21:15 Na die hele paar dae wat hulle in die hawestad Sesarea gebly het (21:10), en Paulus en sy metgeselle hulle berustend en gelowig aan die wil van die Here oorgegee het, het hulle gereedgemaak vir die 100 km reis na Jerusalem in die bergwêreld (episkeuádsomai ‘gereedmaak,’ – die weinig gebruikte woord, wat in die Bybel slegs hier gebruik word, het die gedagte van gereed wees of gereedmaak met ’n doel). Die gereedmaak kan verwys na hulle inpak vir die reis, maar ook na hulle innerlike gereedheid vir wat op hulle wag deurdat hulle berus in die wil van die Here.

21:16 Paulus se geselskap van nege (7 verteenwoordigers van gemeentes wat bydraes stuur, plus Paulus en Lukas – ‘ons’) word uitgebrei met ’n paar van die gemeentelede van Sesarea – vir veiligheid? Die dissipels uit Sesarea neem Paulus-hulle na die huis van Mnason (’n algemene Griekse naam, maar die enigste keer hier in die Bybel). Hy het oorspronklik uit Siprus gekom, soos Barnabas (4:36). Party verklaarders meen hy het in ’n stadjie op pad na Jerusalem gewoon, omdat 100 km nie in een dag afgelê kan word nie, nie eers as hulle te perd sou gery het soos in Hand 23:23-24 nie. Van Sesarea af kon hulle òf via Samaria, Neapolis (Nablus), Sigem, òf via Antipatris en Lidda na Jerusalem gereis het en dat Mnason in een van dié stede gewoon het. Maar die natuurlikste verklaring sou wees dat Mnason in Jerusalem gewoon het. Hy was òf lankal ’n dissipel òf van die begin af ’n dissipel (altwee betekenisse van die woord archaios), nl. vanaf die Pinksterdag met die uitstorting van die Heilige Gees (Hand 2:41 of moontlik ’n bekeerling van Stefanus uit die Sinagoge van die Libertyne (vrygelate slawe; Hand 6:9). Na die vervolging verby was, het hy waarskynlik teruggekom om in Jerusalem te woon. Hy was moontlik ‘n Hellenistiese Joodse christen, soos Filippus in Sesarea. Hulle het Paulus se reisgenote, van wie sommige nie besny was nie, gemaklik ontvang, eerder as ’n streng Joodse christen wat probleme sou gehad het om die nie-Joodse metgeselle van Paulus te ontvang. Mnason het Paulus se geselskap gasvry ontvang (ksenízō om aan vreemdelinge gasvryheid te bewys). 

21:17 Met hulle aankoms in Jerusalem het die ‘broers’ hulle met vreugde ontvang. Mnason was waarskynlik een van die groep (Griekssprekende gelowiges?) van die Jerusalemgemeente wat hulle hartlik ontvang het.

21:18 Die volgende dag is verteenwoordigers van die buitelandse gemeentes na die leiers van die Jerusalemgemeente, Jakobus en die ouderlinge van die gemeente, waarskynlik om die kollekte van die verskillende gemeentes vir die arm gelowiges in Jerusalem te gaan oorhandig (Hand 24:17), en Paulus het saam met hulle gegaan. Jakobus, die broer van Jesus (Mark 6:3; vgl. Hand 1:14; 12:17; 15:13; Gal 2:9-10,12; Jak 1:1) was ná die vervolging van die christene in Jerusalem die leier van die gemeente. Die apostels het nie permanent in Jerusalem aangebly nie, maar het oor die hele Romeinse ryk versprei (vgl. die bespreking van die apostels se verspreiding by hierdie kommentaar oor Handelinge 1:13-14). 

21:19 Hulle, die gemeenteleiers word eers gegroet. Soos in Hand 15:12 gee Paulus in besonderhede verslag van sy werk onder die heidene. Hy beskou dit as God se eie werk deur Paulus se bediening en bied dit ook so aan – letterlik: ‘hy het ten volle en duidelik vertel, een vir een, wat God onder die heidene gedoen het deur sy (Paulus se) bediening (diakonía diens). Die ganse sendingbediening is God se eie werk wat Hy deur sy diensknegte verrig.

21:20 Die hoorders, Jakobus en die ouderlinge, het God geprys vir wat Hy deur Paulus onder die heidene gedoen het. Dit was die kritiese oomblik waarvoor Paulus die gemeente in Rome se gebede gevra het dat sy diens aan Jerusalem vir die heiliges daar aanvaarbaar sal wees (Rom 15:31). Dat die leiers van die Jerusalemgemeente die kollekte aangeneem het wat die gemeentes onder die heidene aan hulle geskenk het, beteken dat hulle die christene uit die heidendom aanvaar het as mede-christene. In wedersydse liefde is hulle saam aan God verbind. Die gewers het die kollekte bymekaargemaak as hulle dankoffer aan God (2 Kor 9:5). Die gewers se vrygewigheid lei tot oorvloedige danksegging aan God deur die Jerusalemmers (2 Kor 9:12-15). Saam dank hulle God vir sy gawe, wat nie deur woorde beskryf kan word nie (2 Kor 9:16).

Daarop gee Jakobus en die ouderlinge hulle verslag oor wat intussen in Jerusalem en omstreke gebeur het en spreek Paulus aan met erkenning dat hy hulle medegelowige is: ‘Jy sien, broer, hoeveel duisende daar is onder die Jode wat tot geloof (in Christus) gekom het en nou christene is (dit is die krag van die perfektum deelwoord pepisteukótōn), en almal is diep toegewydes en yweraars (dzêlōtaí) van die wet. Dit verwys na die wet wat God deur Moses aan Israel gegee het. Hulle is soos die Fariseërs wat hulle aan die wet as die openbaring van God se wil toegewy het, ook nadat hulle gelowig geword het (vgl. Hand 15:5, 21). Die besluite van die vergadering van Hoofstuk 15 is deur hulle beskou as slegs van toepassing op die heidene wat tot bekering gekom het (vgl. Hand 15:19,23,28), en nie op hulle, Jode wat in Jesus glo, nie.

