6:1  ‘In dié dae’ wys na ’n tyd nie lank na die
vorige gebeurtenis nie. Die woord ‘dissipels’ wat dikwels in die Evangelies
voorkom, kom hier vir die eerste keer in Handelinge voor, en wel vir alle Jesusgelowiges,
soos in Lukas 6:13,20 (mathêtês verwys na leerlinge of volgelinge). In
die vorige hoofstukke is, benewens die twaalf apostels, verwys na ‘broers,’
(1:16; ) of ‘gelowiges’ (2:44; 4:32) of ‘eie mense’ (4:23). Met ’n groeiende
gemeenskap van gelowiges ontstaan daar wrywing tussen die verskillende groepe.
Hierdie ‘Helleniste’ verwys na die Joodse Jesusgelowiges wat Grieks
gepraat het en die Griekse vertaling van die Ou Testament in hulle sinagoges
gelees het (vgl. Hand 6:9; 11:20; Hellas is die Grieke se naam vir Griekeland.
Griekeland is die naam wat die Romeine die land genoem het). Hulle was veral
Jode wat in die verstrooiing gebore en grootgeword het, en in hulle ouderdom in
Jerusalem kom woon het om in die heilige stad begrawe te word, en hier
Christene geword het. Hulle weduwees het waarskynlik nie familielede in die
stad nie. Die ‘Hebreërs’ was Jode wat ook pas in Jesus begin glo het. Hulle het
Aramees gepraat, omdat hulle voorouers ná die ballingskap in Palestina kom woon
het, maar in die Babiloniese ryk Aramees grootgeword het. (Die naam Hebreërs
kom van Abraham se voorvader Heber uit die nageslag van Sem; Gen 10:21;
11:10-26; 14:13).

Daar het ’n klag onder die
Helleniste teen die Hebreërs ontstaan omdat hulle weduwees in die daaglikse
versorging oor die hoof gesien is. Die versorging het waarskynlik uit die
bydraes gekom wat ‘aan die voete van die apostels neergelê is’ (Hand 4:34-35).
Onder die Jode was daar die gebruik om elke Vrydag aan weduwees geld vir 14
maaltye te gee, wat die inwoners van die stad voorsien het. In die Christelike
gemeente word dit ’n daaglikse versorging). Hoewel die Hellenistiese Christene
in die minderheid was in die eerste gemeente in Jerusalem, was daar onder hulle
moontlik baie weduwees. Volgens Lukas was dit ’n gebrek in die organisasie van
die groterwordende gemeente waarin die twaalf Joodse apostels die leiding
geneem het.

6:2 Die twaalf (apostels; die
enigste keer in Handelinge wat na ‘die twaalf’ apostels verwys word. In 1:26
word dit veronderstel) het die leiding geneem in die organisasie van die
gemeente in Jerusalem. Die twaalf het die groot groep dissipels bymekaargeroep
en gesê: ‘Dit is nie reg (voor God) dat ons (twaalf) die woord van God (die
verkondiging van die evangelie in die tempel en in die huise, 5:42) verwaarloos
om die tafels te bedien nie’ – ’n idioom vir die finansies te hanteer, of om by
etes te bedien; dit verwys in elk geval na die sorg aan behoeftiges. Die hele
groep Christene kom deelneem aan die verkiesing van gelowiges om die
finansies en die armsorg van die gemeente te organiseer.

6:3 Die broers word gevra om sewe
gerespekteerde mans (marturoumenous oor wie goed gepraat word op
grond van persoonlike ondervinding) uit hulle geledere uit te soek deur
noukeurige ondersoek (episkeptomai om te kies of uit te kies na ’n
grondige ondersoek) wat hulle verantwoordelik kan maak vir hierdie taak. Hulle
moet vervul wees met die Gees en met wysheid. Die goeie reputasie van die manne
beteken dat hulle onselfsugtig en barmhartig teenoor behoeftiges moet wees, ook
onpartydig tussen Helleniste- en Hebreër-weduwees, en eerlik met geld kan werk.
Die vrug van die Gees moet in hulle lewe gesien kan word, soos in Galasiërs
5:22-23 uitgespel word, en vervul met wysheid om al hulle werk met mense te kan
beplan en uit te voer (vgl. Eks 18:21; Num 27:18-20; 1 Tim 3:8-10). Die naam
diakens (diakonoi) word nie hier genoem nie, maar in vers 3 word die
werkwoord diakoneō (om te dien) gebruik.

6:4  Die apostels sal hulleself dan toewy (proskartereō
om voort te gaan om iets met intense toewyding te doen) aan gebed en die
bediening (diakonia ) van die woord – die gebed vir die mense in die
gemeente en buite die gemeente (2:42) en die verkondiging oor die opstanding
van Jesus en oor alles wat hulle van Hom gehoor en beleef het (1:21; 4:20). Met
dié bepaling en afgrensing van hulle opdrag is hulle seker dat hulle doen wat
die Here wil hê (1:8; 5:20).

