4:1 Die verhaal het begin met Petrus
en Johannes wat 3nm, die uur van gebed, by die tempel ingegaan het (3:1).
Hulle arrestasie was teen ongeveer 6nm toe die aandwag al aangebreek het (4:3).
Lukas gee ’n kort weergawe van Petrus se preek wat moontlik veel langer geduur
het. Vers 1 verwys na ‘hulle’ wat met die mense praat (laleō praat of
toespreek). Waarskynlik was Petrus en Johannes ná Petrus se preek nog besig om
met die mense te praat.

Die Sadduseërs was die
priester-aristokrasie, met die hoëpriester as leier. Die bevelvoerder van die
tempelwag was tweede in bevel van die Sanhedrin en hoof van die tempelwag wat
van die Romeinse owerheid die reg tot arrestasie ontvang het. Baie priesters
was Sadduseërs, maar nie almal nie. Die Sadduseërs het slegs die eerste vyf
boeke van die Bybel as die woord van God aanvaar en daarin nie van die
opstanding van die dooies gelees nie (vgl. Hand 23:8), hoewel Jesus hulle
uitleg van die eerste vyf boeke van die Bybel verkeerd bewys het (Luk
20:27-40). Die groep het die twee apostels met geweld aangeval (efistêmi).
  

4:2 Die groep Sadduseërs was
hewig ontsteld deur die apostels se onderrig van die volk en openlike
verkondiging van Jesus se opstanding uit die dood. ‘In Jesus’ staan voorop in
die Griekse sinsnede om te beklemtoon dat ’n mens se opstanding uit die dood
geskied deur Jesus, in geloofsverbondenheid aan Hom. Dit terwyl die
Sadduseërs juis nie glo in die opstanding van die dooies nie (Hand 23:8; Luk
20:27) en ook nie in Jesus nie. En as Jesus uit die dood opgestaan het, beteken
dit dat die opstanding uit die dood moontlik is, en dat ’n hele nuwe visie oor
die huidige lewe en die lewe ná die dood geopen is deur sy opstanding, wat so
ver verskil van die Sadduseërs se leer en lewe.   

4:3 Hulle het toe die twee
apostels gearresteer (letterlik: hulle hande aan hulle geslaan, ’n idioom vir
arresteer) en hulle in gevangenis gesit tot die môre, omdat dit reeds
vroegaand was (espera vroeg-aand, teenoor opsia laat-aand ná
sononder). So is Jesus se voorspelling in Luk 21:12-13 vervul, dat hulle aan
die sinagoges oorgelewer sal word, in gevangenis gesit sal word en voor konings
gesleep sal word ter wille van sy Naam, en dat dit vir hulle ’n geleentheid sal
wees om te getuig. Die Sanhedrin kon nie bymekaar gemaak word voordat die deure
van die tempelkompleks teen sononder sluit nie.

4:4 Teenoor die negatiewe
optrede van die Sadduseërs staan die reaksie van die skare. Baie van dié
wat die boodskap gehoor het, het die goeie nuus oor Jesus Christus geglo en
volgelinge van Jesus geword. Die getal manne het aangegroei tot ongeveer
vyfduisend. Dit verwys na mans en vroue gelowiges soos in 2:41 waar na
drieduisend ‘siele’ verwys is (en nie soos Matt 14:21 se vyfduisend mans,
afgesien van die vroue en kinders, wat gevoed is nie). Hierdie tweede preek van
Petrus het die Here ook gebruik om ’n ryke oes van gelowiges te lewer; vgl.
Jesus se woord met die roeping van Petrus in Luk 5:10 ‘Van nou af sal jy mense
vang.’

4:5 Die volgende dag het hulle
leiers (archontes) en ouderlinge (presbuteroi familiehoofde) en
Skrifkenners in Jerusalem bymekaargekom. Die Sanhedrin (die Hebreeuse
vorm van die Griekse sunedrion ’raad’), 71 in getal, was  die hoogste raad van die Joodse gemeenskap.
Dorpe het kleiner Sanhedrins gehad vir die bestuur van die dorp (Mark 13:9).
Die hoogste raad het bestaan uit die leierpriesters (die hoëpriester en sy
helpers, wat die dagbestuur van die Sanhedrin was, almal priesters en Sadduseërs),
stamhoofde (die hoëpriester se adviseurs uit die 12 stamme van Israel) en die
onderwysers van die wet van die Here, wat veral Fariseërs was. Moses het op
bevel van die Here 70 leiers uit die twaalf stamme gekies om saam met hom die
verantwoordelikheid vir die volk te aanvaar 
(Num 11:11-17). Na aanleiding daarvan het die Jode ná die Babiloniese
ballingskap weer ’n raad saamgestel (Esra 10:16; Neh 2:16; 3:1). Die Romeine
het aan die Sanhedrin gedeeltelike jurisdiksie oor die Joodse volkslewe gegee.
Dit is waarskynlik dieselfde lede van die Raad wat vir Jesus veroordeel het,
wat weer hier bymekaar gekom het. Dat Lukas dit noem dat hulle in Jerusalem
bymekaargekom het, wys op die vervulling van Jesus se opdrag in Hand 1:8 dat
hulle in Jerusalem moet begin as sy getuies. Hier getuig hulle oor Jesus voor
die hoogste raad van die Jode (vgl. Jesus se woord oor Jerusalem waar die
profete doodgemaak word, in Luk 13:33-34).

