7:9-39 Die
genadeverbond is die Here se woord aan Abraham in Genesis 17:7-9,14: ‘Ek sal
julle God wees en julle sal my volk wees…wat my verbond nakom; elkeen wat my
verbond verbreek, moet van sy volksgenote afgesny word’ (en in menige tekste in
die Ou Testament, bv. Jer 7:23; 11:4; 24:7; 30:22, 31:33). Stefanus verwys in
7:9-39 na twee figure in die Ou Testament, Josef en Moses, wat hy as voorbeelde
voorhou van Israel se verwerping van hulle Redder, soos die volk nou met
Jesus Christus gedoen het.

Die geskiedenis van Josef (Hand 7:9-16)

7:9 Uit jaloesie
het Josef se 11 broers, wat saam met hom Israel se stamvaders was, hom as slaaf
verkoop om na Egipte geneem te word. Hulle was jaloers op Josef oor Jakob se
voortrekkery van die seun van sy geliefde vrou Ragel, oor sy voorbeeldige lewe
en die slegte stories wat hy oor hulle by hulle pa aangedra het, en oor die
Here se seën oor hom met die drome wat hy gehad het (Gen. 29:18; 37:2-11;
18-20; 28). Maar God was met hom en het deur dié slaaf in Egipte Israel se
redding bewerk (vgl. Gen 45:7; 50:20), soos wat die Here deur Jesus die mensdom
se redding bewerk het, die Jesus wat deur die Raad verkoop is en laat kruisig
is.

7:10 Die Here
het Josef uit al sy beproewings (thlipsis moeilikheid wat direkte lyding
bring) gered, uit sy slaweskap, uit Potifar se vrou se kloue, uit die
tronk. Toe Josef voor die Farao verskyn, het die Here aan hom wysheid en die
guns van die Farao en al sy amptenare geskenk (Gen 41:37-39). Daarop het die
Farao vir Josef aangestel as die regeerder oor Egipte en oor sy hele huis (Gen
41:40-41: oor sy paleis en oor sy hele volk en oor die hele land Egipte; vgl.
Ps 105:21-22). So is Jesus verhoog tot die regterhand van God as Leidsman en
Verlosser van sonde (Hand 5:31). 

7:11 Die
broers het Josef in baie noodsituasies laat beland (thlipsis, 7:10).
Na ’n paar jaar laat die Here die hele Egipte en Kanaän in ’n groot nood (thlipsis)
beland met die sewe jaar droogte wat op die sewe jaar oorvloed gevolg het, soos
Josef die Farao se twee drome uitgelê het as ’n openbaring van wat God gaan
doen (Gen 41:25,28,32). Die gevolg was ’n wydverspreide hongersnood (Gen 41:56
‘oor die hele wêreld was daar hongersnood’) sodat ‘ons vaders’ geen kos kon kry
nie, en sou sterf (Gen 42:2), hulle wat vir Josef sonder kos in die put gegooi
het. Met ‘ons vaders’ wys Stefanus dat die gebeure van destyds ook vir hom en
die huidige geslag raak.

7:12 In die
nood van Abraham se nageslag het die Here sewe jaar voor die hongersnood al
voorsiening gemaak, deur Josef se raad om die sewe vet jare se oorvloed in
skure te berg vir die sewe maer jare (Gen 41:34-36). Die Here laat Jakob hoor
dat daar graan in Egipte is, en hy stuur ‘ons vaders’ daarheen (Gen 42:2). So
het die Here deur die wysheid wat Hy aan Josef gegee het, die redding van sy
volk en die omliggende volke berei (Gen 41:57).

7:13 Soos
Lukas die prediking en genesings deur die apostels beskou as ’n tweede koms
van Christus na Israel (Hand 3:26), beskryf Petrus Moses se twee pogings om
Israel te red in Hand. 7:23-25 en 34. By die tweede besoek van Josef se broers
om hulle van die hongersnood te red, het Josef hom aan hulle bekendgemaak as
hulle redder (7:13). Josef se herkoms het ook aan die Farao en die hele
heidense Egipte bekend geword. So word Jesus se herkoms uit die hemel aan die
regterhand van God as God aan die wêreld bekendgestel. Sy naam Jesus beteken
ook Jahweh red, die HERE is die Verlosser.

