Silence will save me from being wrong (and foolish), but it will also deprive me of the possibility of being right. –Igor Stravinsky, Komponis (17 Junie 1882-1971)

Wat is gewoontes?

‘n Gewoonte is ‘n gedrag wat deur gereelde herhaling ‘n feitlik onwillekeurige en instinktiewe deel van ons lewe word. Almal van ons het gewoontes. Party is sleg – om te vloek, pornografie te kyk, ens. Party is goed/voordelig – soos gebed en Bybellees. Party is nog goed nog sleg. Hierdie gedrag is onwillekeurig. Dit beteken ons hoef nie daaraan te dink nie; dit word deur ons onderbewussyn beheer.

Ons hoor soms mense praat van heilige gewoontes. Anders gestel: watter gewoontes maak ons heilig? Wat is dit? Hier dink ons aan persoonlike gebed, Bybellees en nadenke oor wat ons gelees het. Ons moet tyd en plek maak vir hierdie aktiwiteite in ons lewe, sodat dit later instinktief word. Natuurlik moet ons gebed en Bybellees en nadenke nie instinktief wees nie, maar wel dat ek elke oggend om sewe uur dit doen.

Iemand wat heilige gewoontes gehad het, was Daniël. Koning Darius vaardig ‘n dekreet uit dat niemand vir dertig dae ‘n ander god as die koning mag aanbid nie. Dan lees ons: Sy dakkamer se venster het na Jerusalem se kant toe gekyk en soos sy gewoonte altyd was, het Daniël voortgegaan om drie maal per dag voor sy God te kniel en Hom te prys, te aanbid en te dank (6:11). Daniël se gebede was nie meganisties nie.

Daniël is vir ons ‘n goeie voorbeeld van wat heilige gewoontes is. Volgende keer gaan ons na die voordele van heilige gewoontes kyk.

“When I cannot understand my Father’s leading, And it seems to be but hard and cruel fate, Still I hear that gentle whisper ever pleading, God is working, God is faithful — only wait.” ~ A.B. Simpson

‘n Goeie gewete is ‘n geoefende gewete

Hierdie is die tweede kenmerk van ‘n gewete wat die wêreld kan verander.

Daarom oefen ek my ook om altyd voor God en die mense ‘n rein gewete te hê (Handelinge 24:16 – OAV). Paulus is gedurig besig om sy gewete tot aksie aan te spoor – hy laat dit dink en werk; hy daag sy gewete uit; hy oefen sy gewete; hy roep sy gewete op tot aksie.

Volgens Paulus is die gewete soos ‘n spier – dit moet gedurig geoefen word anders gaan dit agteruit. Let daarop dat hy altyd sy gewete oefen. Hy laat nie toe dat sy gewete lui word nie. Hy vra gedurig vrae aan sy gewete: “Is dit reg of verkeerd, waar of vals, goed of sleg?”

Maar Paulus het ook sy gewete vir ‘n doel geoefen. Dit was nie vir hom net ‘n filosofiese tydverdryf nie. ‘n Interne debat was nie vir hom genoeg nie – die regte optrede moet volg. Vir hom is ‘n skoon gewete soos ‘n hardloper wat vinnig beweeg oor ‘n gelyk pad sonder hindernisse en pyn. As die gewete verwerp word, is dit soos om op skerp klippe te hardloop. God laat ons pyn in ons gewetens voel as ons sondig sodat ons moet stop en nie verder kan gaan nie.

Nou het ons twee opsies: ons kan die pyn ignoreer en voortgaan. Die gevolg: Hierdie dwaalleraars is skynheilige leuenaars wie se gewete toegeskroei is (1 Timoteus 4:2) – ons gewetens word toegeskroei. Mettertyd voel ons nie meer die pyn nie. Ons kan al hoe verder in sonde gaan. The person that loses their conscience has nothing left worth keeping (Izaak Walton).

Die twee opsie is dat ons ons bloeiende, pynlike wonde na Christus se wonde neem. Hoeveel te meer sal die bloed van Christus ons gewete bevry van die las van dade wat tot die dood lei, sodat ons die lewende God kan dien (Hebreërs 9:14); Laat ons tot God nader met ‘n opregte hart en met volle geloofsekerheid. Ons harte is immers gereinig van ‘n skuldige gewete, en ons liggame is gewas met skoon water (Hebreërs 10:22). Sy bloed kan ons gewetens gesond maak. Die eindresultaat is ‘n gewete wat selfs meer sensitief is. Oefen ons ons gewetes gereeld?