4:6 Die leierpriesters word
aangewys: Annas (Hebreeus: Chanas) word die hoëpriester genoem, hoewel
hy in 15 n.C. reeds deur goewerneur Pilatus se voorganger as hoëpriester
afgesit is, maar die titel onder die Jode behou het en nog groot seggenskap
gehad het (vgl. Jesus se verhoor voor Annas in Joh 18:12-14). Annas se
skoonseun Kajafas was die hoëpriester (18-36 n.C.; vgl. Joh 18:13) met Jesus se
verhoor en nou nog met die verhoor van sy apostels Petrus en Johannes. Die
leierpriester Johannes is moontlik Annas se seun Jonatan wat later hoëpriester
geword het (36-37 n.C.); verder was daar ook Alexander en almal van die
hoëpriesterlike geslag. Dit wys hoe sterk Annas se invloed in die Sanhedrin
was. Die Joodse Talmud sê dat die byeenkomste van die Sanhedrin 40 jaar voordat
Jerusalem in 70 n.C.  verwoes is, verskuif
het uit die groot saal na die winkelsaal, genoem na Annas. Hier het Jesus die
verkopers uitgejaag, Luk 19:45-48. Dit kan een van die redes wees vir Annas se
haat teen Jesus en sy volgelinge.

4:7 Nadat hulle die twee
apostels en die geneesde man (v14) in die middel voor die halwe sirkel van die
raadslede laat staan het (soos die Misjna die sittings verduidelik) vra hulle
(waarskynlik die hoëpriester namens die vergadering):‘Met watter soort
krag en in watter naam het julle die ding (die genesing van die lam man)
gedoen?’ Dit gaan oor die herkoms van hulle krag en met wie se volmag hulle
die verlamde genees het. Dit kon ’n demoniese mag wees. Dieselfde vraag is
aan Jesus gestel (Luk 20:2; Joh 2:18). In Luk 11:15 is Jesus selfs beskuldig
dat Hy demone uitdryf deur Beëlsebul, die aanvoerder van die demone. Vir Lukas
was dit twee ideale vrae aan die apostels om met volmag oor die Naam van Jesus
te getuig.

4:8 Toe het Petrus, vervul met
die Heilige Gees, die Sanhedrin met respek toegespreek as ‘Leiers van die volk
en ouderlinge (familiehoofde).’ Die passiewe deelwoord ‘vervul’ (plêstheis)
beteken dat God die Heilige Gees beheer oor Petrus se antwoord oorgeneem
het, soos Jesus beloof het in Lukas 12:12 ’…die Heilige Gees sal julle op
daardie oomblik leer wat julle moet sê;’ Luk 21:14-15 ‘Neem julle dan voor om
nie vooraf na te dink oor julle verdediging nie, want Ek sal julle die woorde
en wysheid gee wat nie een van julle teenstanders sal kan weerstaan nie;’
vgl  Markus 13:12 ‘…maar wat ook al op
daardie oomblik aan julle gegee word, dit moet julle sê; want dit is nie julle
wat praat nie, maar die Heilige Gees.’

4:9-10  Petrus bevraagteken die Raad se motiewe:
‘As ons vandag verhoor word oor ’n goeie daad aan ’n gebreklike man waardeur hy
genees en gesond is (sesōtai perfektum passief wat die voortduur van die
genesing wat hy ontvang het aandui)…’ Dit is tog verbasend dat hulle
gearresteer is, in die tronk aangehou is en nou verhoor word, en dit omdat ’n
lam man genees is. Terwyl ’n mens bly sou wees oor so ’n genesing, is die Raad
kwaad daaroor! So het Jesus ook gevra: ‘Baie goeie dade van die Vader het Ek
aan julle gewys. Oor watter een van daardie dade wil julle my stenig’ (Joh
10:32).

Petrus antwoord hulle vraag
oor die mag en Naam waardeur die man genees is: ’…moet julle almal en die hele
volk Israel weet dat dit in die Naam van Jesus Christus van Nasaret is
(deur Jesus self), wat julle gekruisig het, wat God uit die dood opgewek het,
dat dit deur Hom is wat hierdie man genees en gesond voor julle staan.’

In die statige en blye
vrymoedige wyse waarop Petrus die Naam Jesus Christus van Nasaret voor die Raad
en die hele volk bekend maak, skyn die krag van die Naam van Jesus reeds deur.
Dit is onomstootlik bewys deur die lamme wat almal gereeld gesien bedel het, en
nou gesond voor hulle staan.Met Jesus se verlossing van die lamme voor
hulle oë, staan die aanklaers van die apostels as aangeklaagdes voor die
einste Jesus vir wie hulle verwerp het. Met ’n skreiende teenstelling stel
Petrus God se optrede met Jesus teenoor die optrede van Israel teen Jesus, om
hulle vyandskap teen God self duidelik te skilder. As klinkklare bewys van sy
skerp teenstelling wys Petrus na die gesonde man, wat hulle voor hulle laat
staan het vir ondervraging. Die geneesde man is die beliggaming van God se ‘Ja’
oor Jesus, en God se ‘Ja’ aan die apostels se boodskap oor die Man van Nasaret.
Die woord sōzō verwys na genees van siekte, maar ook na gered uit die
sonde.