21:21 Die ouderlinge vertel toe vir Paulus van die (skinder) storie oor hom in die gemeente. Dit loop soos volg: 1 die ouderlinge sê vir Paulus: 2 mense het aan die christen-yweraars vir die wet ’n storie oor Paulus vertel; 3 dat Paulus aan die Jode wat in die buiteland leef sou leer om die wet wat Moses gegee het, te los…. Letterlik:  ‘Aan hulle (aan die christen-Jode wat ywer vir die wet) is oor jou vertel dat jy besig is om al die Jode (wat) tussen die heidene (leef), te leer (didáskō) om afstand te doen van (die wet van) Moses en te sê om nie hulle kinders te besny nie en nie in die gebruike (van die Jode) te wandel nie.’ 

Die verwyt dat Paulus aan die Joodse christene in die buiteland leer om nie meer volgens die wet te lewe nie (apostásia afvalligheid), was ’n onregverdige skinderstorie. In 1 Kor 9:20 sê Paulus: ‘Vir die Jode het ek soos ’n Jood geword om Jode te wen; vir diegene onder die wet, soos iemand onder die wet – al staan ek self nie onder die wet nie – om diegene onder die wet te wen.’ Dat hy die besnydenis verbied het, word geloën deur die besnydenis van Timotheus (Handelinge 16:3). Hy het wel die Jode se verwagting dat hulle op grond van nakoming van die wet geregverdig kon word, afgewys. Dit kan slegs verkry word deur in Jesus Christus te glo (vgl. Paulus se teregwysing van Petrus in Gal 2:15-16; vgl. ook Rom 9:31-32; 10:1-4).

21:22 Jakobus en die ouderlinge vra ’n retoriese vraag wat eintlik ’n inleiding is op hulle plan wat hulle aan Paulus voorlê in vers 23: ‘Wat moet gedoen word om die saak reg te stel? Die Jode wat die storie gehoor het sal sekerlik hoor dat jy (Paulus) gekom het en nou hier is.’

21:23 Die voorstel van Jakobus en die ouderlinge word gewoonlik verklaar as net ’n manier waarop Paulus sal bewys dat hy as christen nog die Joodse wet onderhou, soos vers 24 sê. Lukas sê egter nie waaroor die gelofte van die vier Joodse christene gegaan het nie (euchê ’n gelofte aan God om iets te doen en as dit nie gedoen word nie, Goddelike sanksies teen die persoon sal volg). Later is daar in Jerusalem 40 Joodse manne wat hulle met ’n eed verbind het (anathematízō om die straf van God te dra as hulle nie hulle belofte uitvoer nie) om nie te eet of te drink totdat hulle Paulus doodgemaak het nie (Hand 23:12-13). Miskien het die vier Joodse christene se gelofte ook ’n verband met die skinderstorie oor Paulus gehad, dat hulle dit ook geglo het en aan die Here belowe het om te keer dat Paulus daarmee voortgaan. Dit kan meer duidelikheid gee oor hoekom Paulus se reiniging saamgegaan het met die reiniging van die vier. Ná Paulus se verblyf onder heidene was hy in die oë van die Jode onrein. Die vier manne kon hulle eed om Paulus uit die weg te ruim beëindig toe hulle sien dat hulle ’n valse skinderstorie oor hom geglo het.

21:24  Die plan lui lettterlik: ‘Neem hierdie (vier manne), laat jou saam met hulle ritueel gereinig word, en betaal vir hulle sodat hulle die kop geskeer kan word’ – hulle was waarskynlik te arm om die offers self te voorsien. ‘Kop skeer’ is Lukas se kort opsomming van Numeri 6:5,13-15,18 se voorskrifte vir ’n Nasireër: dat sy hare en baard nie geskeer mag word nie, totdat die tyd van sy wyding aan die Here verby is. Dan moet hy sy offergawe na die tent van ontmoeting bring: ’n jaaroud lam,’n jaaroud ooilam, ’n ram, ’n mandjie ongesuurde brood, ’n ringbrood met ’n bybehorende graanoffer en drankoffers. Daar by die tempel moet hy ook sy hare afskeer en saam met die maaltydoffer verbrand. Nadat hulle Paulus se hele storie gehoor het, wou hulle moontlik hulle toewyding aan die Here daaroor beëindig. Die besonderhede word egter nie deur Lukas so uitgespel nie. 

Die reinigingsseremonie behels volgens Numeri 19:12-13 dat die persoon op die derde en die sewende dag met reinigingswater besprinkel word. Die bereiding van die reinigingswater word in Numeri 19:2-9 beskryf. Paulus moes gereinig word van sy omgang met die heidene in die buiteland. Die vier manne moes gereinig word van hulle verkeerde gedagtes en plan teen Paulus. Na die sewe reinigingsdae volg die beëindiging van hulle gelofte aan die Here.

Nadat Paulus die hele reinigingseremonie saam met die vier manne deurgegaan het en vir hulle offers betaal het om hulle geloftetyd te beëindig, sou almal, die hele christelike gemeente in Jerusalem, weet dat Paulus lewe volgens die voorskrifte van die wet van Moses en dat die skinderstorie oor hom nie waar is nie.