7:14 Die 75
mense (letterlik siele), die kern van die volk van die Here, moes toe
die land wat die Here aan hulle beloof het, verlaat (Genesis 46:26 se getalle
is effe verwarrend met 66 afstammelinge van Jakob sonder die seuns se vroue en
altesaam 70 afstammelinge met Josef en sy twee seuns bygereken. Die Griekse
vertaling het 9 seuns vir Josef en ’n totaal van 75 mense van die huis van
Jakob, ook so in Eksodus 1:5. Josef se 9 kinders sluit seker sy 3 kleinseuns en
twee agterkleinkinders in, Gen 50:23).

7:15-16 Hier loop Stefanus se weergawe van die geskiedenis effe deurmekaar. Josef is in Sigem begrawe op die stuk grond wat Jakob vir 100 stukke silwer by Gamor gekoop het (Josua 24:32; Gen 33:19; 50:25). Jakob is begrawe in die spelonk van Magpela by Hebron wat Abraham by die Hetiet Efron gekoop het (Gen 49:29-32; 50:12; 23:17-20). Die broers van Josef is volgens Josephus Ant 2:8:2 in Hebron begrawe, waar hulle vandag nog met ’n senotaaf in ’n moskee vereer word. Josef se geskiedenis onderstreep dat die Here sy reddingsplan deurvoer teen alles wat die mens as onwaarskynlik beskou. Jesus het oor die onmoontlikheid dat enigiemand gered kan word gesê: Wat onmoontlik is by mense, is moontlik by God (Luk 18:27).

Skrywer: Prof Francois Malan

Stefanus se toespraak is eintlik nie ’n direkte antwoord op die aanklag teen hom nie, maar ‘n frontaanval op die manier waarop die Joodse leiers deur die eeue die profete wat die Here na hulle gestuur het, verwerp het. Dit eindig in verse 44-50 met sterk argumente teen die tradisionele Joodse houding oor die tempel. In die loop van die toespraak word die twee hoofpunte van die klag in 6:13 indirek beantwoord, naamlik oor die ‘heilige tempel’ en oor die ‘Wet van Moses.’

Stefanus
herinner sy hoorders dat God aan Abraham verskyn het buite die heilige land,
voordat Hy die wet gegee het en voordat die tempel bestaan het (7:2-8). Hy
herinner hulle dat die Jode dwarsdeur hulle geskiedenis konstant die persone
wat God na hulle gestuur het, verwerp het, soos byvoorbeeld vir Josef
(7:9-16) en Moses (7:17-43). En dat hulle, die huidige leiers en die volk vir
Jesus verwerp het, die man wat God na hulle gestuur het. Deur hulle toewyding
aan die tempel het hulle God nie herken toe Hy met hulle in die persoon van
Jesus Christus gepraat het nie.

7:1
Die hoëpriester vra vir Stefanus: ‘Is dit regtig so?’ Daarmee verwys hy na die
klagtes wat teen Stefanus gelê is in 6:13-14, naamlik dat hulle gehoor het
Stefanus sê dat Jesus die heilige plek sal afbreek, en die gebruike wat Moses
aan hulle oorgelewer het sal verander. Dit gaan nie oor die meriete van die
uitsprake nie, maar of Stefanus dit gesê het.

Die geskiedenis van Abraham (Hand 7:2-8)

7:2
Stefanus begin sy toespraak eerbiedig met: ‘Manne broers en vaders, luister:…’
Anders as Jesus wat op sy aanklagte voor die Raad net stilgebly het, het
Stefanus ’n lang toespraak om sy getuienis oor Jesus te verduidelik. Deurgaans
verwys hy na sy en hulle voorouers as ‘ons vaders’ se geskiedkundige
hardnekkigheid en sluit hom by hulle in (verse 11,15,19,38,44), en in vers 51
‘julle vaders’  toe hy sy preek op die
Raadslede toepas.