4:11 Petrus haal aan uit Ps
118, wat by al die Jode goed bekend was en altyd aan die einde van die Paasmaaltyd
as die laaste Hallel/lofprysing gesing is. Ps 118:22 lui: ‘Die klip wat die
bouers afgekeur het, het geword die kop van die hoek’ – dit kan verwys na die
hoeksteen of na die sluitsteen. Die krom steen wat die bouers as hoeksteen
verwerp het, het die sluitsteen van die boog oor die ingangspoort geword. In
verse 19-20 is sprake van die poort na geregtigheid, en die poort na die HERE –
regverdiges mag daardeur ingaan. Vers 21 loof die Here wat tot sy redding gekom
het. Vers 23 sê van die besondere klip -Van die Here het dit gekom; dit is ’n
wonder in ons oë. Vers 24: Dit is die dag wat die HERE tot stand gebring het;
laat ons juig en ons in Hom verheug. So verduidelik Petrus met ’n beeld in die
Skrif wat die betekenis is van Israel se verwerping van Jesus, en van God se
aanvaarding van Jesus se offer vir die sonde van die wêreld.

Petrus voeg twee sinsnedes tot
die Skrifwoord by om die toepassing te maak: ‘Hierdie een is’ die klip wat deur
‘julle’ die bouers verwerp is, wat die kop van die hoek geword het: ‘Hierdie
man’ (houtos manlike vorm van ‘hierdie een’) verwys na Jesus in Hand
4:10, en ‘julle’ na die Jode wat Jesus verwerp het. Die ongeletterde (4:13)
onderrig die Skrifkenners (4:5) met hulle verklaring van die Skrif (vgl. Luk
10:21). Jesus het reeds hierdie Psalm aangehaal (Luk 20:17) met die byvoeging
in Lukas 20:18 ‘Elkeen wat op daardie klip val, sal verpletter word, en as
dit op iemand val, sal dit hom vergruis,’ uit Jes 8:14-15. Jesus as die
hoeksteen waarop sy kerk gebou word, word verder in die Nuwe Testament gebruik
in 1 Kor 3:11; Ef 2:20; 1 Petr 2:6-7; Matt 21:42; Mark 12:10.

4:12‘Daar is ook deur niemand anders verlossing nie…’ In Grieks is dit ’n sterk ontkenning met ’n dubbele negatief: ‘En daar is nie in niemand anders verlossing nie. Die tweede deel van vers 12 brei slegs uit op die eerste deel: ‘…want daar is geen ander Naam (as die persoon Jesus Christus) onder die hemel (in die hele wêreld) aan mense gegee waardeur ons verlos kan word nie.’ Jesus alleen is die rots van heil waarvan die Ou Testament gepraat het (in Jakob se seën Gen 49:24; in Moses se lied Deutr 32:15,18,30,31; in Dawid se lofliedere: 2 Sam 23:3; Ps 18:3,32,47; Ps 31:3-4; in Jesaja 17:10; ens.). Verlossing (sōteria) en verlos word (sōthenai) verwys beide na genesing van die ligaam en gees, en na verlossing van sonde. Soos die genesing van die lam man net deur Jesus geskied het, so is verlossing uit sonde deur niemand anders as deur Jesus nie. Daarmee brei Petrus se boodskap uit tot die verlossing van sonde. Die genesing van die lam man is ’n roepstem tot Israel om hulle verlossing van sonde by Jesus te vind. Paulus het die bevryding deur geloof in Christus Jesus alleen in Rom 3:21-31verder uitgewerk teenoor die Jode en almal wat nog deur onderhouding van die wet gered wil word

Skrywer: Prof Francois Malan

3:21 ‘Die hemel moes Hom
(Jesus) ontvang…’ ‘moes’ volgens die raadsplan van God; moes Hom
‘ontvang’ (deksasthai aoristus infinitief, wat reeds gebeur het).
‘Hemel’ (ouranos) verwys na die bonatuurlike woning van God, waar Jesus
in sy heerlikheid moes ingaan (Luk 24:26; vgl. Openb 12:5b.) om aan die
regterhand van God oor die hele skepping te regeer (Luk 22:69). Paulus sê:
‘Want Christus moet as koning regeer totdat “Hy al die vyande onder sy voete
gestel het.” Die laaste vyand wat vernietig moet word is die dood. Want Hy
(God) het alles onder sy (Jesus se) voete gestel’ (1 Kor 15:25-27a).

‘…tot die tye van herstel van
alle dinge  (die vernuwing van alle
dinge)…’ In Mattheus 13:39-43 praat Jesus van die voleinding van die wêreld
as die oes, wanneer die Seun van die Mens sy engele sal uitstuur om al die
struikelblokke en dié wat wetteloosheid bedryf uit sy koninkryk bymekaar te
maak en in ’n vuuroond te gooi. Dan sal die regverdiges soos die son skyn in
die koninkryk van hulle Vader. Oor die tyd voor die voleinding sê Jesus ‘Kyk,
Ek is met julle al die dae tot aan die voleinding van die wêreld’ (Matt 28:20,
’n toespeling op Haggai 1:13 ‘Ek is by julle’).

