Die Jesuïete

Never undertake more Christian service than you can cover by believing prayer. –Alan Redpath

Die Jesuïete

Pous Franciskus is ‘n Jesuïet . Wat beteken dit?

Wie is die Jesuïete?

Die Rooms-Katolieke orde van die Jesuïete is die grootste enkele orde in die Katolieke Kerk. Dit is in 1534 deur Ignatius Loyola in Parys gestig.

Hy was ‘n Baskiese soldaat wat tot bekering gekom het terwyl hy besig was om te herstel nadat hy op die slagveld gewond is. Hy en ses medestudente aan die Universiteit van Parys het besluit om die pous  as sendingsoldate vir Christus te dien. Aanvanklik is die orde volgens militêre voorskrifte onder die leierskap van ‘n “Vader Generaal”  georganiseer. Hulle bynaam was “God se Mariniers,” want hulle was bereid om op bevel van die pous na enige plek ter wêreld te gaan. Pous Paulus III het hulle in 1540 as orde gereorganiseer. Vandag is daar meer as 20 000 Jesuïete.

Waarvoor is hulle bekend?

Hulle sendingywer en liefde vir opvoeding. Loyala het geglo dat die beste manier om God se woord te versprei was deur die vestiging van skole. Die sukses van ‘n kollege in Messina (in Sisilië)  het hom aangemoedig om lede van die orde in Europa en verder te stuur met die doel om skole, universiteite en seminariums te vestig. Toe hy in 1556 sterf het hulle reeds 74 kolleges in Ierland, Duitsland, Pole, Egipte, Indië en Japan gevestig. Vandag beheer hulle 189 kolleges wêreldwyd. Hulle bevorder vrye denke en teologiese debat. Daarom word hulle deur konserwatiewe Katolieke as te onafhanklik beskou.

Word hulle gerespekteer?

Tydens die 16de en 17de eeue word hulle beskou as die vroomste en mees intellektuele priesters. Soos Katolieke Europa gedisintegreer het, het hulle, as gevolg van hulle absolute lojaliteit aan die pous, baie vyande gemaak. Hulle word as agterbakse manipuleerders  gesien. Anti-Katolieke het vermoed dat hulle op bevel van die pous regerings wou omverwerp. Op aandrang van sekere Europese konings het Pous Clement XIV die orde in 1773 ontbind. Die Jesuïete het  in Rusland en Pruise oorleef. In 1814 word die pous se bevel om die orde te ontbind teruggetrek. Die suspisie teen hulle bly voortbestaan.

Wat is hulle reputasie tans?

Hulle word steeds as die liberaalste orde in die kerk beskou. As gevolg van hulle sendingwerk, veral in Latyns-Amerika, het hulle simpatie met die armes ontwikkel – veral dié onder koloniale en militêre regerings. In 1974 verklaar hulle dat hulle roeping ‘n geloofsdiens is waarvan die bevordering van geregtigheid  ‘n absolute vereiste is. By sommige priesters lei dit tot die sogenaamde bevrydingsteologie. In 1981 verwerp Pous Johannes Paulus II die benoeming van die Jesuïete vir Vader Generaal omdat hy ongelukkig was met die rigting wat hulle ingeslaan het. Hy wys ‘n leier van sy keuse aan.  Die lei tot onmin tussen die Jesuïete en die Vatikaan – iets wat vandag nog nie heeltemal herstel is nie.

Sal Franciskus ‘n Jesuïtiese pous wees?

Ten opsigte van seksuele moraliteit en die rol van vroue in die kerk is die pous ‘n tradisionalis. Hy het hom ook van die bevrydingsteologie beweging gedistansieer omdat dit té polities was. Hy deel die Jesuïete se intense identifikasie met die armes en magteloses. Hy glo die onregverdige verdeling van goedere is ‘n sosiale sonde wat ten hemele roep. Sy kommer oor sosiale ongeregtigheid sal die rigting waarin die Vatikaan gaan beweeg, beïnvloed. Hy het ook, soos ander Jesuïete, min agting vir hiërargie. Kevin O’Brien, vise-president vir sending en bediening aan Georgetown Universiteit, sê:  “The church has been sidetracked by sexual and financial scandals. Now, it’s about getting back to the basics. It’s about preaching the gospel and helping the poor.”