Die
benaming  ‘die God van heerlikheid’
(kabōd doksa) kom uit Ps 29:3 (1983 vertaling: die magtige God). Die heerlikheid
onderskei die Here van alle ander gode en beskryf die volheid van sy deugde
soos dit geopenbaar word in sy beheer oor die hele skepping – iets van die
heerlikheid van God is weerspieël op die aangesig van Stefanus (6:15). So het
Moses en Elia in die hemelse glans op die berg van Jesus se verheerliking
verskyn (Luk 9:31). In Hand 7:55 het Stefanus die heerlikheid van God aanskou.
Die God van heerlikheid het aan Abraham verskyn in Ur van die Galdeërs, in die
suide van Mesopotamië (Gen 11:31; 15:7; Neh 9:7), toe hy waarskynlik nog ’n
heidense maanaanbidder was (Die maan as die vader van die son is in Babilonië,
en veral in Ur en in Haran in die noorde van Mesopotamië as god aanbid). Die
verskyning van die God van heerlikheid aan Abraham het die hele geskiedenis van
die wêreld verander, en die heerlikheid van God is die grondslag van Israel se
bestaan as volk. Stefanus wil wys dat hy self juis die God van die verbond met
Abraham vereer en verkondig. Die openbaring van God aan Abraham het in die
heidense land geskied. God se teenwoordigheid en sy verering is nie aan ’n
tempel gebonde nie. Die wet kom ook meer as 400 jaar na Abraham se roeping.

7:3
Genesis 12:1 word hier aangehaal. Met die bevel om sy land en familie te
verlaat het die Here van Abraham ’n vreemdeling gemaak in die land wat
Hy aan hom sal aanwys. Die tema kom weer in die toespraak voor: Abraham se
nageslag sou 400 jaar lank vreemdelinge in Egipte word (7:6), Jakob sou as
vreemdeling in Egipte sterf (7:15), Moses word ’n vreemdeling in Midian (7:29),
Israel word later vreemdelinge in Babilon (7:43). Vir Abraham het die opdrag
van die Here beteken dat hy in geloof en vertroue op die Here die vreemde moes
in, en hom moes oorgee aan die daaglikse leiding van die Here. Sy familie het
skynbaar later weer afgode begin dien of bly dien, soos spreek uit Laban se
afgodsbeeldjies in Genesis 31:19.

7:4
Die weergawe van Stefanus oor die roepingsgeskiedenis van Abraham verskil
skynbaar van Genesis 11:27-32 se gebeure en jaartalle, maar dit is nie so
duidelik ’n verskil nie. Tera was 205 jaar oud toe hy in Haran sterf (Gen
11:32). Op 70 het hy die vader geword van Abram, Nahor en Haran (Gen 11:27). Of
Abram die oudste was, word nie gesê nie, maar vir die skrywer van Genesis was
Abram die belangrikste van die drie seuns, en word daarom eerste genoem. Haran,
die vader van Lot, het al in Ur gesterf toe Tera nog geleef het (Gen 11:28).
Abram was 75 toe hy uit Haran weggetrek het (Gen 12:4). Indien Haran die oudste
was, wat gebore is toe Tera 70 was (Gen 11:25), moes Haran 60 jaar ouer as
Abram gewees het om Abram se vertrek uit Haran na sy pa se dood op 205 jaar te
stel (70+60+75=205). Dit kan die teenstrydigheid verklaar, maar is
onwaarskynlik. Die roeping van Abram word in Gen 12:1 genoem, direk na die
berig oor sy pa se dood (Gen 11:32), wat aanleiding kon gegee het tot Stefanus
se idee dat Tera al dood was met Abram se vertrek uit Haran. Die Joodse wysgeer
Philo, wat in 50 n.C. gesterf het, het ook Abram se vertrek uit Haran ná Tera
se dood gestel, moontlik om dieselfde rede. Dat Stefanus sê ‘die Here het Abram
laat verhuis na die land waarin júlle woon’ impliseer dat Stefanus van
die Raad vreemdelinge in die Here se land maak omdat hulle nie in Jesus
as die Here van die land aan God se regterhand glo nie.