‘waarvan God van ouds af
gepraat het by monde van sy heilige profete.’ Maleagi 4:5-6 praat van
Elia as die groot hersteller voor die groot en verskriklike dag van die Here
(vgl. Jes 13:6; Joël 2:13 oor die dag van die Here). ‘Heilige profete’ wys na
hulle toegewydheid aan God, om sy woord getrou te verkondig.   

3:22 Petrus verwys sy Joodse
broers in verse 22-23 na Deuteronomium 18:18-19 en Levitikus 23:29b wat hy vry
vertaal: Toe die volk by Sinai gesê het ‘Ek kan nie weer ’n keer die stem van
die Here my God aanhoor en weer na die groot vuur kyk nie, want dan sterf ek,’
het die Here vir Moses gesê ‘Wat hulle gesê het is reg, Ek sal ’n profeet vir
hulle na vore laat kom, een van hulle volksgenote. Hy sal soos jy wees. Ek sal
my woorde in sy mond gee, en hy sal vir sy volk alles sê wat Ek hom beveel…’

Petrus pas die woorde van die
Here aan Moses toe op Jesus se eerste koms na die aarde as vervulling van die
belofte van ’n profeet soos Moses wat die Here in die eindtyd sal laat
opstaan. Daarmee word ‘’n Profeet soos Moses’ bygevoeg by die eretitels van
Jesus in 3:13 ‘Dienskneg van die Here,’ 2:14 ‘die Heilige en Regverdige,’ 2:15
‘Leidsman tot die lewe.’ As die groot Profeet soos Moses, wat die Jode verwag
het, geld Jesus se optrede as boodskapper van God. Hy het die wil van God aan
die mensdom kom bekendmaak (Joh 14:7-11). En nou spreek Hy deur sy apostels.
Hebreërs 3:1-6 sê Jesus is uitnemender as Moses omdat Hy die Seun van God
is.   

3:23 In Deuteronomium 18:19 sê
die Here: ‘Ek sal self rekenskap eis van elkeen (elke siel) wat nie gehoorsaam
is aan my woorde wat die profeet in my Naam sê nie.’ Petrus verkort dit en voeg
Levitikus 23:29b uit verband hierby ‘…moet van sy volksgenote afgesny word.’
Die vroeë kerk vind die basis van hulle boodskap reeds in ’n woord wat Moses
uitgespreek het: Die verlossing en nuwe lewe is aan die gehoorsaamheid van
geloof in Christus verbind (soos Jesus in Joh. 5:39,46 sê). Jode wat hulle nie
tot Christus bekeer nie, word afgesny van die volk van God (eksholethreusetai
vernietig en verwyder). Vir sy hoorders sê Petrus duidelik wat vir hulle op
die spel is. Christene is nou die ware volk van God (vgl. Gal 3:28). Romeine
9:6 ‘…nie almal wat uit Israel afkomstig is, is die ware Israel nie.’ Romeine
10:13 Elkeen wat die Naam van die Here Jesus aanroep, sal verlos word
(vgl. Joël 2:32). Galasiërs 6:15-16 sê ‘die Israel van God’ bestaan uit Jode en
nie-Jode wat aan ons gekruisigde Here, Jesus Christus, verbind is en lewe asof
die wêreld vir hulle gekruisig is en hulle vir die wêreld – ons ou mens is saam
met Jesus gekruisig, sodat ons sondige bestaan beëindig kan word en ons nie
meer slawe van die sonde sal wees nie, en nou saam met Hom vir God sal lewe
(Rom 6:6-11).   

3:24 Ná Moses (1230 v.C), ‘het
al die profete, wat sedert Samuel (1020 v.C. vgl. 2 Sam 7:12 met Hand 13:23) en
sy opvolgers geprofeteer het, ook hierdie laaste dae aangekondig (vgl. Hand
2:17).’ Die laaste dae het begin met Jesus se koms deur die uitstorting van
die Heilige Gees en hou aan tot by sy wederkoms. Al die profete verwys na
’n Messiaanse tyd wat sal kom, en verwys daarom na Jesus, God se
Christus/Gesalfde. So sien die vroeë kerk die hele Ou Testament as profesie en
beeld vir die geskiedenis van Jesus en sy gemeente (bv. Hand 1:20 se verwysing
na die Psalms; Hand 2:16-21 na Joël se profesie; en die aanhalings uit die
Psalms van Dawid as profeet in Hand 2:25-36; vgl. Hebr 11:32). 

3:25 Hier spreek Petrus die
Jode voor hom direk aan en noem hulle ‘Kinders van die profete en van die
verbond wat God met julle vaders gesluit het.’ ‘Kinders van’ is ’n tipiese
Semitiese idiomatiese uitdrukking wat verwys na die Jode wat nou na Petrus
luister as die mense wat die beloftes van die profete sal ontvang en dat hulle
ingesluit is in die genadeverbond wat God met hulle voorvaders gesluit het.

