For all things that God made are very good, but they are not acknowledged as very good by all – Martin Luther

Lees die kultuur

Kevin Vanhoozer (Everyday Theology) kla oor wat hy the Great Ommision noem – Christene wat nie die tekens van die tye lees nie. Hy kla veral oor ons onvermoë om die kultuur te lees. Hy doen ‘n beroep op Christene om meer “kultuur geletterd” te word sodat hulle toepaslik by die wêreld betrokke kan raak. Maar hy gaan verder: Christene  moet ‘n onderskeidende merk op die wêreld maak – hulle moet die kultuur skryf.

Die klassieke werk oor die verhouding tussen die Christendom en die kultuur is H. Richard Nieburh se Christ and Culture (1951). Dit vorm steeds die manier waarop ons oor die kultuur dink al het die konteks sedertdien betekenisvol verander. Hy identifiseer vyf maniere waarop die Christendom op die kultuur gereageer het.

• Christus teen die kultuur – hier is die wêreld en die kerk in opposisie. Die kerk onttrek hom aan wêreldse sake. Hierdie lei dikwels tot ‘n geestelikheid wat minimale impak op die wêreld het.
• Christus in die kultuur – die heilige word in die kultuur ontdek. Die gevaar is dat dit wat wêrelds en dit wat heilig is, kan saamsmelt. Die bewustheid van dit wat heilig is, gaan verlore. Gewoonlike beteken dit dat kompromië oor wat Christene as noodsaaklik beskou, aangegaan moet word.
• Christus bo die kultuur – dit wat heilig en dit wat wêrelds is, word in afsonderlike kompartemente ingepas. Christus is vir die kerk; die kultuur is vir besigheid. Dit beteken dat sleutelareas van die lewe nie deur Christus uitgedaag word nie.
• Christus en kultuur in paradoks – die korrupte aard van die kultuur word erken, maar erken dit is die konteks waarin ons ingebed is en waaruit ons nie kan loskom nie. Ons leef in ‘n tyd waar daar ‘n stryd tussen geloof en ongeloof is. Daar is altyd hierdie dualistiese spanning waarmee ons sukkel.
• Christus die transformeerder van die kultuur – alles is deurdrenk met die nabyheid van God in die wêreld. In plaas daarvan dat ons die kultuur verwerp of daarby aanpas, moet ons die kultuur transformeer.

Wat van Vanhoozer se idee van die kultuur skryf? Waarskynlik is die toon wat ons anneem krities belangrik. Vir te lank glo ons as Christene dat ons die fontein van alle kennis en wysheid is en wat ons sê, is reg. Wat ander sê is sondig en moet verwerp word. Die gevolg is woede en gekrenktheid in die wyer gemeenskap. Die gevoel is dat die kerk in die besigheid van vertel en nie luister is nie. As ons kultuur in hierdie voorskriftelike en onderdukkende toon skryf, bou ons ‘n selfvoldane Christelike ghetto. Ons hoor geen stemme wat van ons verskil nie, want die mure is te hoog – geen alternatiewe mening kan indring nie. Dit het in die verlede gebeur en daarom verkies sommige Christene om hulle aan hierdie idee van die kultuur skryf, te onttrek. Dit klink vir hulle te militant en eksklusief. Is dit reg?

Ons moet skryf soos mense wat by die kultuur betrokke is – baie bewus van wat ander sê en dink en hoekom hulle die onderwerp so benader soos hulle dit doen. Elke geslag het sy eie pyn en angs. Ons moet daarna luister. Wat ons skrywe, hoef nie ‘n teenvoeter van die skrywe van ons geslag te wees nie, maar ‘n uitbreiding daarvan. Dit beteken ‘n nuwe vlak waarop ons met idees stoei. Op hierdie vlak twyfel ons oor maklike antwoorde en die selfvoldane antwoorde wat veronderstel is om ingewikkelde probleme op te los. Ons bydrae moet dikwels wees om ‘n gesprek te verdiep eerder as om dit ongeldig te verklaar.

Ons moet alternatiewe ondersoek: Hoekom kan ons nie … probeer nie? Dit is beter as  ‘n “jy moet” toon. Baie sal versigtig hierdie nuwe gebied betree en kyk wat aangaan. Hulle wil rustig nadink in die bekende omgewing van die hoofstroom kultuur.