7:5
Die Here gee egter geen erfdeel in die land aan Abraham tydens sy lewe nie, nie
eers ‘n voetstap nie (Griekse idioom vir ’n tree of ’n vierkante tree;  hy koop later wel self die spelonk van
Magpela as sy besitting vir ’n kerkhof; Gen 23:18), maar die Here belowe dat Hy
die hele land aan hom en aan sy ‘saad’ saam met hom as besitting sal gee,
hoewel hy op sy ouerdom nog geen kind gehad het nie. Al wat Abram gehad het toe
hy as vreemdeling in Kanaän rondgeswerf het, is die Here se belofte van
’n groot nageslag en die besitting van die hele Kanaän (Gen 17:1-8). Dit was
nog voor God die wet gegee het en die tabernakel in Moses se tyd laat oprig
het, meer as 400 jaar na Abraham. Die soort vertroue op die Here en sy woord
makeer egter by die Joodse Raad wat nie in Jesus as die ‘saad’ van Abraham glo
nie.

7:6
Daarby belowe die Here vir Abraham se nageslag 400 jaar se slaweskap, as vreemdelinge
in ander se land waar die ander mense hulle sleg sal behandel, soos die Here in
Genesis 15:13 aan Abram gesê het (Eks 12:41 sê dit was presies 430 jaar, maar
in 15:13 is die eerste paar jaar uitgesluit, toe dit met hulle goed gegaan het
in Egipte onder Josef). Eers na hulle slawerny sal die Here se belofte vervul
word en sou hulle die wet en die tabernakel van Hom ontvang. Deur die eeue word
die volk van die Here geroep om in geloof in God en sy woord te lewe.

7:7
Die Here het aan Abraham belowe dat Hy die volk sou straf deur hulle slawe in
Egipte te maak en dan sou die Here hulle verlos (Gen 15:14). Na hulle vertrek
uit Egipte sou hulle die Here hier in dié plek, in die tempel in Jerusalem,
in vryheid kom dien (Eks 3:12 verwys na die berg Sinai in die Here se belofte
aan Moses; maar reeds in Gen 22:2,14 

word
Moria ‘die berg waar die Here voorsien,’ genoem, waar Salomo later die tempel
gebou het, 2 Kron 3:1). Wat God sê, doen Hy op sy tyd.

7:8 Die Here het met Abraham ‘n blywende verbond gesluit om sy God te wees en die God van sy nageslag (Gen 17:7). Die Here het die besnydenis gegee as teken van sy verbond met Israel. Elke seun onder hulle moes op sy agtste dag besny word (Gen 12:11). Met die Here se gawe van sy verbond en die teken daarvan, moes Abraham se nageslag vir meer as 400 jaar in geloof en afwagting lewe voordat hulle die landsbelofte ontvang het. Op die agtste dag het Abraham vir Isak besny (Gen 21:4) en so ook Isak vir Jakob en Jakob vir die twaalf aartsvaders op hulle agtste lewensdag (die besnydenis van Jakob en sy twaalf word nie in die Ou Testament uitdruklik vermeld nie). Vir Stefanus berus Israel se sekerheid van God se seënende genade op die Here se verbond met Abraham en sy nageslag, nie op die tempel of die wet nie. Die tempel is al ’n slag verwoes deur Nebukadnesar, maar die Here se genadeverbond met Israel het bly staan. Die Here se verbond met Israel is die rede vir hulle bestaan en is ouer en belangriker as die tempel of die wet van Moses.

Skrywer: Prof Francois Malan

6:8 Lukas beskryf hier die
geskiedenis van een van die diakens, van Stefanus, wat met sy marteldood
eindig. In Handelinge 6:5 is hy reeds beskryf as ‘vol van geloof en die Heilige
Gees’ – dat die Heilige Gees in hom ’n sterk geloof in Jesus geskenk het en dat
sy lewe getuig het van die werking van die Gees in sy lewenswyse wat deur almal
gesien kon word. Hier word daarna verwys. Sy lewe was ’n getuienis van die
Heilige Gees se genadewerking in en deur hom, dat hy met die krag van die
Heilige Gees groot wonders en tekens onder die volk verrig het, soos die
apostels (2:43; 5:12). In 4:30 word dit uitgespel as ‘tekens en wonders deur
die Naam (= Persoon) van u heilige Dienskneg Jesus.’ Die groot wondertekens verwys
waarskynlik na baie gevalle waar Jesus deur Stefanus siek lede van die volk in
Jerusalem gesondgemaak het en van die Griekssprekende Joodse weduwees op
wonderbaarlike wyse versorg het, deur Stefanus as sy instrument.