Jesuïete het Sao Paulo gevestig; hulle het die oorsprong van die Nyl bepaal; hulle het rubarber, Kinien, vanilla en ginseng uit Asië en Suid-Amerika na Europa gebring. Hulle klem op opvoeding  is duidelik uit ‘n Jesuïtiese wiskundige wat die Gregoriaanse kalender ontwikkel het; ‘n Jesuïtiese wetenskaplike het ontdek dat pes versprei as gevolg van mikro-organismes; 35 kraters op die maan is na Jesuïtiese wetenskaplikes en sterrekundiges vernoem.

 



Hoe moet ek die profeteboeke verstaan?

. –Thomas Brooks

Hoe moet ek die profeteboeke verstaan?

Wat het al hierdie snaakse gebeure waarvan die profete praat nou met ons te doen? Al die afgryslike dele oor oordeel soos in Jeremia en Amos kan ons maar oppervlakkig lees. En wat van die onverstaanbare beelde in Esegiël, Daniël en Sagaria? Daarom spandeer ons maar min tyd aan hierdie boeke.

 

Hoe moet ons hierdie boeke verstaan? Ons moet kyk hoe hulle in die konteks van die verhaal van die Bybel inpas. Die Bybel begin met die verhaal van die wonderlike skepping; die mense wat God na sy eie beeld gemaak het, sondig gereeld teen Hom. God se oplossing vir die probleem van die mens se sonde kry ons in sy verbond met Abraham (Genesis 12 – 17). Baie van dit wat nou volg gaan oor God se vervulling van sy beloftes aan Abraham. In Eksodus lees ons dan hoe God sy volk uit Egipte uitlei. God sluit dan ‘n nuwe verbond met die volk by Sinai – die Mosaïese verbond. Hierdie verbond het basies drie bene: Ek sal julle God wees; julle sal my volk wees; Ek sal in julle midde bly.

Net voor die volk die beloofde land intrek, kry ons Deuteronomium 28 waarin ‘n lys van seëninge en strawwe uitgespel word vir die onderhouding of verbreking van die verbond. Dit sluit in die voorwaardes waaronder Israel in die beloofde land kan bly. Israel belowe herhaaldelik om hierdie verbond na te kom.

In Josua tot aan die einde van 2 Konings is die sentrale vraag: Sal die volk getrou bly aan hulle verbond met God soos dit primêr in Deuteronomium beskryf word? Die antwoord is duidelik: Nee. Onder invloed van die buurnasies verwerp God vir Israel en begin afgode te aanbid. Terselfdertyd draai hulle hulle rug op die etiese riglyne en ons lees van geestelike en morele verval. Hierdie agteruitgang word net onderbreek deur die verhale van Samuel en Dawid.

God se geduld is op. Nou stuur Hy die profete  met ‘n finale pleidooi: Bekeer julle; keer terug na julle godsdiens en die ware aanbidding van God soos ooreengekom is in Deuteronomium 28. Indien die volk dit nie doen nie, sal die vreeslike strawwe beskryf in Deuteronomium 28 in werking tree. Die profete wys vir die volk hoe hulle die ooreenkomste met God verbreek het. Die oordeel is nou onvermydelik. Dit kom in die vorm van twee vreeslike invalle:

  • In 722 vC val Assirië die Noordryk in en vernietig die noordelike koninkryk.
  • In 587/586 vC val die Babiloniërs die Suidryk in en vernietig Jerusalem en die tempel.

Israel verloor so die beloofde land.

Die profete verkondig oordeel, maar reik ook terug na God se verbond met Abraham en Dawid. God se verbond met Abraham het veral drie beloftes: ‘n land, ‘n nageslag en dat hy tot seën  van alle nasies sal wees. God se verbond met Dawid is dat Hy vir hom ‘n koningshuis gaan vestig: Jou koningshuis en jou koningskap sal vir altyd vas staan; jou troon sal altyd voortbestaan (2 Samuel 7:16). Daarom voorspel die profete ‘n hersteltyd – ‘n tyd wanneer God ‘n nuwe en beter verbond met sy mense sal sluit. Dit is baie gou duidelik dat hierdie verbond nie tot Israel beperk sou wees nie, maar alle nasies sou insluit – soos God aan Abraham beloof het.