21:25 Wat Jakobus en die ouderlinge van Paulus vra, geld volgens hulle gedagtes alleen vir die gelowiges uit die Jodendom. ‘Maar wat die gelowiges uit die heidense volke betref, ons het ’n brief gestuur dat ons meen/besluit (krínō) het dat hulle hulle van afgodsoffers moet weerhou en van bloed en wat verwurg is en van hoerery’ (Hand 15:29). Dit is nie die hele boodskap in die brief nie. Die brief het begin met ‘Die Heilige Gees en ons het daarom besluit om geen verdere las op julle te lê nie, behalwe die volgende vereistes (epánagkes noodsaaklikes)…’ Ná die vier sake waarvan hulle hulle moet weerhou is aan die slot van die brief geskryf: ‘As julle julle hieraan hou, sal julle goed doen’ (eu goed in die sin van voordelig) vir die eenheid van die hele christelike kerk, vir die gelowige nie-Jode en ook vir die gelowige Jode vir wie die vier dinge ’n gruwel is. Die verdere las wat die vergadering nie op hulle wou lê nie is dat die christene uit die heidendom besny moet word en die wet van Moses moet onderhou. Dit was die christen Fariseërs se aanvanklike vereiste (Hand 15:5). Twee van die vier vereistes, afgodsoffers en hoerery, was deel van die heidene se lewenswyse, wat deur die Here se tien gebooie verbied is vir Israel. Die weerhouding van bloed en verwurgde diere sonder bloedlating vloei voort uit God se verbond met Noag en raak dus alle mense (Gen 9:4-6).

21:26 Reeds die volgende dag begin Paulus en die vier manne hulle reiniging, wat sewe dae sou neem. Na daardie dae kon hy na die tempel gaan om die beëindiging van die sewe dae van hulle reiniging te gaan aankondig. Hy het toe die offers vir elkeen van hulle vier verskaf sodat hulle by die tempel hulle offers aan die Here kon bring en hulle hare afskeer as teken dat die tyd van hulle wyding aan die Here verby is (Numeri 6:5,13,18).

Skrywer:  Prof Francois Malan

21:1 Lukas sê nadat ‘ons’ van hulle af vertrek het (van die ouderlinge van Efese af, wat saam met hulle gehuil het) en aan boord gegaan het, het ons reguit (suid) koers gehou na die eiland Kos, die volgende dag (suid-oos) na Rodos en vandaar (oos) na Patara. Lukas sit die beskrywing van Paulus se reis van Korinthe na Jerusalem voort. Die stede van Milete af is waarskynlik ’n aanduiding van waar die skip aangedoen en hulle oornag het. In hoofstuk 21 en veral in hoofstuk 27 maak Lukas gebruik van ’n aantal tegniese seevaartterme wat deur seevarende volke goed verstaan word.

Kos is die belangrikste stad van die eiland Kos en so ook Patara, die hawestad van Lisië. Die eiland Kos in die Egeïese see is 45×11 km groot. Die eiland Rodos in die Middellandse See is 80×18 km groot en 18 km suid van die vasteland. Die kolos van Rodos, die 30 meter hoë beeld van die god Helios met sy twee voete weerskante van die hawe is in 280 v.C. gemaak. Dit was een van die sewe wonders van die Antieke Wêreld. Dit het die god Helios vereer wat hulle in 305 v.C. sou gehelp het om die aanval op hulle uit Siprus af te weer. In 226 v.C. is dié beeld deur ’n aardbewing verwoes. Die ou hawestad Patara met sy beroemde 18 km lange sandstrand, is op een van die suidelikste punte van Klein-Asië se vasteland. Die ruïnes van die ou stad word tans nog opgegrawe deur Turkse argeoloë.

21:2 In Patara soek en kry hulle ’n skip (eurískō kan ook beteken dat hulle die skip onverwags gevind het) wat na Fenisië toe sou oorvaar. So lei die Here hulle na die skip wat die Here vir hulle bestem het om met Pinkster in Jerusalem te wees (vgl. Hand 20:16). Hulle vorige skip was waarskynlik te klein vir die 480 seemyl oortog oor die Middellandse See na Tirus. Die kleiner skepe is gebruik om net tussen hawens wat ’n dagvaart uit mekaar is, te vaar. Hulle het aan boord gegaan van die groter skip wat meer voorrade vir die lang vaart kon saamneem, en het vertrek. Manuskripte uit die sesde en sewende eeu n.C. voeg die hawestad Myra, oos van Patara in, sodat hulle daarvandaan na Tirus toe sou gevaar het.

21:3  Toe hulle al die eiland Siprus aan hulle linkerkant (bakboord) kon sien, het hulle suid van Siprus verbygevaar en in die hawestad Tirus (‘rots’ waarop die stad gebou is) in die provinsie Sirië geland. In vers 2 word die land Fenisië genoem, ‘die land van purper,’ genoem na die seevarende handelstad se vernaamste uitvoerproduk. Alfabetskrif het ook begin by die Fenisiërs. Hulle skrif het slegs medeklinkers gehad en is van regs na links geskryf. Daaruit het Griekse skrif ontwikkel wat van links na regs gelees word, en uit die Griekse skrif het die Latynse skrif ontwikkel, wat ons in Afrikaans gebruik. Deesdae val Tirus in Libanon. Tirus was die bestemming van die vrag van die groter skip wat Paulus-hulle in Patara gekry het. Oorspronklik het die grootste deel van die stad op ’n eiland gelê. Maar Alexander die Grote het in 300 v.C.’n sandwal in die see gebou om die stad in te neem, en die wal het sedertdien breër geword soos sand daarteen gespoel het, sodat die eiland permanent aan die vasteland verbind was in Paulus se tyd. 

21:4 Lukas sê ‘ons het die dissipels (in die stad Tirus) gaan soek en gevind en sewe dae by hulle gebly…’  In Hand 11:19 word vertel dat die gelowiges, wat uit Jerusalem gevlug het ná die dood van Stefanus en van Saulus se vervolging van die mense van die Weg, tot in Fenisië die woord aan Jode verkondig het (volgens Lukas 6:17 was daar reeds mense uit Tirus en Sidon wat na Jesus kom luister het). Volgens Hand 15:3 het Paulus en Barnabas op pad na Jerusalem die gemeentes in Fenisië besoek en vir hulle vertel van die bekering van die heidene op hulle eerste sendingreis. Nou benut Paulus die week wat die skip afgelaai en opgelaai word om die gemeente se geloof te versterk. Maar die Heilige Gees gebruik die gemeente om Paulus andermaal te waarsku oor wat vir hom voorlê in Jerusalem, soos in 20:23. Omdat hulle oortuig was dat moeilikheid vir Paulus wag, het hulle uit besorgdheid oor hom gesê: ‘Moenie opgaan na Jerusalem toe nie.’  