It is all very well to look at the bright side of things, but it is very difficult to think either poets or anyone else quite believe all they say, when they sing very loudly in praise of poverty. – Erasmus

Bid vir jou broer

John Hyde was ‘n sendeling in Indië. Hy is in 1912 oorlede. Hy was bekend as “Biddende Hyde.” Hy sê dat die grootste les wat God hom nog ooit oor gebed geleer het, was toe hy vir ‘n ander pastoor in Indië gebid het. Hierdie pastoor het baie probleme in Indië veroorsaak.

Hyde begin sy gebed met: “O, God, U ken hierdie broer, hoe …” Hy wou sê “koud” toe ‘n stem vir hom gesê het: “Wie aan Hom vat, vat aan my oogappel.” (Dit verwys na Sagaria 2:8). Hyde was hewig ontstel, val op sy knieë neer en bely sy eie sonde. Toe bid hy: “Vader, wys vir my watter dinge mooi en goed is in my broer se lewe.” Toe onthou Hyde skielik watter opofferings daardie man vir God gemaak het; hoe hy alles gelos het vir Christus; hoe hy vir Christus gely het. Hy dink aan die baie jare wat hierdie man onder baie moeilike omstandighede in die koninkryk van God gewerk het. Hyde onthou sy toewyding aan sy vrou en familie. John Hyde spandeer daardie dag sy gebedstyd met die Here deur Hom te loof vir sy broer se geloof.

Kort daarna reis Hyde om hierdie pastoor te  sien. Daar leer hy dat hierdie man pas ‘n geestelike vernuwing ondervind het.

God se oorweldigende liefde vir ons wat ons beskerm, na Hom toe terugtrek en ons hernuwe, is die wortel van God se jaloesie vir ons. Hy sal ons nie laat gaan nie, want ons is kosbaar vir Hom.

“Radical obedience to Christ is not easy … It’s not comfort, not health, not wealth, and not prosperity in this world. Radical obedience to Christ risks losing all these things. But in the end, such risk finds its reward in Christ. And he is more than enough for us.” ~ David Platt

‘n Goeie gewete is ‘n opgevoede gewete

Ons kyk nou na die eerste kenmerk van ‘n gewete wat die wêreld kan verander.

Gewete is nie net iets negatief – dit sê vir ons as iets verkeerd is – nie. Dit beskuldig ons nie net as ons iets verkeerd gedoen het nie. Gewete is ook iets positief – dit vertel vir ons wat die regte ding is om te doen. Ook hulle gewetens getuig daarvan wanneer hulle in ‘n innerlike tweestryd deur hulle gedagtes aangekla of vrygespreek word (Romeine 2:15). Ons gewetes kla nie net aan nie, maar spreek ook vry.

Adam en Eva het nie alleen God se opdrag gehad nie, maar ook die innerlike stemme van hulle gewetens. Tog verwerp hulle daardie kennis en gehoorsaam nie daardie stem in hulle nie. Sonde vul ons gewetens met skaamte, vrees en skuldgevoelens; sonde onderdruk die volume van God se stem in ons binneste. Gewetens is ook in die heidene teenwoordig, maar die verlies aan betroubare kennis beteken die stem is vaag en dikwels verwarrend.

Daarom is dit nodig dat ons gewetes weer opgelei word. Ons gebrek aan inligting moet deur God se inligting verplaas word.. Dit kom net deur God se woord. Alphonse De Lamartine sê: Conscience without God is like a court without a judge. Voordat Paulus op ‘n skoon gewete aanspraak maak, sê hy: Ek glo nog steeds alles wat in die wet en die profete geskrywe staan (24:14). Paulus het ‘n goeie gewete, want hy het ‘n opgevoede gewete gehad.

Baie mense sê dat hulle ‘n skoon gewete het, maar wat hulle in werklikheid het, is ‘n oningeligde gewete of ‘n onsensitiewe gewete. Maar ‘n gewete wat nie goed is nie, kan ook ‘n oorsensitiewe gewete tot gevolg het – mense kan dink iets is verkeerd as niks verkeerd is nie. In 1 Korintiërs 8 hanteer Paulus die vraag oor vleis wat aan ‘n afgod geoffer is. Daardeur word hulle gewete wat reeds swak is, verder beswaar (8:7). Alle gewetes – onsensitief en oorsensitief – moet deur die woord van God gevul en ingelig word.

Martin Luther het ‘n opstand begin deur sy gewete met die woord van God op te voed. Toe die godsdienstige supermoondheid van die dag hom daarvan beskuldig dat hy sy klein gewete teen die mag van die kerk stel, antwoord hy: My conscience is captive to the word of God. I cannot and will not recant anything for to go against conscience is neither right nor safe. Here I stand. I can do no other, so help me God.