6:5 Hierdie voorstel het by
die hele groep byval gevind. Dit is duidelik dat Jesus deur die Heilige Gees
die eensgesindheid van die hele gemeente bewerk het (vgl. Matt 18:20:
waar twee of drie in my Naam byeen is, daar is Ek in hulle midde).

Die sewe manne wat hulle toe
gekies het, het almal Griekse name, en was moontlik Helleniste wat die
behoeftes van die groot groep Griekssprekende weduwees die beste kon verstaan.
Sommige Hebreërs, veral uit Galilea waar baie meer Grieks gepraat is, het egter
ook Griekse name gehad. Stefanus was blykbaar ’n natuurlike keuse as ’n
man wat die vereistes wat voorgehou is in vers 3 ten volle gepas het: vol
geloof en die Heilige Gees. Sy geloof in die opgestane Jesus was by almal
bekend sowel as sy lewe wat die vrug van die Heilige Gees se werking in hom
vertoon het. Van Stefanus lees ons van 6:8 tot 8:1; van Filippus, nie die
apostel Filippus nie, in 8:4-40 en 21:8-10. Van die ander vyf vertel Lukas niks
verder nie, behalwe dat Nikolaus ’n proseliet uit Antiogië was. Anders as ’n
‘godvresende’ wat as nie-Jood slegs die Joodse lewenswyse aangeneem het (Hand
10:2), was ’n proseliet ’n nie-Jood wat ten volle tot die Jodendom oorgegaan
het en besny was as teken dat hy ’n volle lid van die volk van God was.

6:6  Die gemeente plaas die 7 manne voor die apostels en biddende lê hulle die hande op die sewe man. Daar word nie gespesifiseer of die apostels die hande opgelê het of die hele gemeente nie. Dat hulle dit biddend doen wys dat hulle glo die Here stel die manne met die handoplegging aan vir hulle werk. So praat Paulus van die genadegawe van God wat in Timotheus is deurdat Paulus hom die hande opgelê het (2 Tim 1:6; volgens 1 Tim 4:14 was dit deur die Raad van ouderlinge in Listra), en waarsku hy Timotheus om nie iemand haastig die hande op te lê in sy werk as leier van die gemeente in Efese nie (1 Tim 5:22).  So het die Here Moses beveel om Josua die hande op te lê in die teenwoordigheid van die hele volk om sy gesag aan Josua oor te dra (Num 27:18-22; 34:9). 6:7 Hier volg weer ‘n opsommende terugblik op die ontwikkeling van die gemeente (soos in 2:41,47; 4:4; 5:14).  ‘En die woord van God het aanhou versprei…’ (auksanō imperfektum hier: het steeds vermeerder) dit beteken deur die prediking van die goeie nuus (evangelie) deur die apostels en die gemeentelede, het die Heilige Gees meer en meer mense oortuig om in Jesus te glo as God se Verlosser.  ‘En die getal van die dissipels (mathêtai leerders en volgelinge van Jesus) in Jerusalem het aansienlik vermeerder…’  En dit ten spyte van die verbod en straf van die Raad om dit alles te beëindig, en ten spyte van die vrees/ontsag vir God met die Ananias en Saffira episode. Maar Gamaliël se woord aan die Raad word hiermee duideliker: ‘…as hierdie plan of onderneming van God af kom, sal julle dit nie kan keer nie’ (5:39). Daarby is daar weer ’n stukkie humor. Die priesters wat die apostels volgens Hand 4:1-3 in die tronk gestop het, word gelowiges! Van destyds se 8 000 priesters was die meeste Sadduseërs wat nie in die opstanding van die dooies geglo het nie. Dat die Heilige Gees juis onder hulle, wat die apostels verbied het om in Jesus se Naam te praat, ’n groot menigte oortuig het om gehoorsaam te word in die geloof in Christus, is eintlik ironies, net die teenoorgestelde van wat verwag is.

Skrywer: Prof Francois Malan

5:33 Toe die lede van die Raad
die aanklag en getuienis van die apostels oor God se genade hoor was hulle woedend
(diapriomai om deurgesaag te word, word hier figuurlik gebruik vir
woedend kwaad word) en hulle wou die apostels doodmaak (soos Herodus briesend
opdrag gegee het om al die seuntjies tot 2 jaar oud in Betlehem dood te maak,
Matt 2:16). Jesus en sy getuies moet uit die weg geruim word – dit is die
reaksie van die ongelowige wêreld op God se soort verlossing sedert die slang
Eva en Adam verlei het om nie aan God gehoorsaam te wees nie (Gen 3:6, vgl. die
teken wat Johannes gesien het in Openb 12:9,12,17).