6:9 ‘Hulle het opgestaan (= begin)
om teen Stefanus te redeneer…’ en tussenin word vertel wie hulle almal was. Dit
was waarskynlik almal ongelowige Helleniste, Jode wat Grieks gepraat het, en
nie Hebreeus of Aramees nie, en benewens die tempel hulle eie sinagoge gehad
het. Tydens die ballingskap en die diaspora (verspreiding) van die Jode oor die
hele Romeinse ryk, het Jode in die stede waar hulle gewoon het, begin
bymekaarkom in sinagoges wat hulle gebou het, waar veral onderrig aan die Jode
gegee is, ook aan hulle kinders, en op die Sabbat byeenkomste gehou is. In
Jerusalem was daar so ’n sinagoge of sinagoges. Dit was juis weduwees wat uit
dié Griekssprekende groepe tot geloof in Jesus gekom het en kom kla het dat
hulle met die daaglikse versorging deur die gemeente oor die hoof gesien is.
Stefanus kon moontlik ook uit hierdie groep gekom het. Hier is sprake van die
sinagoge van die Libertyne, soos dit bekend gestaan het – Dit is ’n Latynse
naam vir ’n groep Jode wat slawe was maar later vrygelaat is. As dit ’n slaaf
was wat ’n Romeinse burger se eiendom was, kon hy by vrylating ook Romeinse
burgerreg ontvang het. Daar was ook Griekssprekende Jode uit die provinsie
Sirene in Afrika (vgl. Simon van Sirene wat Jesus se kruis moes dra, Mark
15:21), en uit Alexandrië in Egipte waarheen Jode reeds in Jeremia se tyd
gevlug het (Jer 43:1-7; 560 v.C.). Verder was daar Griekssprekende Jode uit die
provinsie Silisië (in Klein-Asië waarvandaan Paulus gekom het, Hand 23:34) en
uit die provinsie Asië met die hoofstad Efese in Klein-Asië. Van die mense uit
dié groepe het reeds op die Pinksterdag tot geloof in Jesus gekom (vgl.
2:9-10). Stefanus het blykbaar in dié sinagoge ook teenoor die ongelowige
Jode gaan getuig oor Jesus se opstanding. Maar hulle het teen hom
geredeneer (suzêteō).

6:10 Die Griekssprekende Jode
was egter nie in staat om die wysheid en die Gees, waarmee Stefanus oor
Jesus gepraat het, te weerstaan nie – soos Jesus in Lukas 21:12-15 belowe het.
Dié wysheid het die Heilige Gees vir Stefanus op daardie oomblik gegee om die
redenasies van die Jode teen hom te kan weerlê.

6:11 Hulle het toe manne
omgekoop om te sê: Ons het gehoor hy praat lasterlik oor Moses en God –
so het die Raad vir Judas omgekoop om Jesus te verraai (Luk 22:5) en die wagte
by die graf van Jesus, om te vertel dat die dissipels Jesus se liggaam gesteel
het (Matt 28:12-13). Jesus is op die ou end ook weens lastering tot die dood
veroordeel deur die Joodse Raad (Matt 26:65-66). Stefanus se interpretasie van
Moses se wet en sy insig in God se doel met sy Joodse volk het lynreg verskil
van die nasionalistiese siening en verwagting van dié Jode. Ook die tipiese
Joodse geloof dat jy jou sonde deur goeie werke kan neutraliseer en God so
behaag, het Stefanus se onderrig as verkeerd bewys, omdat Jesus die straf op al
ons sonde gedra het en dat geloof in Jesus die enigste manier is om God te
behaag (Hand 5:31). 

6:12 Hulle, die omgekoopte
manne of lede van die sinagoge met die getuienis van die omgekoopte manne, het haat
teen Stefanus opgewek onder die volk en die volksleiers, wat bestaan het
uit die familiehoofde en die skrifkenners. Toe het hulle, waarskynlik lede van
die volk en van die volksleiers Stefanus aangeval, met geweld gegryp en voor
die Sanhedrin gebring – waar die familiehoofde en skrifkenners sitting het saam
met die leierpriesters.

