Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

 Hoe word mens deel van die koninkryk? Dit gaan natuurlik oor die herstel van die verhouding tussen God en mens.  Die sinoptiese evangelies as verhaal van Jesus het ‘n interessante manier om die begin en proses van verlossing mee te beskryf. Om gered te word moet ‘n persoon Jesus ‘navolg’ – dit is ‘n ekwivalent van wat Johannes of Paulus bedoel as hulle sê dat iemand in Jesus moet glo.

Matteus vertel hoe hy in die tolhuis gesit het toe Jesus daar verby kom en sê: ‘Volg my’. Hy het opgestaan en Jesus gevolg (Matt 9:9-13). In die res van die verhaal word vertel hoe Jesus saam met die tollenaars en sondaars geëet het om te wys dat Hy vir sondaars en so vir almal wat hom nodig het, gekom het. So het Matteus se lewe verander. Navolging het egter veel meer ingesluit as om net agter Jesus aan te loop. Jesus self stel dit so (Matt 16:24-25): ²⁴Toe sê Jesus vir sy dissipels: “As iemand agter My aan wil kom, moet hy homself verloën, sy kruis opneem en My volg, ²⁵want wie sy lewe wil behou, sal dit verloor; maar wie sy lewe ter wille van My verloor, sal dit terugkry (sien ook Mk 8:34-9:1).

Twee belangrike begrippe val hier op: a) die volgeling moet hom/haarself verloën, wat verduidelik word as dat die persoon bereid sal wees om sy eie lewe op te offer of te verloor. Dit gaan dus oor ‘n totale oorgawe aan Jesus waardeur Hy vir die persoon belangriker raak as wat die persoon vir hom of haarself is. Navolging beteken dus totale selfopoffering. b) Van die navolger word verwag om sy kruis op te neem en Jesus te volg. Hier moet onthou word dat die skadu van die kruis reeds oor Jesus val. Om vir die navolger te sê dat hy sy kruis moet opneem, beteken om van die navolger te verwag om die pad van lyding vir Jesus enduit te loop. Weereens word die totaliteit van oorgawe beklemtoon. Navolging impliseer totale en lojale binding aan Jesus. Op die manier word die lojale verhouding met Hom uitgedruk en deel mens ook aan die heil en lidmaatskap van die koninkryk. Dus, om gered te word, beteken om naby Jesus te wees, nee, meer, om in ‘n intieme lojale verhouding met hom te staan wat jou eie belange ondergeskik stel aan Jesus s’n. Dit wou die ryk man in Matt 19:16-26 nie doen nie. Hoewel hy al die wette formeel nagekom het, het hy sy eie skatte belangriker geag as die navolging van Jesus. Daarom lees ons (Matt 19:22-24): ²²Toe die jongman dit hoor, het hy bedruk weggegaan, want hy het baie besittings gehad. ²³Jesus het toe vir sy dissipels gesê: “Dit verseker Ek julle: ’n Ryk mens sal moeilik in die koninkryk van die hemel kom. ²⁴Ek stel dit nog sterker: Dit is makliker vir ’n kameel om deur die oog van ’n naald te kom as vir ’n ryke om in die koninkryk van God te kom.”

