Henk Geyer vra:

As die Woord van God ons riglyn is, is ek veronderstel om eers iemand sy oortreding teen my te vergewe wanneer hy dit teenoor my bely het? 

Antwoord deur Prof Jan van der Watt

Henk gee nie die teksgedeelte wat hy in gedagte het nie, maar dit hang saam met die opdrag om ons sondes teenoor mekaar te bely. Die hart van sondebelydenis is om verhoudings te herstel wat seergekry het of stukkend geraak het vanweë verkeerde gedrag of lelike optrede. Daarom moet ons sonde bely, omdat God ons roep om in gesonde verhoudings met mekaar te leef. Sondebelydenis wil dus altyd verhoudings gesond maak. Sondebelydenis en vergifnis is egter twee sye van dieselfde munt.

In Matteus 18:15-35 word die hele saak van vergifnis bespreek. Jesus sê vir Petrus dat hy 70×7 maal moet vergewe. Vergifnis het dus nie grense nie. Om dit te verduidelik volg die verhaal van die koning (as beeld van God) wat ʼn amptenaar uit genade vergewe. Die amptenaar wat nou net die wonder van die vergifnis ervaar het, doen egter nie dieselfde nie en vergewe self nie sy medeamptenaar wat hom iets skuld nie. Toe die koning dit hoor, roep hy weer die amptenaar en hierdie keer vergewe hy hom nie weer nie. Hy stuur hom reguit tronk toe. Nou sou ʼn mens kon vra: wat het nou van die 70×7 geword, want die koning (as beeld van God) het net eenmaal vergewe en die tweede maal nie. Hoe moet ʼn mens dit verstaan?

a) Sondebelydenis wil ons verhoudings normaliseer – die koning vergeef die amptenaar en so herstel hy weer die verhouding met hom.

b) Die amptenaar reageer egter nie soos iemand wat in die verhouding reg wil leef nie, want hy tree presies die teenoorgestelde op as die koning.

c) Die koning straf hom nou nie oor wat hy skuld nie, maar omdat hy nie leef volgens die herstelde verhouding nie.

Daar hou vergifnis dus op?! In die sin is dit reg dat met vergifnis daar altyd die voorwaarde saamgaan dat die verhouding tussen beide partye herstel moet word. Dit is nie eenrigting verkeer dat die een maar net moet vergewe en die ander party maar kan doen wat hy of sy wil nie. Dit is waar belydenis inkom – belydenis is die aanduiding dat die persoon wat die fout gemaak het, die verhouding wil herstel. As dit die geval is, mag jy nie die gebaar van die hand wys nie – nooit nie: dit is waar die 70×7 inkom. Daar mag geen beperking gestel word aan hoeveel keer ʼn gelowige bereid moet wees om weer voor te wil begin en verhoudings met ander te wil herstel nie. Ons moet altyd daarna streef om verhoudings te herstel en ons verhoudings gesond te hou. Dit verwag die Here van ons. 

Van hierdie bereidheid om te vergewe mag egter nie misbruik gemaak word nie – soos gesê is, vergifnis is nie eenrigting verkeer nie, maar is die een sy van die munt: belydenis is die ander sy. Die twee moet altyd saamgaan. As die persoon wat bely nie opreg is nie en nie werklik die verhouding wil herstel nie (soos die amptenaar in die gelykenis), kan vergifnis ook nie funksioneer nie. Die doel van vergifnis is immers om die verhouding weer te herstel en as dit nie gebeur nie, werk vergifnis nie regtig nie (dit word ook met tug in die gemeente geïllustreer – Matteus 18:15-17). 

Outeur: Prof Jan van der Watt

Vergifnis van sonde – Vraag

Chris Krause vra die volgende vraag:

Antwoord:

Dankie vir ‘n baie goeie en moeilike vraag!

Waarom vergewe God? Omdat sy woede “afgekoel” is deur ‘n bemiddelaar? Omdat sy wraak in liefde verander word deur ‘n losprys wat betaal word?

Ek dink dat ons almal geneig is om God se liefde en geregtigheid teenoor mekaar te stel.

Jaap du Randt het gereeld gesê: God se oordeel staan nooit los van sy liefde nie. Sy oordeel is die ander kant van die muntstuk, want ‘n God van liefde sit nie langs dieselfde vuur met onreg wat soveel leed en lyding veroorsaak nie.