5:34 Soos die Here iemand
voorsien het om die radelose Raad te vertel dat die apostels wat hulle soek in
die tempel is, stuur die Here weer ‘iemand’ om die siedende 70 Raadslede tot
bedaring te bring. Die ‘iemand’ staan in die Sanhedrin op  teen die geweldige emosie van die raadslede.
Dié keer nie ’n ongenoemde iemand nie, maar ’n baie gesiene lid van die Raad,
’n Fariseër by name Gamaliël (sy naam beteken ‘God se vergelding’), ’n
onderwyser in die Wet van die Here van 25-50 n.C. Hy is die eerste rabbi wat ’n
Raban geword het, wat sy hoë posisie aandui, kleinseun van die beroemde
gematigde rabbi Hillel en onderwyser van Paulus (Hand 22:3). Hy was geëer en
gerespekteer deur die hele volk vir sy kennis van die Skrif, sy insigte en
voorbeeldige lewe. Hy gee met gesag opdrag dat die apostels vir ’n wyle uit die
raadsaal geneem word. Hy wil die woedende Raad tot bedaring bring om na rede te
luister en ’n oorwoë besluit te neem.

5:35 Hy spreek die Raad aan as
‘Manne Israeliete/mede-Israeliete’ – As een van hulle, nie verhewe bo hulle
nie, spreek hy hulle aan as lede van die volk van Jakob met wie God by Pniël ’n
verbond gesluit het en sy naam na Israel verander het (Gen 32:28): dink by
julleself goed na oor wat julle met hierdie manne wil doen. Hy begin met ’n
vermaning tot besinning en versigtigheid. Hy wil eers die gemoedere tot
bedaring bring om nie uit hulle woede-emosie ’n besluit te neem nie, maar ná
beredeneerde nadenke. Waar hulle net gedink het hoe om die apostels stil te
maak, vra hy dat die Raad nie ’n besluit neem wat vir hulleself tot nadeel sal
wees nie. Dit beteken egter nie dat hy simpatie het vir die apostels nie, maar
hy wou die aansien van die Raad nie laat skade ly nie. 

5:36 As verduideliking van sy
vermaning verwys Gamaliël in verse 36-37 na twee voorbeelde van ’n valse leer
met leiers wat aanspraak gemaak het dat hulle die verwagte Messias-bevryders is
en ’n groep volgelinge gekry het. Wanneer die leier sterf kwyn die groep weg,
wat bewys dat dit slegs van menslike oorsprong is.

‘want voor hierdie dae…’ voor
die koms van Jesus, ‘het Teudas (’n verkorting van Theodosius ‘gawe van
God’) opgestaan en gesê dat hy self iets besonders is…’ (Gal 2:6 ‘…God slaan
nie ag op die aansien wat ’n mens het nie’). Hy het waarskynlik gesê dat hy ’n
verlosser is, soos Moses, wat Israel destyds uit die Egiptiese slaweskap
uitgelei het, en dat die Here beloof het dat Hy vir Israel weer ‘n profeet soos
Moses sal stuur, (Deutr 18:15,18). In ‘hierdie dae’ het die mense van Jesus
gesê dat Hy ’n Profeet soos Moses is (Joh 6:14) en nou het sy volgeling Petrus
dit ook van Jesus gesê (Hand 3:22). Destyds het ongeveer 400 mans Teudas
gevolg, en daar is nou ’n groep wat Jesus volg. Toe Teudas omgekom het (anaireō
onthoof, tereggestel word), is almal wat hom gevolg het, verstrooi (dialuō
almal gaan in verskillende rigtings) en die beweging het in die niet verdwyn.
Jesus is nou doodgemaak, en sy beweging kan ook in die niet verdwyn.

5:37 Die tweede voorbeeld
waarna Gamaliël verwys is ’n Judas wat as die Galileër bekend was (nie
Judas Iskariot uit Judea nie). Galilea was beskou as die broeiplek van opstand
teen die Romeine. Die volkstelling waarna Gamaliël verwys is waarskynlik die
een wat in Lukas 2:1-3 genoem word, waartydens Jesus in Betlehem gebore is.
Judas het blykbaar vir sy bevrydingstryd, wat hy teen die Romeine wou begin,
die volk aangehits. Hy was ook teen die Sanhedrin se vrees en versigtigheid vir
die Romeinse owerheid. Toe hy omgekom het (apollumi gewelddadigsterf)
het sy volgelinge uitmekaar gespat (diaskorpizō). Hulle het daarna
blykbaar nog in groepies of as enkelinge opgetree. Volgens Josefus was dit die
begin van die Seloteparty, waaraan die een Simon van Jesus se apostelgroep
moontlik behoort het (Luk 6:15). Die Selote het later so lastig geword dat die
Romeine in 66 n.C. Galilea begin inneem het. Gamaliël sê nie dat Judas die
Galileër se groep in die niet verdwyn het, soos Teudas se groep, nie.