21:5 Toe die skip klaar gelaai was, was hulle tyd by die gemeente om. Toe hulle na die skip toe gegaan het om te vertrek, het almal van die gemeente, mans, vroue en kinders, saam met hulle uit die stad gegaan, op die strand gekniel en saam met Paulus-hulle tot die Here gebid, soos by Milete (Hand 20:36).

21:6 ‘Nadat ons mekaar gegroet het, het ons aan boord dié skip (waarmee hulle hier aangekom het) gegaan en hulle (die gemeente) het teruggegaan na hulle eie (huise) toe.’ Deurgaans praat Lukas nou van ‘ons’ as een van Paulus se metgeselle.

21:7 Die volgende hawe suid van Tirus, wat die skip aandoen en blykbaar vir ’n dag aflaai en oplaai, is Ptolemaïs, die ou stad Akko (van Rigters 1:31), net noord van Karmelberg. In Paulus se tyd was dit ’n aftreeplek vir Romeinse soldate. Die dag en twee nagte wat hulle daar oorgebly het by gemeentelede was weer ‘n geleentheid om die gelowiges se geloof te versterk. Die ou stad is herdoop tot Ptolemaïs ter ere van Ptolemeus van Egipte wat een van Alexander die Grote se generaals was wat Egipte gekry het om oor te regeer na Alexander se dood. Vandag is dit deel van die staat Israel, naby Haifa, Israel se grootste hawe.

21:8 Die volgende hawestad suid van Ptolemaïs is Sesarea, wat deur Herodes die Grote as hawe vir Israel opgebou is en die setel van die Romeinse goewerneurs was (Hand 12:19). Hier het Paulus-hulle in die huis van Filippus gaan bly, een van die oorspronklike sewe medewerkers van die apostels wat deur die gemeente in Jerusalem gekies is om te help met die versorging van die Helleniste weduwees (6:5). Filippus het ook die werk in die stad Samaria onder die Samaritane begin (Hand 8:4), die Ethiopiese eunug, ’n godvresende uit die heidendom op die eensame pad na Gasa gedoop (Hand 8:38) en daarna in Sesarea gaan bly (Hand 8:40). Hier het Petrus deur sy medewerkers uit Joppe die Romeinse offisier Kornelius en sy familie en naaste vriende laat doop; (10:1,48) almal nie-Jode wat deur die Here tot bekering gelei is deur die werk van sy gelowiges.

21:9  Filippus het vier maagdelike dogters gehad wat deur God gebruik was om sy woord en wil bekend te maak. Die vier ongetroude dogters was profetesse – die teenwoordige tyd van die deelwoord profêteúō dui aan dat dit ’n voortgaande bekendmaking van God se woord was. Eusebius (III.31.3-5 en in III.39.9) vertel dat in biskop Polycratus se brief aan biskop Victor van Rome, en Proculus in sy gesprek met Gaius, altwee sê dat Filippus se graf in Hiërapolis is; ook dié van sy vier dogters wat in die Heilige Gees geleef het en oud geword het as profetesse in Hiërapolis. Hulle het blykbaar later in Hiërapolis gaan werk (vgl. Kol 4:13). Die profete van die Nuwe Testament het hoofsaaklik die woorde van die apostels aan die gemeentes oorgedra om hulle op te bou, te bemoedig en te vertroos (1 Kor 14:3,37). Eintlik behoort elke gelowige ’n profeet te wees wat die woord van God, soos deur die apostels oorgedra, goed verstaanbaar aan die gemeente verduidelik (1 Kor 14:24-25). Die profeet se woorde moes deur mede-profete beoordeel word (1 Kor 14:29-33). Soms het die Here aan so ’n profeet ’n besondere boodskap gegee, soos bv. in die volgende vers. 

21:10 Lukas is ooggetuie van die volgende toneel (vgl. ‘ons’). Paulus-hulle vertoef ’n hele paar dae in Sesarea by Filippus en sy dogters. Toe daag Ágabus uit Judea daar op. Hy is ’n profeet wat ‘n boodskap van God vir Paulus bring. Volgens Handelinge 11:27-29 het dieselfde profeet Ágabus uit Jerusalem die swaar hongersnood oor die hele wêreld voorspel, wat ook in 46-48 n.C. tydens die regeringstyd van keiser Claudius gebeur het. Dit het die eerste kollekte vir die gemeente in Jerusalem tot gevolg gehad.

21:11 Nou voorspel Ágabus met ’n sprekende voorbeeld dat Paulus in Jerusalem aan hande en voete geboeid deur die Jode aan nie-Jode oorgegee sal word, soos hulle Jesus aan Pilatus oorgelewer het (Matt 27:1; Mark 15:1; Joh 18:12,24). Om die boodskap van die Heilige Gees wat hy oordra te verduidelik en te beklemtoon, neem hy Paulus se gordel/belt (zōnê ’n lang stuk gevoude materiaal of ’n belt van leer wat ook ’n beursie kan bevat, Matt 3:4; 10:9) en bind sy eie voete en hande daarmee. Paulus is toe nie deur die Jode in Jerusalem met sy eie gordel geboei nie, maar in rasende woede het hulle probeer om hom dood te maak oor die dinge wat hy hulle geleer het (didáskō). Die Here het hom deur die Romeinse soldate uit die kloue van die Jode gered. Die Romeine het hom met kettings geboei (Hand 21:30-33; 23:10). Jesus se voorspelling oor Petrus se dood in Johannes 21:18-19 gebruik ook die beeld van ’n binding met ’n gordel wat sy dood aan ‘n kruis gesimboliseer het. Ágabus se inleidingswoorde ‘So sê die Heilige Gees’ volg die Ou-Testamentiese ‘So sê die Here,’ en Jesus se goddelike uitsprake: ‘Ek sê vir julle.’