Die boodskap van die profete sluit basies drie punte in:

  • Julle (Israel en individue) het die verbond wat God met Moses gesluit het, verbreek. Bekeer julleself. Hier is ‘n paar sondes wat die profete oor en oor herhaal: afgodery, sosiale ongeregtigheid en ‘n dwase vertroue op godsdienstige rituele.
  • As julle julle nie bekeer nie, is oordeel onvermydelik.
  • Daar is egter hoop vorentoe – na die oordeel. Daar wag ‘n heerlike toekoms en Israel sal herstel word. Maar al die nasies word nou deel van hierdie nuwe verbond.

Met hierdie agtergrond is dit makliker om die konteks van die profeteboeke te verstaan en sal ons die rykdomme in hierdie boeke kan ontgin.



Dinge wat die gemeente verdeel

What really flatters a man is that you think him worth flattering. -George Bernard Shaw

Dinge wat die gemeente verdeel

As julle mekaar liefhet, sal almal weet dat julle dissipels van My is (Jogannes 13:35)

Daar is seker min dinge wat tragieser is as ‘n gemeente wat verdeeld is. Ongelukkig word ons gemeentes dikwels gekenmerk deur stryery en verdeeldheid en nie deur lidmate se liefde vir mekaar nie. Wat doen ons dan? Ons blameer ander. Ons moet altyd onthou dat die saadjies van verdeeldheid klein is, maar hulle kan welig groei.

Die eerste stap is altyd om eerste na jouself te kyk en te vra: Is ek nie dalk die oorsaak van die verdeeldheid nie?

Hoe gaan ek weet of ek nie dalk die oorsaak is nie? Mark Driscoll gee vyf tekens wat ons moet oorweeg.

  • Trots

Dit is ‘n lelike sonde en trotse mense is lelike mense. Trots in die gemeente lei onvermydelik tot verdeeldheid. As jy baie van jouself dink, as jy daarvan hou om jou mening te gee, as jy verwag dat mense jou altyd moet konsulteer, as jy kwaad word as mense jou nie gehoorsaam nie, dan sukkel jy in alle waarskynlikheid met trots.

  • Dwaalleer

Ons is nogal geneig om ander Christene as dwaalleraars te etiketteer. Hoekom? Want hulle verskil van ons oor een of ander onbenullige besonderheidjie. Dit is nie dwaalleer nie – dit is verskille. ‘n Dwaalleraar is iemand wat die Christelike leer verwerp – hulle glo nie Jesus Christus God se Seun is nie, hulle glo nie aan die Drie-eenheid nie, hulle glo nie dat Jesus sondeloos is nie, dat Hy aan die kruis vir ons sondes gesterf het nie en dat Hy as ons Verlosser opgestaan het. Dit is noodsaaklike dinge wat ons moet glo as jy ons Christene wil wees. Daar is natuurlik nog meer as net hierdie kernelemente. As ons dwaalleer in die gemeente toelaat, sal dit die gemeente mettertyd verdeel.

  • Wettisisme

Hierdie mense dink hulle kan gedurig reëls maak. Dan gebruik hulle hierdie reëls wat hulle self gemaak het as wapens om die gemeente te verdeel. In plaas daarvan dat hulle God verheerlik, verag en veroordeel hulle diegene wat nie soos hulle is nie.

  • Wantroue

Wantroue in die gemeente, veral onder leiers, lei sekerlik tot verdeeldheid. Leiers het die verantwoordelikheid om betroubaar te wees (1 Timoteus 3:2; Titus 1:6). Lidmate moet hulle leiers eer en aan hulle gehoorsaam wees. Dit vereis vertroue. Leiers en lidmate se verhouding met mekaar moet op vertroue gebou wees. Die ergste ding in ‘n gemeente is wanneer jy nie jou leiers vertrou en dit met hulle uitpraat  nie, maar agter hulle rug skinder. Dit vererger wantroue en verdeeldheid.

  • Tradisionalisme

Tradisie op sigself is nie sleg nie, maar as ons ‘n metode bokant sy oorspronklike funksie verhef, word dit ‘n afgod wat gemeentes kan verdeel. As ons verandering van nie-Bybelse tradisies vir geen goeie rede teenstaan nie, dan sal dit verdeeldheid veroorsaak.