As ‘n skrifgeleerde dus na Jesus toe kom en sê dat hy Jesus wil volg, antwoord Jesus hom (Matt 8:19-20): “Jakkalse het gate en voëls het neste, maar die Seun van die mens het nie eens ’n rusplek vir sy kop nie.”. Die skrifgeleerde was onder die indruk van die krag van Jesus (die konteks van Matt 8-9 vertel van al die wonders wat Jesus gedoen het) en wou die geheim daarvan by Jesus leer. Jesus help hom reg deur te sê dat navolging van Jesus ook mag beteken dat jy nie eers ‘n plek het om jou hoof neer te lê nie, met ander woorde, slegter af is as die diere. Navolging van Jesus is nie net glorie nie, maar ook opoffering. Dit verduidelik Jesus direk daarna aan ‘n dissipel wat ook vra om Hom na te volg (Matt 8:21-22): “Here, laat my toe om eers terug te gaan en my pa te begrawe.” ²²Maar Jesus antwoord hom: “Volg My, en laat die dooies hulle eie dooies begrawe”. Daar word baie oor die betekenis van hierdie woorde bespiegel, maar die essensie van die antwoord kom daarop neer dat die gelowige se plek by Jesus is. Waarskynlik verwys die ‘dooies’ wat die ander dooies moet begrawe na mense wat nie aan Jesus behoort nie, maar geestelik dood is. Al sou dit so wees, val Jesus se antwoord tog nog snaaks op die oor. Die dissipel het tog ‘n billike versoek, want om jou vader te gaan begrawe was destyds ‘n religieuse en sosiale plig. Tog weier Jesus hom dit. Dit intensifiseer net die belangrikheid en absolute aard van die navolgingskap van Jesus.

Geen wonder dat die dissipels begin wonder het oor of dit die moeite werd is om alles te los en Jesus te volg nie. Daarom vra hulle Jesus reguit (Matt 19:27-30): ²⁷Toe sê Petrus vir Hom: “Kyk, ons het alles verlaat en U gevolg. Wat sal ons daarvoor kry?” ²⁸Jesus antwoord hulle: “Dit verseker Ek julle: Wanneer alles nuut gemaak word, as die Seun van die mens op sy koninklike troon sit, sal ook julle wat My gevolg het, op twaalf trone sit en oor die twaalf stamme van Israel regeer. ²⁹En elkeen wat ter wille van my Naam afgesien het van huise of broers of susters of vader of moeder of kinders of grond, sal honderd maal soveel ontvang en die ewige lewe as erfenis kry. ³⁰Maar baie wat eerste is, sal laaste wees, en wat laaste is, eerste”. Hieruit is duidelik dat die ‘navolging’ deurloop – soos Jesus op ‘n troon sal sit, sal die gelowiges ook op trone sit; die rykdom van Jesus sal hulle rykdom wees.

Dit alles is toekomsmusiek. Wat van nou?

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Maar wat is hierdie koninkryk van God waarop die redding van Jesus gemik is? Matteus beskryf dit in meer detail in Matteus 13:

• Redding kom deur prediking van die goeie boodskap oor Jesus. Nie almal gaan ewe goed na die goeie boodskap luister of dit aanvaar nie. Diegene wat die boodskap wel gaan aanvaar, gaan die vrug daarvan pluk (die gelykenis van die saaier – Matt 13:3-9, 18-23).
• Goeie en slegte mense gaan skouer aan skouer in die wêreld leef – dit gaan nie alles sommer net perfek wees nie. Maar die finale oordeel gaan die kaf van die koring skei (gelykenis van die onkruid tussen die koring – Matt 13:24-30).
• Die goeie mense sal hulle invloed moet laat geld wat aanvanklik klein en onaansienlik mag lyk, maar tog vir groot en indrukwekkende resultate gaan sorg (gelykenisse van die mosterdsaadjie en suurdeeg – Matt 13:31-33).
• Die koninkryk gaan tog alles in waarde oortref. Mense sal alles in hulle lewens herorienteer ten einde die skat van die koninkryk te kry (gelykenisse van die skat in die saailand en goeie pêrels – Matt 13:44-46).
• Daar wag ‘n finale oordeel waar die geredde mense van die wat nie gered is nie, geskei gaan word (gelykenis van die vangnet – Matt 13:47-50).

Hierdie gelykenisse gee ‘n indruk wat presies Jesus bedoel as Hy sê die koninkryk het naby gekom. Mense sal die boodskap moet aanvaar – dit beteken egter nie dat hulle direk in die hemel beland nie. Hulle moet saam met ongelowiges in die wêreld leef en daarom soos suurdeeg hulle invloed laat geld. Hulle het immers die kosbaarste ding denkbaar om met ander te deel, die koninkryk. Immers, die lede van die koninkryk gaan met die koms van Jesus by God wees, terwyl God se oordeel die ander gaan tref. Dit gaan dus oor mense wat in hierdie wêreld gaan werk en leef met ‘n taak nou en ‘n hoop op die toekoms. Dit is wat dit beteken om gered te wees.