5:38 Gamaliël sien net een
uitweg uit die Raad se radeloosheid. Hy dra sy oplossing voor as ’n
voorstel:  Met twee voorbeelde stel
Gamaliël aan die Raad voor: ‘Los hierdie mense uit en laat hulle gaan.’ Hy wil
die probleem op die maklikste wyse oplos. Hulle leier is reeds doodgemaak en
dieselfde lot as Teudas en Judas die Galileër se volgelinge sal waarskynlik
Jesus se volgelinge ook tref. Hy gee die rede vir sy voorstel: ‘want as hierdie
plan of onderneming uit mense sou wees, sal dit tot niet gaan (kataluō
ophou bestaan) – die ‘as..sou wees’ (Grieks: ean êi konjunktief druk
’n moontlikheid uit). As die passiewe vorm van die werkwoord (kataluthêsetai)
refleksief gelees word, suggereer dit dat die nuwe beweging vanself, van binne
uit, sal doodloop. As die werkwoord passief gelees word, suggereer dit dat God
dit sal laat doodloop, omdat dit bloot menslike planne en menslike werk sou
wees.

5:39 Terwyl Gamaliël die
eerste alternatief  (uit mense) as
’n moontlikheid beskou het, is hy egter seker van sy tweede stelling:  ‘Maar as dit uit God is..’ (ei
estin aktief, druk ’n werklikheid uit) sal julle hulle nie tot niet kan
laat gaan nie (katalusai laat ophou bestaan nie). Sy advies is deur die
tweede moontlikheid bepaal: ‘Moenie dat dit blyk dat julle teen God veg nie!’
So het die koning Abia van Juda destyds vir Jerobeam en Israel gewaarsku:
‘Israeliete, moenie teen die Here die God van julle voorvaders veg nie. Julle
kan nie wen nie’ (2 Kron 13:12). Gamaliël hou veel meer rekening met God wat,
ten spyte van teenstand, sy saak sal deurvoer. Hy waarsku die Raad dat hulle op
gevaarlike gebied beweeg. As dit sou blyk dat hulle teen God veg, is hulle in
groot moeilikheid, want niemand kan teen Hom staande bly nie.In Jesaja
8:13 het die Here vir Jesaja gesê: ‘Julle moet die Here die Almagtige eer as
die Heilige. Vir Hom moet julle vrees en vir Hom moet julle bang wees. Hy sal
vir julle ’n veilige beskutting wees….’ Abia wat op die Here vertrou het, het
met 400 000 man Jerobeam met sy 800 000 man verjaag (2 Kron 13:16; vgl. Hebr
10:31). ‘Die Raad is deur Gamaliël oortuig (peithō om iemand te oortuig
om iets te glo en daarvolgens te handel). So het die Here aan die ‘iemand
genaamd Gamaliël’ (5:34) die insig en woorde gegee om die Raad te oortuig om
van hulle moordplanne af te sien (5:33). Die Raad het toe na Gamaliël
geluister. So het die Here sy apostelgetuies beskerm en bevry.

5:40 Die Raad laat die
apostels weer voor hulle bring, maar voor hulle hulle vrylaat, laat hulle die
apostels vir hulle ongehoorsaamheid aan die Raad eers gesel om so die Raad se
vorige dreigement uit te voer (4:21). Geseling het behels dat hulle
elkeen 39 houe kry, een minder as die 40 waartoe Deutr 25:3 lyfstraf beperk
(vgl. 2 Kor 11:24). So is Jesus ook gegesel voor sy kruisiging (Luk 23:16; Mark
15:15; Joh 19:1); so ook sy volgelinge (vgl. Paulus se vyfmaal in 2 Kor 11:24).
Die vorige verbod om nie in die Naam van Jesus te praat nie, word herhaal. Maar
hierdie keer word na sy Naam Jesus verwys, ironies want die Naam Jesus beteken
juis ‘die Here sal verlos’ (Luk 1:31; 
Matt 1 :21). Daarna is die apostels vrygelaat (apoluō). 

5:41 Die apostels sien egter in die onterende behandeling deur die Raad dat God hulle so vereer het. Lukas stel dit in’n slim paradoks: deur ter wille van Jesus se Naam onwaardig gemaak te word voor mense, word hulle waardig voor God. ‘Toe het hulle met vreugde (chairō om gelukkig en goed te voel) van die Raad af weggegaan (letterlik: van die aangesig van die Raad af, ’n Semitiese idioom wat ’n plegtige en feestelike karakter aan hulle vertrek gee – hulle is eintlik deur die Raad verwerp), bly dat hulle (deur die Here) waardig geag was om skandelik mishandel te word vir die Naam’ (vgl. Jesus se vreugde-opdrag in Luk 6:22-23) Jesus het hulle vooraf gewaarsku dat hulle aan Sanhedrins oorgelewer sal word en in die Jode se sinagoges gegesel sal word om sy ontwil (Matt 10:17-18; vgl. Matt 23:34). Jesus het gesê ons moet bly wees as ons om sy ontwil beledig en vervolg en vals beskuldig word (Matt 5:11-12). Soos die Jode dit vermy om die Naam HERE (Jahweh) te gebruik, word Jesus se Naam hier deur Lukas vermy om daarme te kenne te gee dat Jesus God is. 5:42 Uit die vreugde oor hulle lyding ter wille van hulle getuienis van Jesus, gaan die apostels met onvermoeide ywer voort om elke dag Jode en Christene te onderrig en die vreugdeboodskap te verkondig (euangelizō om goeie nuus oor iets te kommunikeer). Hulle doen dit vir die Jode in die tempel waar hulle gegesel is, waar Jesus ook daagliks onderrig gegee het na sy intog in Jerusalem (Luk 19:47). Die apostels onderrig ook van huis tot huis waar die Christene bymekaarkom. Die inhoud van hulle vreugdeboodskap is dat Jesus die Christus is, die Messias wat die Jode as verlosser verwag het. Maar meer as dit, Hy is die Gesalfde wat deur God gesalf is as Koning wat oor die wêreld regeer aan die regterhand van God (Luk 22:69), as die Profeet soos Moses wat die woorde van God na die mensdom gebring het (Hand 3:22-23; Deutr 18:18) en as die Hoëpriester wat sy eie lewe vir die wêreld aan die vloekhout opgeoffer het (Hebr 4:15; 5:10; 6:20; 10:10 deur die offer van sy liggaam; vgl. die Kneg van die Here van Jes 53, Joh 1:29 die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem).