God – wat liefde is – het sy Seun opgeoffer (gegee – Johannes 3:16 en oorgegee – Romeine 8:32) om vir ons sondes te sterf. So het Hy vir ons skuld betaal. Die skuldbewys teen ons is vernietig (Kolossense 2) en God het ons, wat goddeloos was, vrygespreek. Maar Hy doen dit OMDAT Christus, die sondelose, vir ons ontwil tot sonde gemaak is, sodat ons vergifnis kan ontvang. Vry en verniet. Genade en nogmaal genade alleen.

God vergewe nie om sy woede af te koel nie…. En sy wraak verander nie in liefde nie…

Hy is en bly altyd liefdevol en regverdig, heilig en genadig, ‘n verterende vuur en ‘n sagte hand…

Sondes

Wat is hierdie “sondes” waarvan Jesus in die Ons Vader praat?

Volgens Luther is dit die miskenning van God. Om in onsself gekeer te wees.

Prakties kan ons dit sien uit die gebed van Jesus. Wanneer ons daaglikse sondes doen wat verband hou met die eerste vier bedes: as ons God se Naam misbruik, die koms van sy heerskappy verhinder,  wanneer ons ons sondige wil stel teenoor sy heilige wil, of as ons ondankbaar is vir ons daaglikse brood (ML LC 118).

Vergifnis

Die vergifnis van God is ʼn Goddelike daad wat ons hele lewe vul met dankbaarheid, want dit help ons om te onthou hoe Christus gely en gesterf het. So seker is ons, dat ons as gelowiges die dood en hel kan trotseer met die woorde: “al het ek gesondig, my Christus het nie gesondig nie; dit is in Hom wat ek glo, alles wat syne is behoort aan my en alles wat myne is, is syne”. Volgens Lienhard(134) kan ons nie eintlik praat van ʼn ruil, asof twee vennote mekaar bevoordeel nie. Christus kry ons sonde – en word aan die kruis sonde gemaak, maar ons kry van Hom alles wat goed is. Al die voordele kom net van een kant af: van Christus na ons toe. Sy regverdigheid word aan ons geskenk en met hierdie vreemde kleed van sy geregtigheid, staan ons voor God. Christus alleen stel ons in die regte verhouding tot God deur hierdie vreugdevolle ruiling:

lewe vir ons, die dood vir Hom,

vergiffenis vir ons, oordeel vir Hom,

geregtigheid vir ons, ons sonde op Hom,

aanvaarding en verheerliking vir ons, verwerping en verguising vir Hom.

Hierdie regverdigheid van Christus bring mee dat ons deel in sy koningskap en priesterskap. Elke gelowige is daarom waardig om voor God te verskyn en te bid vir ander (Lienhard 135).

Luther het baie keer moed geskep as hy die psalms lees. Hy vind gereeld bemoediging uit Psalm 51 waar Dawid getuig dat God se hart oopgaan vir iemand met ootmoed en ʼn gebroke hart – “zerknirshtes Hertz”(LD 1, Die Anfange, 40). Psalm 6 se moedeloosheid het hy aan sy eie lyf ervaar: “Ek is heeltemal gedaan. Hoe lank nog, Here, voor U uitkoms gee?”(LD 1, Die Anfange, 40).

“Soos ons vergewe…”

Die volgende sin: “soos ons ook vergewe” is volgens Luther ʼn baie nodige en troosryke sin.  God belowe ons volle kwytskelding en vergifnis, maar slegs in soverre ons ons naaste vergewe. Soos ons daagliks voor God en teen Hom sondig, en Hy ons uit genade vryspreek, so moet ons ook elke dag bereid wees om hulle wat ons seermaak deur woorde, geweld, nyd of onreg, te vergewe.

Wanneer ons ons skuldenaars vergewe, is dit ʼn agteraf bevestiging wat ons sekerheid versterk dat ons sondes inderdaad uit genade vergewe is (vgl. Lukas 6:37 en Matteus 6:14).

Vergewe ons nie, blokkeer ons God se vergewing in ons eie lewe…

Gebed van Luther:

“Liewe Vader, ek pleit by U: vergewe my, nie omdat ek deur my werke enigiets kan regmaak wat ek verbrou het of enigsins iets by U kan verdien nie, maar omdat U my belowe het dat U sal vergewe en U eie seël daarop geplaas het. So seker vergewe U my asof ek die woorde uit U eie mond hoor: ‘Jou sondes is vergewe…’ ” (ML LC 117).

Vind berusting hierin:  Jou sondes is vergewe…Jy hoef nie aflate te koop, of herdenkings te koop soos ʼn doring van Christus se doringkroon of van die 2000 ander relikwieë wat te Wittenberg by keurvors Frederik te koop was nie. Jy hoef ook nie die Dame te Loredo te besoek met die hoop op ʼn wonderwerk of ʼn heilige te soek wat vir jou kan bid nie.

