“Woe to us if, in men’s eyes, we outrank the angels and enjoy the world’s praise, but fail to trust God!” – Johannes Calvyn

Psalm 15 (4)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Ek gaan ‘n hele aantal blogs aan hierdie psalm spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

Teologiese Implikasies

Die psalmis gee nie reëls nie, maar skilder vir ons ‘n prentjie van ‘n man wat in God se teenwoordigheid mag bly. Dit is interessant dat ander aspekte wat die Israeliete as baie belangrik beskou het, nie hier vermeld word nie – geen melding van toepaslik geklee en gereinig, gedoop of die regte ondervinding (spreek in tale … ) nie. Die kenmerke waarna God kyk, lê op ‘n ander vlak (lees net Jesaja 33:14 – 16). Onderhouding van die sakramente sonder die morele integriteit is nie genoeg nie.

Mense met mag en geld is onderhewig aan sekere versoekings. Hierdie psalm waarsku hulle dat hulle die versoekings moet weerstaan en tyd in God se teenwoordigheid spandeer.

So beskryf die digter weer twee vereistes vir ‘n standvastige lewe:

• ‘n Verhouding met God; en
• ‘n Verhouding met God wat ook prakties gestalte kry in ‘n verhouding met my medemens.

As ek so lewe, kan ek elke aanslag die hoof bied. Met sy uittrede het Pres Franklin Rooseveld hierdie teks aangehaal en toe bygevoeg: “Die ou boot van die staat is steeds op dieselfde koers, want die volk het sy lewe op morele beginsels gebaseer.”

Hoe moet ons hierdie uitsprake verstaan? As die inhoud van Psalm 15 voorwaardes was, sou niemand ooit naby God kom nie. Niemand van ons is in staat om volmaak uit te voer dit wat die digter hier sê nie. Gelukkig is so iets nie nodig nie. Die psalm bestaan uit gewone stellings. Hier word nie gepraat van die sondaar wat nog plek by God moet verdien nie. Die digter beskryf hier iemand wat dankie sê vir die genade wat hy klaar van God ontvang het. Hierdie psalm wys vir ons duidelik dat ware geloof meer is as onderhouding van die gebooie. Ware geloof dra vrugte. Hierdie vrugte kom van ‘n liefdevolle, vrygewige persoonlikheid; van iemand wat nie verander nie; van iemand wat betroubaar is.

As dit waar is, praat Psalm 15 van mense soos ons. Vroeër was ons sondaars wat verdien het om verlore te gaan. Nou is ons begenadigdes wat reeds van Christus gehoor het: Ek gaan na my Vader se huis om vir julle plek gereed te maak (Johannes 14:2). As ons naby God wil lewe, moet ons aanhou om vir Hom dankie te sê. Dan sal ons nie net ‘n tydjie by hom kan bly nie. Ons sal by Hom veilig kan bly tot in ewigheid. Toegang tot die tempel is nie meer vir ons belangrik nie. Daarom kan Paulus sê: Deur Hom het ons in die geloof ook die vrye toegang verkry tot hierdie genade waarin ons nou vasstaan. En ons verheug ons ook in die hoop op die heerlikheid wat God vir ons bestem het (Romeine 5:2).

Everyone wants to save the world but no one wants to do the dishes. —Michael Horton

Ek is terneergedruk (3)

[Terneergedruk = ontmoedig; bedruk maak – HAT. Dit moet onderskei word van depressie wat ‘n mediese toestand is en dikwels behandeling nodig het.]

Terneergedruktheid is ‘n algemene toestand in ons samelewing – ook onder Christene. ‘n Baie goeie gevallestudie is die profeet Elia. Na die gebeure op Karmelberg word Elia baie terneergedruk/ mismoedig, maar God, in sy genade, hernuwe weer sy dienaar. Ons gaan veral na twee aspekte van die verhaal kyk:

• Elia se geestelike depressie; en
• God se reaksie daarop.

Ek gaan onder andere van Tony Merida se Exalting Jesus in 1 & 2 Kings gebruik maak. Ons gaan veral na Hoofstuk 19 kyk.