Vir die eerste maal lees ons
hier dat die volk ook teen die dissipels gedraai het. In die vorige
hoofstukke was hulle nog in groot aansien by die volk (2:47; 4:21; 5:13-16).
Die volk was ook opgestook teen Jesus, Mark 15:11. Nou word hulle opgestook
teen Stefanus, die getuie van Jesus se woorde. Die Helleniste het die
volksleiers gou oortuig om ’n vinnige Raadsvergadering byeen te roep om hulle
aanklag teen ’n getuie van Jesus te lêmet die omgekooptes as valse
getuies om hulle klag te ondersteun.

6:13-14 Die vals getuies word voor die Raad gestel om Stefanus se laster teen Moses en God te lê: Hulle verklaar: ‘Hierdie man (Stefanus) hou nie op om woorde te praat teen hierdie heilige plek en die Wet nie.’ Die heilige plek en die Wet verwys eintlik na God, maar die Jode probeer die naam God vermy om dit nie ydellik te gebruik nie (Eks 20:7). Jesus het egter volgens Matt 23:21 gesê: ‘Wie sweer by die heiligdom, sweer daarby en by Hom wat dit bewoon. Hulle verduidelik hulle aanklag met hulle leuens: Ons het hom (Stefanus) hoor sê – ons is oorgetuies van sy woorde! Met minagting verwys hulle na Jesus (Jahweh se Verlosser) van die onbeduidende dorpie Nasaret: ‘Hierdie Jesus van Nasaret sal hierdie plek (die tempel) afbreek (kataluō afbreek, heeltemal vernietig; vgl. die valse getuienis teen Jesus in Markus 14:58; Joh 2:19-22) en die gebruike verander wat Moses aan ons oorgelewer het’ – ethê gedragspatrone wat deur die tradisie oorgedra en deur die gemeenskap aanvaar is;  allasō om die karakter daarvan te verander. Dat Moses dit oorgelewer het impliseer dat dit van God af gekom het en deur Moses oorgedra is. Daarom is Stefanus se boodskap laster teen God en teen Moses so asof hulle twee dit nie gesê het nie. Of dat God en Moses die verkeerde pad aangedui het vir die lewe, vgl. die aanklag en doodsoordeel oor die profeet Jeremia in Jer 26:6-11. Om iemand tot die dood te veroordeel is twee getuies nodig (Deutr. 19:15). Die Griekssprekende Jode se aanklag teen Stefanus, dat Jesus die tempel van die Here sal afbreek, is daarop gemik om die Sadduseërpriesters op die Raad op te sweep met die bedreiging van hulle heilige werkplek. Die aanklag oor die Wet raak weer die Fariseërskrifgeleerdes wat hulle lewe wy aan die studie van die Wet van die Here. 6:15 En terwyl die Raadslede vol woede en haat stip na Stefanus gekyk het omdat hy alles wat vir hulle die heiligste is in gevaar stel, het almal wat in die Sanhedrin gesit het gesien sy aangesig is soos die aangesig van ’n engel.’n Bo-aardse glans weerspieël die heerlikheid van God wat by hom is (vgl. Hand 7:55). Die gesig van hierdie eerste bloedgetuie van Jesus het blink geword soos Moses se gesig blink geword het terwyl die Here met hom op Sinai gepraat het (Eks 34:29-30). So het die voorkoms van Jesus se gesig verander terwyl Hy op die berg van verheerliking met sy Vader in gebed verkeer het (Luk 9:29; Matt 17:2 sê: Jesus se gesig het gestraal soos die son). Die stralende gesig van Stefanus vol van die Heilige Gees bewys dat God die ware getuie vir Stefanus teen die valse getuies voor die Hoogste Raad van die Jode is. Stefanus getuig juis oor die God van Israel en oor Jesus wat aan die regterhand van God staan (7:55).