God het sy verbond met hulle
eerste voorvader Abraham gesluit (vgl. Gen. 12:1-3). Toe was hy 75 jaar oud,
sonder kinders en het met sy vrou en besittings 800 km ver getrek van Haran na
Kanaän in opdrag van die Here (Gen 12:1,5). Later het die Here sy verbond met
Abraham plegtig bevestig met die belofte van ’n groot nageslag (Gen 15:1-18).
Toe hy 99 jaar oud was, het die Here aan hom verskyn met die belofte dat hy die
vader sal word van baie nasies wat uit hom sal voortkom, en dat sy verbond ’n
blywende verbond is, naamlik dat Hy Abraham se God sal wees en ook die God van
sy nageslag (Gen 17:7). Toe Abraham 100 jaar oud geword het, is sy seun Isak
gebore (Gen 21:5). Abraham moes in opdrag van die Here sy opgeskote seun Isak
gaan offer in die landstreek Moria. Die Engel van die Here hom op die laaste
oomblik gekeer, omdat hy die Here se toets van sy gehoorsaamheid geslaag het.
Toe het die Here met ’n eed aan Abraham belowe: ‘In jou nageslag (letterlik:
in jou saad) sal al die nasies van die aarde geseën wees, want jy het My gehoorsaam’
(Gen 22:18). Later het die Here sy belofte aan Isak bevestig (Gen 26:4). ‘In
jou saad’ is ’n Joodse manier om na die nageslag te verwys. In Galasiërs 3:16
verwys Paulus na die enkelvoud ‘in jou saad/sperma’wat na Jesus
verwys as die Nakomeling van Abraham in wie al die nasies van die aarde die
seën van God sal ontvang deur geloof in Jesus.

Die wonderlike belofte, dat al die nasies van die aarde in Abraham se nageslag (letterlik: in jou saad) deur die Here geseën sal word, sê Petrus, is vir sy Joodse hoorders van krag, want: ‘Julle is kinders van die profete en van die verbond wat God met julle vaders gesluit het.’  ‘Julle’ staan met klem voorop in die sin. Vir hulle is die verlossing en tye van verkwikking bedoel, wat die profete aangekondig het (vers 20). Dié seën van die Here moet egter na die nasies toe uitgedra word, deur die kinders van Abraham, want die verbond sluit almal in wat in Jesus glo, Jode en nie-Jode.     3:26 ‘Aan julle eerste van almal het God, nadat Hy sy Dienskneg opgewek het, (Hom) na julle gestuur om julle te seën deur elkeen steeds te laat wegdraai van julle booshede.’ In vers 13 is gepraat van God se Dienskneg Jesus, die Kneg van die Here van Jesaja 52-53. Die verlossing uit die mag van die bose is deur Jesus, soos ook die mens se bekering tot God (Hand 2:47; 11:18). Maar bekering is ook die mens se daad as antwoord op God se roeping en optrede (Hand 3:19; 14:15; 26:17-18). Vir dié mense wat Jesus as hulle Christus verwerp het en doodgemaak het, kan hulle boosheid vergewe word, vir elkeen wat na Christus toe te kom. Hy is deur God eerste na hulle gestuur (vgl. Hand 1:8), sodat hulle na Hom toe kan terugkom vir hulle vergifnis deur sy offerdood (Jes 53:8b) en vir hulle bevryding uit die bose deur sy opstanding 6-27). Die teenwoordige deelwoord eilogounta ‘seënende’ beteken dat God vir Jesus gestuur het om voort te gaan om God se guns oor ons uit te spreek, om ons steeds te laat wegdraai van ons booshede, om die Leidsman na die lewe (3:15) met vreugde te volg en op sy pad te lewe (Luk 9:23).

Skrywer: Prof Francois Malan

3:11 Die geneesde man bly aan
Petrus en Johannes vashou toe die hele volk stomgeslaan om hulle saamdrom
in die pilaargang wat die Pilaargang van Salomo genoem word – almal wil
nuuskierig hoor wat met hom gebeur het.Met die wonder van die man se
skielike lewensverandering wat hulle met hulle eie oë aanskou, roep die Here
die volk bymekaar vir Petrus se boodskap. Tydens die fees van die Tempelwyding
het die Jode ook in die Pilaargang van Salomo waar Jesus rondgeloop het, om Hom
saamgedrom (Joh 10:22-24).  

3:12 Toe Petrus dit (die
samedromming van die mense) sien, het hy die volk toegespreek. Vir die
aanspreekvorm ‘Israeliete’ vgl. by 2:22 vir Israel as die volk van die Here. Hy
spreek die volk van die Here se misverstande aan met twee inleidende vrae:
waarom hulle verwonderd is oor die man se wondergenesing wat die Here bewerk
het; en waarom hulle die twee apostels aanstaar asof hulle uit eie krag en
vroomheid, uit hulle verdienstelikheid, die man laat loop het. Op die eerste
vraag antwoord Petrus self in verse 13-15b, en op die tweede in verse 15c-16.

3:13 ‘Die God van Abraham en
Isak en Jakob, die God van ons vaders, het sy Dienskneg Jesus verheerlik…’
Dit is die God wat sy Naam Jahweh/HERE aan Moses by die doringbos bekendgemaak
het en ons vaders geroep het om Hom te dien. Hy het met hulle ’n genadeverbond
gesluit om hulle God te wees en dat hulle, Israel, sy gehoorsame volk sal wees.
Dié God het vir Jesus, sy Dienskneg verheerlik. Jesaja 52:13 se lydende
Dienskneg van die Here is sy beloofde Gesalfde, die Christus, die Jode se
verwagte Messias. Dat God Hom verheerlik het, verwys waarskynlik na sy
opstanding, hemelvaart en sy goddelike heerlikheid aan die Regterhand van God.