Nou dat ons weet wat die koninkryk van God is, is die volgende vraag: Hoe word ‘n mens deel van hierdie koninkryk?

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

In die vorige artikel het ons gesien dat die Ou Testament voorspel het dat die Messias sou kom en dat dit gebeur het. Ons gaan nou verder met die beskrywing van redding in die sinoptiese evangelies.

1. b) Jesus kom en die koninkryk is naby – die verhaal van Israel deur en in Jesus herdefinieer

 Met die koms van Jesus het die koninkryk van God (of die hemele) naby gekom. As Jesus sê dat die koninkryk van God naby gekom het, verwys Hy na sy eie teenwoordigheid. Die ‘koninkryk van God’ verwys na daar waar God regeer, en God regeer waar Jesus optree en preek.

Reg van die begin af, by die beskrywing van Jesus se geboorte, word sy rol in die koms van die koninkryk beskryf: Jesus kom om sy volk van hulle sonde te verlos, soos die engel aan Josef in Matt 1:22 sê: ²¹Sy (Maria) sal ’n Seun in die wêreld bring, en jy moet Hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos. Maar Jesus sal ‘n tweede naam dra (Matt 1:22-23): ²²Dit het alles gebeur sodat die woord wat die Here deur sy profeet gesê het, vervul sou word: ²³“Die maagd sal swanger word en’n Seun in die wêreld bring, en hulle sal Hom Immanuel noem.” Die naam beteken God by ons. Hiermee die program wat die optrede van Jesus beskryf – Hy kom mense van hulle sonde verlos deur God tot by hulle te bring. Dit word deur die soldate by die kruis bevestig toe hulle bely dat Jesus wat aan die kruis hang werklik die Seun van God is (Matt 27:54).

Johannes die Doper eggo al hierdie boodskap nog voordat Jesus met sy openbare bediening begin. As hy oor Jesus praat, fokus hy volgens Matteus op die eskatologiese oordeelshandelinge van Jesus (Matt 3:11-12; sien ook Luk 3:16-17): ¹¹Ek (= Johannes) doop julle wel met water omdat julle julle bekeer het, maar Hy wat ná my kom, is my meerdere, en ek is nie eers werd om sy skoene uit te trek nie. Hy sal julle met die Heilige Gees en met vuur doop. ¹²Hy het sy skop in sy hand en Hy sal sy dorsvloer deur en deur skoonmaak. Sy koring sal Hy na die skuur toe bring, maar die kaf sal Hy met ’n onblusbare vuur verbrand. Jesus sal dus skeiding bring tussen mense – ‘n deel wat gered gaan word en ‘n deel wat veroordeel gaan word. Hy kom inderdaad ‘n verskil maak. Hy het nie gekom om vrede te bring nie, maar skeiding.

Jesus word as redder, prediker en wonderwerker beskryf. In Matteus 4:23 word vertel wat Jesus gedoen het: Hy het toe in die hele Galilea rondgegaan en die mense in hulle sinagoges geleer, die evangelie van die koninkryk verkondig en elke soort siekte en kwaal onder die volk gesond gemaak. Sy verkondiging oor die koninkryk is natuurlik kragtig bevestig deur sy wonderdade. Deur hierdie reddingswerke het Jesus hom dus diensbaar gemaak vir mense sodat hulle gered kan word. Hy het dit so gestel (Mk 10:45): Die Seun van die mens het ook nie gekom om gedien te word nie, maar om te dien en sy lewe te gee as losprys vir baie mense.

Vir Matteus is die geskiedenis van Jesus ‘n geskiedenis wat vertel van God wat sy Verlosser as die opvolger van Moses stuur om sy volk Israel te verlos. Hy bring die goeie nuus van die koninkryk wat gekom het, en help die “kinders” om deel van die koninkryk van God te word.