Wat was die oorsake vir hierdie verloop van sake. Daar is baie faktore wat tot so ‘n situasie kan lei. Daar is natuurlike en geestelike oorsake wat nie los van mekaar staan nie. Kom ons hanteer hulle in vier kategorieë.

• Elia was gedreineer

Fisies was hy drie jaar aan die hardloop. God voorsien hom van brood. Toe hy by Karmel vir Agab stuur om te gaan eet en drink, gaan hy bid. Toe hardloop hy voor Agab se wa. Toe gaan hy na Berseba. Die afstand van Karmel tot by Berseba is ongeveer 180 km. Dit sou hom ongeveer ses dae geneem het. Daarna trek hy nog ‘n dag verder die woestyn in. Later reis hy al die pad na Horeb Wanneer ons fisies uitgeput is, is ons geestelik kwesbaar.

Emosioneel was hy ook gedreineer. Na die oorwinning by Karmel was hy waarskynlik emosioneel leeg. Ons is kwesbaar na ‘n oorwinning. Ons het elke dag manna nodig. Ons kan nie op gister se oorwinnings leef nie.

Soms wil God ons deur beproewings nederig maak sodat ons kan leer om op Hom te vertrou. Dink maar aan Paulus met sy doring in die vlees. Dit het hom geleer om op God se voorsiening te vertrou. As ons beproef word, moet ons, soos Paulus, nie terneergedruk word nie, maar eerder op God se genade en mag vertrou.

Geestelik was Elia gedreineer. Hy was die voorwerp van intense geestelike teenstand. Bose teenstanders eis sy tol van ons. Ons is in die versoeking om in te gee. Ons vertrou nie meer op God se krag nie.

Elia mag gevoel het dat hy niks meer het om te gee nie – hy was leeg. Jy kan nie voortgaan sonder om eers jou weer te verfris nie. Verfrissing is ‘n geestelike dissipline. Ons het werk, rus en ontspanning nodig. Ons moet ons liggame en siele tyd gee om te herstel en weer op te bou. Elia moes herstel – net so moet ons.

• Elia was teleurgesteld

Na Karmel het Elia waarskynlik gedink dat daar ‘n herlewing onder die volk sal plaasvind – hulle sou na God toe terugkeer. Hy het gedink dat selfs Agab berou sou hê en na God terugkeer. Hy was vol hoop, maar toe hoor hy Isebel se dreigement. Dit druk hom plat.

• Elia was geïsoleerd

In Hoofstuk 17 en 18 sien ons dat hy feitlik altyd alleen was. Maar, soos ons, het hy ander gelowiges nodig. Hier laat hy selfs sy slaaf agter en gaan alleen verder. Hy gaan nie om te bid nie, maar om homself te bejammer. Terneergedruktheid is nie net die gevolg van die gebrek aan geselskap nie, maar is ook die oorsaak daarvan. As jy moeg en ontmoedig is, is isolasie nie wat jy nodig het nie. Ons het ander mense nodig om ons te bemoedig. Ons kan nie lank sonder verhoudings leef nie; ons is vir gemeenskap gemaak. God voorsien in hierdie behoefte deur ons familie en die geloofsgemeenskap.

Volgende keer kyk ons verder na die oorsake van Elia se terneergedruktheid.

“God declares that all is misery unless our minds are firmly fixed on his word, and unless we recognize that to be blessed is to know his favor and to become a child of his.” – Johannes Calvyn

Psalm 15 (3)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Ek gaan ‘n hele aantal blogs aan hierdie psalm spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

15:3 – 5a: Praktiese voorbeelde.

15:3: ³Hy laster nie, doen sy medemens nie kwaad aan nie en bespot nie sy naaste nie.

Hier word ‘n punt wat algemeen gestel is meer konkreet gestel. Die mens wat deur God verwelkom word, praat nie kwaad nie. Hy is nie gedurig besig met allerlei plannetjies nie. Hy is nie gedurig besig met vals beskuldigings nie. Parallel hiermee is: hy doen sy medemens geen kwaad aan nie.  

15:4: ⁴In sy oë is die een wat verwerp is, veragtelik, maar hy eer dié wat vir die Here ontsag het. Al sweer hy tot sy nadeel, hy verander nie.