Ek kan jou vandag, in 2009, hierdie troos uit die Woord bied: Jesus bid vir jou: Jesus die Hoogste Voorbidder, die grootste Heilige. Sy gebede werk wonders in jou lewe… soos die wonder van ʼn kinderlike geloof, van genesing, van berusting in God se groter plan…

Skrywer: Dr Danie Malan VDM Kempton-Kruin NG Kerk

Bibliografie

Leeswerk oor Luther:

Afkortings aan einde van elke werk

Martin Luther:

Luther Deutsch Die Werke Martin Luthers, Hg K Aland, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, 1983(2 Auflage), Band 1-10. [LD]

Band 1: Die  Anfänge

Band 2: Der Reformator

Band 3: Der neue Glaube. Insluitend Der Grosse Katechismus 1529 wat ook Das Vaterunser bevat p. 96 -116.

Band 4: Der Kampf um die reine Lehre

Band 5: Die Schriftauslegung

Band 6: Kirche und Gemeinde

Band 7: Der Christ in der Welt

Band 8: Die Predigten

Band 9: Tischreden

Band 10: Die Briefe

Martin Luther’s Works, 21, The Sermon on the Mount, ed. J Pelikan.Concordia, Saint Louis, Missouri, s.a. (LW)

Luther’s large cathecism, tr J N Lenker, Augsburg, Minnesota, 1967. (ML LC). Vertaling van dele van Band drie van Luther se versamelde werke.

Martin Luther Spiritual Classics (ML SC), Red Robert van de Weyer, Fleming Revell, New York, 1991.

Martin Luther’s basic theological writings,ed Lull T F, Fortress Press, Minneapolis, 1989 (BTW).

Ander outeurs:

Cunningham, W, The Reformers and the Theology of the Reformation, Banner of Truth, Edinburgh, 1862 (eerste uitgawe) – derde uitgawe 1979.

Gritsch, E,  Martin – God’s Court Jester. Luther in Retospect, Fortress, Philadelphia, 1983.

Hanegraaf, H The prayer of Jesus, W Publishing Group, Nashville, 2001.

Jonker, WD Bevrydende Waarheid, Hugenote Uitgewers, Wellington, 1994.

Köstlin, J Martin Luther, the Reformer, tr by EP Weir, Cassel, Parys, 1884 (4de uitgawe).

Liardon, R, God’s Generals II, The roaring Reformers, Whitaker House, Laguna Hills, California, 2003.

Lienhard, M, Luther, witness to Jesus Christ, tr.by EH Robertson, Augsburg, Minneapolis, 1982

Praamsma, De kerk van alle tijden, IV, Wever, Franeker, 1981.

Von Loewenich, Walter, Martin Luther, The Man and his Work, tr by LW Denef, Augsburg, Minneapolis, 1982.

“En vergeef ons ons skulde…” (OAV)

Die vyfde bede van die Ons Vader verwys na die geestelike worsteling van gelowige kinders van die Here.

Martin Luther skrywe: “Al ken ons God se Woord en glo en doen God se wil en onderwerp ons daaraan, en al word ons daagliks deur God se seëninge gevoed, is ons lewens nie vry van sonde nie. Ons struikel en oortree daagliks” (ML LC 116). Die rede wat hy aangee, is tipies van Luther se humor: “omdat ons lewe tussen mense wat ons baie irriteer en aanleiding gee tot ongeduld, woede, wraak en allerlei sulke emosies” (Ibid).

Boonop val die duiwel ons sonder ophou aan. Dit is nie moontlik om altyd staande te bly in so ʼn voortdurende geveg nie.

Dit alles maak duidelik hoe ʼn groot behoefte ons het om gereeld uit te roep; “Liewe Vader, vergewe ons ons skulde”.

Nog voor ons vra, vergewe Hy al. Hy het immers vir ons die Goeie Nuus, die evangelie, gegee waarin daar niks behalwe vergifnis is nie – nog voor ons daarom kon vra. Die belangrike punt is: die erkenning en aanvaarding van hierdie vergifnis.

Hy skrywe: “Laat niemand hom verbeel dat hy ooit in hierdie lewe kan uitstyg bo die behoefte aan vergifnis nie. In kort: tensy God sonder ophou vergewe, is ons verlore” (ML LC 117).