Skrywer: Prof Francois Malan

5:27 Die lyfwag bring die
apostels in die Raadsaal in en laat hulle weer voor die Raad as aangeklaagdes
staan, soos die vorige keer (Hand 4:7). Dit ten spyte van die wonderbare wyse
waarop hulle uit die beskikkingsmag van die Raad verlos is. Die hoëpriester
begin toe met hulle ondervraging, sonder om te vra hoe hulle uit die tronk
losgekom het, en sonder inagneming van die wonderteken wat die Here daarmee aan
die Raad gegee het.

5:28 Vir die hoëpriester gaan
dit ten eerste oor hulle ongehoorsaamheid aan die Raad se bevel aan
hulle.  ‘Ten strengste gebied’ is ’n
vertaling van die Griekse idiomatiese uitdrukking ‘met ’n bevel het ons julle
beveel’ om nie in hierdie Naam onderrig te gee nie…’ Die hoëpriester bou sy
aanklag teen die apostels voor die Raad op die Raad se vorige uitspraak,
waaraan hulle ongehoorsaam was (4:18). Soos in die vorige verhoor vermy hy die
naam Jesus  wat hulle as gevaarlik beskou
en verwys hy uit vrees en minagting na Jesus slegs as ‘hierdie naam.’  Maar hy moet teen wil en dank erken dat die
triomftog van ‘hierdie naam’ deur die wêreld begin het – ‘En kyk, julle het
Jerusalem met julle lering volgemaak;’ die perfektum werkwoord wys dat die
gevolge daarvan voortduur, Jerusalem is vervul met hulle lering. Dit is soos ’n
damwal wat breek en die Raad is magteloos om die oorstroming te keer.

Die Raad beskuldig die
apostels: ‘Daarby wil julle die bloed van hierdie man op ons bring’
(vgl. die apostels se beskuldiging in Hand 4:10 Jesus Christus wat júlle
gekruisig het). Die verwysing na ‘hierdie man’ kom nader na Jesus toe. Die
dissipels verkondig nie slegs ’n naam nie, maar ’n mens van vlees en bloed, vir
wie se dood hulle verantwoordelik was. Die Ou Testament ken bloedwraak (Num 35:19,21,27;
Deutr 19:12; Ps 79:10 dat die Here die bloed van sy diensknegte wreek; Deutr
19:10 bloedskuld rus op die een wat onskuldige bloed vergiet). So begin die
hoëpriester uit vrees vir bloedwraak; die hele volk het tog voor Pilatus gesê:
‘Laat sy bloed op ons en ons kinders wees’ (Matt 27:25); vgl. Kajafas se woord
in Joh 11:50 dat dit tot hulle voordeel is dat een man vir die volk sterf en
die hele volk nie ondergaan nie; maar ook Joh 11: 51-52 dat Kajafas geprofeteer
het dat Jesus vir die volk sou sterf – ook vir die Raadslede wat in Hom sou
glo. Romeine 3:25-26: God het Christus Jesus daargestel as ’n
versoeningsoffer/plek van versoening in sy bloed, wat deur geloof verkry word.
Lukas 22:20: Hierdie beker wat ter wille van julle uitgegiet word, is die nuwe
verbond deur my bloed. Kolossense 1:20: Dit het God behaag om vrede te bring
deur sy Seun se bloed aan die kruis en alles op aarde en in die hemel met Hom
te versoen.

 Minder as 40 jaar na Jesus se versoeningsoffer
aan die kruis, in 70 n.C., is die stad Jerusalem deur die Romeine oorrompel,
die tempel verwoes, die offers by die tempel permanent gestaak, en die
Sadduseërs uitgewis.

