat Adam afgebreek het, het Jesus weer kom regmaak: ‘Soos baie deur die ongehoorsaamheid van een mens (Adam) sondaars geword het, so ook sal baie deur die gehoorsaamheid van die een Mens (Jesus) vrygespreek word’ (Rom 5:19). Paulus bespreek die verskil tussen Adam en die tweede Adam, Jesus, veral in Rom 5:12–21 en 1 Kor 15:21–22, 45–49.

In Rom 5:12-21 verduidelik Paulus dat die eerste Adam vir die mensdom sonde en veroordeling gebring het, selfs voor die wet nog daar was, maar dat die tweede Adam, Jesus, vir almal wat in Hom glo genade en verlossing – die nuwe lewe – bring,  soos Paulus dit baie duidelik in 1 Kor 15:21-22 sê: ‘Aangesien die dood deur ’n mens (Adam) gekom het, het die opstanding van die dooies ook deur ’n mens (Jesus) gekom. Net soos almal deur hulle verbondenheid met Adam sterf, so sal almal in Christus lewend gemaak word’. Hy verduidelik dit so: ‘Deur die oortreding van die een mens (Adam) het die dood begin heerskappy voer deur hierdie een mens, maar deur die Een, Jesus Christus, is veel meer bereik: dié wat die oorvloed van genade en die vryspraak as gawe ontvang het, sal lewe en heerskappy voer’ (Rom 5:17).

In 1 Kor 15:45-49 verduidelik Paulus so bietjie verder wat die kontras tussen Adam en Jesus is. Adam was maar bloot mens en het vir almal ‘menslike liggame’ gegee. Jesus is egter anders. As opgestane Heer het Hy gewys dat mense wat in Hom glo verheerlikte, hemelse liggame kry: ‘Die eerste mens is uit die aarde en is stoflik; die tweede mens is uit die hemel. Soos die stoflike mens was, so is ook die stoflike mense; en soos die hemelse mens is, so is ook die hemelse mense. Soos ons die beeld van die stoflike mens was, sal ons ook die beeld van die hemelse wees’ (1 Kor 15:47-49).

Adam speel ook ‘n belangrike rol in een van die mees kontroversiële dele van die Nuwe Testament, naamlik in een van die dele waar daar staan dat vroue nie in die gemeente moet leer nie, maar liewer moet stilbly (1 Tim 2:13-14). Die feit dat Adam die eerste mens was en voor Eva daar was, word in gebruik om te argumenteer dat vroue nie die outoriteit het om ander te leer nie. Paulus argumenteer soos sy Joodse tydgenote van daar die tyd. Hulle het al die skuld vir die sondeval op Eva gepak, want sy is die een wat deur die slang verlei is: ‘Adam is immers eerste gemaak, Eva daarna. Dit is ook nie Adam wat verlei is nie, dit is die vrou wat haar laat verlei het en die gebod oortree het’ (1 Tim 2:13-14). As die vrou haar so laat verlei, is die onderliggende argument, hoe kan sy dan ander leer. Om dit so te stel, haar eerste ‘lering’ van die man was om hom te mislei! Paulus se Joodse tydsgenote het Genesis 3 ook so verstaan (sien bv. Apokalips van Moses 15–21; Pirqe Rabbi Eliezer 1,13).

In die volgende artikel begin ons na die aartsvaders kyk.