Die gesindheid teenoor ander mense se verkeerd en regdoen is belangrik vir lewe in die teenwoordigheid van God. Die psalmis sê dat die persoon wat deur God verwelkom word ‘n negatiewe gesindheid het teenoor die goddeloses, maar die toepaslike positiewe gesindheid teenoor die regverdiges het. Dit sal die goddeloses ontmoedig en die regverdiges in die gemeenskap bemoedig.

Wat maak ‘n mens verwerplik? Dit verwys na God se verwerping as gevolg van ongehoorsaamheid, goddeloosheid en opstand. Dit is soos silwer wat getoets is en verwerp is. Mense wat vir God ontsag het, word geëer. Verag en eer staan teenoor mekaar.

Die laaste deel van die vers beskryf verder die plig van ‘n verantwoordelike lid van die gemeenskap – hy moet toesien dat die mense nie wegkom met verkeerd doen nie. Dit is ‘n versoeking om jou vriende maar ligtelik te hanteer, maar dit is nie wat God verwag nie.Dit is net so verkeerd om iemand ligtelik te hanteer wat dit nie verdien nie as om ander skade aan te doen.

15:5: Hy leen nie sy geld teen rente uit nie en aanvaar nie ‘n omkoopgeskenk ten koste van die onskuldiges nie.

Nou gaan dit oor jou gesindheid teenoor geld. In geldsake is die versoeking groot om nie die waarheid te praat nie, om ander kwaad aan te doen en om jou morele standaarde op te skort. Eerstens word die versoekings van geld uitgespel – hulle moet weerstaan word:

• Geld teen rente uitleen. Leen is ‘n manier om ‘n behoeftige medemens te help en nie ‘n manier vir rykes om nog ryker te word nie. Dit sluit sogenaamde kommersiële lenings uit. Om te leen en rente te vra daarop is uitbuiting van die behoeftiges.
• Aanvaarding van omkoopgeld. Dit gaan hier oor ‘n senior persoon in die samelewing wat deelneem aan die regspleging by die stadspoort. ‘n Ryk man kan hom maklik omkoop.

So beklemtoon die digter dat ons verhouding met God prakties gestalte moet kry in ons verhouding met ons medemens. Die een is ‘n noodwendige voorwaarde vir die ander.

15:5b: Belofte.

Hy wat hierdie dinge doen, sal nooit struikel nie.

Die psalm sluit af met ‘n belofte. Hierdie dinge verwys na die dinge in vers 2 – 5b. Ons moet vas staan in die doen van hierdie dinge anders gaan ons struikel.

The whole life of man until he is converted to Christ is a ruinous labyrinth of wanderings – Johannes Calvyn

Ek is terneergedruk (2)

[Terneergedruk = ontmoedig; bedruk maak – HAT. Dit moet onderskei word van depressie wat ‘n mediese toestand is en dikwels behandeling nodig het.]

Terneergedruktheid is ‘n algemene toestand in ons samelewing – ook onder Christene. ‘n Baie goeie gevallestudie is die profeet Elia. Na die gebeure op Karmelberg word Elia baie terneergedruk/ mismoedig, maar God, in sy genade, hernuwe weer sy dienaar. Ons gaan veral na twee aspekte van die verhaal kyk:

• Elia se geestelike terneergedruktheid; en
• God se reaksie daarop.

Ek gaan onder andere van Tony Merida se Exalting Jesus in 1 & 2 Kings gebruik maak. Ons gaan veral na Hoofstuk 19 kyk.

In 1 Konings 19:1 – 4 lees ons van die verloop van Elia se geestelike terneergedruktheid. Ons kan dit verdeel in vyf stadia

• Elia verloor perspektief.

Hy vergeet dat ‘n korttermyn oorwinning allermins beteken dat die oorlog gewen is. Hy het op Karmel die oorwinning behaal, maar hy sou vir die res van sy lewe in ‘n stryd betrokke wees. Isebel was ‘n vyand wat aanhou baklei het. Sy het baie hulpbronne tot haar beskikking gehad. Sy was kwaad oor wat op Karmelberg gebeur het. Sy het waarskynlik die reën aan Baäl se ingrype toegeskryf. Agab vertel vir haar alles wat Elia gedoen het: die reën, maar ook die doodmaak van die profete. Sy is ‘n swak verloorder en besluit om van Elia ontslae te raak.