21:12 Lukas sê ‘Toe ons dit hoor het ons (al Paulus se metgeselle) en al die plaaslike mense (Filippus en sy vier dogters en van die gemeentelede van Sesarea) vir Paulus gesmeek (parakaléō dringend en met ’n goeie manier te vra) om nie van die kusdorp Sesarea na Jerusalem wat op die bergreeks geleë is, op te gaan nie. Die teenwoordige tyd van die werkwoord beteken dat hulle Paulus aanhou versoek het en dit met trane soos die volgende vers aandui. Petrus het Jesus ook destyds probeer oortuig om nie na Jerusalem te gaan nie (Matt 16:21-22). Die gemeente in Tirus het Paulus reeds gewaarsku om nie na Jerusalem te gaan nie (Hand 21:4). So het die Here Paulus voorberei vir wat op hom wag (vgl. ook Hand 20:23).

21:13 Die aandrang van die gemeente word sterker as by die vorige gemeente (21:4). Paulus reageer op sy vriende se trane: wat doen julle deur so hard te huil en my hart te laat breek! Is hulle mikpunt dat hy saam met hulle sal begin huil en van sy plan om na Jerusalem te gaan af te sien?  Sunthrúptō tên kardïan ‘om die hart te breek’ is ’n idioom vir ‘om groot hartseer en smart te veroorsaak.’ Die versoek van sy vriende kom wel nie in so ’n  skerp vorm soos Petrus se bestraffing van Jesus in Mattheus 16:22 om nie na Jerusalem op te gaan vir sy dood nie. Maar soos Jesus, is Paulus nie net bereid om gevange geneem te word nie, maar ook om in Jerusalem te sterf ter wille van die Naam van die Here Jesus (vgl. Jesus se uitroep oor Jerusalem in Luk 13:34). Jesus het Petrus ook hard bestraf as Satan, sy teenstander, wat vir Hom ’n struikelblok is op sy pad om vir die sonde van die wêreld te gaan sterf (Matt 16:23). Die Here Jesus se Naam verwys na sy Persoon en sy reputasie, dit waarvoor Jesus as die Here God gesterf het en uit die dood opgestaan het – die Here wat Paulus op die pad na Damaskus ontmoet het en sy siening en ganse lewe omgekeer het  (Hand 9:3-5).

21:14 Daarop het ‘ons’ geswyg, opgehou om hom te probeer oortuig. Die rustige gelowige houding van Paulus het sy helpers en die gemeente omgeswaai sodat hulle ook soos Jesus kon sê: ‘Laat die wil van die Here geskied’ (vgl. Luk 22:42). Jesus is dwarsdeur Handelinge besig om sy wil en heilsplan vir sy kerk deur sy volgelinge deur te voer. Hier in Sesarea gee sy volgelinge hulle gelowig oor aan Paulus se wyse leiding.

Paulus se verwagting dat moeilikheid in Jerusalem op hom wag, het hy al in Korinthe geskryf in sy brief aan die Romeine 15:30-32. Die weergawe in Handelinge begin by die Jode wat ’n komplot teen hom gesmee het met sy vertrek vanuit Korinthe, wat hom toe ’n ander pad na Jerusalem laat volg het (Hand 20:3). Daarby het die Heilige Gees van stad tot stad aan hom bevestig dat gevangenskap en swaarkry op hom wag (Hand 20:23). Die ouderlinge van Efese het almal baie gehuil by hulle finale afskeid van mekaar (Hand 20:37). By Tirus het die gemeente onder leiding van die Gees aan hom gesê om nie na Jerusalem te gaan nie (21:4). Hier in Sesarea het Ágabus hom kom waarsku (21:11), waarop die gemeente hom gesmeek het om nie na Jerusalem op te gaan nie (21:12). Dit het Paulus net al sterker oortuig dat die Here hom in Jerusalem wou hê.

Skrywer:  Prof Francois Malan

20:32 Die derde deel van Paulus se rede, sy vooruitskouing op die toekoms, word ingelei met ‘En nou…’   Omdat hy nie langer by hulle kon bly nie, vertrou hy hulle toe aan die sorg van God. Die oorgawe van die gemeente en sy ouderlinge aan die sorg van God eggo die gemeente in Antiogië se oorgawe van Barnabas en Paulus aan die genade van God vir die eerste sendingreis (Hand 14:26) en die broers in Antiogië wat vir Paulus en Silas aan die genade van die Here opgedra het vir die tweede sendingreis (Hand 15:40). God sal hulle versorg deur die woord van sy groot genadewerk wat Paulus aan hulle verkondig het oor Christus se verlossingswerk (dit is die boodskap van die Here se genade van Hand 14:3; die evangelie van God se genade van Hand 20:24). Die boodskap oor Christus se sterwe, opstanding en hemelvaart om vanuit die regterhand van God oor die heelal te regeer en in ons kom woon het met sy Heilige Gees is altyd opnuut teenwoordig (vgl. Matt 18:20 en 28:20 oor Christus se teenwoordigheid; Joh 14:17,23 oor God se inwoning in ons). Deur dié woord bou God die enkeling en die gemeente op (vgl. Hand 9:31) om al meer op God te vertrou en soos Jesus te word (2 Kor 3:18). Dit verwys na die onmiddellike toekoms van die gemeente (vgl. Moses se seën volgens Deutr 33:3-5). Die volgende sin verwys na die hemelse toekoms wat God aan die Efesiërgelowiges as erfenis  sal gee saam met al die geheiligdes wat hulle aan God toegewy het (vgl. Paulus se brief aan die Efesiërs 1:14-19; 5:5; Rom 8:17; Hand 26:18). 

