God se plan en ons planne

“The statement ‘I am a mere layman and not a theologian,’ is evidence not of humility but of indolence.” — Karl Barth

God se plan en ons planne

‘n Mens bepaal sy pad, maar die Here bepaal hoe hy loop (Spreuke 16:9). Die skrywer aanvaar dat die mens sy planne maak, maar dat dit by God se groter plan inpas. Ons sien dit baie mooi in die verhaal van Josef. Uit jaloesie verkoop sy broers hom aan ‘n klomp slawehandelaars. Uiteindelik word hy ‘n baie belangrike man in die paleis van die farao. Na ‘n lang tyd sien hy weer sy broers. Toe hulle uiteindelik agterkom dat dit Josef is val hulle op hulle knieë voor hom. Dan antwoord Josef hulle: Julle wou my kwaad aandoen, maar God wou daarmee goed doen (Genesis 50:20).

Wat hulle gedoen het, was verkeerd, maar tog was dit deel van God se plan. In die Nuwe Testament kry ons presies dieselfde: Ons weet dat God alles ten goede laat meewerk vir dié wat Hom liefhet, dié wat volgens sy besluit geroep is (Romeine 8:28).

Kry ons nie ‘n teenstrydigheid in Moses se konfrontasie met die farao in Eksodus 7 – 14 nie?  Maar Ek sal die farao hardkoppig maak (7:3). Ons lees op ‘n paar plekke dat dit die Here is wat die farao koppig laat bly het. Op ander plekke lees ons dat die farao self besluit het om koppig te bly. Wat is die regte siening? Die Bybel antwoord: beide.

Die mens het die inisiatief om sy vryheid te gebruik wetende dat God hom daarvoor verantwoordelik sal hou. Ook weet ons dat God ons mislukkings tot sy voordeel kan gebruik. Hierdie het implikasies vir hoe ons lyding benader. Ons het ook die versekering dat boosheid en tragedies nie deel van God se oorspronklike ontwerp was nie. Nogtans word dit in sy wyse plan ingeweef. Daarom is Romeine 8:28 ‘n vertroosting vir alle gelowiges: Ons weet dat God alles ten goede laat meewerk vir dié wat Hom liefhet, dié wat volgens sy besluit geroep is (Romeine 8:28).



Die uitdaging vir die sekulêre wêreld (1)

. —Stephen Olford

Die uitdaging vir die sekulêre wêreld (1)

Tim Keller het pas ‘n belangrike boek – Walking with God through Pain and Suffering (2013) – geskryf waarin hy die vraag waarom daar pyn en lyding is die wêreld is, hanteer. Hierdie is sekerlik ‘n vraag wat almal van ons interesseer en waarop min van ons ‘n goeie antwoord kan gee. Ek glo dat in hierdie boek baie van ons vrae beantwoord sal word. Ek gaan dus ‘n hele aantal blogs hieroor skryf.

 You desire to know the art of living, my friend? It is contained in one phrase: make use of suffering – Henri Frederic Amiel

Die sekulêre siening het ‘n probleem om mense vir lyding voor te berei. In Desember 2012 word ‘n aantal kinders in ‘n skool in Newtown in die VSA doodgeskiet. Elke gesin wat ‘n kind verloor het, hou ‘n godsdienstige begrafnis; ‘n swart jeuggroep kom uit die diep suide om Amazing Grace te sing; in President Obama se toespraak haal hy uit 2 Korintiërs 4 en 5 aan. In ‘n toenemend sekulêre wêreld draai die samelewing na God en geloof in hulle tragedie.

Greg M. Epstein, humanis van Harvard, sê dat net godsdiens  liefdevolle, ondersteunende verhoudings bied. Hoekom kry ons nie hierdie verhoudings by ateïste nie?