Vir die gelowige is die oorlog nooit verby nie. Gister se oorwinning verseker nie vandag se sukses nie. Ons moet  elke dag op God se mag vertrou om ons uitdagings te hanteer. Sonder God se mag was Elia maar swak. Ons uitkyk op die Christelike lewe moet ‘n langtermyn een wees. Todat ons vir Jesus Christus sien, is ons in ‘n stryd betrokke.

• Elia verloor sy toewyding aan God se woord

Elia laat nie toe dat God se woord sy pad vir hom rig nie. Na Isebel se dreigement word Elia bang en vlug vir sy lewe. Toe hy by Berseba kom, laat hy sy slaaf daar agter. In Hoofstukke 17 – 18 kom die woord van God na Elia en hy gaan. Nou is daar geen woord van die Here nie en hy vlug op sy eie. “Die woord van die Here” verskyn eers weer in vers 9. Elia laat God se woord agter en leef asof hy sy eie meester is. Hy het sy geestelike rigting verloor en dryf weg van sy roetine om op God se woord vir sy optrede te vertrou.

Ons staan voor dieselfde versoeking. Gaan ons volgens God se gesag leef of gaan ons doen wat ons wil en hoe ons wil? As ons vergeet van die eenvoudige praktyk van Bybellees en God se woord toepas, dryf ons weg in geestelike duisternis. As ek nie in God se woord leef nie, is die vraag nie of ek sal wegdryf nie, maar wanneer en hoe ver.

• Elia verloor die visie van God se grootheid

Elia het bang geword en ter wille van sy lewe gevlug. Hoe kan hy wat nou pas ‘n groot oorwinning behaal het, bang word? Hy het nie meer die grootheid van God raakgesien nie. Hy staan moedig voor Agab: So seker as die Here leef, die God van Israel in wie se diens ek staan (17:1). Maar hier vergeet hy sy siening van God en word paniekerig. Hier sien ons ‘n menslike beeld van Elia wat vir sy lewe hardloop. Moontlik het moegheid, ‘n gebrek aan geloof en ‘n gevoel van ek gee nie meer om nie, bygedra tot sy val. Hierdie was nie God se agenda wat hy hier uitvoer nie.

Ons moet nooit God se grootheid vergeet as ons deur die uitdagings van die lewe beweeg nie. Selfs iemand soos Elia kon vergeet wie Hy is en wat Hy kan doen.

• Hy het sy veglus verloor.

Hy vlug al die pad na Berseba – die suidelikste punt van die land. Daar los hy sy dienaar en gaan ‘n dagreis ver die woestyn in. Ons is ook in ‘n geestelike stryd gewikkel Ons moet daardie sake wat die koninkryk van God in ons lewens bedreig, hanteer. Doen ons dit nie, sal ons later kleinere sake ook nie kan hanteer nie. Jy kan nie vir lank om jou uitdagings werk nie. Op een of ander stadium moet jy hulle hanteer,

• Hy het sy begeerte om te lewe verloor

Nou is dit genoeg, Here! Neem my lewe, want ek is niks beter as my voorvaders nie. Elia was nie die eerste of laaste persoon wat wanhopig in die lewe was nie. Moses het ook vir God gevra om hom dood te maak (Numeri 11:15). Job wens dat hy nooit gebore was nie (10:18 – 19); Jeremia het die dag van sy geboorte vervloek (20:14); Jona vra dat God sy lewe moet neem, want die dood is beter as die lewe (4:3). Die mense verlang na die dood, maar hulle neem nie hulle lewens nie. God onderhou en herstal hulle. God lei ook vir Elia deur alles. Uiteindelik is hy die een profeet wat lewend in die hemel opgeneem word.

Het jy al ooit gesê: “Ek het genoeg gehad.” Dan kan jy met hierdie sukkelende profeet identifiseer. Daar is hoop. God hanteer vir Elia met verbasende geduld en genade.

Ons het nou die verloop van Elia se geestelike terneergedruktheid gesien. Volgende keer gaan ons na die oorsake daarvan kyk.