20:33-34 As voorbeeld vir die ouderlinge van Efese om in die toekoms na te volg, herinner Paulus hulle aan sy optrede tydens die drie jaar by hulle. Hy het niemand se goud of silwer of klere begeer nie – oud-Oosterse rykes se rykdom het nie slegs uit goud en silwer wat gesteel kon word bestaan nie, maar ook uit mooi klere wat deur motte gevreet kon word (Matt 6:16; vgl. Josua 7:21).  

Paulus het van sy reg tot onderhoud nie ten volle gebruik gemaak nie, om soveel mense as moontlik te wen (1 Kor 9:18-19; vgl. ook 2 Kor 11:7-9). Met handewerk het hy in sy eie en sy mede-arbeiders se behoeftes voorsien. Paulus was ’n tentmaker (vgl die verklaring by Hand 18:3).

20:35 Met sy voorbeeld en onderrig aan hulle het Paulus aan hulle gewys dat ’n mens deur hard te werk die swakkes prakties moet help (Ef 4:28).

Die ouderlinge se leer en lewe moet met mekaar ooreenstem (vgl. Rom 15:1-2). As motivering vir die soort optrede verwys Paulus hulle na ’n woord van die Here Jesus wat hulle moet onthou en dit in hulle optrede toepas. Jesus sou gesê het: ‘Dit is meer geseënd om te gee as om te ontvang.’ Hierdie woorde kom nie in die Evangelies voor nie, maar woorde van Jesus in die Evangelies het dieselfde strekking, bv. Luk 14:12-14; 6:20; 33-36,38; 18:28-30. Volgens Joh 21:25 was dit nie moontlik om alles wat Jesus gedoen het, neer te skryf nie. Daar was egter woorde van Jesus wat slegs mondelings oorgelewer is. Paulus se woorde aan die ouderlinge van Efese word afgesluit met ’n woord van Jesus self om hulle te motiveer om hard te werk om ook die armes te kan help (vgl. 2 Thess 3:7-13).

20:36 Paulus sluit sy ontmoeting met die ouderlinge af met ’n gebed waaraan almal deelgeneem het om op hulle knieë voor die Here te vra om sy leiding en sorg oor die ouderlinge en die gemeente van Efese en oor almal wat op elke plek die Naam van ons Here Jesus Christus aanroep (soos in 1 Kor 1:2; vgl. Paulus se kommer oor al die gemeentes in 2 Kor 11:28).

20:37-38 Na die afsluiting van Paulus se laaste boodskap aan die ouderlinge met die gesamentlike gebed tot die Here, skilder Lukas ’n roerende en aanskoulike prentjie van hulle afskeid van Paulus. Al die leiermans van die gemeente het hardop gehuil en hom kom omarm om elkeen aan hom ’n drukkie te gee (omarm – letterlik: val hom om die nek – wat ’n sterk emosie uitdruk. Hulle het gehuil – die woord klathmós beklemtoon die harde geluid van hardop huil) en hom op die wang gesoen (soos vandag nog in die Midde-Ooste); alles uitdrukkings van egte toegeneentheid en waardering (vgl. Gen 33:4; 45:14-15. Die woord  katafiléō is nie die gebruiklike heilige kus nie, maar kom uit ’n smartlike liefdesdrang; ). So neem hulle bedroef afskeid van hulle groot apostel in die verwagting dat hy gaan sterf en dat hulle hom nie weer sal sien nie, soos hy gesê het (20:25). Hulle vergesel hom tot by die skip vir sy reis na gevangenskap en lyding wat op hom wag (20:22-23).

Paulus word in die kort opsomming van sy boodskap andermaal bekendgestel as die Here se dienende instrument. Soos die Heilige Gees hom lei, volg hy met oorgawe ten spyte van kwaai teenstand, bedreigings, en die verwagting van lyding wat vir hom voorlê. Daarby is daar ook die diepe verbondenheid aan hom deur die gemeente in Efese, wat saam met hom ly. In die brief wat hy later aan die Efesiërs skrywe besing hy die onmeetlike onbegryplike liefde van Christus en dat ons dit mag ken (Ef 3:14-19).

Skrywer:  Prof Francois Malan

20:22-23 Nadat Paulus ’n opsomming van sy bediening in Efese gegee het om die ouderlinge, wat sy bediening moet voortsit, daaraan te herinner, vertel hy aan hulle wat sy huidige posisie is. ‘Nou dwing die Gees my om na Jerusalem toe te gaan’ (die werkwoord déō ‘bind’ word ook gebruik vir ‘dwing;’ die perfektum vorm van die werkwoord beteken dat hy bewus geword het van die leiding van die Heilige Gees en dat dit voortduur). Jesus het gesê: ‘Die Heilige Gees, wat die Vader in my Naam sal stuur, Hy sal julle in alles onderrig…’ (Joh 14:26). Die Heilige Gees het gekom om by ons te bly en in ons te wees (Joh 14:17), soos Jesus self in ons is (Joh 14:20). Die Vader en die Seun het by die een wat vir Jesus liefhet sy woning gemaak (Joh 14:23). Paulus het net bewus geword dat die Gees hom dwing om na Jerusalem toe te gaan sonder om te weet wat met hom gaan gebeur – behalwe dat die Heilige Gees van stad tot stad aan hom bevestig het (hom gewaarsku het – albei betekenisse van diamartúromai)) dat gevangenskap en thlipseis ‘moeilikhede en lyding’ op hom wag (vgl. Hand 19:21; 20:16 vir sy besluit). Die onsekerheid oor wat op hom wag blyk ook uit sy brief aan die Romeine 15:30-32 wat pas voor sy vertrek uit Korinthe deur hom geskryf is.