Godsdiens gee ook aan mense wat ly beter verduidelikings om sin van hulle lyding en pyn te maak. Hierdie verduidelikings is teologies en daarom kan moderne sekularisme nie help nie. Hulle kan nie eers gemeenskap aanbied nie. Gelowiges skep gemeenskappe om gesamentlike aanbidding, feeste (soos Nagmaal) en met oproepe vir intieme gemeenskappe gegrond op die Skrif. Sekularisasie kan niks hiervan aanbied nie – hulle het nie die hegte gemeenskappe wat mense kan vertroos in tye van hartseer nie. Hoekom het hulle nie hierdie hegte gemeenskappe nie? Gemeenskappe word net gesmee as daar iets is wat belangriker  is as eie belang – almal deel in ‘n hoër trou. Maar daar sukkel die humanisme en sekularisme en ateïsme – as ek die finale gesag is wat bepaal wat reg en verkeerd is, as niks belangriker is as my reg om te leef soos ek goeddink nie, is so ‘n gemeenskap nie moontlik nie.

 ‘n Meerderheid van mense reik na die geestelike om hulle te help om erge lyding te interpreteer en te oorleef. Viktor Frankl, ‘n Joodse psigiater wat drie jaar in ‘n Duitse konsentrasiekamp oorleef het, sê dat die verskil tussen mense wat dit oorleef het en die wat nie oorleef het nie, betekenis was. Die moderne mens glo dat die lewe ‘n soeke na geluk is. Ons besluit watter omstandighede ons bly sal maak en dan werk ons om hierdie omstandighede teweeg te bring – jy probeer dus iets uit die lewe kry. As lyding dan kom word die voorwaardes vir geluk verwyder en daarom vernietig lyding die rede om te leef. Om te leef vir betekenis beteken egter nie dat ons iets uit die lewe wil kry nie, maar dat die lewe iets van ons verwag. Jy het betekenis slegs as daar iets in die lewe is wat belangriker is as my eie persoonlike vryheid en geluk – iets waarvoor jy met graagte jou eie geluk sal opoffer.

Lyding is nie die onderbreking van ‘n lewensverhaal nie, maar ‘n belangrike deel van ‘n goeie lewe. Hoekom misluk die sekulêre siening om lyding te hanteer? Daarna kyk ons volgende keer.



Die Kultuur van lyding

Learning is weightless, a treasure you can always carry easily. -Chinese spreekwoord

Die Kultuur van lyding

Tim Keller het pas ‘n belangrike boek – Walking with God through Pain and Suffering (2013) – geskryf waarin hy die vraag waarom daar pyn en lyding is die wêreld is, hanteer. Hierdie is sekerlik ‘n vraag wat almal van ons interesseer en waarop min van ons ‘n goeie antwoord kan gee. Ek glo dat in hierdie boek baie van ons vrae beantwoord sal word. Ek gaan dus ‘n hele aantal blogs hieroor skryf.

In die vorige blog het ons van die smeltkroes van lyding gepraat. Wat beteken dit? Om dit te verstaan gaan ons by die kultuur van lyding begin. Lyding lyk asof dit baie dinge wat sin aan die lewe gee, vernietig.  Die probleem is dat ons moet leer hoe om doelgerig te lewe te midde van pyn en lyding. Een van die wyses waarop kultuur sy lede dien, is dan ook  om hulle te help om die bose, teenstand, pyn en lyding te hanteer. Mense moet kan sien dat lyding nie net sleg is nie, maar wel betekenis kan hê. Ongelukkig is ons Westerse kultuur ‘n swak leermeester.

 

In ons Westerse kultuur sien ons nie die sin van lyding nie. Ons huidige kultuur gee ons feitlik geen instrumente om tragedies te hanteer nie. Ander kulture soos die Boeddhisme, Hindoeïsme, en selfs Islam, help hulle volgelinge om lyding te hanteer.  Die Westerse kultuur wil ten alle koste lyding vermy. Daarom is ons nie toegerus om lyding te hanteer nie. Die wêreld se siening is dat al wat ons het hierdie materiële wêreld is – niks meer nie. As dit ons siening is, kan lyding geen betekenisvolle rol speel nie. Daarom moet dit ten alle koste vermy word.

Tog is daar sekere ooreenkomste tussen die verskillende kultuursienings:

  • Elkeen vertel vir sy lede dat lyding geen verrassing is nie – dit is ‘n noodsaaklike deel van die lewe.
  • Lyding mag lei tot geestelike groei en/of die bemeestering van jouself.
  • Om iets deur lyding te bereik, berus by jouself.