Ons het nou baie gepraat van die koninkryk van God, maar wat is dit? Daarna kyk ons in die volgende artikel.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Ons kyk nou na die verskillende maniere waarop redding in die sinoptiese evangelies beskryf word.

1. Bekeer julle, want die koninkryk van God het naby gekom!

Hoewel elkeen van die drie sinoptiese evangelies ook sy eie klem dra, gaan sekere punte van ooreenstemming as basis vir die beskrywing hier dien.

As die tema vir Jesus se prediking gegee word, word dit in terme van redding gestel: ‘Hy (Jesus) het gesê: “Die tyd het aangebreek, en die koninkryk van God het naby gekom. Bekeer julle en glo die evangelie.”’ (Mk 1:15). Ons het reeds in die eerste hoofstuk gesien waarom mense hulle moes bekeer  en die redes gaan daarom nie hier herhaal word nie. Die feit van die saak is dat dit nodig was vir die mense om ‘n ommekeer te maak, hul lewens in ‘n ander rigting te oriënteer. Wat het agter hierdie boodskap en oproep van Jesus gelê?

1. a) Die Ou Testament het voorspel… en dit gebeur!

Die tyd het inderdaad aangebreek (Mk 1:15), God het naby gekom. Die Joodse geskrifte het dit voorsien. Die getuienis uit die Ou Testament vorm ‘n belangrike raamwerk waarbinne die reddingswerk van Jesus ontvou word. Bowendien dien die Ou-Testamentiese beloftes as bevestiging dat God aan die werk is in dit wat Jesus doen. Dit is die God van die Ou Testament wat in Jesus na sy volk toe kom en sy reddingsplan in Hom ontvou; Hy is en bly die bron van die redding.

Matteus en Markus lê klem daarop dat die Ou-Testamentiese beloftes dat God na Sion sal terugkeer en sy mense so sal red, op ‘n besondere manier in Jesus waar gemaak word. Soos ‘n nuwe Moses kom Jesus uit Egipte (Matt 2:19-23) na die volk toe en praat met hulle soos Moses van die berg af oor die verwagtinge wat God van hulle het as mense van sy koninkryk (Matt 5-7). So word die geboorte van Jesus in Matteus 1:22-23 direk met die vervulling van die Skrif in verband gebring:

²²Dit het alles gebeur sodat die woord wat die Here deur sy profeet gesê het, vervul sou word: ²³“Die maagd sal swanger word en ’n Seun in die wêreld bring,en hulle sal Hom Immanuel noem.” Die naam beteken God by ons.

Ook in Lukas lees ons van die lang geskiedenis van God met sy volk waarin daar ook beloftes oor die redding gemaak is (Luk 1:13-17; 2:9-14). Jesus self verwys daarna as Hy vir die Emmausgangers sê:

⁴⁴Daarna sê Jesus vir hulle: “Dit is die betekenis van die woorde wat Ek vir julle gesê het toe Ek nog by julle was, naamlik dat alles vervul moet word wat in die wet van Moses en in die profete en psalms oor My geskrywe is.” (Luk 24:44; sien ook 24:25-26).

 Jesus verduidelik dan self vir hulle watter fasette van sy lewe deur die Skrifte in die vooruitsig gestel is: ⁴⁵Toe open Hy hulle verstand om die Skrif te verstaan. ⁴⁶Verder sê Hy vir hulle: “So staan daar geskrywe: ‘Die Christus moet ly en op die derde dag uit die dood opstaan, ⁴⁷en in sy Naam moet bekering en vergewing van sondes aan al die nasies verkondig word, van Jerusalem af en verder.’ (Luk 24:45-47).