As Christene moet ons die eenheid van die gemeente nastreef. In Christus is ons ‘n verenigde groep mense – een liggaam, een Here, een geloof, een doop, een God en Vader (Efesiërs 4:4 – 6). Hoe streef ons hierdie eenheid na?

  • Streef verandering na. Ons is deel van ‘n lewende gemeente bestaande uit lewende mense. Soos ‘n mens groei en ontwikkel moet ons ook groei en verander – ons word volwasse.
  • Luister versigtig na Paulus se woorde. Wees altyd beskeie, vriendelik en geduldig, en verdra mekaar in liefde. Lê julle daarop toe om die eenheid wat die Gees tussen julle gesmee het, te handhaaf deur in vrede met mekaar te lewe (Efesiërs 4:2 – 3). Die sleutelwoord is beskeidenheid. ‘n Beskeie mens soek nie persoonlike wins nie. Sy grootste strewe is om vir God en sy naaste lief te hê.

As ons die twee grootste gebooie gehoorsaam – liefde vir God en liefde vir jou naaste – verdeel ons nie die gemeente nie. Inteendeel God kan ons gebruik om eenheid in die gemeente te bring.



Die kerk se leerstellings is belangrik

“The church is like a swimming pool. Most of the noise comes from the shallow end.” –John Shelby Spong  

Die kerk se leerstellings is belangrik

Ingeval my koms vertraag word, sal jy dus weet hoe iemand hom moet gedra in die huisgesin van God, dit is die gemeente van die lewende God. Die gemeente is die draer en beskermer van die waarheid (1 Timoteus 3:15)

Paulus skryf aan sy jong kollega Timoteus.  Timoteus moes funksionele gemeentes  organiseer – dit was sy taak. Paulus gee vir hom ‘n aantal beginsels. Hierdie beginsels geld steeds.

Een van die dinge wat Paulus ontstel het, is mense wat vals leerstellings versprei : Die gesonde leer is in ooreenstemming met die evangelie wat aan my toevertrou is, die evangelie van die heerlikheid van die goeie God (1 Timoteus 1:3 en 11).

Tim Keller sê dat ons in ‘n tyd leef waarin die woord leerstelling ‘n negatiewe woord is. Tog kan ons nie sonder leerstellings leef nie. Gemeentes sê: “Ons preek nie leerstellings nie; ons preek Jesus.” Maar die oomblik as jy vra maar wie is Jesus en wat het Hy gedoen, begin jy leerstellings uitlê. Maar hierdie leer is nie net noodsaaklik nie, dit is ook gesond. Hiermee sê Paulus dat die verkeerde leer wegvreet aan jou geestelike gesondheid – jy sal geen geestelike vrugte dra nie.

Vergelyk hedendaagse strategieë om stres te hanteer en Paulus se  raad oor hoe om innerlike vrede te kry. Moderne benaderings sê jy moet wegkom, ‘n beter werk-ontspanning balans kry, negatiewe gedagtes en skuldgevoelens te blokkeer en om ontspanningstegnieke te leer. Moderne boeke sê nooit: “Dink aan die groot lewensvrae nie – waar kom ons vandaan, waarheen is ons op pad, wat is die betekenis van die lewe?”  Wat sê Paulus? Alles wat waar is, alles wat edel is, alles wat reg is, alles wat rein is, alles wat mooi is, alles wat prysenswaardig is – watter deug of lofwaardige saak daar ook mag wees – daarop moet julle julle gedagtes rig… en God wat vrede gee, sal by julle wees (Filippense 4:8 – 9). Wat sê Paulus in werklikheid hier? “God het die wêreld gemaak en ons het ons rug op Hom gedraai; Hy kom terug en betaal ‘n enorme prys; eendag sal Hy alles regstel en ons sal by Hom wees – vir altyd. As jy  dit verstaan en glo, sal niks jou onderkry nie.”

Die wêreld sê dat jy vrede moet kry deur nie te hard te dink nie. Die Christelike geloof sê dat jy vrede kry deur baie hard te dink – leer, begryp en rus in die waarheid van God se woord. Leer die Bybelse leerstellings – vir jou eie gesondheid.