5:29 Petrus as mondstuk van
die apostels antwoord op die aanklag teen hulle met ’n kort belydenis,
letterlik: ‘God moet gehoorsaam word eerder as mense’ – Petrus maak ’n
algemene stelling wat die apostels se optrede bepaal, en wat ook die Raad se
optrede behoort te bepaal. Die Raad is ondergeskik aan God se wil. Petrus en
Johannes het by hulle eerste verhoor die Raad reeds uitgedaag om hulle aan God
se wil te onderwerp (Hand 4:19). Die genesing van die lamgebore man het die
apostels verseker van God se wil (Hand 4:20), en met hulle wonderbare
uitredding uit die tronk is hulle weer eens verseker dat God van hulle verwag
om die opdrag wat hulle van Jesus en van die engel ontvang het, uit te voer
(Hand 1:8 en 5:20).

5:30 Die apostels se nuwe
weiering om die Raad te gehoorsaam word vir hulle ’n geleentheid om oor Jesus
te getuig en ’n aanklag teen die Raad te bring. Die aangeklaagde apostels word
aanklaers teen die Raad. Weer eens stel Petrus die handeling van God skerp
teenoor die optrede van die Raad. Gód het Jesus opgewek wat júlle gegryp
en doodgemaak het deur Hom aan ’n boom/paal op te hang – ’n idioom volgens
Deutr 21:22 wat hier gebruik word vir kruisiging.

Die aanklag is vir iemand wat
glo in die verlossingsboodskap. Paulus haal Deutr 21:22-23 aan in Galasiërs
3:13 as verklaring vir die betekenis van Jesus se dood: Christus het ons
vrygekoop van die vervloeking van die wet toe Hy vir ons vervloek is, want daar
staan geskryf: ‘Vervloek is elkeen wat aan ’n hout hang.’ Deur die
moordenaarshande van die Raad het God vir die wêreld verlossing bewerk.
Hulle het Jesus behandel asof Hy deur God vervloek is, en Hom aan ’n paal laat
ophang. God het Hom egter aan sy regterhand op sy troon laat sit as
Heerser en Verlosser van die skepping, soos Hy vir hulle gesê het (Luk 22:69).
Daarmee staan God téén hulle op en handel tegelyk vír hulle. God het téén hulle
besluit, en daarmee ook vír hulle die pad van verlossing gemaak. Petrus se
aanklag is ook ’n aanbod aan die Raadslede. Hulle het Hom doodgemaak en God het
Hom opgewek, ook vir hulle. Petrus noem Hom die God van ons vaders. Daarmee
vereenselwig Petrus hom met die lede van die Raad as kinders van hulle
gesamentlike voorvaders.Daarom is Hy die God van die Raadslede en van
die apostels, die God wat Hom aan Israel verbind het.

5:31 In hierdie vers spel
Petrus uit wat hy in die vorige verse gesê het. Die verhoging van Jesus, Israel
se verwagte Messias, tot God se regterhand is bedoel as God se redding vir
Israel. God se bedoeling met die stuur van Jesus as die Jode se verwagte
Christus wat vir hulle kom sterf het en uit die dood opgestaan het, was juis om
aan die verdwaalde en verharde Israel die geleentheid tot bekering te bied,
terug na God toe. En daarvoor het God Hom aan sy regterhand laat sit om sy werk
van bekering voort te sit as Leidsman na God en na die ware lewe toe, want Hy
is die Verlosser uit die sonde en uit die mag van die sonde. ‘Om bekering aan
Israel te skenk en die vergewing van sondes’ – in 3:26 het hy reeds gesê: ‘God
het sy Kind heel eerste na júlle (met klem voorop in die sin) gestuur nadat Hy
Hom opgewek het, om julle te seën, deurdat Hy elkeen van julle sal laat wegdraai
van julle booshede.’ Bekering word in 5:31 as ’n geskenk van God aangebied – metanoia
is die verandering van jou lewe deur ’n verandering van jou denke oor God
en jou medemens en oor jouself.

Die titel Verlosser/Redder kom uit die Ou Testament waar God as Redder geprys word. Habakuk 3:13 ‘nogtans sal ek in die Here jubel, sal ek juig in God my Redder.’ In Hebreeus: Jehoshu’ah, ‘Jahweh is Verlosser.’ Die Naam Jesus is die Griekse vorm van Jeshu’ah, Luk 1:31). So het Maria in haar lofsang gesing: ‘my gees jubel oor God my Verlosser’ (Grieks: sōtêr Luk 1:47; 2:11). Die eerste gemeentes het die titel ‘God is Redder’ op Jesus oorgedra, soos Hy gesê het (Joh 12:47). Jesus is deur sy dood en opstanding erken as die Verlosser van die wêreld, wat deur God sy Vader gestuur is (1 Joh 4:14; Joh 3:17; Titus 1:4 Genade en vrede van God, ons Vader en Christus Jesus ons Verlosser; Joh 4:42 ‘…ons weet dat Hy waarlik die Verlosser van die wêreld is’). 5:32 Die apostels is deur Jesus aangestel as getuies van hierdie gebeure (rêmata verwys na woorde en hulle inhoud). Petrus het dit in Handelinge 5:30-31 uitgespel. Die Heilige Gees wat God gegee het aan húlle wat aan Hom gehoorsaam is, getuig ook. Hy werk in en deur elke mens wat in Jesus as die goddelike Verlosser van die wêreld glo en aanvaar as die Here oor sy lewe (vgl. Joh 14:26; 15:26; 16:8; Rom 8:11,14). Die kort preek van Petrus eindig soos dit begin het met gehoorsaamheid aan God (Hand 5:29).