 Die rol van hierdie aanhalings uit die Ou Testament was vir die vroeë Christene belangrik. Vir gelowiges vandag is dit ‘n uitgemaakte saak dat Jesus die Messias is, maar vir die mense wat saam met Jesus geleef het, was dit nie so vanselfsprekend nie. Ons lees dat daar verskeie persone beweer het dat hulle die verwagte Messias was. Hoe moes mense weet? Hulle het veral twee maatstawwe gehad:

1. As iemand die messias was, moes hy God aan sy kant gehad het en dit moes duidelik word uit die bo-menslike dinge wat hy kan doen, met ander woorde, die krag van God moes deur hom sigbaar word. Dit het Jesus natuurlik gewys toe Hy siekes gesond gemaak het en duiwels uitgedryf het.
2. Om as die messias te kwalifiseer moes die persoon binne die ewige plan van God inpas. Die plan sien ons reeds uitgespel in die Ou Testament waar God deur sy profete oor sy planne praat. Jesus moes dus binne hierdie planne inpas en het ook. Om dit te bewys word uit die Ou Testament aangehaal, om te wys hoe Jesus binne die planne inpas en die planne inderdaad verder laat ontplooi.

As Jesus dus aan die Emmausgangers die Skrifte verduidelik, toon Hy daarmee aan dat God se planne in Hom hul voortgang het. Dit is nie altyd duidelik waarna daar verwys word as daar gesê word dat die Skrifte Jesus se dood en opstanding voorspel het nie. ‘n Messias wat sou sterf was nie eintlik wat verwag is nie. Van die min, maar belangrike dele wat hiervoor kwalifiseer is Jesaja 53 waar daar oor die lydende kneg gepraat word.

Lukas gee ‘n goeie voorbeeld van hoe Jesus in die geskiedenis van Israel ingepas het. Geïnspireer deur die Heilige Gees sê Sagaria, Johannes die Doper se pa: Lofwaardig is die Here, die God van Israel, want Hy het sy volk in genade opgesoek en vir hulle verlossing bewerk. ⁶⁹’n Sterk Verlosser het Hy vir ons laat opstaan uit die huis van sy dienaar Dawid. ⁷⁰So het die Here dit reeds van oudsher belowe deur die mond van sy heilige profete: ⁷¹om ons te verlos van ons vyande en uit die hand van al ons haters; ⁷²om Hom te ontferm oor ons voorvaders en sy heilige verbond te onthou. ⁷³Met ’n eed het Hy dit bevestig aan ons voorvader Abraham dat Hy sou gee dat ons, ⁷⁴gered uit die hand van vyande, Hom onbevrees kan dien ⁷⁵in vroomheid en opregtheid al die dae van ons lewe. (Luk 1:68-75). Uit die woorde is dit duidelik dat die God van Israel weer sy mense opgesoek het en sy belofte by monde van die heilige profete dat ‘n nasaat van die top koning van Israel, Dawid, weer sal kom regeer, gehou het. Hy het sy verbond met Abraham nie gebreek nie en hulle kom red van hulle vyande. Om dus die betekenis van die koms van Jesus reg te verstaan moet Hy ingebed word in hierdie geskiedenis. As Hy kom, is Hy die uitloper van hierdie geskiedenis van God met sy volk.

Die verwysings na die Ou-Testamentiese geskiedenis het natuurlik nie alleen in die sinoptiese evangelies ‘n belangrike rol gespeel nie, maar ook in die ander boeke van die Nuwe Testament. Johannes sê byvoorbeeld dat Moses van Jesus geskryf het en dat die Skrifte van Jesus getuig (Joh 5:39, 46-47). Petrus stel dit nog sterker in 1 Pet 1:10-11: ¹⁰In verband met hierdie saligheid het die profete, wat die genade verkondig het wat vir julle bestem is, deeglik en noukeurig ondersoek ingestel. ¹¹Die Gees van Christus wat in hulle was, het vooruit verkondig dat Christus moet ly en daarna verheerlik sal word… ¹²Aan hulle is geopenbaar dat wat hulle geprofeteer het, nie vir hulleself bedoel was nie, maar vir julle…

 Jesus en sy boodskap word dus deur die verwysings na die Ou-Testament aan God se reddingsplan verbind. Jesus is inderdaad deel van God se geskiedenis (Luk 1:47; 3:20).

In die volgende artikel sal ons sien dat met Jesus se koms die koninkryk van God naby gekom het.