Wat word vereis om die kultuur vanuit ‘n Christelike perspektief te skryf? Dit moet deur diep nadenke oor die betekenis van Jesus se lewe, dood opstanding en uiteindelike terugkeer gepaard gaan. As ons deelneem as mense op wie Jesus se storie ‘n impak gehad het, sal ons ontdek dat die storie wat ons gevorm het ons woorde gee om te skryf. Dit mag woorde wees wat uitdaag, maar dikwels is dit woorde wat bemoedig.

Loss of interest in the word of God is loss of interest in God. —John Piper

Bemoedig jy ander?

Wat sal jou spanlede sê as hulle gevra word of jy ‘n bemoediger is? ‘n Bemoediger is iemand wat diegene om hom op ‘n gereelde basis bemoedig – hy het ‘n positiewe en nie ‘n kritiese siening van ander nie. Hierdie is ‘n eienskap waaraan baie van ons moet werk.

Wat is die voordele van bemoediging?

• Vir dié wat bemoedig word

Ons weet dat kinders op bemoediging floreer. Maar volwassenes het bemoediging net so nodig. In baie spanne is spanlede en leiers ontneem van bemoediging. Dit lyk of niemand hulle goeie werk raaksien of aanmerkings daaroor maak nie. Geen verrassing dat hulle ontmoedig en onbetrokke word nie. Net ‘n paar woorde kan die gemoed van mense lig.

• Ons spanne

Verskeie navorsingsprojekte bewys die kragtige effek van ‘n spankultuur van bemoediging. Dit bemagtig spanlede; dit bou ‘n gevoel van samehorigheid by die span; die help spanlede om te ontspan. Die gevolg is ‘n doeltreffende span wat nuwe spanlede trek.

• Op ons lewens en ontwikkeling

Dit voel goed om ander mense op te bou in plaas daarva dat ons hulle afkraak. As ons ander bemoedig voel ons dat ons ‘n positiewe impak op hulle lewens en ontwikkeling gehad het.

Watter impak dink jy jy het op ander?

I can live for two months on a compliment –  Mark Twain

In proportion as it is a solemn work to preach it is a solemn work to hear. – Charles Spurgeon

Die teenwoordigheid van mense

Brother Lawrence het ‘n klassieke boek, The Practice of the Presence of God, geskryf. Daarin skryf hy hoe ‘n mens elke dag van God bewus kan wees. Maar wat van: Die Praktyk van die Teenwoordigheid van Mense? Peter Scazzero (Emotionally Healthy Spirituality) wy een hoofstuk van sy boek  aan: Growing into a mature adult: Learning new skill to love well. Hy praat in hierdie hoofstuk van die geestelike dissipline van die beoefening van die teenwoordigheid van mense.

Jean Vannier (die stigter van L’Arche gemeenskappe vir  diegene met ontwikkelingsgestremdhede) skryf: To love someone is to show to them their beauty, their worth, their importance. Lees weer. Ons moet met iemand op so ‘n manier wees dat hulle die skoonheid in hulleself kan ontdek. Dit is ware menseliefde. As ons iemand die koue skouer gee net omdat ons besig is, sê ons vir hulle: “Ek is belangrik; jy nie.” As ons volledig teenwoordig met ‘n ander persoon is, bevestig ons dat hy ons tyd werd is.

Scazzero sê dat loving well is the essence of true spirituality.  Maar jy kan nie net vir mense sê om ander lief te hê nie – hulle het tasbare instrumente nodig om hulle te help om hulle interaksie met ander op ‘n emosioneel volwasse vlak te kry. Hy noem dan verskeie moontlike stappe wat ons kan neem. Sy bespreking oor respek is veral insiggewend. Respek word betoon in die manier hoe ons teenoor mekaar optree. Hy noem dan elf regte wat ons in ons gesinslewe moet toepas.

Respek beteken dat ek aan myself en aan ander die reg gee op:

1. Spasie en privaatheid
2. Anders te wees.
3. Te verskil.
4. Gehoor te word.
5. Om ernstig opgeneem te word.
6. Om die voordeel van die twyfel te kry.
7. Om die waarheid te hoor.
8. Om gekonsulteer te word.
9. Om onvolmaak te wees en foute te maak.
10. Om bedagsaam behandel te word.
11. Om gerespekteer te word.

Om deur hierdie lysie te lees, gaan niks verander nie. Ek moet by elkeen gaan stilstaan en nadink watter verskil sal dit maak in die lewe van my gesin, gemeente en werk as ek dit sou implementeer?