Hierdie bede verstaan Luther dan as ʼn versoek tot God om nie met ons te handel volgens ons sondes en ons te straf volgens ons ongeregtighede nie, maar om met genade ons sondes weg te was en ons vrye gewetens te gee om voor Hom te staan. Vergewe God ons, verkry ons daarop vaste vertroue en ʼn blye hart (ML LC 117).

Luther se uitspraak: die gelowige is gelyk sondaar en heilige, is hierby baie belangrik. As Christene dra ons die beeld van Christus. Hy skrywe: “By die kruis word elke gelowige ʼn dubbele persoon- dom in die vlees, wys in die Gees, uiterlik verwerplik, innerlik verheerlik, soos elkeen in Christus deel het aan sy menslike swakheid wat ons swak, angstig, gevangenes en slawe maak, maar deur sy Godheid ons kragtige kinders van God maak,  soos gode, vrye edelmanne” (in Lienhart 123)

Die innerlike teenstrydigheid hiervan moet ons vashou. Hoe anders kan ons die Ons Vader gebed dan verstaan? Jesus leer immers sy kinders, sy volgelinge, hoe om daagliks te bid – vir vergifnis van sonde en bevryding van die mag van sonde.

Sou ons deur geloof of doop heeltemal vry wees van alle sonde, of volkome vry van die sondige natuur, sou ons tog eerder elke dag God moes dank vir ons voortdurende oorwinning oor die sonde. En dan begin ons gebed gevaarlik naby klink aan die dankgebed van die Fariseër voor in die tempel … “Ek dank U dat ek nie so sondig soos daardie tollenaar is nie…ek dank U dat my lewe so voortreflik (sondeloos?) is …” (vgl. Lukas 18)

As Paulus in Kolossense 2 vertel hoe ons sondige natuur weggeneem word deur die doop en dat ons so die besnydenis deur Christus ontvang het, sien hy dit ook, myns insiens, as so ʼn innerlike teenstrydigheid: die sonde is oorwin, ons sondige natuur saam met Christus gekruisig, en tog moet ons elke dag die sonde in ons doodmaak, die sondige begeertes wat in ons opwel, beheer en ons gedagtes voortdurend rig op Christus wat in die hemel is (Kolossense 3).

Skrywer: Dr D J Malan – VDM Kempton-Kruin NG Kerk

Bibliografie:

Leeswerk oor Luther:

Afkortings aan einde van elke werk

Martin Luther:

Luther Deutsch Die Werke Martin Luthers, Hg K Aland, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen, 1983(2 Auflage), Band 1-10. [LD]

Band 1: Die  Anfänge

Band 2: Der Reformator

Band 3: Der neue Glaube. Insluitend Der Grosse Katechismus 1529 wat ook Das Vaterunser bevat p. 96 -116.

Band 4: Der Kampf um die reine Lehre

Band 5: Die Schriftauslegung

Band 6: Kirche und Gemeinde

Band 7: Der Christ in der Welt

Band 8: Die Predigten

Band 9: Tischreden

Band 10: Die Briefe

Martin Luther’s Works, 21, The Sermon on the Mount, ed. J Pelikan.Concordia, Saint Louis, Missouri, s.a. (LW)

Luther’s large cathecism, tr J N Lenker, Augsburg, Minnesota, 1967. (ML LC). Vertaling van dele van Band drie van Luther se versamelde werke.

Martin Luther Spiritual Classics (ML SC), Red Robert van de Weyer, Fleming Revell, New York, 1991.

Martin Luther’s basic theological writings,ed Lull T F, Fortress Press, Minneapolis, 1989 (BTW).

Ander outeurs:

Cunningham, W, The Reformers and the Theology of the Reformation, Banner of Truth, Edinburgh, 1862 (eerste uitgawe) – derde uitgawe 1979.

Gritsch, E,  Martin – God’s Court Jester. Luther in Retospect, Fortress, Philadelphia, 1983.

Hanegraaf, H The prayer of Jesus, W Publishing Group, Nashville, 2001.

Jonker, WD Bevrydende Waarheid, Hugenote Uitgewers, Wellington, 1994.

Köstlin, J Martin Luther, the Reformer, tr by EP Weir, Cassel, Parys, 1884 (4de uitgawe).

Liardon, R, God’s Generals II, The roaring Reformers, Whitaker House, Laguna Hills, California, 2003.

Lienhard, M, Luther, witness to Jesus Christ, tr.by EH Robertson, Augsburg, Minneapolis, 1982

Praamsma, De kerk van alle tijden, IV, Wever, Franeker, 1981.

Von Loewenich, Walter, Martin Luther, The Man and his Work, tr by LW Denef, Augsburg, Minneapolis, 1982.