Richard Dawkins, die bekende ateïs, sê dat mense sukkel om lyding te verwerk, want hulle wil nie aanvaar dat dit geen doel dien nie – dit is sinloos. Lyding is leeg. Omdat baie Westerlinge glo dat die najaag van plesier en persoonlike vryheid die doel van die lewe is, is lyding vir hulle traumaties.  Die moderne Westerse kultuur sien nie lyding as ‘n geleentheid of toets nie. Sodra ons lyding ervaar reageer ons op een van twee maniere:

  • Verminder die lyding so veel en so vinnig as moontlik; en
  • Soek die oorsaak van die lyding en verwyder dit.

Dit gaan beslis nie oor tot interne aanpassings, leer en groei nie. Daarom word die antwoord op lyding altyd deur kundiges – medici, sielkundiges, ens – voorsien.

Die Christelike siening van lyding verskil radikaal van dié van alle ander kulture. Christene kan hulle hartseer en pyn met uitroepe en vrae uitdruk. Vir Christene is lyding ‘n werklikheid. Ons kan net na Jesus Christus kyk. In Getsemane lees ons dat Jesus  ontsteld en beangs geword het: Ek voel doodsbenoud (Markus 14). Sy sweet het soos bloeddruppels geword (Lukas 22:44). Hy pleit self dat God die lydensbeker van Hom moet wegneem. Maar dan: Moet nogtans nie doen wat Ek wil nie, maar wat U wil (Markus 14:36).

The line dividing good and evil cuts through the heart of every human being (Aleksandr Solzhenitsyn). Die Christelike verstaan van lyding loop deur genade. In Jesus  Christus het ons vergifnis en liefde en word ons as deel van sy familie aangeneem – alles onverdiend.

Wat dan van die sekulêre wêreld?



Hoekom is daar pyn en lyding in die wêreld? (2)

“For, because all of us are inclined by nature to hypocrisy, a kind of empty image of righteousness in place of righteousness itself abundantly satisfies us.”  – Johannes Calvyn

Hoekom is daar pyn en lyding in die wêreld? (2)

Tim Keller het pas ‘n belangrike boek – Walking with God through Pain and Suffering (2013) – geskryf waarin hy die vraag waarom daar pyn en lyding is die wêreld is, hanteer. Hierdie is sekerlik ‘n vraag wat almal van ons interesseer en waarop min van ons ‘n goeie antwoord kan gee. Ek glo dat in hierdie boek baie van ons vrae beantwoord sal word. Ek gaan dus ‘n hele aantal blogs hieroor skryf.

Lyding is ‘n brandende smeltkroes. [Smeltkroes = omstandigheid wat deur beproewing ‘n suiwerende invloed het – HAT] Vuur is ‘n bekende beeld van marteling en pyn in die Bybel.

As jy deur water moet gaan, is Ek by jou, deur riviere, hulle sal jou nie wegspoel nie; as jy deur vuur moet gaan, sal dit jou nie skroei nie, die vlamme sal jou nie brand nie, want Ek is die Here jou God, die Heilige van Israel, jou redder (Jesaja 43:2 – 3); Verheug julle hieroor, al is dit nodig dat julle ‘n kort tydjie bedroef gemaak word deur allerhande beproewings sodat die egtheid van julle geloof getoets kan word. Julle geloof is baie kosbaarder as goud, goud wat vergaan. Selfs die suiwerheid van goud word met vuur getoets, en die egtheid van julle geloof moet ook getoets word (1 Petrus 1:6 – 7); Geliefdes, moenie verbaas wees oor die vuurproef waaraan julle onderwerp word nie. Dit is nie iets vreemds wat met julle gebeur nie (1 Petrus 4:12).

Die Bybelse smeltkroes is soos die vuur wat ons in ‘n smidswinkel sal kry. Dit is gevaarlik, maar as dit reg gebruik word, kan dit metale vorm, suiwer en reinig. As ons lyding in geloof verduur, maak dit ons net sterker.

Ons gaan nou na drie aspekte van die smeltkroes van lyding kyk;

Deel I: Verstaan die smeltkroes

Deel II:  Trotseer die smeltkroes

Deel III: Stap saam met God in die smeltkroes

Volgende keer gaan ons begin om die smeltkroes van lyding te verstaan. Ons gaan kyk na die kultuur van lyding.