‘Hom het julle oorgelewer en
verloën voor Pilatus, wat beslis het om Hom vry te laat’ (Luk 23:4,14-16, 20,
22). God se verheerliking van Jesus staan in skrille kontras met die
Jode se verskriklike optrede teen Hom. Petrus spaar die Jode nie, maar hy reken
homself saam met hulle (‘ons vaders’) en onthou sy eie driemaal verloëning van
Jesus. In Hand 2:23 het hy ook reeds verwys na God se plan met sy uitlewering
van Jesus. Pilatus word eerliker in sy beoordeling van Jesus geskilder as die
Jode. As Dienskneg van die Here word Jesus hier voorgestel as God se getroue
Dienskneg, wat God se werk op aarde volbring het met sy kruisdood. As
verheerlikte Here sit Jesus God se werk op aarde voort deur sy gesante.   

3:14 ‘Maar julle het die
Heilige en Regverdige verloën…’ Die ‘Heilige’ verwys na Jesus as God en na sy
toewyding aan sy Vader en die taak wat aan Hom opgedra is. Hy is die enigste
mens wat totaal aan sy Vader toegewyd gelewe het. Die ‘Regverdige’ wys na ’n
lewe wat ooreenstem met God self en met God se geregtigheid, en wat goed en reg
is voor God. Hulle het egter sy Godheid en sy goedheid geloën en gepleit, geëis
(aiteō) dat ’n moordenaar aan hulle geskenk word (charizomai).
Deur hulle versoek om ’n moordenaar het hulle moordenaars van God se
Dienskneg geword. 

3:15 ‘Julle het die Leidsman
tot die lewe doodgemaak…’ Leidsman (archêgos stigter-leier, iemand wat
die weg van die lewe gemaak het en mense daarop lei). Die pad wat Hy geloop het
na die kruis en sy opstanding uit die dood het die pad van ware lewe saam met
God oopgemaak. Hy het ons uit ons sonde en sondeskuld verlos en van ons God se
geliefde kinders gemaak. Maar hulle het Hom doodgemaak. God het Hom egter
daarna uit die dood opgewek as oorwinnaar oor die dood as God se straf op die
sonde (Gen 2:17). Vir die gelowige is die dood nou die deurgang na die
onverganklike onsterflike ewige lewe (1 Kor 15:52-57). Jesus is nou vir elke
gelowige die Brenger van ‘n lewe saam met God (Joh 1:4 sê van die Woord wat
self God is ‘in Hom was lewe, en dié lewe was die lig vir die mense’). Die Jode
het Jesus se lewe en sy dood gesien, maar dat God Hom uit die dood  opgewek het, het die apostels gesien en
is deur Hom aangestel as getuies van sy opstanding (1:8).

3:16  ‘Dit was op grond van geloof in die Naam van
Jesus dat sy Naam hierdie man wat julle sien en ken, sterk gemaak het. Die
Griekse woord vir naam (onoma) word ook figuurlik gebruik vir die
persoon self en vir sy reputasie. Dit gaan hier om die twee apostels en die
lamme se geloof in Jesus as persoon, en dat Jesus hierdie man sterk
gemaak het.

Die apostels en die lamme se
geloof in Jesus is ook ’n geskenk van Jesus aan hulle, wat Hy in hulle
bewerk het. Deur hulle vertroue op Jesus het Hy aan die lamme hierdie volkome
gesondheid (holoklêria) gegee, en dit in almal wat daar saamgedrom het
se teenwoordigheid. Die Jesus wat die Jode doodgemaak het, is hier, en Hy het
aan die apostels en aan die man geloof in Hom geskenk, sodat die man, wat van
sy geboorte af reeds 40 jaar lank lam is, met ’n enkele woord, peripatei!
‘stap rond!’ volkome gesond is.

Twee sake wat vir die hele
kerk deur die eeue waar is, word hier onderstreep: die man is deur God
genees, en die man is genees deur die geloof wat God aan die mens skenk.
Dit is die getuienis van die apostels en is aan die hele skare bewys dat Jesus,
wat hulle laat kruisig het, deur God opgewek is uit die dood. Hy is nou die
Leidsman na die lewe vir elkeen wat in Hom glo. Hebreërs 1:3 sê: ‘Hy hou alles
in stand deur sy magtige woord…’ Efesiërs 2:8: ‘Want uit genade is julle
verlos, deur geloof. En dit kom nie uit julleself nie; dit is die gawe van
God.’  1 Petrus 1:21 ‘Deur Hom (Christus)
glo julle in God wat Hom uit die dood opgewek het en heerlikheid aan Hom gegee
het…’ 