Dit sal help as ons hierdie idees ondersoek teen die agtergrond van Paulus se gebed in Efesiërs 3:14 – 21. Paulus kniel in gebed – vir ‘n Jood beteken dit dat die gebed intens was. Daar is drie sleutelversoeke:

• Ek bid dat Hy deur sy Gees uit die rykdom van sy heerlikheid aan julle die krag sal gee om innerlik sterk te word (vers 16). Die reis na geestelike volwassenheid begin in ons en word deur die Heilige Gees gedoen. Dit gaan nie oor my wat myself probeer sterk maak nie. Dit is ‘n genadegawe.
• Dat Christus deur die geloof in julle harte sal woon (vers 17). As ek iemand wil wegstoot of nie ernstig wil opneem nie, moet ek vir myself afvra of die persoon wat in my lewe (Jesus) dit ook wil doen. Ek is nie alleen nie. Om na die stem van Christus wat in my woon, te luister, sal my anders laat optree.
• Mag julle sy liefde ken, liefde wat ons verstand te bowe gaan, en mag julle heeltemal vervul word met die volheid van God (vers 19). Hier het ons die sleutel: Omdat ek met die volheid van God vervul is, en omdat Jesus Christus my liefhet, word ek vrygestel om by ander teenwoordig te wees – om hulle onvoorwaardelik lief te hê.

Dalk is dit nou die regte tyd om op te hou gesels oor hierdie dinge en volwasse genoeg te wees om dit te begin doen.

Since when do we have to agree with people to defend them from injustice? -Lillian Hellman,

Psalm 28 (1)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Ek gaan ‘n paar blogs aan hierdie psalm spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

In hierdie psalm kry ons weerklanke van die vorige vyf psalms. Maar soos al die psalms gaan dit nie oor die mens nie, maar oor God. Hier kry ons weer ‘n samestelling van pleidooi en vertroue. Dit begin met ‘n pleidooi om nie die lot van die goddeloses te deel nie. In vers 1 – 4 kry ons ‘n pleidooi aan God om te luister (vers 1 – 2) en op te tree (vers 3 – 4). Vers 5 is ‘n reaksie. In vers 6 – 8 word die Here geprys omdat Hy die pleidooi geantwoord het. Vers 9 is ‘n afsluitingspleidooi vir die volk as geheel. In vers 8 kry ons ‘n verwysing na die koning wat impliseer dat hierdie psalm uit Israel se koningstydperk kom.

28:1 – 2: ‘n Gebed om verhoring en redding.

Die psalm begin met ‘n uitgebreide pleidooi aan die Here om te luister.

Van Dawid.

Na U, Here, roep ek! My Rots, moet U nie vir my doof hou nie,

sodat ek nie, wanneer U sou swyg,  word soos dié wat in die put afdaal nie.

[Die put is die doderyk.] Na U roep ek word met moenie vir U doof hou, aangevul. Letterlik draai die Here sy ore weg. Die laaste gedeelte gee vir ons die motivering vir die pleidooi. Die dood beteken ek gaan af in die graf of af in die doderyk – die put. Die psalmis is bang dat hy binnekort by hierdie mense sal aansluit. Daarom moet die Here luister.

²Luister na my smeekgebed, as ek na u roep om hulp,

as ek my hande uitstrek na die heiligste deel van u heiligdom.

Die psalm pleit vir ‘n optrede van God se genade is die vorm van verlossing. Die psalmis roep nie net nie, maar hy sterk ook sy hande na die Allerheiligste uit. Om jou hande uit te strek beteken dat jy voor ‘n meerdere staan om sy aandag te trek – soos ‘n kind in ‘n klaskamer. Dit mag ook beteken dat die psalmis sy hande oopmaak gereed om te ontvang.

Die bidder maak dit duidelik dat om in die teenwoordigheid van die Here te wees, is LEWE. Om sonder God te leef, veral om in opstand teen Hom te leef, is DOOD – al leef ek nog. Die bidder ken die teenwoordigheid van God – dit is asof hy sy hand kan uitsteek en Hom aanraak. Hy is daar voor Hom – solied soos ‘n rots. Die gevaar is om voeling met God te verloor. Dan verander lewe baie maklik in dood.

Hier het ons ‘n pleidooi dat God tog moet luister. In die volgende verse kry ons ‘n pleidooi dat God tog moet optree.