Skrywer: Prof Francois Malan

5:17 Verse  17-18 is een sin in Grieks, met
hoofwerkwoorde ‘arresteer’ en in die tronk ‘gegooi.’  Die hoëpriester (Kajafas of Annas, vgl. die
verwarring in Hand 4:6) en almal saam met hom (sy ondersteuners), naamlik die
godsdienstige party van die Sadduseërs, het uit jaloesie opgestaan. Die
deelwoord ‘opstaan’ verwys waarskynlik na die Hoëpriester se opstand teen die
groeiende populariteit van die apostels, teen die uitbreiding van die Christusgemeente,
en teen hulle ongehoorsaamheid aan die Raad se bevel dat hulle glad nie eers
Jesus se naam mag noem nie (Hand 4:18). Die Sadduseërs het mos nie geglo in die
opstanding van die dooies nie (Hand 23:8), en Jesus se opstanding was reëlreg
teen hulle oortuiging. Daarom gee Lukas die rede vir die hoëpriester se
opstaan: hulle was vervul met jaloesie! (zêlos ’n baie sterk
gevoel van gegriefdheid en afguns teen iemand). Toe die getal gelowiges, wat
gereeld op die tempelterrein vergader het, so vinnig aangegroei het, het die
Raad nog nie opgetree nie, moontlik weens die gewone mense se agting vir die
gelowiges (Hand 5:13). Maar die skare siekes wat langs die strate op die
apostels gewag het en van die buitewyke af aangedra is, het die hoëpriester se
geduld met die skare gelowiges wat daagliks op die tempelterein byeengekom het,
uitgeput.

5:18 Hulle het die apostels
gearresteer (letterlik: hulle hande aan die apostels geslaan) en hulle in
die publieke (staats-) tronk gesit, waar gewone misdadigers opgesluit is. Die
apostels is deur die mense aanvaar as die leiers van die nuwe godsdienstige
beweging. 

5:19 ’n Engel van die Here
het egter gedurende die nag die deure van die gevangenis oopgemaak, hulle
uitgelei  en gesê:…’    Die engel is die boodskapper wat die Here
(Jesus) gestuur het (vgl. Ps 103:20 ‘Prys die HERE, julle wat sy boodskappers
is, – Hebreeus: male’ak; Grieks: angelos; ‘engel of boodskapper’
– sterk helde wat sy woord uitvoer om sy bevel te gehoorsaam). Op
wonderbaarlike wyse word hulle bevry om hulle opdrag uit te voer, om Jesus se
getuies te wees wat in Jerusalem daarmee moet begin.

5:20 ‘Gaan staan in die tempel
en verkondig aan die volk al die woorde van hierdie lewe’ – die volle
boodskap oor en van Jesus wat uit die dood opgestaan het as die Leidsman tot
die lewe (Hand 3:15; vgl. Hebr 12:2 die Leidsman en Voleinder van die geloof).
Op die plek waar hulle die vorige aand gearresteer is, moet hulle voortgaan met
die verkondiging. In Luk 21:12-13 het Jesus reeds gesê: julle sal in tronke
opgesluit word. Dit sal vir julle ’n geleentheid wees om te getuig. Die tempel
is die plek waar hulle die boodskap aan die volk moet gaan verkondig. Dit is
God se wil en opdrag, want dit is sy huis (Luk 19:46 aangehaal uit Jes 56:7).
Die evangelie van Jesus, die boodskap van verlossing, bevestig en oortref die
lewende woorde wat Moses van ‘die engel’ op Sinaiberg ontvang het (Hand 7:38).
Die engel op Sinaiberg word in Hand 7:30-33 geïdentifiseer as die Here self. Hy
is die God van Abraham, Isak en Jakob. Dit is ’n verwysing na Jesus wat nou as
mens gekom het, ’n profeet soos Moses (Hand 7:37). Die gemeente van
Christusgelowiges is nou die eintlike volk van God, wat aanspraak maak op die
tempel as die huis van die lewende God vir wie hulle dien. Sy nuwe volk vervang
die ongehoorsame Israel as die volk van God (vgl. Paulus wat in die tempel bid,
waar Jesus aan Hom verskyn, Hand 22:17). Vir die woorde van hierdie lewe, vgl.
Petrus se woorde aan Jesus in Joh 6:68: U het woorde van die ewige lewe. Paulus
verwys daarna in Hand 13:26 as die boodskap van verlossing (13:47-48); ook om
aan die woord van die lewe vas te hou (Flp 2:16). Johannes 3:16; en 10:10,28
verwys na die lewe en ewige lewe wat ons reeds het as ons in Jesus glo.