3:17 ‘En nou broers…’ Petrus
maak nou die gevolgtrekking van wat Jesus se genesing van die lam man vir die
skare wat Jesus hier bymekaar gebring het, beteken, en wat hulle te doen staan.
Hy weet dat hulle uit onkunde opgetree het – hulle het geweet dat hulle Jesus
verwerp het en sy kruisiging van Pilatus geëis het, maar het nie die betekenis
daarvan verstaan nie. So ook hulle leiers, die leierpriesters en die
volksleiers (vgl. Jesus se gebed vir hulle, Luk 23:34). Hulle het nie besef dat
Jesus waarlik God is, wat die sonde van die wêreld op Hom kom neem het en die skuld
en mag van sonde van ons kom wegneem het nie (Joh 1:29: Jesus is die Lam van
God wat die sonde van die wêreld wegneem), en dat Hy die Leidsman na die lewe
vir ons is nie. Petrus se gevolgtrekking het ook twee punte: hulle het nie
besef dat Jesus hulle verwagte Messias/Gesalfde is, wat deur God beloof is as
sy verlossingsplan nie; en dat God juis deur hulle verwerping van Jesus, sy
verlossingsplan deurgevoer het nie. Dit maak hulle nie onskuldig aan die
bloed van Jesus nie (Matt 27:25 ‘Laat sy bloed op ons en ons kinders kom’),
maar deur geloof in Jesus as die Leidsman na die lewe, kan hulle ook vergewe
word en die lewe van Hom ontvang (Luk 24:47). 

3:18 Die moord op Jesus, die
Christus/Gesalfde van God, deur die Jode se onkunde, was die vervulling van God
se verlossingsplan vir die wêreld. Jesus se weg van lyding as God se Gesalfde
(Messias) het God deur die mond van al die profete vooruit laat verkondig
(prokatangellō). So het Jesus ook aan die Emmausgangers gesê (Luk
24:25-27, vgl. Luk 24:46). Van die profete wat sy lyding voorspel het, staan
Jesaja 53 voor in die ry; vgl. ook Sagaria 12:10; Psalms 22; 31; 34; 69).

3:19-20 ‘Bekeer julle…’
(metanoêsate imperatief) die opdrag wys na die verandering van hulle
lewenswyse deur die verandering van hulle denke oor sonde teen God en hoe om
met God versoen te word, hoe hulle verwerping van God se Gesalfde vergewe kan
word deur geloof in die einste Jesus wat hulle gekruisig het. 

‘…en draai terug (epistrepsate)
sodat julle sondes uitgewis kan word, …’ 
Kolossense 2:14 sê: ‘Christus het die skuldbewys met sy aanklagte teen
ons uitgewis en dit vir altyd weggeneem toe Hy dit aan die kruis
vasgespyker het’ daarom roep Petrus die Jode om terug te draai na dié Christus,
wat hulle gekruisig het.  

‘…sodat tye van verkwikking
deur die teenwoordigheid van die Here vir seker mag kom…’ ‘verkwikking (anapsuksis)
verwys na verlossing uit ellende en die herstel van geluk. Dit geskied
vir seker in die teenwoordigheid van die Here, in ’n lewe voor sy aangesig,
wanneer ons sondes uitgewis is deur geloof in Jesus se offer vir ons sonde. 1
Petrus 1:8-11 praat van die heerlikheid wat op Christus se lyding volg, ’n
onuitspreeklike en heerlike blydskap omdat ons deel het aan die doel van
ons geloof, naamlik die verlossing van ons siele.

‘…en Hy vir julle die Messias/Christus mag stuur
wat reeds vir julle toegewys is, naamlik Jesus.’ Hulle verwag nog God se
beloofde Messias om hulle van die Romeinse juk te verlos, maar God het reeds
Jesus as sy Gesalfde vir hulle uitgekies en aangestel. Na Hom moet hulle
terugkeer, dan stuur Hy vir Jesus om by hulle te wees sodat hulle in Jesus
se teenwoordigheid tye van verkwikking beleef, verlos uit ellende en
herstel van geluk.

Die volgende episode is die genesing
van die verlamde man, wat die gedeelte tot Handelinge 4:22 inlei. Dit gaan eers
oor sy genesing (3:1-10); dan oor Petrus se boodskap aan die mense in die
tempel oor die genesing (3:11-26); en dan oor Petrus en Johannes se verskyning
voor die Sanhedrin oor hulle verkondiging oor Jesus se opstanding uit die dood
en dat Hy die verlamde genees het (4:1-22). Dié hele verhaal vorm die basis vir
die volgende deel 4:23-31 oor die rol van gebed in die lewe van die gemeente.

3:1 Op die negende uur (na sonop, nl.
15:00), die Jode se uur van gebed, het die twee apostels, Petrus en Johannes,
na die tempel opgegaan (hieron verwys na die tempelkompleks en nie na
die sentrale heiligdom, naos, waar slegs priesters ingegaan het
nie).  

3:2 ’n Man, wat van voor sy geboorte
af verlam is, en gedra moes word, is daagliks by die tempelpoort, bekend as
Mooi Poort, neergesit om van die mense wat die tempelterrein binnegaan ’n
aalmoes te vra.  Die Mooi Poort is
waarskynlik die poort tussen die voorhof van die vroue met 15 trappies na die
voorhof van die Israeliete. Terwyl die ander binnepoorte met goud oorgetrek
was, was dié een van glinsterende korinthiese koper gebou, wat geskenk was deur
‘n Alexandrynse Jood Nikanor, en ook die Nikanorpoort of Korinthiese Poort
genoem is. Om aalmoese te gee was beskou as ’n verdienstelike goeie werk. Van
die offergawekiste vir vrywillige offers het juis in die voorhof van die vroue
gestaan voor jy die voorhof van die Israeliete ingegaan het. ‘Van voor sy
geboorte af’ – letterlik ‘van sy moeder se skoot af’ moes hy gedra word.