Daar is ’n ooreenkoms tussen Jesus se opdrag aan Paulus om in Jerusalem te gaan ly en Jesus se eie reis na Jerusalem.  Lukas 9:51-19:28 vertel dat Jesus vasbeslote die reis na Jerusalem onderneem het toe die tyd vir sy hemelvaart nader gekom het. Dit nadat Jesus twee maal reeds vir sy dissipels gesê het dat die Seun van die Mens baie moet ly, verwerp en doodgemaak moet word en op die derde dag opgewek word (Luk 9:22), en in die hande van mense oorgelewer gaan word (Luk 9:44). Die derde keer wat Jesus van die doel van sy reis na Jerusalem vir sy dissipels vertel, brei Hy uit op die eerste twee. In Luk 18:31-34 Hy dat dit ’n vervulling sal wees van wat die profete geskryf het, dat Hy aan heidene oorgelewer sal word, bespot en beledig sal word, op Hom gespuug sal word, Hy gegesel sal word en doodgemaak sal word, maar op die derde dag sal opstaan. Soos Jesus gaan Paulus op na Jerusalem om op Pinksterdag in gevangenskap te gaan wat vir vier jaar sou duur. Later sou hy in Rome doodgemaak word oor sy geloof en belydenis van Jesus Christus as die Here deur wie alles is en ons deur Hom (1 Kor 8:5; vgl. 2 Tim 4:6-8 oor Paulus se dood en verheerliking).

20:24  ‘Maar ek heg geen waarde aan my eie lewe nie’ – met ander woorde hy gee nie om of hy lewe of doodgaan nie (vgl. Matt 16:24-27 ‘…wie sy lewe ter wille van My verloor, sal dit vind…’ vgl. Flp 1:21-24) ‘solank ek my sending en diens, wat ek van die Here Jesus ontvang het, voltooi, naamlik om te getuig (van wat ek self beleef het) van die evangelie van God se genade.’ Soos Jesus is Paulus ook nie gebind deur sy aanstaande nood nie, maar deur die sin van sy lewe wat die doel van sy lewe is. Hy beskryf sy sending (figuurlike betekenis van die woord drómos ‘weg’) as ‘n diens (’n diakonía ‘diens of amp’) wat hom opgelê is. Sy diens is ’n wedloop soos in 1 Kor 9:24-26; Flp 3:14; 2 Tim 4:7 waarvoor hy aangestel is. Sy diens aan sy Here is ’n diens aan die wêreld soos Jesus se diens was (Mark 10:45). Vir die voltooiing van Paulus en Jesus se diens word dieselfde Griekse woord teleiō gebruik (Joh 17:4). Paulus is daarvan bewus dat die Here Jesus deur Hom sy werk op aarde voortsit as ’n diens wat Jesus daagliks aan hom opdra. Dit gaan om die evangelie, die goeie boodskap van God se onverdiende genade teenoor die wêreld met die offer van Jesus vir ons sondeskuld en om sy verlossing van ons uit die mag van sonde. Dit moet in geloof aangeneem en uitgeleef word.

20:25 Met die derde deel van sy toespraak skets Paulus sy toekoms en dié van die gemeentes in Asië. Hy som sy werk in Asië op as die verkondiging van die koninkryk, dit wil sê die koningskap van Jesus in die koninkryk van God, dat Jesus die koning, die Here word wat die seggenskap kry oor die lewe van die mense wat in Hom glo. Hulle sal Paulus se aangesig, dit beteken vir homself, nie weer sien nie. Hulle het eintlik verstaan dat hy in Jerusalem sou sterf (vgl. 20:38). Paulus sou egter weer by hulle uitgekom het na ’n moontlike vrylating uit Rome se gevangenisskap (vgl. 1 Tim 1:3; 3:14; 2 Tim 1:18; 4:6,12-17,20; Titus 1:5).

20:26 Paulus het sy sending/sy diens voltooi as ’n lewende getuie van die evangelie van God se genadige verlossing deur Jesus Christus, die koning van God se koninkryk. Daarom ‘getuig hy op dié dag van vandag’ aan die ouderlinge van Efese ‘dat hy rein is (katharós) aan hulle almal se bloed’ – dat hy, Paulus voor God onskuldig is as iemand van hulle verlore sou gaan (vgl. Eseg 33:1-6). Bloed verwys hier na die ewige dood, soos in 18:6. Volgens Mattheus 27:24-25 het Pilatus gesê dat hy onskuldig is aan die bloed van Jesus Christus, waarop die hele volk geantwoord het: ‘Laat sy bloed op ons en ons kinders kom!’

20:27 Vers 26 som vers 25 op: Paulus se aanstelling tot sendingdiens in vers 25 is die verkondiging van God se koninkryk in vers 26. So is vers 27 weer ’n gevolgtrekking uit vers 26: Paulus is onskuldig as hulle sou verlore gaan (vers 26) omdat hy nie teruggehou het om die volle heilsplan van God aan hulle te verkondig nie (vers 27). Alles wat God beplan het (vers 27) is dieselfde as vers 25 se koninkryk van God wat Hy beplan het.

Paulus sluit die opsomming van sy arbeid in Efese af met die stelling dat hy nie teruggehou het (ou hupesteilámên) om God se volle heilsplan aan hulle te verkondig nie (vers 27), soos hy in vers 20 begin het dat hy niks teruggehou het (oudèn hupesteilámên) om enigiets wat vir hulle voordelig kon wees aan hulle te verkondig nie. Paulus skryf later aan die Efesiërs 1:11 ‘In Christus is ons ook uitverkies, voorbestem volgens die voorneme van die Een wat alles volgens sy raad en wil laat gebeur.’

Uit die hele relaas blyk dit dat God se openbaring in Jesus se koms, lyding, dood, opstanding en hemelvaart nou nog geopenbaar word. Dit geskied deur die prediking en optekening daarvan en mense se hoor en lees daarvan deur die eeue. Jesus is besig om deur sy volgelinge en hulle getuienis en geskrifte God se wil uit te voer.