Skrywer: Prof Francois Malan

6:1  ‘In dié dae’ wys na ’n tyd nie lank na die
vorige gebeurtenis nie. Die woord ‘dissipels’ wat dikwels in die Evangelies
voorkom, kom hier vir die eerste keer in Handelinge voor, en wel vir alle Jesusgelowiges,
soos in Lukas 6:13,20 (mathêtês verwys na leerlinge of volgelinge). In
die vorige hoofstukke is, benewens die twaalf apostels, verwys na ‘broers,’
(1:16; ) of ‘gelowiges’ (2:44; 4:32) of ‘eie mense’ (4:23). Met ’n groeiende
gemeenskap van gelowiges ontstaan daar wrywing tussen die verskillende groepe.
Hierdie ‘Helleniste’ verwys na die Joodse Jesusgelowiges wat Grieks
gepraat het en die Griekse vertaling van die Ou Testament in hulle sinagoges
gelees het (vgl. Hand 6:9; 11:20; Hellas is die Grieke se naam vir Griekeland.
Griekeland is die naam wat die Romeine die land genoem het). Hulle was veral
Jode wat in die verstrooiing gebore en grootgeword het, en in hulle ouderdom in
Jerusalem kom woon het om in die heilige stad begrawe te word, en hier
Christene geword het. Hulle weduwees het waarskynlik nie familielede in die
stad nie. Die ‘Hebreërs’ was Jode wat ook pas in Jesus begin glo het. Hulle het
Aramees gepraat, omdat hulle voorouers ná die ballingskap in Palestina kom woon
het, maar in die Babiloniese ryk Aramees grootgeword het. (Die naam Hebreërs
kom van Abraham se voorvader Heber uit die nageslag van Sem; Gen 10:21;
11:10-26; 14:13).

Daar het ’n klag onder die
Helleniste teen die Hebreërs ontstaan omdat hulle weduwees in die daaglikse
versorging oor die hoof gesien is. Die versorging het waarskynlik uit die
bydraes gekom wat ‘aan die voete van die apostels neergelê is’ (Hand 4:34-35).
Onder die Jode was daar die gebruik om elke Vrydag aan weduwees geld vir 14
maaltye te gee, wat die inwoners van die stad voorsien het. In die Christelike
gemeente word dit ’n daaglikse versorging). Hoewel die Hellenistiese Christene
in die minderheid was in die eerste gemeente in Jerusalem, was daar onder hulle
moontlik baie weduwees. Volgens Lukas was dit ’n gebrek in die organisasie van
die groterwordende gemeente waarin die twaalf Joodse apostels die leiding
geneem het.

6:2 Die twaalf (apostels; die
enigste keer in Handelinge wat na ‘die twaalf’ apostels verwys word. In 1:26
word dit veronderstel) het die leiding geneem in die organisasie van die
gemeente in Jerusalem. Die twaalf het die groot groep dissipels bymekaargeroep
en gesê: ‘Dit is nie reg (voor God) dat ons (twaalf) die woord van God (die
verkondiging van die evangelie in die tempel en in die huise, 5:42) verwaarloos
om die tafels te bedien nie’ – ’n idioom vir die finansies te hanteer, of om by
etes te bedien; dit verwys in elk geval na die sorg aan behoeftiges. Die hele
groep Christene kom deelneem aan die verkiesing van gelowiges om die
finansies en die armsorg van die gemeente te organiseer.

6:3 Die broers word gevra om sewe
gerespekteerde mans (marturoumenous oor wie goed gepraat word op
grond van persoonlike ondervinding) uit hulle geledere uit te soek deur
noukeurige ondersoek (episkeptomai om te kies of uit te kies na ’n
grondige ondersoek) wat hulle verantwoordelik kan maak vir hierdie taak. Hulle
moet vervul wees met die Gees en met wysheid. Die goeie reputasie van die manne
beteken dat hulle onselfsugtig en barmhartig teenoor behoeftiges moet wees, ook
onpartydig tussen Helleniste- en Hebreër-weduwees, en eerlik met geld kan werk.
Die vrug van die Gees moet in hulle lewe gesien kan word, soos in Galasiërs
5:22-23 uitgespel word, en vervul met wysheid om al hulle werk met mense te kan
beplan en uit te voer (vgl. Eks 18:21; Num 27:18-20; 1 Tim 3:8-10). Die naam
diakens (diakonoi) word nie hier genoem nie, maar in vers 3 word die
werkwoord diakoneō (om te dien) gebruik.