5:21 Gehoorsaam het hulle teen
dagbreek – toe die tempeldeure oopgemaak word – die tempel binnegegaan en onderrig
gegee – waarskynlik in die voorhof van die heidene, aan die mense wat
vroegdag die Here kom aanbid het en na die apostels kom luister het, soos hulle
na Jesus kom luister het gedurende die vyf dae voor sy kruisiging (Lukas
21:37-38).

Toe die Hoëpriester en dié
saam met hom by die tempel opdaag, het hulle die Sanhedrin saamgeroep met al
die oues van die kinders van Israel – die volksleiers. Hulle het dienaars van
die tempel na die gevangenis gestuur om die apostels te laat haal. Dit word ’n offisiële
vergadering van die Joodse Raad, die hoëpriester met sy dagbestuur en die
volksleiers vir wie hulle oproep vir die vergadering. Hulle kom om af te reken
met die apostels van Jesus wat aan hulle ongehoorsaam is, en daarom die nag
reeds in die gevangenis moes deurbring, maar juis daar in die gevangenis, God
se opdrag gehoor het en nou gehoorsaam. 

5:22-23 Maar toe die dienaars
van die tempel by die gevangenis opdaag, het hulle hulle nie daar in die tronk
gekry nie, omgedraai en verslag kom gee. Verslae het hulle gerapporteer: Ons
het die gevangenis met alle sekerheid gesluit gekry – die voltooide verlede tyd
van ‘gesluit’ beteken dat die deure sedert die aand net so gesluit gebly het.
En die wagte nog steeds staande (voltooide deelwoord) voor die deure. Maar toe
ons hulle oopmaak vind ons niemand binne nie – by die gevangnis is alles buite
in orde, maar binne nie. Die engel het die tronkdeure oopgemaak en blykbaar
weer gesluit sonder dat die wagte dit agtergekom het (5:19; soos in Hand
12:7,10). Die Joodse Raad moes hieruit erken dat God self ingegryp het, met
’n teken uit die hemel, soos hulle destyds van Jesus gevra het (Matt
16:1). 

5:24 Toe die bevelvoerder van
die tempel – wat sy wagte se verslag aanhoor (hy was ook die ondervoorsitter
van die Raad, 4:1) – en die leierpriesters hierdie verslag hoor was hulle
totaal verward oor wat dit kon beteken/waartoe dit kon lei. Die beste van
die Joodse denkers was hier bymekaar en hulle kon niks verstaan wat nou gebeur
het nie en staan radeloos en magteloos. Maar dat God ingegryp het en téén hulle
besluit het, moes eintlik vir hulle duidelik geword het.

5:25 Die Here stuur toe
‘iemand’ om vir hulle te vertel: ‘Kyk! (luister mooi, op hierdie oomblik) die
manne wat julle in die tronk gesit het, is in die tempel staande besig om die
volk te onderrig – soos die vorige keer (4:2) en soos die engel hulle beveel
het (5:21,25). Die ‘iemand’ beklemtoon vir hulle die skreiende teenstelling:
die manne wat júlle in die tronk gesít het (om hulle vryheid te beperk),
is nou (terwyl julle wag om hulle te oordeel) stáánde in die tempel om
die volk vryelik te onderrig. Die raaisel word vir die Raad net groter en
gevaarliker. Die Godswonder van hulle verlosssing uit die tronk het die
apostels tot ’n nuwe oortreding van die Raad se bevel gelei. Die opdrag wat die
Raad aan hulle gegee het, is deur God se opdrag gekanselleer. Dié Jesus wat
hulle laat kruisig het, is duidelik besig om deur sy apostels die wêreld vir
hulle om te krap met sy goeie boodskap (vgl. Luk 22:69 ‘van nou af sal die Seun
van die Mens aan die regterhand van God die Magtige sit’). Om die volk te
onderrig is eintlike die werk van die Raad. Ongeletterde vissers het die
onderrig van die volk by die Raad oorgeneem.

5:26 Die bevelvoerder van die tempel gaan toe saam met sy wagte om die apostels tussen die skare, wat na hulle luister in die voorhof van die heidene, daar uit te haal om voor die Raad te verskyn. Die wonder het hulle nie oortuig nie. Hulle gaan voort met hulle stryd om hulle invloed onder die volk te behou. Sonder geweld word die apostels gevra om terug te kom na die Raad toe, omdat die lede van die Raad bang was dat die volk hulle sal stenig –  geen vrees vir God of vir Jesus nie, maar vir die volk. Steniging word vir godslastering voorgeskryf (Lev 24:15-16; vgl. Mark. 14:64; Hand 7:58). Die Raad beskou die apostels as godslasteraars. Die volk kan egter teen die Raad begin optree omdat húlle eintlik die godslasteraars is wat God se Seun as ’n godslasteraar verwerp het (Mark 14:64). En nou wil hulle Jesus se volgelinge die swye oplê.

Skrywer: Prof Francois Malan