Who overcomes by force hath overcome but half his foe. -John Milton, digter (1608-1674)
Hoe moet ons die wet verstaan?
Mel Lawrenz is besig met ‘n reeks oor hoe om die Bybel te verstaan. In hierdie gedeelte kyk hy na die wet in die Ou Testament.
Baie mense vind dele van die Ou Testament uitdagend en moeilik. Een so ‘n gedeelte is daardie gedeelte van Eksodus, Levitikus, Numeri en Deuteronomium wat as “Die Wet” bekend staan. Baie mense wat die Bybel van die begin af lees sal min of meer die volgende ondervinding hê: Genesis is baie interessant met die verhaal van die skepping, die sondvloed en die verhale van Abraham, Isak en Jakob. Die uittogverhaal is aangrypend en dan kom die wet – berg Sinai en die tien gebooie is bekend, maar dan kom die wette en opdragte wat ver verwyderd van ons kultuur is. Dit is moeilik om te verstaan en hier in die middel van Levitikus val ons heeltemal vas.
Wat is die wet? Wat is die doel van die meer as 600 bepalings? Hoeveel hiervan is nog op ons lewens van toepassing? In die Skrif mag “die wet” na die meer as 600 bepalings wat Moses aan die mense deurgegee het of dit mag na die eerste vyf boeke van die Bybel verwys. Wette is die manier waarop ‘n samelewing die korrekte grense vir gedrag stel. Die wet in die Ou Testament is uniek, want dit is God se manier om sy verhouding met sy verbondsmense te vorm. Die Hebreërs is gekies om op ‘n spesifieke manier te leef – hoe hulle aangetrek het, wat hulle geëet het en hoe hulle aanbid het. Baie van hierdie wette geld nie meer na die koms van Jesus Christus nie – die ou verbond is deur die nuwe verbond verplaas. In Eksodus tot en met Deuteronomium is daar drie soorte wette:
- Siviele bepalings soos eiendomsregte, die huwelik, egskeiding, diefstal, moord, gesondheidsregulasies, ens.
- Rituele bepalings wat die offersisteem, die feeste, die rol van die Leviete, ens. definieer. Dit is die sogenaamde seremoniële wet.
- Morele beginsels wat seksuele etiek, die temas van die tien gebooie, ens insluit – die morele wet.
So hoe moet ons weet watter van die meer as 600 wette in die Ou Testament is nog op ons van toepassing? Hier moet die bepalings van die nuwe verbond ons lei. In die Nuwe Testament kry ons dat die siviele wet God se manier was om die Hebreeuse samelewing te vorm. Daarom is dit nie vandag bindend nie. Die rituele wet het offers, feesdae en die tabernakel gebruik om lesse oor sonde en versoening te leer. Die werk van Christus het dit vervang. Morele wette is steeds geldig. Hulle word dan ook meestal in een of ander vorm in die Nuwe Testament herhaal.
In die nuwe verbond word ons deur een beginsel gelei: die wet van Christus (Galasiërs 6:2). Wat is hierdie wet? Jy moet die Here jou God liefhê met jou hele hart en met jou hele siel en met jou hele verstand … Jy moet jou naaste liefhê soos jouself (Matteus 23:37 – 40). Paulus som dit so op: Julle moet niemand iets verskuldig wees nie, behalwe om mekaar lief te hê (Romeine 13:8).
Kan ons nou maar van die wet vergeet? Die hele Bybel is die verhaal van God wat tussen sy mense beweeg om verlossing vir die mensdom te bewerkstellig. Dit beteken nie dat elke vers oor ons gaan nie Die wet van die Ou Testament is die woord van God aan alle mense vir alle tye. Dit is egter aan ‘n spesifieke groep mense gegee in die konteks van God se ontwikkeling van ‘n verbondsverhouding met mense. Ons was dus onder die toesig van die wet totdat Christus sou kom, sodat ons deur te glo, vrygespreek sou word (Galasiërs 3:24).
Die wet staan as ‘n ware uitdrukking van God se wil – uitgedruk in ‘n spesifieke tyd. Die kan verander word in die lig van latere openbarings van wat dit beteken om God se verbondsmense te wees. Jesus som dit soos volg op: Moenie dink dat Ek gekom het om die wet of die profete ongeldig te maak nie. Ek het nie gekom om dit ongeldig te maak nie, maar om hulle hulle volle betekenis te laat kry (Matteus 5:17).