3:3 
Twee van die twaalf dissipels wat Jesus uitgekies en apostels genoem het
(Luk 6:13), Petrus die segsman, en Johannes, wil deur die Mooi Poort die
voorhof van die Israeliete binnegaan vir die daaglikse gebed om 3nm. Die lam
man sien hulle is op die punt om in te gaan, vra om van hulle ’n aalmoes te
ontvang, en kry ’n verrassende gawe.

3:4 Soos hulle stip na Jesus gekyk het
met sy hemelvaart (1:10), staar hulle nou stip (atenizō) na die lam man
– volgens Mattheus 25:40 sal Jesus eendag as Regter sê: ‘Wat julle ookal vir
een van hierdie geringste broers van My gedoen het, het julle vir My gedoen.’
Petrus sê vir die lam man: ‘Kyk na ons!’ – blepō let fyn op; gereed om
te luister en te reageer op die mag van die woord wat hulle gaan sê. Daarmee
word hy losgemaak uit sy gewone dubbelslagtige aanvaarding dat enkeles iets sal
gee en ander verbystap, en word die verwagting geskep van ’n positiewe reaksie
op sy bedel om ’n aalmoes.

3:5 ‘Hy het toe sy aandag op hulle
gevestig (epechō) met die verwagting om iets van hulle te ontvang’ – hy
weet egter nie wat of hoeveel dit sal wees nie, maar dink in terme van geld.

3:6 Petrus stel sy verwagting teleur:
‘Silwer en goud het ek nie;’ maar stel iets baie beters voor: ‘Wat ek egter
het, dit gee ek vir jou: “In die Naam (namens) Jesus Christus (die verwagte
Messias) van Nasaret, [staan op en] loop (rond)’- Petrus is slegs die mondstuk
van Jesus wat eintlik die man genees, soos Hy tydens sy aardse lewe gedoen het
(Mark 2:11; Luk 7:22) en nou daarmee voortgaan deur die woord van sy
gevolmagtigde gesant. Dit is die bewys dat Jesus die verwagte Verlosser Messias
van Israel is. Maar Hy is ’n ander soort Verlosser as wat hulle verwag het. Hy
het van die klein dorpie Nasaret gekom as ’n nederige dienskneg van die
mensdom. Die uitdrukking ‘staan op en’ is in die vyfde eeu ingevoeg in die
oorspronklike teks, maar word veronderstel in die enkele opdrag ‘loop! (rond)’
(peripateō).

3:7 ‘En terwyl hy (Petrus) hom stewig
aan die regterhand gevat het, het hy hom opgehelp; en onmiddellik is sy voete
en sy enkels (deur die Here) sterk gemaak’ – die passiewe werkwoord estereōthêsan
impliseer dat die Here sy voete en enkels onmiddellik sterk gemaak het op
Petrus se enkele woord ‘loop!’ 

3:8 Lukas beskryf die jubelende man met ’n stortvloed van woorde: Hy het van die grond af opgespring, op sy voete gaan staan, rondgestap, saam met hulle (twee) die tempel ingegaan al lopende en springende in die lug van vreugde terwyl hy God prys (aineō) – so het die hemelse menigte aan die begin van Lukas se Evangelie ook God geloof (aineō, 2:13). Sy eerste reaksie op sy wondergenesing is om God in die tempel te gaan loof saam met die Here se twee verteenwoordigers wat die magswoord van Jesus uitgespreek het.So word Jes 35:6 vervul: lammes sal soos takbokke kan rondspring. So het Miriam en al die vroue tamboeryne gevat en dansend die Here geloof vir hulle redding uit Egipte en deur die Rietsee (Eks 15:20-21), so het Dawid al dansende die ark Jerusalem ingebring (2 Sam 6:14) en word die Psalmboek afgesluit met Ps 149:3 en 150:4 se jubeling. 3:9-10 Die hele volk het hom sien loop en God prys. Op die uur van gebed is daar baie mense by die tempel. Hulle het so pas by hom verbygestap op pad tempel toe, sommige het moontlik nog vir hom ’n aalmoes gegee. En hier dans ‘n man skielik voor hulle, wat hulle begin herken as die lam man wat al jare lank sit en bedel voor die tempel se Skone Poort (vgl. 4:22) en hy loof God uit dankbaarheid vir sy genesing. Die volk reageer met verwondering en verbasing oor die duidelike wonder van God – ‘verwondering (thambos) oor die skielikheid en ongewone van die verskynsel; ‘verbasing’ (ekstasis intense verbasing, buite jouself van verbasing). Deur die ontmoeting met die wonderkrag van God word die mens uit sy gewone denke uitgeruk. Uit die wondergenesing is dit duidelik dat Jesus sy werk op aarde voortsit deur sy gesante. Die gebeure vorm die aanleiding tot die volgende rede van Petrus, wat aan die verbaasde mense in die tempel gerig word.

Skrywer: Prof Francois Malan