6:4  Die apostels sal hulleself dan toewy (proskartereō
om voort te gaan om iets met intense toewyding te doen) aan gebed en die
bediening (diakonia ) van die woord – die gebed vir die mense in die
gemeente en buite die gemeente (2:42) en die verkondiging oor die opstanding
van Jesus en oor alles wat hulle van Hom gehoor en beleef het (1:21; 4:20). Met
dié bepaling en afgrensing van hulle opdrag is hulle seker dat hulle doen wat
die Here wil hê (1:8; 5:20).

6:5 Hierdie voorstel het by
die hele groep byval gevind. Dit is duidelik dat Jesus deur die Heilige Gees
die eensgesindheid van die hele gemeente bewerk het (vgl. Matt 18:20:
waar twee of drie in my Naam byeen is, daar is Ek in hulle midde).

Die sewe manne wat hulle toe
gekies het, het almal Griekse name, en was moontlik Helleniste wat die
behoeftes van die groot groep Griekssprekende weduwees die beste kon verstaan.
Sommige Hebreërs, veral uit Galilea waar baie meer Grieks gepraat is, het egter
ook Griekse name gehad. Stefanus was blykbaar ’n natuurlike keuse as ’n
man wat die vereistes wat voorgehou is in vers 3 ten volle gepas het: vol
geloof en die Heilige Gees. Sy geloof in die opgestane Jesus was by almal
bekend sowel as sy lewe wat die vrug van die Heilige Gees se werking in hom
vertoon het. Van Stefanus lees ons van 6:8 tot 8:1; van Filippus, nie die
apostel Filippus nie, in 8:4-40 en 21:8-10. Van die ander vyf vertel Lukas niks
verder nie, behalwe dat Nikolaus ’n proseliet uit Antiogië was. Anders as ’n
‘godvresende’ wat as nie-Jood slegs die Joodse lewenswyse aangeneem het (Hand
10:2), was ’n proseliet ’n nie-Jood wat ten volle tot die Jodendom oorgegaan
het en besny was as teken dat hy ’n volle lid van die volk van God was.

6:6  Die gemeente plaas die 7 manne voor die apostels en biddende lê hulle die hande op die sewe man. Daar word nie gespesifiseer of die apostels die hande opgelê het of die hele gemeente nie. Dat hulle dit biddend doen wys dat hulle glo die Here stel die manne met die handoplegging aan vir hulle werk. So praat Paulus van die genadegawe van God wat in Timotheus is deurdat Paulus hom die hande opgelê het (2 Tim 1:6; volgens 1 Tim 4:14 was dit deur die Raad van ouderlinge in Listra), en waarsku hy Timotheus om nie iemand haastig die hande op te lê in sy werk as leier van die gemeente in Efese nie (1 Tim 5:22).  So het die Here Moses beveel om Josua die hande op te lê in die teenwoordigheid van die hele volk om sy gesag aan Josua oor te dra (Num 27:18-22; 34:9). 6:7 Hier volg weer ‘n opsommende terugblik op die ontwikkeling van die gemeente (soos in 2:41,47; 4:4; 5:14).  ‘En die woord van God het aanhou versprei…’ (auksanō imperfektum hier: het steeds vermeerder) dit beteken deur die prediking van die goeie nuus (evangelie) deur die apostels en die gemeentelede, het die Heilige Gees meer en meer mense oortuig om in Jesus te glo as God se Verlosser.  ‘En die getal van die dissipels (mathêtai leerders en volgelinge van Jesus) in Jerusalem het aansienlik vermeerder…’  En dit ten spyte van die verbod en straf van die Raad om dit alles te beëindig, en ten spyte van die vrees/ontsag vir God met die Ananias en Saffira episode. Maar Gamaliël se woord aan die Raad word hiermee duideliker: ‘…as hierdie plan of onderneming van God af kom, sal julle dit nie kan keer nie’ (5:39). Daarby is daar weer ’n stukkie humor. Die priesters wat die apostels volgens Hand 4:1-3 in die tronk gestop het, word gelowiges! Van destyds se 8 000 priesters was die meeste Sadduseërs wat nie in die opstanding van die dooies geglo het nie. Dat die Heilige Gees juis onder hulle, wat die apostels verbied het om in Jesus se Naam te praat, ’n groot menigte oortuig het om gehoorsaam te word in die geloof in Christus, is eintlik ironies, net die teenoorgestelde van wat verwag is.

Skrywer: Prof Francois Malan