20:28 Van sy eie verantwoordelikheid wat in die vorige verse uitgespel is, gaan hy na die verantwoordelikheid van die ouderlinge van Efese. Hulle funksie in die gemeente word beskryf met die beeld van ’n skaapwagter wat sy kudde versorg en beskerm teen wrede wolwe (vers 29). Voorop in die sin, met beklemtoning, staan die woord ‘Wees waaksaam’ proséchō – om voortdurend gereed te wees om kennis te neem van enige gevaar, behoefte of verkeerde optrede en gepas daaroor op te tree. So moet ‘n herder waak teen enige gevaar wat hom en sy kudde bedreig, let op hulle behoefte aan kos, water en ondersteuning, en ’n skaap wat afdwaal terugbring in die trop. In Johannes 10:11 het Jesus gesê: ‘Ek is die goeie herder. Die goeie herder lê sy lewe af vir die skape.’ Die herderbeeld in die Nuwe Testament kom uit die Ou Testament: Jesaja 40:11 ‘Soos ’n herder versorg die Here God sy kudde…’  In Eseg 34:11 wat handel oor die ontroue herders, sê die Here  ‘Ek sal self my kleinvee soek en na hulle omsien…’ In Ps 23:1-4 bely Dawid: ‘Die Here is my herder’ (vgl. 1 Petr 5:1-4 vir Petrus se aanwysings vir die ouderlinge ).

Paulus sê die Heilige Gees het die ouderlinge aangestel as bewakers (episkopoi ‘wat die verantwoordelikheid het om te sorg vir die geestelike belange; in Engels is dit met ‘bishops’ vertaal) om die gemeente van God soos ’n skaapwagter te lei, te help en te versorg (poimaïnō). Die gemeente het God vir Homself verkry deur sy eie bloed (dood). Manuskripte uit die sesde en sewende eeu n.C. het ‘God’ verander na ‘die Here:’ Dan lees die teks: die gemeente wat die Here vir Homself verkry het deur sy eie bloed. Die ouer lesing met ‘God’ is ’n belydenis dat Jesus God is, soos Jesus volgens Johannes 14:10-11 gesê het. Later skryf Paulus aan die Efesiërs 1:7,13 ‘In Jesus Christus het ons die bevryding deur sy bloed, die vergewing van ons oortredinge…..die bevryding van God se eiendomsvolk’ (vgl. 1 Petr 1:19 ‘…julle is losgekoop met die kosbare bloed van Christus;’  Openb 1:5 ‘…Aan Hom wat ons liefhet en ons deur sy bloed van ons sondes verlos het…’ Dit onderstreep die belangrikheid van Jesus se dood vir ons verlossing omdat Hy God is wat self ons sondes op Hom geneem het.

In verse 21-28 word verwys na God se genadige heilsplan en sy koningskap oor ons lewe, wat Paulus verkondig; na die Here Jesus wat aan Paulus sy opdrag gegee het en deur sy eie bloed die gemeente verwerf het; en die rol van die Heilige Gees wat vir Paulus lei en die ouderlinge as bewakers van die Here se kudde aanstel – van God die Vader en God die Seun en God die Heilige Gees se eenheid en samewerking aan die evangelie om mense tot bekering tot God en geloof in die Here Jesus te lei.

20:29 Om te waak teen die wrede wolwe behoort tot die beeld van die herder as deel van die Bybel se voorbeelde van die rol van die bose om mense weg te lei na die dood, weg van die lewe wat God aan ons wil skenk (vgl Joh 10:1; Luk 10:3; Matt 7:15). Die ouderlinge moet waak teen die valse leer van mense wat die gelowiges wil weglei van die suiwer evangelie van God se genade, van Jesus as Verlosser, en van die Heilige Gees se inwoning en leiding. Die valse leraars en valse lering lei die gemeente tot ondergang.

20:30 Die valse leraars kom van buite die gemeente, soos in vers 9 beskryf, en veral deur die Jode se aanslae op die gemeente soos dit telkens geblyk het, en reeds deur Jesus as kinders van die duiwel beskryf is (Joh 8:44; vgl. Titus 1:10-11). Maar ook van binne die gemeente self sal daar vals leraars opstaan wat die gelowiges probeer oortuig om hulle te volg en met die ander gelowges te breek. So het Paulus dit self ondervind (vgl. Gal 1:6-12; 4:9-11; 5:2,12 en 2 Kor 11:13-15; vgl. Rom 16:17-18; Kol 2:8; 1 Joh 2:19).  Dit verbreek nie slegs die eenheid van die gemeente nie, maar bedreig die heil van die gelowiges.

20:31 Oor die huidige en ewige gevolge van dwaalleer moet die ouderlinge voortdurend gereed en op hulle hoede wees – dit is die betekenis van die figuurlike gebruik van die woord vir wakker wees. So roep Paulus in sy briewe die gemeentes op om waaksaam te bly (vgl. Rom 16:17-18; Flp 3:2; 1 Thess 5:6; 1 Kor 16:13; Kol 4:2). Paulus beklemtoon die dringendheid van sy waarskuwing met verwysing na die voorbeeld van sielsorg wat hy vir hulle in Efese gestel het (vgl. 1 Thess 2:9-12; 2 Thess 3:8-9). Vir drie jaar lank het hy nag en dag (die Joodse volgorde vir dag en nag. Hulle dag begin met sonondergangs) nie opgehou om elkeen van hulle met trane te onderrig in God se woord, te waarsku teen afval en dwalendes te vermaan nie (betekenisse van die woord nouthetéō). Die drie jaar tel blykbaar Hand 19:8 se verwysing na drie maande in die Joodse sinagoge by, sowel as Hand 19:9-10 se twee jaar in Tirannus se saal en die ‘tyd lank’ wat hy daarna nog in Asië vertoef het (Hand 19:22) toe die oproer plaasgevind het (20:1).

Skrywer:  Prof Francois Malan